Η μεταβολή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περίοδο κρίσης Κώστας Νικολάου Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος Καθηγητής-Σύμβουλος Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Πόλεων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

2

3 3

4

5

6

Δεν αυξάνονται οι μετακινήσεις με ΜΜΜ 7 7 Θα περίμενε κανείς ότι αυτή η μείωση της κυκλοφορίας των ΙΧ και των ΤΑΧΙ θα οδηγούσε σε αύξηση των μετακινήσεων με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ). Κι όμως, ούτε στην Ελλάδα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη), ούτε σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις παρατηρήθηκε κάτι τέτοιο. Η οικονομική κρίση δεν έχει οδηγήσει σε ουσιαστική αύξηση της επιβατικής κίνησης των ΜΜΜ σε καμία σχεδόν πόλη. Στο Λονδίνο, η επιβατική κίνηση του μετρό έχει πτώση 6%, στο Παρίσι η RATP εμφανίζει πτώση 0,8%, στο Μιλάνο εμφανίζεται μείωση κατά 1,2%, ενώ στη Μαδρίτη και Βαρκελώνη η πτώση της επιβατικής κίνησης των ΜΜΜ ξεπερνά το 10%.

Συνολική μείωση μετακινήσεων 8 8 Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η μείωση της κυκλοφορίας των ΙΧ και των ΤΑΧΙ οφείλεται συνολικά στη μείωση των μετακινήσεων των πολιτών ένεκα ανεργίας, στη μείωση των μετακινήσεων, που σχετίζονται με τις χαμένες θέσεις εργασίας, καθώς και στη μείωση των «μη αναγκαίων» μετακινήσεων (αγορές, ψυχαγωγία κλπ).

9

10 10

11 11

12

Μείωση ; 13 13 Η προσωρινά εμφανιζόμενη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον αέρα των πόλεων μπορεί να δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι η κρίση έχει θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα. Όμως, όλα τα προαναφερόμενα οικονομικά δεδομένα είναι εξαιρετικά πιθανόν να οδηγήσουν σύντομα και σε ένα άλλο φαινόμενο: την κακή συντήρηση των οχημάτων ένεκα μειωμένων εισοδημάτων.

Επιστροφή 20 χρόνια πίσω; 14 14 Εκτεταμένες έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμα και ένα μικρό ποσοστό – της τάξης του 10-20% - των οχημάτων αν είναι κακοσυντηρημένο, δημιουργεί τη μισή ρύπανση του αέρα των πόλεων. Σε αυτό το ενδεχόμενο, ακόμα και μια μεγάλη μείωση της κυκλοφορίας των οχημάτων μπορεί να συνοδεύεται με μεγάλη αύξηση των επιπέδων ρύπανσης του αέρα. Αυτό ήταν άλλωστε που συνέβαινε και στη περίοδο 1990-95, όπου τα επίπεδα ρύπανσης ήταν πολύ υψηλότερα σε σχέση με σήμερα, ενώ κυκλοφορούσαν τα μισά οχήματα

(δεδομένα του Τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης) Μέσες ημερήσιες συγκεντρώσεις των αιωρουμένων σωματιδίων (μg/m3) κατά τη διάρκεια του επταήμερου επεισοδίου ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο 2011 (δεδομένα του Τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης) 15

(δεδομένα του Τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης) Μέσες ημερήσιες συγκεντρώσεις των αιωρουμένων σωματιδίων (μg/m3) κατά τη διάρκεια του πενθήμερου επεισοδίου ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη το Δεκέμβριο 2012 (δεδομένα του Τμήματος Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης) 16

περιλαμβάνει 88 δείκτες ενταγμένους σε 13 θεματικές ενότητες Σύστημα Δεικτών: περιλαμβάνει 88 δείκτες ενταγμένους σε 13 θεματικές ενότητες Οικονομία – Πληθυσμός Χωροταξία – Πολεοδομία Ενέργεια Μεταφορές Γεωργία - Κτηνοτροφία – Αλιεία Βιομηχανία Τουρισμός Ατμοσφαιρική ρύπανση - Κλιματική αλλαγή Υδατικοί πόροι - Θαλάσσιο περιβάλλον Στερεά απόβλητα Χλωρίδα - Πανίδα – Ποικιλότητα Υγεία Εκπαίδευση - Έρευνα & Τεχνολογία. 17

Η ιστοσελίδα του ΠΑΠΘ: www.oset.gr 18

Ένα παράδειγμα

Ύφεση  Ρύπανση Με δεδομένη την αυξανομένη ανεργία και τη συνεχή μείωση των εισοδημάτων, αν δεν μειωθούν δραστικά τα τιμολόγια πετρελαίου θέρμανσης και φυσικού αερίου (υπογραμμίζεται: και του φυσικού αερίου, διότι έχει μεγάλη διείσδυση στη Θεσσαλονίκη), τότε οι πολίτες και ιδίως αυτοί με χαμηλά εισοδήματα θα αναγκασθούν να στραφούν και πάλι (όπως τον περασμένο χειμώνα και ίσως ακόμα περισσότερο) στο να χρησιμοποιήσουν τζάκια (όχι βέβαια τα ενεργειακά, που είναι ακριβά) και σόμπες, με καύσιμη ύλη παντός είδους ξύλα και κάθε είδους υλικά που είναι δυνατόν να καούν, συχνά διαποτισμένα με χημικά, που θα οδηγήσουν τελικά σε εκπομπές αιωρουμένων σωματιδίων πολλές φορές μεγαλύτερες σε σχέση με το πετρέλαιο και ασύγκριτα μεγαλύτερες σε σχέση με το φυσικό αέριο.

Ρύπανση μέσα - έξω Ακόμα χειρότερα, οι εκπομπές αυτές αυξάνονται όχι μόνο στον αέρα των πόλεων αλλά και στο εσωτερικό των σπιτιών, ιδίως όσων χρησιμοποιούν τζάκια και σόμπες, με τελικό αποτέλεσμα όλο το 24ωρο είτε μέσα είτε έξω από το σπίτι, η ποιότητα του εισπνεόμενου αέρα να είναι χαμηλή. Αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τις ευπαθείς ομάδες, που είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας !