M. PARKIN, M. POWELL, K. MATTHEWS Αρχές οικονομικής

Παραγωγή και κόστος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Αφού μελετήσετε αυτό το κεφάλαιο, θα είστε σε θέση: Να διακρίνετε μεταξύ βραχυχρόνιου και μακροχρόνιου ορίζοντα. Να εξηγήσετε τη σχέση ανάμεσα στην παραγωγή μιας επιχείρησης και στην εργασία που απασχολεί βραχυχρόνια. Να εξηγήσετε τη σχέση ανάμεσα στην παραγωγή και στο κόστος μιας επιχείρησης βραχυχρόνια και να υπολογίσετε τις καμπύλες βραχυχρόνιου κόστους. Να εξηγήσετε τη σχέση ανάμεσα στην παραγωγή και στο κόστος μιας επιχείρησης μακροχρόνια και να υπολογίσετε τις καμπύλες μακροχρόνιου κόστους.

Τι κοινό έχει μία από τις μεγαλύτερες αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη με μια μικρή βιοτεχνία πουλόβερ; Κάθε επιχείρηση πρέπει να αποφασίσει πόσο να παράγει, πόσους ανθρώπους και πόσο κεφάλαιο να χρησιμοποιήσει. Το μεγάλο μέγεθος είναι πάντα καλύτερο για μια επιχείρηση; Γιατί κάποιες επιχειρήσεις, όπως μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες, διανύουν υποτονικές περιόδους και θα ήθελαν να πωλούν περισσότερο, ενώ άλλες επιχειρήσεις λειτουργούν πάντα με όλο τους το δυναμικό; Στο παρόν κεφάλαιο θα εξετάσουμε τα είδη των αποφάσεων που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις και την επίδρασή τους στο κόστος.

Χρονικό πλαίσιο αποφάσεων Όλες οι αποφάσεις μιας επιχείρησης έχουν έναν κοινό στόχο: τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Όμως δεν είναι όλες οι αποφάσεις εξίσου σημαντικές. Κάποιες είναι. Και όταν λαμβάνονται, τότε είναι δαπανηρό (ή αδύνατο) να αντιστραφούν. Άλλες πάλι αποφάσεις είναι λιγότερο σημαντικές και μπορούν εύκολα να αλλάξουν, εξακολουθούν όμως να παίζουν σημαντικό ρόλο στα κέρδη.

Χρονικό πλαίσιο αποφάσεων Όλες οι αποφάσεις διακρίνονται με βάση δύο χρονικούς ορίζοντες: Τον βραχυχρόνιο Τον μακροχρόνιο

Χρονικό πλαίσιο αποφάσεων Βραχυχρόνιος ορίζοντας Βραχυχρόνιος είναι ο ορίζοντας στον οποίο η ποσότητα ενός τουλάχιστον συντελεστή παραγωγής παραμένει σταθερή. Για τις περισσότερες επιχειρήσεις, το κεφάλαιο, η γη και η επιχειρηματικότητα, που ονομάζεται και πάγια, αποτελούν τους σταθερούς συντελεστές παραγωγής. Οι άλλοι πόροι που χρησιμοποιούνται από μια επιχείρηση (όπως η εργασία, οι πρώτες ύλες και η ενέργεια) μπορούν να αλλάξουν. Οι βραχυχρόνιες αποφάσεις μπορούν εύκολα να αντιστραφούν.

Χρονικό πλαίσιο αποφάσεων Μακροχρόνιος ορίζοντας Μακροχρόνιος είναι ο ορίζοντας στον οποίο μπορούν να μεταβληθούν οι ποσότητες όλων των συντελεστών παραγωγής. Οι μακροχρόνιες αποφάσεις δεν είναι εύκολο να μεταστραφούν. Ονομάζουμε τις παρελθούσες δαπάνες για πάγια που δεν έχουν αξία μεταπώλησης μη ανακτήσιμες δαπάνες. Οι μη ανακτήσιμες δαπάνες δεν συνδέονται καθόλου με τις τρέχουσες αποφάσεις της επιχείρησης

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή της στον βραχυχρόνιο ορίζοντα, η επιχείρηση πρέπει να αυξήσει την ποσότητα εργασίας που απασχολεί. Περιγράφουμε τη σχέση μεταξύ παραγωγής και ποσότητας απασχολούμενης εργασίας χρησιμοποιώντας τρεις συναφείς έννοιες: Το συνολικό προϊόν Το οριακό προϊόν Το μέσο προϊόν

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Συναρτήσεις προϊόντος Το συνολικό προϊόν δείχνει τη μέγιστη παραγωγή με δεδομένη ποσότητα εργασίας. Το οριακό προϊόν της εργασίας είναι η αύξηση του συνολικού προϊόντος λόγω αύξησης της απασχολούμενης εργασίας κατά μία μονάδα, όταν όλοι οι άλλοι συντελεστές παραγωγής παραμένουν σταθεροί. Το μέσο προϊόν μάς δείχνει πόσο παραγωγικοί είναι κατά μέσο όρο οι εργαζόμενοι.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Καμπύλες προϊόντος Πρόκειται για διαγράμματα που απεικονίζουν τη σχέση ανάμεσα στην εργασία και στις τρεις έννοιες του προϊόντος που είδαμε παραπάνω. Δείχνουν πώς μεταβάλλονται το συνολικό, το οριακό και το μέσο προϊόν καθώς μεταβάλλεται η εργασία.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Καμπύλη συνολικού προϊόντος Το Σχήμα 6.1 δείχνει μια καμπύλη συνολικού προϊόντος. Η καμπύλη συνολικού προϊόντος δείχνει πώς το συνολικό προϊόν μεταβάλλεται ανάλογα με την ποσότητα εργασίας.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Η καμπύλη του συνολικού προϊόντος είναι παρόμοια με το όριο παραγωγικών δυνατοτήτων (PPF). Χωρίζει τα επίπεδα παραγωγής που είναι εφικτά από εκείνα που είναι ανέφικτα στον βραχυχρόνιο ορίζοντα.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Καμπύλη οριακού προϊόντος Το Σχήμα 6.2 δείχνει την καμπύλη οριακού προϊόντος της εργασίας και πώς η καμπύλη οριακού προϊόντος σχετίζεται με την καμπύλη συνολικού προϊόντος.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Ο πρώτος εργαζόμενος παράγει 4 μονάδες. Ο δεύτερος εργαζόμενος παράγει 6 μονάδες και το συνολικό προϊόν είναι 10 μονάδες. Ο τρίτος εργαζόμενος παράγει 3 μονάδες και το συνολικό προϊόν είναι 13 μονάδες, κ.ο.κ.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Το ύψος κάθε στήλης δείχνει το οριακό προϊόν εργασίας. Για παράδειγμα, όταν ο αριθμός των εργαζομένων αυξάνεται από τους 2 στους 3 εργαζόμενους την ημέρα, το συνολικό προϊόν αυξάνεται από 10 σε 13 μονάδες την ημέρα, έτσι το οριακό προϊόν του τρίτου εργαζόμενο είναι 3 μονάδες.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Για να αναπαραστήσουμε γραφικά το οριακό προϊόν εργασίας, μπορούμε να βάλουμε στη σειρά τις στήλες του προηγούμενου σχήματος. Το οριακό προϊόν παρουσιάζεται στο μέσον της ποσότητας της εργασίας.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Σχεδόν όλες οι διαδικασίες παραγωγής είναι σαν αυτή στο σχήμα και έχουν δύο κοινά χαρακτηριστικά: Αυξανόμενη οριακή απόδοση αρχικά. Φθίνουσα οριακή απόδοση τελικά.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Αυξανόμενη οριακή απόδοση αρχικά Αυξανόμενη οριακή απόδοση έχουμε όταν το οριακό προϊόν ενός επιπλέον εργαζόμενου υπερβαίνει το οριακό προϊόν του προηγούμενου εργαζόμενου.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Φθίνουσα οριακή απόδοση Λέμε ότι έχουμε φθίνουσα οριακή απόδοση όταν το οριακό προϊόν ενός πρόσθετου εργαζόμενου είναι χαμηλότερο από το οριακό προϊόν του προηγούμενου.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Η φθίνουσα οριακή απόδοση προκύπτει από το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν το ίδιο κεφάλαιο και εργάζονται στον ίδιο χώρο. Σύμφωνα με το νόμο της φθίνουσας απόδοσης: Καθώς μια επιχείρηση χρησιμοποιεί περισσότερο από τον μεταβλητό συντελεστή παραγωγής, με δεδομένη ποσότητα του σταθερού συντελεστή παραγωγής, το οριακό προϊόν του μεταβλητού συντελεστή τελικά μειώνεται.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Καμπύλη μέσου προϊόντος Το Σχήμα 6.3 απεικονίζει την καμπύλη μέσου προϊόντος και τη σχέση του με την καμπύλη οριακού προϊόντος. Όταν το οριακό προϊόν υπερβαίνει το μέσο προϊόν, το μέσο προϊόν αυξάνεται.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Όταν το οριακό προϊόν είναι χαμηλότερο από το μέσο προϊόν, το μέσο προϊόν μειώνεται. Όταν το οριακό προϊόν είναι ίσο με το μέσο προϊόν, το μέσο προϊόν μεγιστοποιείται.

Βραχυχρόνιοι τεχνολογικοί περιορισμοί Οριακός βαθμός και μέσος όρος Η σχέση ανάμεσα στον οριακό βαθμό και στον μέσο όρο ενός μαθητή είναι παρόμοια με τη σχέση ανάμεσα στο οριακό και στο μέσο προϊόν. Αν ο επόμενος βαθμός ενός μαθητή είναι ψηλότερος από τον μέσο όρο, ο οριακός βαθμός θα ανεβάσει τον μέσο όρο του μαθητή. Αν ο επόμενος βαθμός είναι ο ίδιος με τον μέσο όρο, ο μέσος όρος παραμένει ίδιος.

Βραχυχρόνιο κόστος Για να έχει μεγαλύτερη παραγωγή σε σύντομο χρονικό διάστημα, η επιχείρηση πρέπει να απασχολήσει περισσότερη εργασία, που σημαίνει ότι πρέπει να αυξήσει το κόστος της. Περιγράφουμε τη σχέση μεταξύ προϊόντος και κόστους χρησιμοποιώντας τρεις έννοιες κόστους: Το συνολικό κόστος Το οριακό κόστος Το μέσο κόστος

Βραχυχρόνιο κόστος Συνολικό κόστος Το συνολικό κόστος (TC) μιας επιχείρησης είναι το κόστος όλων των συντελεστών παραγωγής που χρησιμοποιεί. Το συνολικό σταθερό κόστος (TFC) είναι το κόστος των σταθερών (πάγιων) συντελεστών της επιχείρησης. Οι ποσότητες των πάγιων συντελεστών δεν μεταβάλλονται με τη μεταβολή της παραγωγής. Το συνολικό μεταβλητό κόστος (TVC) είναι το κόστος των μεταβλητών συντελεστών της επιχείρησης. Το συνολικό μεταβλητό κόστος μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται η συνολική παραγωγή.

Βραχυχρόνιο κόστος Συνολικό κόστος Το συνολικό κόστος είναι το άθροισμα του συνολικού σταθερού κόστους και του συνολικού μεταβλητού κόστους. Δηλαδή: TC = TFC + TVC

Βραχυχρόνιο κόστος Το Σχήμα 6.4 δείχνει τις καμπύλες συνολικού κόστους μιας επιχείρησης. Το συνολικό σταθερό κόστος είναι το ίδιο ανεξάρτητα από τo επίπεδο παραγωγής. Το συνολικό μεταβλητό κόστος αυξάνεται όταν αυξάνεται η παραγωγή.

Βραχυχρόνιο κόστος Το συνολικό κόστος, που είναι το άθροισμα του TFC και του TVC επίσης αυξάνεται όταν αυξάνεται η παραγωγή.

Βραχυχρόνιο κόστος Η κάθετη απόσταση ανάμεσα στην καμπύλη συνολικού κόστους και στην καμπύλη συνολικού μεταβλητού κόστους αντιστοιχεί στο συνολικό σταθερό κόστος, όπως δείχνουν τα δύο βέλη.

