PROPAGANDA WHY?

Θέσπιση της καθολικής (ανδρικής) ψηφοφορίας ΗΠΑ 1820-1830 (1920+γυναίκες) Το 1776 σε κάθε πολιτεία υπήρχε διαφορετική νομοθεσία σχετικά με το δικαίωμα ψήφου. Η αυτονομία των πολιτειών υφίσταται και σήμερα αλλά υπάγεται σ’ένα γενικότερο πλαίσιο συνταγματικών και νομοθετικών ομοσπονδιακών κειμένων. Οι διαφορές που υπάρχουν ακόμη ανάμεσα στις πολιτείες ως προς το ζήτημα της ψήφου αφορούν κυρίως την ψήφο των μη αμερικανών υπηκόων και την απώλεια του δικαιώματος ψήφου λόγω ποινικής καταδίκης. Στο 19ο αιώνα υπήρχαν όμως διακρίσεις και περιορισμοί με βάση το θρήσκευμα (μέχρι το 1825), την ιδιοκτησία (μέχρι το 1856 όταν δηλαδή καταργείται παντού η κατοχή ιδιοκτησίας ως κριτηριο για το δικαίωμα ψήφου των λευκών ανδρών), το χρώμα (μέχρι το 1956 και την ψήφιση του Voting Rights Act με το οποίο καταργείται ο αποκλεισμός από το δικαίωμα ψήφου στη βάση φυλετικών ή εθνοτικών διακρίσεων) Αγγλία 1832/1867/1884-85/1918 -γυναίκες και άνδρες) Γαλλία 1848 (1944 +γυναίκες) Δανία 1849 (1915 +γυναίκες) Ελλάδα 1864(1952 +γυναίκες. Από το 1930 με περιοριστικούς όρους : μόνον εκλογείς, μόνον στις δημοτικές εκλογές, άνω των 30 ετών) Γερμανία 1871 (1918+γυναίκες) Ελβετία 1874 (1971+γυναίκες) Βουλγαρία 1879 Σερβία 1888 Ισπανία 1890 Βέλγιο 1893 Νορβηγία 1897 (1913+γυναίκες) Φινλανδία 1906 (και τα 2 φύλα) Αυστρία 1907 (1918 +γυναίκες) Σουηδία 1909 (1919-γυναίκες) Ιταλία 1912 Κάτω Χώρες 1917

Gustave Le Bon, H ψυχολογία του σοσιαλισμού   Eισαγωγή : « Οι αρχές πάνω στις οποίες ο Μαρξ – που υπήρξε για καιρό, ο αρχιερέας της νέας θρησκείας- θεμελίωσε τον σοσιαλισμό, διαψεύσθησαν σε τέτοιο βαθμό από τα γεγονότα που ακόμη και οι πιο πιστοί του μαθητές χρειάστηκε να τις εγκαταλείψουν. Ετσι για παράδειγμα, η κεντρική θεωρία του σοσιαλισμού εδώ και σαράντα χρόνια, σύμφωνα με την οποία τα κεφάλαια και η γη συγκεντρώνονται σε ολοένα και λιγότερα χέρια, διαψεύσθηκε απόλυτα από τις στατιστικές έρευνες στις διάφορες χώρες. Αυτές οι στατιστικές δείχνουν πράγματι ότι τα κεφάλαια και το έδαφος, αντί να συγκεντρώνονται σε λίγα χέρια, κυκλοφορούν με τεράστια ταχύτητα ανάμεσα σ’έναν τεράστιο αριθμό ατόμων. Ετσι βλέπουμε στην Γερμανία, στην Αγγλία και στο Βέλγιο τους αρχηγούς του σοσιαλισμού να εγκαταλείπουν όλο και περισσότερο την ιδέα του κολλεκτιβισμού τον οποίο χαρακτηρίζουν τώρα ως μια χιμαιρική θεωρία, καλή για να εντυπωσιάζει και για ν’ αποκοιμίζει τους χαζούς. Σε ότι αφορά πάλι την διάχυση του σοσιαλισμού, αυτές οι συζητήσεις των θεωρητικών δεν έχουν καμία σημασία. Οι μάζες δεν τις ακούν. Αυτό που συγκρατούν από τον σοσιαλισμό, είναι μονάχα αυτή την θεμελιώδη ιδέα ότι ο εργάτης είναι το θύμα κάποιων εκμεταλλευτών, ότι αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας κακής κοινωνικής οργάνωσης και, κατά συνέπεια ότι θα αρκούσαν μερικά καλά ψηφίσματα - που θα επιβληθούν μέσα από την επανάσταση- για να αλλάξει αυτή η οργάνωση. Οι θεωρητικοί μπορούν να εξελιχθούν. Οι μάζες όμως αποδέχονται τις θεωρίες μονολιθικά και δεν εξελίσσονται ποτέ. Τα πιστεύω τους αποκτούν πάντα ένα εξαιρετικά απλό σχήμα. Εμφυτευμένα καταναγκαστικά σε πρωτόγονους εγκεφάλους, παραμένουν ακλόνητες για καιρό »

Παγκόσμιο λεξικό του 19ου αιώνα, Larousse Λήμμα Πρόοδος : « Η πίστη στην ιδέα της προόδου είναι η πραγματική πίστη της εποχής μας. Πρόκειται για μια πίστη που λίγοι αμφισβητούν (…). Στις μέρες μας, αν εξαιρέσουμε τους μεμψίμοιρους ή όσους πάσχουν από τύφλωση, όσους δηλαδή είτε αγνοούν παντελώς την ιστορία είτε ονειρεύονται απραγματοποίητες επιστροφές σ’ ένα παρελθόν οριστικά νεκρό, η παγκόσμια πίστη είναι ότι η πρόοδος συνιστά τον νόμο της πορείας του ανθρώπινου είδους ». Λήμμα Ιστορία: « Η αμφισβήτηση της προόδου είναι εξίσου αδύνατη όπως και η αμφισβήτηση της ιστορίας (…) : διότι πώς μπορεί να κάνει κανείς ένα βήμα στην ιστορία χωρίς να συναντήσει την μια ή την άλλη κατάκτηση των διανοητικών μας ικανοτήτων, των οποίων η από κοινού ανάπτυξη ονομάστηκε πολιτισμός ; ( … ) Σήμερα η ιστορία έχει γίνει παγκόσμια θρησκεία. Αντικαθιστά, μέσα στις ψυχές όλων των ανθρώπων, τις νεκρές ή κλονισμένες θρησκείες η ιστορία έγινε η εστία της ηθικής, την οποία ελέγχει αναπληρώνοντας την έλλειψη μιας επιστήμης της ηθικής. Το δίκαιο, η πολιτική, η φιλοσοφία δανείζονται τα φώτα της. Η ιστορία είναι προορισμένη να γίνει, μέσα στο σύγχρονο πολιτισμό, ότι ήταν η θεολογία κατά τον Μεσαίωνα και την Αρχαιότητα, βασίλισσα και ρυθμίστρια των συνειδήσεων ».

Μαρξ  Κριτική του κράτους *« Η αφηρημένη έννοια ‘Κράτος’ είναι αυτή καθ’αυτή προϊόν της Νεωτερικής εποχής γιατί η αφηρημένη έννοια ‘ιδιωτική ζωή’ αναδύεται μονάχα με τους Νεώτερους χρόνους», Κριτική της χεγκελιανής θεωρίας του κράτους, 1843 *« Το συμφέρον του κράτους έχει τυπικά λάβει χώρα ως συμφέρον του λαού, αλλά αυτή του η πραγματοποίηση οφείλει να είναι τυπική. Το ψέμα ότι το κράτος εκπροσωπεί το συμφέρον του λαού έχει γίνει μία τυπικότητα, μία τελετή», Κριτική της χεγκελιανής θεωρίας του κράτους, 1843 * « Στο νεωτερικό κράτος, ο άνθρωπος είναι το φαντασιακό μέλος μιας φαντασιακής κυριαρχίας », Το εβραϊκό ζήτημα, 1843. *« To κράτος δεν είναι παρά μια ψευδαισθητική κοινότητα που επιθυμεί να αποκρύψει την κυριαρχία της οικονομικά ισχυρότερης τάξης», Η γερμανική ιδεολογία, 1845. *«Η πολιτική χειραφέτηση συνιστά ταυτόχρονα τη διάλυση της παλιάς κοινωνίας πάνω στην οποία θεμελιώνεται το κράτος και όπου ο λαός δεν παίζει κανένα ρόλο (...). Η δημόσια υπόθεση, αυτή καθ’εαυτή οφείλει να γίνει η γενική υπόθεση κάθε ατόμου και η πολιτική λειτουργία οφείλει να γίνει μια γενική λειτουργία», Το εβραϊκό ζήτημα, 1843. *« Την ημέρα που θα καταστεί δυνατή η πραγμάτωση της ελευθερίας, το Κράτος παύει να υπάρχει ως Κράτος. Γι’αυτό προτείνουμε να βάζουμε παντού τη λέξη κοινότητα στη θέση της λέξης Κράτος », Μαρξ και Ενγκελς, Κριτική των προγραμμάτων της Γκότα και της Ερφούρτης, 1875.

Η έννοια της δημοκρατίας * « Η δημοκρατία είναι ο λυμένος γρίφος κάθε πολιτειακής οργάνωσης », Κριτική της χεγκελιανής θεωρίας του κράτους, 1843 * « Στη δημοκρατία, και η ίδια η πολιτειακή οργάνωση παρουσιάζεται ως ένας προσδιορισμός, δηλαδή ως ένας αυτοπροσδιορισμός του λαού (...). Εδώ, η πολιτειακή οργάνωση επαναφέρεται ακατάπαυστα στο πραγματικό της θεμέλιο, τον πραγματικό άνθρωπο, τον πραγματικό λαό. Όχι μόνον τίθεται αυτή καθ’εαυτή, σύμφωνα με την ουσία της, αλλά και σύμφωνα με την ύπαρξή της, σύμφωνα με την πραγματικότητα, ως ίδιον έργο του λαού. Ετσι μόνον η πολιτειακή οργάνωση εμφανίζεται όπως είναι, ένα ελεύθερο προϊόν του ανθρώπου  […] Κατά τον ίδιο τρόπο που η θρησκεία δεν δημιουργεί τον άνθρωπο, αλλά αντιθέτως ο άνθρωπος τη θρησκεία, έτσι και η πολιτειακή οργάνωση δεν δημιουργεί το λαό, αλλά ο λαός την πολιτειακή οργάνωση (...). Ο άνθρωπος δεν είναι εκεί χάρη στο νόμο, αλλά ο νόμος χάρη στον άνθρωπο. Στη δημοκρατική πολιτειακή οργάνωση ο νόμος αποτελεί την ύπαρξη του ανθρώπου, ενώ στις άλλες πολιτειακές οργανώσεις, ο άνθρωπος είναι η ύπαρξη του νόμου. Αυτή είναι η θεμελιώδης διαφορά της δημοκρατίας », Κριτική της χεγκελιανής θεωρίας του κράτους, 1843 * « Όταν η Παρισινή Κομμούνα ανέλαβε τη διεύθυνση της Επανάστασης όταν απλοί εργάτες, για πρώτη φορά, τόλμησαν να αγγίξουν το κυβερνητικό προνόμιο που μέχρι τότε νέμονταν οι ιεραρχικά ανώτεροί τους, και μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, ολοκλήρωσαν το έργο που ανέλαβαν σεμνά, ευσυνείδητα και αποτελεσματικά, ο παλιός κόσμος αναδιπλώθηκε από σπασμούς οργής στη θέα της κόκκινης σημαίας, σύμβολο της Δημοκρατίας της εργασίας, που κυμάτιζε στο Δημαρχείο της πόλης », Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία, 1871 * « Η επιθυμία για κτήση μπορεί να υπάρξει χωρίς το χρήμα. Η δίψα για πλουτισμό είναι το αποτέλεσμα μιας ορισμένης κοινωνικής εξέλιξης. Δεν πρόκειται κατά συνέπεια για ένα φυσικό φαινόμενο αλλά για ένα ιστορικό φαινόμενο (...) Η δίψα για το χρήμα ή τον πλουτισμό αποτελεί αναγκαστικά την καταστροφή των αρχαίων κοινοτήτων »

Mια τεράστια επαγγελματική επιτυχία : o Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η προπαγάνδα H λογοκρισία Γαλλία, 5 Αυγούστου 1914 1. Απαγορεύεται η δημοσίευση πληροφοριών που βλάπτουν τις σχέσεις μας με τις σύμμαχες και τις ουδέτερες χώρες ή κάθε πληροφορία σχετικά με τη διπλωματία 2. Απαγορεύονται τα κριτικά σχόλια για τους στρατιωτικούς, οι πληροφορίες σχετικά με τους στρατιωτικούς σχηματισμούς ή η αναδημοσίευση άρθρων από ξένες εφημερίδες 3. Αναγγελία θανάτου : απαγορεύεται η δημοσίευση του τόπου όπου επήλθε ο θάνατος του πεσόντος 5. Απαγορεύεται η δημοσίευση άρθρων σχετικά με στρατιωτικές δοκιμές ή τη χρήση νέων όπλων όπως και η δημοσίευση καρτ ποστάλ ή εικόνων που αναπαριστούν κανόνια, στρατιωτικές μηχανές καινούργιες ή παλιές στην περίπτωση που συνάγεται ο χώρος στον οποίο χρησιμοποιούνται 6. Απαγορεύεται η δημοσίευση συνεντεύξεων στρατηγών 7. Επιβάλλεται έλεγχος κάθε δημοσίευσης που μοιάζει να προπαγανδίζει την ειρήνη 8. Απαγορεύεται η δημοσίευση καρτ ποστάλ που εμπεριέχουν σκηνές ή λεζάντες που θα μπορούσαν να ασκήσουν αρνητική επίδραση στο θυμικό του στρατού ή του πληθυσμού.  

Η πολιτικο-στρατιωτική ψευδολογία «  Οι Γερμανοί στοχεύουν πολύ άσχημα και χαμηλά ενώ σε ποσοστό 80% οι οβίδες τους δεν εκρήγνυνται  », Journal, 19 Αυγούστου 1914 « O Κοζάκος δεν δυσκολεύεται να τρυπήσει με τη λόγχη του πολλούς Ούγγρους στη σειρά, τον έναν πίσω από τον άλλον, όσους η λόγχη μπορεί να συγκρατήσει, και μετά, έτσι γεμισμένη σαν σουβλάκι την πετάει κάτω », Le Matin, 5 Οκτωβρίου 1914 Από το μέτωπο της Θεσσαλονίκης τα υποτιθέμενα λόγια ενός στρατιώτη : « Τίποτε δεν μπορούσε να μας σταματήσει. Προχωρούσαμε μπροστά κι οι παλικαράδες μας σήκωναν τους Τούρκους στον αέρα με την άκρη της ξιφολόγχης τους », Le Matin Την ίδια στιγμή, οι στρατιώτες στα γράμματα που έστελναν από τα μέτωπα στην οικογένειά τους εξέφραζαν την απελπισία τους για την κόλαση που ζούσαν….  

Πολιτικο-στρατιωτική ψευδολογία και σπασμένο τηλέφωνο : η « αναμετάδοση » της ίδιας πληροφορίας τον Αύγουστο του 1914, όταν οι Γερμανοί εισβάλλουν στο Βέλγιο : 1. « Oταν έγινε γνωστή η πτώση της Αμβέρσας, οι καμπάνες στη Γερμανία άρχισαν να χτυπούν χαρμόσυνα », Kölnische Zeitung 2. « Σύμφωνα με την Kölnische Zeitung, ο κλήρος της Αμβέρσας εξαναγκάσθηκε να χτυπήσει τις καμπάνες μετά την κατάληψη του φρουρίου », Le Matin 3. « Σύμφωνα με πληροφορίες που έφτασαν στην εφημερίδα Le Matin από την Κολωνία, οι βέλγοι κληρικοί που αρνήθηκαν να χτυπήσουν τις καμπάνες εκδιώχτηκαν από τις θέσεις τους », London Times 4. « Οι δυστυχείς κληρικοί της Αμβέρσας καταδικάστηκαν σε καταναγκαστικά έργα », Corriere della Sera 5. « Με βάση τις πληροφορίες της Corriere della Sera μέσω Λονδίνου και Κολωνίας, επιβεβαιώνεται ότι οι βάρβαροι νικητές της Αμβέρσας εκτέλεσαν τους δυστυχείς βέλγους κληρικούς κρεμώντας τους σαν γλωσσίδα από τις καμπάνες, ανάποδα με το κεφάλι τους προς τα κάτω, για να τους τιμωρήσουν για την ηρωϊκή τους άρνηση », Le Matin

Le Canard Enchaîné, 10 Σεπτεμβρίου 1915 διαβάζουμε : « ΠΑ! ΠΑ! ΠΑ! Το Αλυσοδεμένο Παπί αποφάσισε να διακόψει οικειοθελώς με όλες τις δημοσιογραφικές παραδόσεις που υπάρχουν μέχρι τις μέρες μας (…). Δίνει στον εαυτό του την ελευθερία να δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα – και κατόπιν εξονυχιστικών επαληθεύσεων- πληροφορίες επακριβώς ανακριβείς. Ολοι γνωρίζουν πράγματι ότι ο γαλλικός τύπος, χωρίς καμία εξαίρεση, δε δημοσιεύει από τις αρχές του πολέμου παρά μόνον αληθή νέα. Ε λοιπόν, το κοινό βαρέθηκε ! Το κοινό θέλει αναληθή νέα … για αλλαγή. Θα τα έχει (…). Μέσα σε αυτές τις συνθήκες είμαστε βέβαιοι ότι οι αναγνώστες μάς επιφυλάσσουν μια καλή υποδοχή και με αυτήν την ελπίδα τους παρουσιάζουμε εκ των προτέρων και με όλο μας το σεβασμό τα πιο ειλικρινή μας συλλυπητήρια."

Oι δέκα εντολές της κυβερνητικής προπαγάνδας Lord Ponsonby (1871–1946) Oι δέκα εντολές της κυβερνητικής προπαγάνδας 1/ δεν επιδιώκουμε εμείς τον πόλεμο 2/ ο αντίπαλος είναι υπεύθυνος για το ξέσπασμα του πολέμου 3/ ο αντίπαλος είναι ηθικά καταδικαστέος 4/ ο πόλεμος έχει ευγενείς στόχους 5/ ο εχθρός προβαίνει σε ηθελημένες αγριότητες σε αντίθεση με εμάς 6/ οι απώλειες του αντιπάλου είναι πολύ πιο σημαντικές από τις δικές μας 7/ ο Θεός είναι μαζί μας 8/ ο κόσμος των γραμμάτων και των τεχνών είναι μαζί μας 9/ ο εχθρός χρησιμοποιεί παράνομα όπλα σε αντίθεση με μάς 10/ όσοι αμφισβητούν τα παραπάνω είναι είτε προδότες, είτε θύματα των ψευδών πληροφοριών του αντιπάλου δεδομένου ότι ο αντίπαλος κάνει προπαγάνδα σε αντίθεση με εμάς που ενημερώνουμε.