Βραχυχρόνιο κόστος Οριακό κόστος Το οριακό κόστος (MC) μιας επιχείρησης είναι η μεταβολή του συνολικού κόστους που οφείλεται στην αύξηση της παραγωγής κατά μία μονάδα. Το οριακό κόστος υπολογίζεται ως η μεταβολή του συνολικού κόστους (ΔTC) διά τη μεταβολή της παραγωγής (ΔQ).

Βραχυχρόνιο κόστος Μέσο κόστος Το μέσο κόστος είναι το κόστος ανά μονάδα προϊόντος. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες μέσου κόστους: Το μέσο σταθερό κόστος (AFC) είναι το συνολικό πάγιο κόστος ανά μονάδα προϊόντος. Το μέσο μεταβλητό κόστος (AVC) είναι το συνολικό μεταβλητό κόστος ανά μονάδα προϊόντος. Και το μέσο συνολικό κόστος (ATC) είναι το συνολικό κόστος ανά μονάδα προϊόντος. ATC = AFC + AVC.

Βραχυχρόνιο κόστος Το Σχήμα 6.5 δείχνει τις καμπύλες του μέσου κόστους. Η καμπύλη AFC δείχνει ότι το μέσο σταθερό κόστος μειώνεται καθώς η παραγωγή αυξάνεται. Η καμπύλη AVC έχει σχήμα U. Καθώς η παραγωγή αυξάνεται, το μέσο μεταβλητό κόστος πέφτει στο ελάχιστο και μετά αυξάνεται.

Βραχυχρόνιο κόστος Η καμπύλη ATC έχει επίσης σχήμα U. ATC = AFC + AVC Η AVC έχει σχήμα U. Έτσι η ATC έχει επίσης σχήμα U.

Βραχυχρόνιο κόστος Η καμπύλη MC είναι πολύ ιδιαίτερη. Όπου μειώνεται το AVC, η MC είναι κάτω από την AVC. Όπου αυξάνεται το AVC, η MC είναι πάνω από την AVC. Σε ελάχιστο AVC, το MC ισούται με το AVC.

Βραχυχρόνιο κόστος Παρομοίως, όπου μειώνεται το ATC, η MC είναι κάτω από την ATC. Όπου αυξάνεται το ATC, η MC είναι πάνω από την ATC. Στο ελάχιστο σημείο του ATC, το MC ισούται με το ATC.

Βραχυχρόνιο κόστος Γιατί η καμπύλη μέσου συνολικού κόστους έχει Σχήμα U; To μέσο συνολικό κόστος (ATC) αποτελεί το άθροισμα του μέσου σταθερού κόστους (AFC) και του μέσου μεταβλητού κόστους (AVC). Έτσι, το σχήμα της καμπύλης ATC συνδυάζει το σχήμα της καμπύλης AFC και της καμπύλης AVC. Το σχήμα U της καμπύλης του μέσου συνολικού κόστους προκύπτει από την επίδραση δύο αντίθετων δυνάμεων: Τη διάχυση του σταθερού κόστους σε μεγαλύτερη ποσότητα παραγωγής Τις τελικά φθίνουσες αποδόσεις

Βραχυχρόνιο κόστος Καμπύλες προϊόντος και καμπύλες κόστους Η τεχνολογία που χρησιμοποιεί μια επιχείρηση καθορίζει το κόστος. Το Σχήμα 6.6 δείχνει τη σχέση ανάμεσα στους τεχνολογικούς περιορισμούς μιας επιχείρησης (τις καμπύλες προϊόντος της) και στις καμπύλες κόστους.

Βραχυχρόνιο κόστος Μετατοπίσεις των καμπυλών κόστους Η θέση των βραχυχρόνιων καμπυλών κόστους μιας επιχείρησης εξαρτώνται από δύο παράγοντες: Την τεχνολογία Τις τιμές των συντελεστών παραγωγής

Βραχυχρόνιο κόστος Τεχνολογία Μια τεχνολογική μεταβολή που αυξάνει την παραγωγικότητα μετατοπίζει την καμπύλη του συνολικού προϊόντος προς τα πάνω. Επίσης μετατοπίζει την καμπύλη οριακού και την καμπύλη μέσου προϊόντος προς τα πάνω. Με καλύτερη τεχνολογία, οι ίδιοι συντελεστές παραγωγής μπορούν να παράγουν περισσότερο. Αυτό σημαίνει ότι μια τεχνολογική μεταβολή μπορεί να μειώσει το κόστος και να μετατοπίσει τις καμπύλες κόστους προς τα κάτω.