Η προπαγάνδα για την προπαγάνδα ή περί της αναγκαιότητας της προπαγάνδας

Ο Noam Chomsky για τον Bernays : από το "What Makes Mainstream Media Mainstream": a talk at Z Media Institute, June 1997 « Η αμερικανική επιχειρηματική κοινότητα ήταν εξαιρετικά εντυπωσιασμένη με την προπαγανδιστική προσπάθεια. Επίσης είχε ένα πρόβλημα εκείνη την εποχή. Η χώρα γινόταν τυπικά πιο δημοκρατική. Πολύ περισσότερος κόσμος αποκτούσε το δικαίωμα ψήφου. H χώρα γινόταν πλουσιότερη και όλο και περισσότεροι άνθρωποι μπορούσαν να συμμετέχουν στην ευμάρειά της ενώ νέοι μετανάστες έφταναν στη Αμερική κλπ. Οπότε τι κάνεις όταν γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διαχειρίζεσαι τα πράγματα σαν ιδιωτική λέσχη; Υπήρχαν στο παρελθόν ειδικοί των Δημόσιων σχέσεων αλλά δεν είχε υπάρξει έως τότε μια βιομηχανία δημόσιων σχέσεων. Υπήρχε κάποιος για παράδειγμα που είχε προσληφθεί για να ομορφύνει την εικόνα του Rockefeller. Αλλά η τεράστια βιομηχανία δημόσιων σχέσεων, που αποτελεί μια αμερικανική εφεύρεση και ταυτόχρονα μια τερατώδη εφεύρεση, προέκυψε από τον Α’Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ηγετικές μορφές της ήταν οι άνθρωποι της Επιτροπής Creel (Creel Commission). Πιο συγκεκριμένα, η βασική ηγετική μορφή της, ο Edward Bernays, προέρχεται από την Creel Commission. Εκδίδει λίγο αργότερα το βιβλίο του Προπαγάνδα. Κατά τύχη ο όρος « προπαγάνδα» δεν είχε αρνητική χροιά εκείνες τις μέρες. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η λέξη έγινε ταμπού επειδή συνδέθηκε με την Γερμανία. Αλλά σ’εκείνη την περίοδο η λέξη προπαγάνδα απλά σήμαινε πληροφόρηση ή κάτι παραπλήσιο. Γράφει λοιπόν το βιβλίο Προπαγάνδα γύρω στα 1925 και ξεκινάει λέγοντας ότι εφαρμόζει τα μαθήματα που μας δίδαξε ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του Α’ Π.Π. και της Επιτροπής στην οποία συμμετείχε δηλαδή ότι είναι δυνατό να « πειθαρχήσεις το πνεύμα του κοινού ακόμη και στο παραμικρο όπως ακριβώς ο στρατός πειθαρχεί τα σώματά του ». Αυτές οι νέες τεχνικές πειθαρχίας των πνευμάτων, έλεγε ότι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν από τις ευφυείς μειοψηφίες ούτως ώστε οι βλάκες να μένουν στο σωστό δρόμο. Μπορούμε να το κάνουμε τώρα γιατί έχουμε αυτές τις νέες τεχνικές. Αυτό είναι το βασικό εγχειρίδιο της βιομηχανίας Δημόσιων σχέσεων.... »  

Edward Bernays, Propaganda, 1928 Contents I.ORGANIZING CHAOS II. THE NEW PROPAGANDA  III. THE NEW PROPAGANDISTS IV. THE PSYCHOLOGY OF PUBLIC RELATIONS V. BUSINESS AND THE PUBLIC VI. PROPAGANDA AND POLITICAL LEADERSHIP VII. WOMEN'S ACTIVITIES AND PROPAGANDA  VIII. PROPAGANDA FOR EDUCATION  IX. PROPAGANDA IN SOCIAL SERVICE X. ART AND SCIENCE XI. THE MECHANICS OF PROPAGANDA

Η δημοκρατία της ιδιωτείας Η δημοκρατία της ιδιωτείας  Ιδιωτεία η [iδiotía] : (ψυχιατρ.) πλήρης διανοητική ανεπάρκεια· ηλιθιότητα, βλακεία.  [λόγ. < αρχ. ἰδιωτεία`ιδιωτική ζωή μακριά από δημόσια απασχόληση, έλλειψη μόρφωσης΄ κατά τη σημ. του ιδιώτης 2, σημδ. γαλλ. idiotie < idiot = ιδιώτης 2] Εισαγωγή « Η προπαγάνδα δεν θα πεθάνει ποτέ. Οι ευφυείς άνθρωποι πρέπει να αντιληφθούν ότι η προπαγάνδα είναι το σύγχρονο όργανο, με το οποίο μπορούν να επιτύχουν παραγωγικά αποτελέσματα και να βοηθήσουν να δημιουργηθεί τάξη στο χάος » (σ.199) « Οι γυναίκες στη σύγχρονη Αμερική έχουν κατακτήσει τη νομική ισότητα με τους άνδρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι δραστηριότητές τους είναι ίδιες με εκείνες των ανδρών. Οι γυναίκες, στην πλειονότητά τους, έχουν ακόμη ιδιαίτερες ενασχολήσεις και δραστηριότητες εκτός από οικονομικές φιλοδοξίες και επαγγελματικά ενδιαφέροντα». « Οργανώνοντας το χάος » (κεφάλαιο πρώτο σσ. 9-23) « Η συνειδητή και ευφυής χειραγώγηση των οργανωμένων συνηθειών και πεποιθήσεων των μαζών αποτελεί μια σημαντική παράμετρο της δημοκρατικής κοινωνίας. Οι χειριστές αυτού του αθέατου  κοινωνικού μηχανισμού συνιστούν μια αόρατη κυβέρνηση που αποτελεί την πραγματική εξουσία στη χώρα μας. Μας κυβερνούν, διαμορφώνουν τη σκέψη μας, καθορίζουν την αισθητική μας και υπαγορεύουν τις ιδέες μας άνθρωποι που, ως επί το πλείστον, δεν τους έχουμε καν ακουστά. Αυτό είναι ένα λογικό αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο είναι οργανωμένη η δημοκρατική κοινωνία μας » (σ.9)

« H αόρατη κυβέρνηση τείνει να βρίσκεται στα χέρια λίγων εξαιτίας των εξόδων που απαιτούνται για τη χειραγώγηση του κοινωνικού μηχανισμού που ελέγχει τις αντιλήψεις και τις συνήθειες των μαζών. Το να διαφημίζεις σε μια κλίμακα της τάξεως των πενήντα εκατομμυρίων ατόμων κοστίζει πολύ. Το να προσεγγίζεις και να πείθεις ανθρώπους με επιρροή, οι οποίοι υπαγορεύουν τις δημόσιες σκέψεις και πράξεις, είναι εξίσου ακριβό. Γι΄αυτόν τον λόγο υπάρχει μια αύξουσα τάση να ανατίθενται οι προπαγανδιστικές δραστηριότητες στα χέρια ενός ειδικού. Αυτός ο ειδικός κερδίζει βαθμηδόν μια ξεχωριστή θέση και λειτουργία στη ζωή του έθνους μας. Οι νέες δραστηριότητες προϋποθέτουν και μια νέα ελίτ. Ο προπαγανδιστής, ο οποίος ειδικεύεται στην παρουσίαση επιχειρήσεων και ιδεών στο κοινό όπως και στην παρουσίαση του κοινού στους εκπροσώπους των νέων επιχειρήσεων και ιδεών, είναι πλέον γνωστός με τον τίτλο ‘σύμβουλος δημοσίων σχέσεων’» (σ.48).

« Η κυβέρνηση είναι κυβέρνηση μόνο λόγω της δημόσιας συναίνεσης « Η κυβέρνηση είναι κυβέρνηση μόνο λόγω της δημόσιας συναίνεσης. Βιομηχανίες, υπηρεσίες κοινής ωφελείας, επιμορφωτικές κινήσεις : γεγονός είναι ότι όλες οι ομάδες που εκπροσωπούν οποιαδήποτε ιδέα ή προϊόν, είτε πρόκειται για ιδέες της πλειονότητας είτε της μειονότητας, επιτυγχάνουν μόνον εξαιτίας της αποδοχής τους από την κοινή γνώμη» (σ. 49). « Ο σύμβουλος δημόσιων σχέσεων είναι ο ειδικός που, δουλεύοντας με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και τις κοινωνικές ομαδοποιήσεις θέτει μια ιδέα υπόψη της κοινωνίας. Είναι όμως και κάτι παραπάνω : ασχολείται με μεθόδους δράσης, δόγματα, συστήματα και αντιλήψεις, και διασφαλίζει τη δημόσια αποδοχή τους. Ασχολείται επίσης με χειροπιαστά πράγματα, όπως τα τυποποιημένα και νωπά προϊόντα. Αχολείται με δημόσιους οργανισμούς, με μεγάλους εμπορικούς ομίλους και συνεταιρισμούς που εκπροσωπούν ολόκληρες βιομηχανίες (…). Αν δεχτούμε ότι οι δημόσιες σχέσεις είναι επάγγελμα, πρέπει να περιμένουμε επίσης ότι θα διαθέτει αρχές και δεοντολογία. Το ιδανικό του επαγγέλματος είναι πραγματιστικό : να κάνει τον παραγωγό, είτε πρόκειται για έναν νομοθέτη που συντάσσει νόμους, είτε πρόκειται για έναν κατασκευαστή που παράγει κάποιο εμπορικό προϊόν, να καταλάβει τι θέλει το κοινό και να κάνει το κοινό να κατανοήσει τους στόχους του παραγωγού» (σ.49 και 56)

H πολιτική ως εμπορικό προϊόν (της προπαγάνδας) : « Θεωρητικά, κάθε πολίτης διαμορφώνει άποψη για τα δημόσια ζητήματα και τις ιδιωτικές υποθέσεις. Στην πράξη, αν όλοι οι άνθρωποι έπρεπε να μελετήσουν μόνοι τους τα δυσνόητα οικονομικά, πολιτικά και ηθικά δεδομένα που περιλαμβάνονται, σε κάθε ζήτημα, θα το έβρισκαν αδύνατον να φτάσουν σε ένα συμπέρασμα για οτιδήποτε. Εχουμε συμφωνήσει εκουσίως να επιτρέπουμε να επιτρέπουμε σε μια αόρατη κυβέρνηση να σταχυολογεί τα δεδομένα και να εστιάζει στα πιο σημαντικά ζητήματα, ώστε το πεδίο των επιλογών μας να περιορίζεται σε πρακτικά, αποσπασματικά θέματα» (σ.11). Το εμπορικό προϊόν ως πολιτική (της προπαγάνδας) « Θεωρητικά, ο καθένας αγοράζει τα καλύτερα και τα φθηνότερα εμπορεύματα που μπορεί να βρει στην αγορά. Στην πράξη, αν ο καθένας γυρνούσε εδώ κι εκεί συγκρίνοντας τιμές και κάνοντας εργαστηριακές δοκιμές προτού επιλέξει από τις ντουζίνες σαπούνια, ρούχα ή είδη ψωμιού που διατίθενται προς προς πώληση, η οικονομική ζωή θα τελμάτωνε ανέλπιστα. Για να αποφευχθεί  μια τέτοια σύγχυση, η κοινωνία συναινεί στον περιορισμό του φάσματος των επιλογών της σε ιδέες και αντικείμενα τα οποία μαθαίνει με κάθε είδους προπαγάνδα. Κατά συνέπεια, υπάρχει μια μεγάλη και συνεχής προσπάθεια να χειραγωγηθεί η σκέψη μας προς όφελος κάποιας πολιτικής ή κάποιου εμπορεύματος ή κάποιας ιδέας »

*« Ισως θα ήταν προτιμότερο, αντί για προπαγάνδα και διαφήμιση, επιτροπές σοφών να επέλεγαν τους κυβερνήτες μας, να όριζαν τη συμπεριφορά μας, δημόσια και ιδιωτική, και να αποφάσιζαν ποια θα ήταν τα καλύτερα ρούχα που θα έπρεπε να φοράμε και ποιό το καλύτερο φαγητό να τρώμε. Επιλέξαμε, ωστόσο, την αντίθετη μέθοδο, αυτήν του ανοιχτού ανταγωνισμού. Επρεπε να βρούμε έναν τρόπο, ώστε ο ανταγωνισμός να λειτουργεί όσον το δυνατόν πιο ομαλά και, για να επιτευχθεί αυτό, η κοινωνία συναίνεσε στην οργάνωση του ελεύθερου ανταγωνισμού από την ηγεσία και την προπαγάνδα» (σ. 12) * « Σκοπός του βιβλίου είναι να εξηγήσει τη δομή και το μηχανισμό ελέγχου της κοινής γνώμης και να εξηγήσει πώς αυτή χειραγωγείται απο τον προπαγανδιστή που επιδιώκει να εξασφαλίσει τη δημόσια αποδοχή για μια συγκεκριμένη ιδέα ή ένα εμπόρευμα» (σ.23)

Η ανάδυση της προπαγάνδας μέσα στην ιστορία ή Η νέα προπαγάνδα (κεφάλαιο 2), σσ. 24-40 « Στις εποχές που οι βασιλιάδες ήταν όντως βασιλιάδες, ο Λουδοβίκος ΙΔ’ έκανε τη σεμνή του δήλωση : L’état c’est moi ! Σχεδόν είχε δίκιο. Ομως οι καιροί άλλαξαν. Η ατμομηχανή, η πολυφωνία, του τύπου και το δημόσιο σχολείο, αυτό το τριο της βιομηχανκής επανάστασης, αφαίρεσαν τη δύναμη από τον βασιλιά και την έδωσαν στο λαό. Στην πραγματικότητα, ο λαός κέρδισε την εξουσία που έχασε ο βασιλιάς, γιατί η οικονομική εξουσία έχει την τάση να έλκει την πολιτική δύναμη, και η ιστορία της Βιομηχανικής Επανάστασης δείχνει πώς αυτή η εξουσία πέρασε από τον βασιλιά και την αριστοκρατία στην αστική τάξη. Η καθολική ψηφοφορία και η εκπαίδευση ενίσχυσαν αυτήν την τάση και προσφάτως ακόμη και η αστική τάξη στεκόταν έντρομη μπροστά στο λαό μπροστά στα προμηνύματα να πάρουν τη θέση του βασιλιά οι ίδιες οι μάζες. Σήμερα ωστόσο έχει συγκροτηθεί μια αντίδραση. Η μειοψηφία ανακάλυψε ένα ισχυρό βοήθημα για να επηρεάσει την πλειοψηφία. Αποδείχθηκε ότι ο τρόπος σκέψης των μαζών μπορεί να διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτές να διοχευτεύουν τη νεοαποκτηθείσα δύναμη τους προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Στην παρούσα κοινωνική δομή, αυτή η πρακτική είναι αναπόφευκτη».

Οι νέοι προπαγανδιστές (κεφάλαιο 3) : η νέα (έλλογη;) ελίτ « Ποιοί είναι οι άνθρωποι που χωρίς εμείς να το συνειδητοποιούμε, διαμορφώνουν τις ιδέες μας, μας υποδεικνύουν ποιόν να εκτιμάμε και ποιόν να αντιπαθούμε, τι να πιστεύουμε για την ιδιοκτησία των οργανισμών κοινής ωφελείας, για τη φορολογία, για την τιμή του καουτσούκ, για το σχέδιο Ντώους, για τη μετανάστευση ; Ποιός μας υποδεικνύει πώς πρέπει να είναι σχεδιασμένα τα σπίτια μας, τι είδους φαγητά να σερβίρουμε στο τραπέζι μας, τι είδους ρούχα να φοράμε, σε ποιά αθλήματα πρέπει να επιδιδόμαστε, ποιές παραστάσεις να παρακολουθούμε, ποιές φιλανθρωπίες να υποστηρίζουμε, ποιούς πίνακες να θαυμάζουμε, με ποιές βρισιές πρέπει να θιγόμαστε, με ποιά αστεία πρέπει να γελάμε ; » (σ.41) « Υπάρχουν αόρατοι κυβερνήτες που ελέγχουν τη μοίρα εκατομμυρίων. Δεν γίνεται γενικά αντιληπτό μέχρι ποιό σημείο οι λέξεις και οι πράξεις των πλέον σημαινόντων δημοσίων προσώπων υπαγορεύονται από επιδέξιους ανθρώπους που δρούν παρασκηνιακά» (σ.45).

« Ενας υποψήφιος για την προεδρία μπορεί να έχει ‘στρατολογηθεί’ λόγω της ‘τεράστιας λαϊκής απαίτησης’, αλλά είναι γνωστό ότι το όνομά του επιλέχθηκε από έξι άτομα γύρω από ένα τραπέζι, στο δωμάτιο κάποιου ξενοδοχείου» Το άτομο ως μάζα, η μάζα ως άτομο και η παραγωγή του μαζικού ατόμου : Η ψυχολογία των δημόσιων σχέσεων (κεφάλαιο 4) « Η συστηματική μελέτη της ψυχολογίας της μάζας αποκάλυψε στους μελετητές ότι η αόρατη διακυβέρνηση της κοινωνίας είναι δυνατή, με τη χειραγώγηση των κινήτρων που δραστηριοποιούν το άτομο μέσα στην ομάδα. Οι Τrotter και Le Bon, που προσέγγισαν το θέμα από επιστημονική σκοπιά, και οι Graham Wallas, Walter Lipmann και άλλοι, που συνέχισαν με ερευνητικές μελέτες για τον τρόπο σκέψης της ομάδας, κατέληξαν ότι η ομάδα έχει νοητικά χαρακτηριστικά που διακρίνονται από εκείνα του ατόμου και κινητοποιείται από παρορμήσεις και συναισθήματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν βάσει όσων γνωρίζουμε για την ατομική ψυχολογία (…). Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια ομάδα δεν σκέφτεται, με την αυστηρή έννοια του όρου. Στη θέση των σκέψεων έχει παρορμήσεις, έξεις και συναισθήματα (…) Ως φυσικό επακόλουθο, προέκυψε το ερώτημα : Αν κατανοήσουμε τον μηχανισμό και τα κίνητρα του ομαδικού νου, δεν θα είναι δυνατόν να ελέγχουμε και να πειθαρχούμε τις μάζες σύμφωνα με τη θέλησή μας χωρίς αυτές να το αντιλαμβάνονται ;» (σ.59-60 και 63).

« Oι άνθρωποι, στην πραγματικότητα, δεν χρειάζεται να συναθροιστούν σε μια δημόσια συγκέντρωση ή σε μια εξέγερση, για να τεθούν υπό την επιρροή της ψυχολογίας της μάζας. Επειδή ο άνθρωπος είναι αγελαίος εκ φύσεως, αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέλος μιας αγέλης, ακόμη κι όταν είναι μόνος στο δωμάτιό του με κλειστές κουρτίνες» (σ.62). « Αν μπορείς να επηρεάσεις τους ηγέτες, με ή χωρίς τη συνειδητή συνεργασία τους, αυτομάτως επηρεάζεις και τις ομάδες που ελέγχουν ». « Ενας άνδρας κάθεται στο γραφείο του, προσπαθώντας να αποφασίσει τι κάλτσες να αγοράσει. Φαντάζεται, χωρίς αμφιβολία, ότι σχεδιάζει την αγορά σύμφωνα με την κρίση του. Στην πραγματικότητα, η κρίση του είναι ένα συνονθύλευμα εντυπώσεων χαραγμένων στο μυαλό του από εξωτερικές επιρροές, που ασυνείδητα ελέγχουν τη σκέψη του. Αγοράζει μια συγκεκριμένη μετοχή σιδηροδρομικής εταιρείας επειδή ήταν χτες στα πρωτοσέλιδα και ως εκ τούτου βρίσκεται σε περίοπτη θέση στο μυαλό του ή επειδή έχει μια ευχάριστη ανάμνηση ενός καλού γέυματος σε ένα από τα γρήγορα τρένα της ή επειδή έχει φιλελεύθερη εργατική πολιτική ή επειδή φημίζεται για την εντιμότητά της ή επειδή του είπαν πώς ο Τζ.Π.Μόργκαν έχει μερικές από τις μετοχές της » (σ. 62-63).

Από την ψυχολογία των μαζών στην ψυχανάλυση και vice versa : η χειραγώγηση του ασυνειδήτου « Με τη μέθοδο των παλιών πωλητών, ο κατασκευαστής έλεγε στον πιθανό αγοραστή : ‘Σε παρακαλώ, αγόρασε ένα πιάνο’. Η νέα μέθοδος πωλήσεων έχει αντιστρέψει τη διαδικασία, κάνοντας τον πιθανό αγοραστή να λέει στον κατασκευαστή : ‘Σε παρακαλώ, πούλα μου ένα πιάνο’» (σ.70). Η αλλού : « Οι ψυχολόγοι της σχολής του Φρόυντ είναι, κατά κύριο λόγο, εκείνοι που υπέδειξαν ότι πολλές από τις σκέψεις και τις πράξεις του ανθρώπου είναι αντισταθμιστικά υποκατάστατα επιθυμιών που έχει υποχρεωθεί να καταπιέσει. Ενα αντικείμενο μπορεί να είναι επιθυμητό για κάποιον όχι λόγω της μεγάλης αξίας ή της χρησιμότητάς του, αλλά επιδή κατέληξε να το βλέπει σαν σύμβολο κάποιου άλλου πράγματος : της επιθυμίας που ντρέπεται να ομολογήσει στον εαυτό του.  Ενας άνθρωπος που αγοράζει ένα αυτοκίνητο μπορεί να νομίζει ότι το θέλει για να μετακινείται, ενώ, στην πραγματικότητα, μπορεί και να προτιμούσε να περπατάει για το καλό της υγείας του. Στην πραγματικότητα, μπορεί να το θέλει επειδή αποτελεί σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης, ή επειδή αποτελεί απόδειξη επαγγελματικής επιτυχίας, ή επειδή θέλει να ευχαριστήσει τη συζυγό του» (σ. 65).