Βραχυχρόνιο κόστος Τιμές συντελεστών παραγωγής Μια αύξηση της τιμής ενός συντελεστή παραγωγής αυξάνει το κόστος και μετατοπίζει τις καμπύλες κόστους. Μια αύξηση κάποιου συντελεστή του σταθερού κόστους μετατοπίζει τις καμπύλες του σταθερού κόστους (TC) και μέσου συνολικού κόστους (ATC) προς τα επάνω αλλά δεν μετατοπίζει την καμπύλη οριακού κόστους (MC). Μια αύξηση συνιστώσας του μεταβλητού κόστους μετατοπίζει τις καμπύλες συνολικού κόστους (TC), μέσου συνολικού κόστους (ATC), και οριακού κόστους (MC) προς τα επάνω.

Μακροχρόνιο κόστος Μακροχρόνια, όλα τα κόστη μιας επιχείρησης είναι μεταβλητά. Η συνάρτηση παραγωγής Η συμπεριφορά του μακροχρόνιου κόστους εξαρτάται από τη συνάρτηση παραγωγής της επιχείρησης. Η συνάρτηση παραγωγής είναι η σχέση μεταξύ μέγιστης ποσότητας που μπορεί να παράγει η επιχείρηση και των ποσοτήτων τόσο της εργασίας όσο και του κεφαλαίου.

Μακροχρόνιο κόστος Φθίνον οριακό προϊόν κεφαλαίου Το οριακό προϊόν του κεφαλαίου είναι η μεταβολή του συνολικού προϊόντος διά τη μεταβολή του απασχολούμενου κεφαλαίου όταν η ποσότητα της εργασίας παραμένει σταθερή. Η συνάρτηση παραγωγής μιας επιχείρησης παρουσιάζει τη φθίνουσα οριακή απόδοση της εργασίας (για ένα δεδομένο μέγεθος εγκατάστασης) καθώς και τη φθίνουσα οριακή απόδοση του κεφαλαίου (για μια ποσότητα εργασίας).

Μακροχρόνιο κόστος Βραχυχρόνιο και μακροχρόνιο κόστος Το μέγεθος της εγκατάστασης επιδρά σημαντικά στο μέσο συνολικό κόστος της επιχείρησης. Δύο είναι τα στοιχεία που ξεχωρίζουν: Κάθε βραχυχρόνια καμπύλη ATC έχει σχήμα U. Για κάθε βραχυχρόνια καμπύλη ATC, όσο μεγαλύτερη είναι η μονάδα παραγωγής, τόσο υψηλότερη θα είναι η ποσότητα προϊόντος στην οποία το μέσο συνολικό κόστος είναι στο ελάχιστο σημείο του. Βλ. σχετικά Σχήμα 6.4 στην επόμενη διαφάνεια.

Μακροχρόνιο κόστος Το ATC1 βρίσκεται πάνω στην καμπύλη ATC σε μια εγκατάσταση με 1 πλεκτική μηχανή.

Μακροχρόνιο κόστος Το ATC2 βρίσκεται πάνω στην καμπύλη ATC σε μια εγκατάσταση με 2 μηχανές.

Μακροχρόνιο κόστος Το ATC3 βρίσκεται πάνω στην καμπύλη ATC σε μια εγκατάσταση με 3 μηχανές.

Μακροχρόνιο κόστος Το ATC4 βρίσκεται πάνω στην καμπύλη ATC σε μια εγκατάσταση με 4 μηχανές.

Μακροχρόνιο κόστος Κάθε καμπύλη βραχυχρόνιου μέσου συνολικού κόστους έχει σχήμα U επειδή, καθώς αυξάνεται η ποσότητα της εργασίας, το οριακό προϊόν της αρχικά αυξάνεται και κατόπιν μειώνεται. Αυτό το σχήμα του οριακού προϊόντος της εργασίαςπαρατηρείται σε εγκαταστάσεις κάθε μεγέθους. Σε μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής το ελάχιστο μέσο συνολικό κόστος προκύπτει σε μεγαλύτερη ποσότητα παραγωγής απ’ ό,τι σε μια μικρότερη μονάδα, διότι η μεγαλύτερη μονάδα έχει υψηλότερο σταθερό κόστος και, για κάθε συγκεκριμένο επίπεδο προϊόντος, υψηλότερο μέσο σταθερό κόστος.