« Ο προπαγανδιστής της παλιάς σχολής στηριζόταν για τη δουλειά του στη μηχανιστική ψυχολογία της αντίδρασης που υποστήριζε ότι το ανθρώπινο μυαλό δεν ήταν παρά μια ατομική μηχανή, ένα σύστημα νεύρων και νευρικών κέντρων, που αντιδρούν με μηχανική ακρίβεια στα ερεθίσματα (…) Σύμφωνα με μια από τις θεωρίες της ψυχολογίας της αντίδρασης, ένα συγκεκριμένο και συχνά επαναλαμβανόμενο ερέθισμα θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν εθισμό ή η απλή επανάληψη μιας ιδέας θα μπορούσε να δημιουργήσει μια πεποίθηση. Ας υποθέσουμε ότι ο παλιού τύπου πωλητής, εκπροσωπώντας έναν έμπορο κρεάτων, προσπαθεί να προωθήσει τις πωλήσεις του μπέικον. Θα επαναλάμβανε αναρίθμητες φορές σε ολοσέλιδες διαφημίσεις : « Τρώτε περισσότερο μπέικον. Τρώτε μπέικον γιατί είναι φτηνό, γιατί είναι καλό, γιατί σας δίνει επιπλέον ενέργεια.» Ο σύγχρονος πωλητής, γνωρίζοντας τη δομή της κοινωνίας που βασίζεται στην ομάδα, καθώς και τις βασικές αρχές της ψυχολογίας, θα ρωτήσει : « Ποιός είναι αυτός που επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες του κοινού ; Η απάντηση προφανώς είναι : «Οι γιατροί ». Ο σύγχρονος πωλητής θα προτείνει τότε στους γιατρούς να δηλώσουν δημοσίως ότι είναι εξαιρετικά ωφέλιμο να τρώμε μπέικον. Γνωρίζει με μαθηματική ακρίβεια ότι ένας μεγάλος αριθμός θα ακολουθήσει τη συμβουλή των γιατρών, γιατί αντιλαμβάνεται τη σχέση ψυχολογικής εξάρτησης των ανθρώπων από τους γιατρούς τους (...). Ο σύγχρονος πωλητής ανακάλυψε ότι έχει τη δυνατότητα, απευθυνόμενος στα άτομα μέσω της ομαδοποίησής τους, να ενεργοποιήσει τις ψυχολογικές και συγκινησιακές διεργασίες που τον εξυπηρετούν » (σ. 67-68).

Κέντρο της πόλης – ο επιχειρηματικός τομέας, η ανώτατη εκπαίδευση, το κοινωνικό και πολιτισμικό κέντρο της Democracity. Με την διευκρίνηση : Λίγοι ζουν εδώ Pleasantville –κατοικίες στα 60 μίλια από το κέντρο- με πληθυσμό 10000 χιλιάδες η καθεμία- απογραφή 1940 Millville –βιομηχανικές πόλεις με εργοστάσια. Πληθυσμός 25000 καθεμια –απογραφή 1940 Τερματικός σταθμός του κέντρου στον οποίο φτάνεις από την Pleasantville και Milville To φραγμα –πηγή ηλεκτρικού ρεύματος για την Democracity Oι φάρμες της Democracity

« Πριν από πενήντα χρόνια, η λαϊκή συνέλευση ήταν ένα κατεξοχήν όργανο προπαγάνδας. Σήμερα, είναι δύσκολο να συγκεντρώσεις περισσότερους από μια χούφτα ανθρώπους για να συμμετάσχουν σε μια λαϊκή συνέλευση, εκτός και αν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος. Το αυτοκίνητο τους παίρνει μακριά από το σπίτι, το ραδιόφωνο τους κρατάει μέσα στο σπίτι, οι συνεχείς καθημερινές εκδόσεις της εφημερίδας φέρνουν σε αυτούς την επικαιρότητα στο σπίτι ή στο μετρό, συν το γεγονός ότι έχουν απηυδήσει από την οχλοβοή των δημόσιων συναθροίσεων» (σ.189-190)

[…] Η φιλανθρωπία […] έπρεπε να υιοθετήσει την προπαγάνδα γι’ αυτόν τον λόγο: επειδή το πλήθος πρέπει να πειθαρχεί στο να δίνει χρήματα, ακριβώς όπως πρέπει να πειθαρχεί στη θεραπεία της φυματίωσης. Η Αρωγή για την Εγγύς Ανατολή, η Οργάνωση για τη Βελτίωση των Συνθηκών για τους Φτωχούς της Νέας Υόρκης και όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να εργαστούν με γνώμονα την κοινή γνώμη, σαν να διέθεταν προς πώληση σωληνάρια οδοντόπαστας. […]  Κεφ. III, Οι Νέοι Προπαγανδιστές   […] Το νέο επάγγελμα των δημοσίων σχέσεων εδραιώθηκε […] από την αυξανόμενη εξάρτηση οποιασδήποτε οργανωμένης εξουσίας από την κοινή γνώμη. Οι κυβερνήσεις, είτε είναι μοναρχικές, συνταγματικές, δημοκρατικές είτε κομμουνιστικές, εξαρτώνται από τη συναίνεση της κοινής γνώμης για την επιτυχία των προσπαθειών τους και, στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση είναι κυβέρνηση μόνο λόγω της δημόσιας συναίνεσης.  Βιομηχανίες, υπηρεσίες κοινής ωφελείας, επιμορφωτικές κινήσεις: γεγονός είναι ότι όλες οι ομάδες που εκπροσωπούν οποιαδήποτε ιδέα ή προϊόν, είτε πρόκειται για ιδέες της πλειονότητας είτε της μειονότητας, πετυχαίνουν μόνο εξαιτίας της αποδοχής τους από την κοινή γνώμη. Η κοινή γνώμη είναι ο ανεπίσημος συνεργάτης σε όλα τα μεγαλεπήβολα εγχειρήματα. […]      […] Το επόμενο μέλημά του είναι να αναλύσει το κοινό του. Μελετά τις ομάδες που πρέπει να προσεγγιστούν και τους ηγέτες μέσω των οποίων θα μπορούσε να προσεγγίσει τις ομάδες αυτές. Ομάδες κοινωνικές, οικονομικές, γεωγραφικές, ηλικιακές, θρησκευτικές ομάδες, γλωσσικές ομάδες, πολιτισμικές ομάδες, όλα αυτά αντιπροσωπεύουν τις διαιρέσεις μέσω των οποίων μπορεί να μιλήσει στο κοινό για λογαριασμό του πελάτη του.  […]   […] Πρέπει να είναι έντιμος στις δοσοληψίες του. Πρέπει να επαναλάβουμε ότι η δουλειά του δεν είναι να κοροϊδέψει το κοινό ή να του ρίξει στάχτη στα μάτια. Αν επρόκειτο να αποκτήσει τέτοια κακή φήμη, η καριέρα του θα έληγε.  […]

Κεφ. IV, Η Ψυχολογία των Δημοσίων Σχέσεων […] Η συστηματική μελέτη της ψυχολογίας της μάζας αποκάλυψε στους μελετητές ότι η αόρατη διακυβέρνηση της κοινωνίας είναι δυνατή, με τη χειραγώγηση των κινήτρων που δραστηριοποιούν το άτομο μέσα στην ομάδα. Οι Τρόττερ και Λε Μπον, που προσέγγισαν το θέμα από επιστημονική σκοπιά, και οι Γκράχαμ Γουάλλας, Γουώλτερ Λίππμαν* και άλλοι, που συνέχισαν με ερευνητικές μελέτες για τον τρόπο σκέψης της ομάδας, κατέληξαν ότι η ομάδα έχει νοητικά χαρακτηριστικά που διακρίνονται από εκείνα του ατόμου και κινητοποιείται από παρορμήσεις και συναισθήματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν βάσει όσων γνωρίζουμε για την ατομική ψυχολογία. Ως φυσικό επακόλουθο, ανέκυψε το ερώτημα: Αν κατανοήσουμε τον μηχανισμό και τα κίνητρα του ομαδικού νου, δεν θα είναι δυνατόν να ελέγχουμε και να πειθαρχούμε τις μάζες σύμφωνα με τη θέλησή μας χωρίς αυτές να το αντιλαμβάνονται; Η πρόσφατη πρακτική της προπαγάνδας απέδειξε ότι είναι δυνατόν, τουλάχιστον μέχρι ενός ορισμένου σημείου και εντός ορισμένων ορίων. […]   * Wilfred Batten Lewis Trotter (1872-1939): Βρετανός χειρουργός, πρωτοπόρος της νευροχειρουργικής, που ασχολήθηκε επίσης με κοινωνιολογικές μελέτες. Το πιο γνωστό του έργο εκδόθηκε το 1921 με τίτλο Instincts of the Herd in Peace and War. Gustav Le Bon (1841-1931): Γάλλος κοινωνικός ψυχολόγος, φυλετιστής ανθρωπολόγος, εφευρέτης και ερασιτέχνης φυσικός. Ο Le Bon υπήρξε πρωτοπόρος στη μελέτη της «ψυχολογίας της μάζας», όπως μαρτυρά και ο τίτλος του πιο γνωστού έργου του: The Crowd: A Study of the Popular Mind (1895). Οι πολιτικές του απόψεις ήταν αντιδραστικές-ολιγαρχικές, γεγονός που καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τα συμπεράσματά του. Graham Wallas (1858-1932): Άγγλος κοινωνικός ψυχολόγος, παιδαγωγός, σοσιαλιστής – μέλος των «φαβιανών», και συνιδρυτής του London School of Economics.

[…] Αν μπορείς να επηρεάσεις τους ηγέτες, με ή χωρίς τη συνειδητή συνεργασία τους, αυτομάτως επηρεάζεις και τις ομάδες που ελέγχουν. Αλλά οι άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να συναθροιστούν σε μια δημόσια συγκέντρωση ή σε μια εξέγερση, για να τεθούν υπό την επιρροή της ψυχολογίας της μάζας. Επειδή ο άνθρωπος είναι αγελαίος εκ φύσεως, αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέλος μιας αγέλης, ακόμα κι όταν είναι μόνος στο δωμάτιό του με κλειστές κουρτίνες. Το μυαλό του διατηρεί τα πρότυπα που του έχουν εντυπωθεί από την επιρροή της ομάδας. […] Στην πραγματικότητα η κρίση του είναι ένα συνονθύλευμα εντυπώσεων χαραγμένων στο μυαλό του από εξωτερικές επιρροές, που ασυνείδητα ελέγχουν τη σκέψη του. […]    […] Οι Τρόττερ και Λε Μπον κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια ομάδα δεν σκέφτεται, με την αυστηρή έννοια του όρου. Στη θέση των σκέψεων έχει παρορμήσεις, έξεις και συναισθήματα. Όσον αφορά την αλλαγή γνώμης, συνήθως η πρώτη της παρόρμηση είναι να ακολουθήσει το παράδειγμα ενός αξιόπιστου ηγέτη. Αυτή είναι μία από τις πιο καλά θεμελιωμένες αρχές της ψυχολογίας της μάζας. […] […] Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που αρκούσε απλώς να στιγματίσεις έναν πολιτικό υποψήφιο με τη λέξη «συμφέροντα» για να πανικοβάλεις εκατομμύρια ανθρώπους ώστε να ψηφίσουν εναντίον του, επειδή οτιδήποτε σχετιζόταν με «τα συμφέροντα» θεωρούνταν απαραίτητα διεφθαρμένο. Πρόσφατα η λέξη «μπολσεβίκος» πρόσφερε μια παρόμοια υπηρεσία για πρόσωπα που επιθυμούσαν να τρομοκρατήσουν το κοινό και να το απομακρύνουν από κάποια γραμμή δράσης. Ποντάροντας σε ένα παλιό στερεότυπο ή προωθώντας ένα νέο, ο προπαγανδιστής μπορεί μερικές φορές να μεταστρέψει έναν τεράστιο όγκο συναισθημάτων της μάζας. […]  

[…] Οι άνθρωποι σπανίως αντιλαμβάνονται τα πραγματικά κίνητρα των πράξεών τους. Ένας άνθρωπος μπορεί να πιστεύει ότι αγοράζει ένα αυτοκίνητο επειδή κατέληξε πως αυτό είναι το καλύτερο, αφού έχει μελετήσει προσεκτικά τα τεχνικά χαρακτηριστικά όλων των αυτοκινήτων της αγοράς. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυταπατάται. Το αγόρασε ίσως επειδή ένας φίλος, του οποίου την οικονομική επιφάνεια εκτιμά, αγόρασε ένα την προηγούμενη εβδομάδα, ή επειδή οι γείτονές του πίστευαν ότι δεν είχε τη δυνατότητα να αγοράσει τόσο ακριβό αυτοκίνητο, ή επειδή τα χρώματα του αυτοκινήτου είναι τα ίδια με εκείνα της φοιτητικής του αδελφότητας. […]  […] Οι ψυχολόγοι της σχολής του Φρόυντ είναι, κατά κύριο λόγο, εκείνοι που υπέδειξαν ότι πολλές από τις σκέψεις και τις πράξεις του ανθρώπου είναι αντισταθμιστικά υποκατάστατα επιθυμιών που έχει υποχρεωθεί να καταπιέσει. Ένα αντικείμενο μπορεί να είναι επιθυμητό για κάποιον όχι λόγω της μεγάλης αξίας ή της χρησιμότητάς του, αλλά επειδή κατέληξε να το βλέπει σαν σύμβολο κάποιου άλλου πράγματος: της επιθυμίας που ντρέπεται να ομολογήσει στον εαυτό του. Αυτή η γενική αρχή, ότι οι άνθρωποι δραστηριοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από κίνητρα που τα κρατούν κρυφά από τον εαυτό τους, ισχύει εξίσου για τη μαζική και την ατομική ψυχολογία. Είναι προφανές ότι ο πετυχημένος προπαγανδιστής πρέπει να αντιλαμβάνεται τα πραγματικά κίνητρα και όχι να είναι έτοιμος να δεχτεί τις εξηγήσεις που δίνουν οι άνθρωποι για όσα κάνουν. […]   […] Ο σύγχρονος πωλητής ανακάλυψε ότι έχει τη δυνατότητα, απευθυνόμενος στα άτομα μέσω της ομαδοποίησής τους, να ενεργοποιεί τις ψυχολογικές και συγκινησιακές διεργασίες που τον εξυπηρετούν. Αντί να επιτίθεται ευθέως στις αντιστάσεις των πωλήσεων, ενδιαφέρεται να τις εξαλείψει. Δημιουργεί συνθήκες που θα μεταστρέψουν τα συναισθηματικά δεδομένα ούτως ώστε να αυξηθεί η ζήτηση. […]

Κεφ. V, Οι Επιχειρήσεις και το Κοινό […] Η μαζική παραγωγή είναι επικερδής μόνο εάν ο ρυθμός της μπορεί να διατηρηθεί – αυτό βέβαια, αν μπορεί να συνεχίσει να διαθέτει το προϊόν της σε σταθερή ή αύξουσα ποσότητα. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ, υπό το συντεχνιακό ή βιοτεχνικό σύστημα παραγωγής που ήταν ο κανόνας πριν από έναν αιώνα, η ζήτηση δημιουργούσε την προσφορά, σήμερα η παραγωγή πρέπει να καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες για να δημιουργεί αντίστοιχη ζήτηση. Ένα μεμονωμένο εργοστάσιο, πιθανότατα ικανό να προμηθεύσει μια ολόκληρη ήπειρο με το συγκεκριμένο προϊόν του, δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει έως ότου δημιουργηθεί ζήτηση εκ μέρους του κοινού. Πρέπει να διατηρεί στενή επαφή με τη μεγάλη μάζα μέσω της διαφήμισης και της προπαγάνδας προκειμένου να εξασφαλίζει τη συνεχή ζήτηση, επειδή μόνο αυτή θα κάνει κερδοφόρο αυτό το πολυδάπανο εργοστάσιο. Αυτό προϋποθέτει ένα απείρως πολυπλοκότερο σύστημα διανομής απ’ ό,τι παλαιότερα. Το να δημιουργήσεις πελατεία είναι το νέο πρόβλημα. Κάποιος πρέπει να αντιλαμβάνεται όχι μόνο τη δική του δουλειά —την παραγωγή ενός συγκεκριμένου προϊόντος— αλλά επιπλέον τη δομή, την προσωπικότητα και τις προκαταλήψεις ενός πιθανού παγκόσμιου κοινού. […]   […] Μία πετρελαϊκή εταιρεία που όντως αντιλαμβάνεται την πολυσχιδή σχέση της με το κοινό, θα προσφέρει σε αυτό το κοινό όχι μόνο καλό πετρέλαιο αλλά και μια δίκαιη εργατική πολιτική. […] Μια κατασκευαστική εταιρεία θα φροντίσει να γνωρίζει το κοινό όχι μόνο ότι τα κτίριά της είναι γερά και ασφαλή αλλά επίσης ότι, όταν οι εργαζόμενοί της πέφτουν θύματα εργατικών ατυχημάτων, αποζημιώνονται. Κάθε φορά που μια επιχείρηση προσκρούει στη δημόσια συνείδηση, πρέπει να προσπαθεί να δίνει στις δημόσιες σχέσεις της τον συγκεκριμένο χαρακτήρα που συνάδει με τις επιδιώξεις της. […]

[…] ο επικεφαλής των δημοσίων σχέσεων μιας εταιρείας πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τη δομή, τις προκαταλήψεις και τις ιδιοτροπίες του γενικού κοινού και να διαχειρίζεται τις υποθέσεις του με τη μέγιστη δυνατή προσοχή. Το κοινό έχει τα δικά του δεδομένα, τις δικές του απαιτήσεις και τα αντίστοιχα έθιμα. Μπορείς να τα τροποποιήσεις αλλά μην τολμήσεις να επιτεθείς εναντίον τους.  […]   […] Το κοινό δεν είναι μια άμορφη μάζα που μπορεί να διαμορφωθεί κατά βούληση ή μέσω της επιβολής. Αμφότεροι, επιχειρήσεις και κοινό, έχουν τις δικές τους προσωπικότητες, οι οποίες πρέπει με κάποιον τρόπο να έρθουν σε μια φιλική συμφωνία. Η σύγκρουση και η καχυποψία είναι αμοιβαία επιβλαβείς. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις πρέπει να μελετήσουν τους όρους, βάσει των οποίων αυτή η συνεργασία μπορεί να γίνει φιλική και αμοιβαία επωφελής. Πρέπει να δώσουν εξηγήσεις για τον εαυτό τους, τους σκοπούς και τις επιδιώξεις τους στο κοινό με όρους που το κοινό μπορεί να αντιληφθεί και είναι πρόθυμο να αποδεχτεί. […]  Ο προπαγανδιστής δεν μπορεί απλώς να διαμορφώνει την κοινή γνώμη κατά βούληση. Η τροποποίηση των ισχυρών πεποιθήσεων πρέπει να γίνεται όχι με ευθεία επίθεση αλλά με αντιπερισπασμό.