Μακροχρόνιο κόστος 13 πουλόβερ την ημέρα κοστίζουν £7,69 το ένα στην ATC1.

Μακροχρόνιο κόστος 13 πουλόβερ την ημέρα κοστίζουν £6,80 το ένα στην ATC2.

Μακροχρόνιο κόστος 13 πουλόβερ την ημέρα κοστίζουν £7,69 το ένα στην ATC3.

Μακροχρόνιο κόστος 13 πουλόβερ την ημέρα κοστίζουν £9,50 το καθένα στην ATC4.

Μακροχρόνιο κόστος Η μέθοδος παραγωγής που συνεπάγεται το χαμηλότερο κόστος (μακροχρόνια) είναι με 2 μηχανές στην ATC2.

Μακροχρόνιο κόστος Kαμπύλη μακροχρόνιου μέσου κόστους Η καμπύλη του μακροχρόνιου μέσου κόστους είναι η σχέση ανάμεσα στο χαμηλότερο δυνατό μέσο συνολικό κόστος και την παραγωγή όταν μπορεί να μεταβληθεί τόσο το μέγεθος της μονάδας όσο και η ποσότητα της εργασίας. Η καμπύλη του μακροχρόνιου μέσου κόστους είναι μια καμπύλη σχεδιασμού. Δείχνει στην επιχείρηση ποιο μέγεθος εγκατάστασης και ποια ποσότητα εργασίας θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ανά ποσότητα προϊόντος ώστε να ελαχιστοποιήσει το κόστος. Από τη στιγμή που επιλέγει το μέγεθος της εγκατάστασης, η επιχείρηση λειτουργεί επάνω στις καμπύλες του βραχυχρόνιου κόστους που αφορούν το συγκεκριμένο μέγεθος.

Μακροχρόνιο κόστος Το Σχήμα 6.8 απεικονίζει την καμπύλη του μακροχρόνιου μέσου κόστους (LRAC).

Μακροχρόνιο κόστος Οικονομίες κλίμακας και αρνητικές οικονομίες κλίμακας Οι (θετικές) οικονομίες κλίμακας είναι στοιχεία της τεχνολογίας μιας επιχείρησης που συμβάλλουν στη μείωση του μέσου συνολικού κόστους καθώς αυξάνεται η παραγωγή. Οι αρνητικές οικονομίες κλίμακας είναι στοιχεία της τεχνολογίας μιας επιχείρησης που συμβάλλουν στην αύξηση του μέσου συνολικού κόστους καθώς αυξάνεται η παραγωγή. Οι σταθερές αποδόσεις κλίμακας είναι στοιχεία της τεχνολογίας μιας επιχείρησης που διατηρούν το μέσο συνολικό κόστος σταθερό καθώς αυξάνεται η παραγωγή.

Μακροχρόνιο κόστος Το Σχήμα 6.8 απεικονίζει οικονομίες κλίμακας και αρνητικές οικονομίες κλίμακας.

Μακροχρόνιο κόστος Ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα Η ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα μιας επιχείρησης είναι η μικρότερη ποσότητα παραγωγής στην οποία το μακροχρόνιο μέσο κόστος φτάνει το χαμηλότερο σημείο του. Σε μια αγορά στην οποία η ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα είναι χαμηλή σε σχέση με τη ζήτηση της αγοράς, τότε υπάρχει περιθώριο να λειτουργούν πολλές επιχειρήσεις. Η αγορά είναι ανταγωνιστική. Σε μια αγορά στην οποία η ελάχιστη αποτελεσματική κλίμακα είναι υψηλή σε σχέση με τη ζήτηση της αγοράς, τότε μόνο λίγες επιχειρήσεις (και συχνά μόνο μία επιχείρηση) μπορούν να έχουν κέρδος. Η αγορά αποτελεί ολιγοπώλιο ή μονοπώλιο.

(που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)