[…] Ενώ οι επιμέρους συστάσεις του συμβούλου δημοσίων σχέσεων μπορεί να παρουσιάζουν συνεχείς διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, το γενικό του σχέδιο μπορεί να απλουστευτεί σε δύο τύπους, τους οποίους θα μπορούσα να ονομάσω «συνεχή επεξήγηση» και «δραματοποίηση μέσω της επικέντρωσης». Οι δύο τύποι μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε εναλλαγή ή να εφαρμοστούν συγχρόνως. Η συνεχής επεξήγηση επιτυγχάνεται, όταν προσπαθούμε να ελέγξουμε κάθε προσέγγιση του κοινού νου με τέτοιον τρόπο, ώστε να δημιουργείται στο κοινό η επιθυμητή εντύπωση, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιεί. Η επικέντρωση, από την άλλη, συγκεντρώνει αποφασιστικά την προσοχή του κοινού και την κατευθύνει πάνω σε κάποια λεπτομέρεια ή πτυχή που είναι ενδεικτική της όλης επιχείρησης. Όταν μια κτηματομεσιτική εταιρεία, η οποία ανεγείρει ένα ψηλό κτίριο γραφείων, το φτιάχνει τρία μέτρα ψηλότερο από τον ψηλότερο ουρανοξύστη που υπάρχει, τότε αυτό αποτελεί δραματοποίηση. […] […] Η κοινή γνώμη δεν είναι πλέον αρνητική απέναντι στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Δυσανασχετεί με τον περιορισμό των επιχειρήσεων από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου. […] Η κυβέρνηση πλέον επιτρέπει μεγάλους συνεταιρισμούς παραγωγικών και διανεμητικών μονάδων, όπως αποδείχτηκε από τις συγχωνεύσεις στους σιδηροδρόμους και σε άλλες επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, επειδή η αντιπροσωπευτική κυβέρνηση αντικατοπτρίζει την κοινή γνώμη. Η ίδια η κοινή γνώμη ενισχύει την επέκταση των γιγαντιαίων βιομηχανικών επιχειρήσεων. Κατά την άποψη εκατομμυρίων μικροεπενδυτών, οι συγχωνεύσεις και τα τραστ είναι «φιλικοί γίγαντες» και όχι «τέρατα», εξαιτίας των οικονομικών πολιτικών, κυρίως εξαιτίας της μείωσης τιμών που πέτυχαν με τη μαζική παραγωγή και από την οποία ωφελήθηκε ο καταναλωτής. […]  

[…] Ενώ ο κρατικός έλεγχος στις περισσότερες των περιπτώσεων αποτελεί μια μικρή πιθανότητα, η δημόσια ιδιοκτησία των μεγάλων επιχειρήσεων, μέσω της όλο και δημοφιλέστερης επένδυσης σε μετοχές και ομόλογα, γίνεται σταδιακά γεγονός. […]   […] Η αναψυχή είναι επίσης μια βιομηχανία – μια από τις μεγαλύτερες στην Αμερική. Ήταν η βιομηχανία αναψυχής —πρώτα το τσίρκο και οι περιοδεύοντες τσαρλατάνοι, κατόπιν το θέατρο— που δίδαξαν τα θεμελιώδη στοιχεία της διαφήμισης στη βιομηχανία και στο εμπόριο. […]  Κεφ. VI, Προπαγάνδα και Πολιτική Ηγεσία […] Το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα της σύγχρονης δημοκρατίας μας είναι το πώς να παροτρύνουμε τους ηγέτες μας να ηγηθούν. Το δόγμα, σύμφωνα με το οποίο η φωνή του λαού έχει θεϊκή υπόσταση, τείνει να μετατρέπει εκλεγμένα πρόσωπα σε άβουλους υπηρέτες των εντολέων τους. […] Κανένας σοβαρός κοινωνιολόγος δεν πιστεύει πλέον ότι η φωνή του λαού εκφράζει κάποια θεϊκή ή ιδιαίτερα σοφή και ευγενή ιδέα. Η φωνή του λαού εκφράζει το μυαλό του λαού και αυτό το μυαλό διαμορφώνεται από τους ηγέτες των ομάδων, στους οποίους πιστεύει και από εκείνα τα πρόσωπα που γνωρίζουν πώς να χειραγωγούν την κοινή γνώμη. Αποτελείται από κληροδοτημένες προκαταλήψεις, σύμβολα, κοινοτοπίες και ρήσεις, με τις οποίες τους εφοδίασαν οι ηγέτες. Ευτυχώς, ο ειλικρινής και χαρισματικός πολιτικός δύναται, με όργανο την προπαγάνδα, να διαπλάσει και να διαμορφώσει τη θέληση του λαού. […]

[…] Η πολιτική απάθεια του μέσου ψηφοφόρου, για την οποία ακούμε τόσα, οφείλεται αναμφίβολα στο γεγονός ότι ο πολιτικός δεν γνωρίζει πώς να πληροί τις προϋποθέσεις του κοινού νου. Δεν μπορεί να δραματοποιήσει τον εαυτό του και το πρόγραμμά του με όρους που έχουν πραγματικό νόημα για το κοινό. Πράττοντας βάσει της πλάνης ότι ο αρχηγός πρέπει να είναι δουλικός ακόλουθος, στερεί την εκστρατεία του από κάθε δραματικό ενδιαφέρον. Ένα ρομπότ δεν μπορεί να προκαλέσει το δημόσιο ενδιαφέρον. Ένας ηγέτης, ένας μαχητής, ένα δικτάτορας μπορούν. Δεδομένων, ωστόσο, των παρουσών πολιτικών συνθηκών, υπό τις οποίες καθένας που επιζητά κάποιο αξίωμα πρέπει να εξασφαλίζει την ψήφο των μαζών, ο φυσικός ηγέτης μπορεί να ηγηθεί μόνο μέσω της εξειδικευμένης χρήσης της προπαγάνδας. […] […] Η πολιτική ήταν η πρώτη μεγάλη επιχείρηση στην Αμερική. Για αυτόν τον λόγο, υπάρχει μια μεγάλη δόση ειρωνείας στο γεγονός ότι οι επιχειρήσεις έμαθαν όλα όσα είχε να διδάξει η πολιτική, αλλά η πολιτική απέτυχε κατά βάση να διδαχτεί από τις επιχειρηματικές μεθόδους της μαζικής διανομής ιδεών και προϊόντων. […] […] Οι μεγάλες επιχειρήσεις βασίζονται στην αρχή ότι πρέπει να προετοιμάζουν προσεκτικά τις πολιτικές τους και αυτό επειδή, για να πουλήσουν μια ιδέα στο τεράστιο καταναλωτικό κοινό των ΗΠΑ, πρέπει να προχωρήσουν βάσει πολυδιάστατου σχεδιασμού. Ο σχεδιαστής πολιτικών στρατηγικών πρέπει να πράξει παρομοίως.[…]. Οι προεκλογικές δεσμεύσεις και υποσχέσεις δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ελαφρά από το κοινό και θα έπρεπε να φέρουν κάτι από την αρχή της εγγύησης και την πολιτική της επιστροφής χρημάτων, τις οποίες χρησιμοποιεί ένα έντιμο εμπορικό κατάστημα στην πώληση των αγαθών του. […]      

[…] Η πολιτική στις μέρες μας δίνει έμφαση στην προσωπικότητα […] Η πολιτική στις μέρες μας δίνει έμφαση στην προσωπικότητα. Ένα ολόκληρο κόμμα, ένα πολιτικό πρόγραμμα, μια διεθνής πολιτική πωλούνται στο κοινό, ή δεν πωλούνται, βάσει του αόριστου στοιχείου της προσωπικότητας. […] Όσο χρήσιμος κι αν είναι ένας υποψήφιος που για κάποιον λόγο κέντρισε τη φαντασία της χώρας, το κόμμα και οι στόχοι του είναι σαφώς πιο σημαντικοί από την προσωπικότητα του υποψηφίου. Σε μια λειτουργική καμπάνια θα έπρεπε να δίδεται έμφαση, όχι στην προσωπικότητα αλλά στην ικανότητα του υποψηφίου να εφαρμόσει ικανοποιητικά το πρόγραμμα του κόμματος, καθώς και στο ίδιο το πρόγραμμα. Ακόμα και ο Χένρι Φορντ*, η πιο παραστατική προσωπικότητα στις αμερικανικές επιχειρήσεις σήμερα, έχει γίνει γνωστός μέσω του προϊόντος του και όχι το προϊόν του μέσω αυτού . […]   *Henry Ford (1863-1947). Αμερικανός βιομήχανος, ιδρυτής της ομώνυμης αυτοκινητοβιομηχανίας. Εισήγαγε το «Φορντικό» μοντέλο παραγωγής που συνοψιζόταν στη μαζική παραγωγή φτηνών προϊόντων και στην αναδιοργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας. Ο εργάτης έπαψε να θεωρείται απλώς φορέας εργατικής δύναμης, αλλά δυνάμει καταναλωτής: η μαζική παραγωγή συνδέθηκε με τη μαζική κατανάλωση. Εξαιτίας του αντισημιτισμού του και της φιλο-ναζιστικής του στάσης τιμήθηκε από το χιτλερικό καθεστώς, το 1938, με τον «Μέγα Σταυρό του Γερμανικού Αετού», που αποτελούσε τη μέγιστη τιμή που απέδιδε η ναζιστική Γερμανία σε αλλοδαπούς.

[…] Είναι θεμελιώδες για τον επικεφαλής της καμπάνιας να διαμορφώσει τα συναισθήματα με όρους ομάδων. Το κοινό δεν αποτελείται απλώς από Δημοκράτες και Ρεπουμπλικάνους. Οι άνθρωποι σήμερα αδιαφορούν σε μεγάλο βαθμό για την πολιτική και το ενδιαφέρον τους για τα θέματα της καμπάνιας πρέπει να διασφαλιστεί μέσω του συντονισμού της με τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα. Το κοινό αποτελείται από αλληλοσυνδεόμενες ομάδες – οικονομικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές, φυλετικές, κολεγιακές, τοπικές, αθλητικές και εκατοντάδες άλλες.  […]   […] Είναι ευνόητο ότι οι προπαγανδιστικές μέθοδοι είναι αποτελεσματικές μόνο με τον ψηφοφόρο που αλλάζει γνώμη, βάσει των προκαταλήψεων και των επιθυμιών της ομάδας, στην οποία ανήκει. Εκεί, όπου υπάρχουν συγκεκριμένες πεποιθήσεις και σχέσεις αφοσίωσης, όπως στην περίπτωση της «δεσποτικής» ηγεσίας, αυτές οι σχέσεις αφοσίωσης θα τεθούν σε λειτουργία, προκειμένου να εκμηδενίσουν την ελεύθερη βούληση του ψηφοφόρου.  

[…] Μια καλή κυβέρνηση μπορεί να πουληθεί σε μια κοινότητα, ακριβώς όπως οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα. Αναρωτιέμαι συχνά εάν οι πολιτικοί του μέλλοντος, που θα είναι υπεύθυνοι για τη διατήρηση του κύρους και της αποτελεσματικότητας του κόμματός τους, δεν θα προσπαθήσουν να εκπαιδεύσουν πολιτικούς που να είναι ταυτόχρονα προπαγανδιστές. Μίλησα πρόσφατα με τον Τζορτζ Όλβανι*. Είπε ότι κάποιοι απόφοιτοι του κολεγίου Princeton γίνονταν μέλη της οργάνωσης Tammany Hal**l. Αν ήμουν εγώ στη θέση του, θα είχα πάρει μερικούς από τους ευφυέστερους νέους μου και θα τους είχα στείλει να εργαστούν σε θεατρικές παραγωγές του Μπρόντγουεϊ ή ως βοηθούς σε επαγγελματίες προπαγανδιστές, προτού τους στρατολογήσω στην υπηρεσία του κόμματος. […]   […] Η δική μας Δημοκρατία πρέπει να είναι μια ηγεμονική δημοκρατία που διευθύνεται από την ευφυή μειονότητα που γνωρίζει πώς να πειθαρχεί και να καθοδηγεί τις μάζες. Είναι αυτό διακυβέρνηση μέσω της προπαγάνδας; Πείτε το διακυβέρνηση μέσω της εκπαίδευσης, αν προτιμάτε. Αλλά η εκπαίδευση με την ακαδημαϊκή έννοια της λέξης δεν είναι επαρκής. Πρέπει να διενεργείται φωτισμένη, εξειδικευμένη προπαγάνδα μέσω της δημιουργίας συνθηκών, της επικέντρωσης σε πολύ σημαντικά γεγονότα, καθώς και της δραματοποίησης αυτών των ζητημάτων. Ο πολιτικός του μέλλοντος, επομένως, θα έχει τη δυνατότητα να κατευθύνει την κοινή γνώμη σε καίρια σημεία της πολιτικής και να πειθαρχεί μια τεράστια και ετερογενή μάζα ψηφοφόρων, βάσει της διαυγούς αντίληψης και της ευφυούς δράσης. […] *George Washington Olvany (1876-1952). Διετέλεσε υπαρχηγός της πυροσβεστικής υπηρεσίας της Νέας Υόρκης και επικεφαλής του «Tammany Hall», κατά τα έτη 1924-1929.  **Tammany Hall. Πολιτική οργάνωση, ιδρυθείσα το 1871, στο Μανχάταν. Ήλεγχε το δημοκρατικό κόμμα στην περιοχή και ανέστειλε τη δράση της το 1960.

Κεφ. VII, Γυναικείες Δραστηριότητες και Προπαγάνδα […] Η γυναικεία λέσχη είναι εν γένει αποτελεσματική όσον αφορά την επιμόρφωση πάνω σε θέματα υγιεινής· στη διεύρυνση της εκτίμησης για τις Καλές Τέχνες· στην έμπρακτη υποστήριξη της νομοθεσίας υπέρ της μητρικής και της παιδικής πρόνοιας· στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων αναψυχής για τα παιδιά και στη βελτίωση των πάρκων· στην ενίσχυση της απαίτησης για κοινωνική ή πολιτική ηθική· σε ζητήματα οικοκυρικών· στην εκπαίδευση και τα τοιαύτα. Σε αυτά τα πεδία, η γυναικεία λέσχη καταπιάνεται με δραστηριότητες που συνήθως δεν καλύπτονται από τους υπάρχοντες οργανισμούς και συχνά δημιουργεί, και ταυτοχρόνως βοηθά να διευρυνθούν, κινήσεις προς όφελος της κοινότητας. […]  Κεφ. VIII, Προπαγάνδα για την Εκπαίδευση   […] Μια πανεπιστημιακή αποστολή στα βιβλικά εδάφη μπορεί να είναι αδιάφορη σαν μια απολύτως ακαδημαϊκή δραστηριότητα αλλά, αν συνεισφέρει στο να πέσει φως σε κάποιους ισχυρισμούς της Βίβλου, θα αυξήσει αυτομάτως το ενδιαφέρον μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Το τμήμα Ζωολογίας μπορεί να αναζητεί κάποιον παράξενο βάκιλο που δεν έχει σχέση με καμία ανθρώπινη ασθένεια αλλά το γεγονός ότι κυνηγά έναν βάκιλο, από μόνο του αρκεί για μια δραματοποιημένη παρουσίαση του θέματος στο κοινό. […]

Κεφ. IX, Προπαγάνδα και Κοινωνική Πρόνοια […] Ο σύμβουλος δημοσίων σχέσεων είναι απαραίτητος στα έργα κοινής ωφελείας. Και από τη στιγμή που η κοινωνική πρόνοια, από τη φύση της, μπορεί να συνεχιστεί μόνο με την εθελοντική υποστήριξη των πλουσίων, είναι υποχρεωμένη να χρησιμοποιεί συνεχώς την προπαγάνδα.  […] Κεφ. X, Τέχνη και Επιστήμη […] Οι θησαυροί ομορφιάς ενός μουσείου πρέπει να γίνουν κατανοητοί και γι’ αυτό είναι απαραίτητος ένας προπαγανδιστής. Η νοικοκυρά σε ένα διαμέρισμα στο Μπρονξ αναμφίβολα δεν ενδιαφέρεται για ένα αρχαίο ελληνικό αγγείο στο Μητροπολιτικό Μουσείο. Παρ’ όλα αυτά, ένας καλλιτέχνης που εργάζεται για μια εταιρεία κεραμοποιίας μπορεί να υιοθετήσει το σχέδιο αυτού του αγγείου σε ένα σετ για το τσάι και αυτό το σετ, κοστολογούμενο φτηνά λόγω μαζικής παραγωγής, μπορεί να καταλήξει σε εκείνο το διαμέρισμα του Μπρονξ, καλλιεργώντας ασυνείδητα την καλαισθησία, μέσω της ωραίας γραμμής και του χρώματός του. […] Κεφ. XI, Η Μηχανική της Προπαγάνδας […] Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι ειδικοί της επικοινωνίας, για να μεταδώσουν τα μηνύματά τους στο κοινό με τη χρήση της προπαγάνδας, περιλαμβάνουν όλα τα σύγχρονα μέσα διάδοσης ιδεών μεταξύ των ανθρώπων. Δεν υπάρχουν μέσα ανθρώπινης επικοινωνίας που να μην είναι ταυτόχρονα μέσα σκόπιμης προπαγάνδας, επειδή η προπαγάνδα δεν είναι παρά η δημιουργία αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ ενός ατόμου και μιας ομάδας. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία για έναν προπαγανδιστή είναι ότι η σχετική αξία των ποικίλων μέσων προπαγάνδας και o συσχετισμός τους με το κοινό συνεχώς μεταβάλλονται. Αν επιθυμεί τη μέγιστη δυνατή διάδοση του μηνύματός του, πρέπει να αντιλαμβάνεται αυτές τις μεταβολές τη στιγμή που συμβαίνουν. Πριν από πενήντα χρόνια, η λαϊκή συνέλευση ήταν ένα κατ’ εξοχήν όργανο προπαγάνδας. Σήμερα, είναι δύσκολο να συγκεντρώσεις περισσότερους από μια χούφτα ανθρώπους για να συμμετάσχουν σε μια λαϊκή συνέλευση, εκτός κι αν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος. Το αυτοκίνητο τους παίρνει μακριά από το σπίτι, το ραδιόφωνο τους κρατάει μέσα στο σπίτι, οι συνεχείς καθημερινές εκδόσεις της εφημερίδας φέρνουν σε αυτούς την επικαιρότητα στο σπίτι ή στο Μετρό, συν το γεγονός ότι έχουν απαυδήσει από την οχλοβοή των δημόσιων συναθροίσεων. […] Η εφημερίδα φυσικά παραμένει πάντοτε ένα πρωτεύον μέσο για τη διακίνηση απόψεων και ιδεών – με άλλα λόγια, για προπαγάνδα. […]  

[…] Το μέσο περιοδικό δεν αναλαμβάνει καμία υποχρέωση, εν αντιθέσει με την εφημερίδα, να αντικατοπτρίζει την τρέχουσα επικαιρότητα. […] Το ένα περιοδικό μπορεί να έχει στόχο να πουλήσει Υγεία και κάποιο άλλο, αγγλικούς κήπους, σύγχρονα ανδρικά ρούχα ή Νιτσεϊκή φιλοσοφία. […]   […] Μια τράπεζα, προκειμένου να δώσει έμφαση στο γυναικείο τμήμα της, μπορεί να κανονίσει να εφοδιάσει ένα κορυφαίο γυναικείο περιοδικό με μια σειρά άρθρων και επενδυτικών συμβουλών, γραμμένων από τη γυναίκα – εμπειρογνώμονα που είναι επικεφαλής του εν λόγω τμήματος. Το γυναικείο περιοδικό, με τη σειρά του, θα χρησιμοποιήσει αυτό το νέο στοιχείο για να εξασφαλίσει επιπλέον κύρος και κυκλοφορία. […] […] Ένα άλλο εργαλείο προπαγάνδας είναι η προσωπικότητα. Έχει άραγε φτάσει στα όριά του ο μηχανισμός εκμετάλλευσης της προσωπικότητας; Ο Πρόεδρος Κούλιτζ, φωτογραφημένος με πλήρη ινδιάνικη περιβολή και πλαισιωμένος από αρρενωπούς αρχηγούς: αυτό ήταν το αποκορύφωμα κάποιων υπερ-προβεβλημένων διακοπών. Προφανώς, ένα δημόσιο πρόσωπο μπορεί να γελοιοποιηθεί από την κατάχρηση του ίδιου του μηχανισμού που το βοήθησε να ανελιχθεί. Παρ’ όλα αυτά, η ανάγλυφη δραματοποίηση της προσωπικότητας θα παραμένει πάντοτε μέρος της δουλειάς του συμβούλου δημοσίων σχέσεων. Το κοινό απαιτεί ενστικτωδώς μια προσωπικότητα για να την ταυτίσει με μια φημισμένη εταιρεία ή επιχείρηση. [...] […] Ο προπαγανδιστής πρέπει να μεταχειρίζεται την προσωπικότητα, όπως θα μεταχειριζόταν οποιοδήποτε άλλο αντικειμενικό δεδομένο, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του. […] Μόλις ένα δημόσιο πρόσωπο αποφασίσει ποιοι είναι οι στόχοι που θέλει να επιτύχει, πρέπει να αρχίσει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του αντικειμενικά και να παρουσιάζει μια εξωτερική εικόνα του που να συνάδει με τον αληθινό χαρακτήρα και τις επιδιώξεις του. […]

[…] Αναμφίβολα, το κοινό έχει αρχίσει να αποκτά συναίσθηση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για να διαμορφώσουν τις αντιλήψεις και τις συνήθειές του. Αν το κοινό είναι καλύτερα πληροφορημένο για τις διαδικασίες της ίδιας του της ζωής, θα είναι πολύ πιο δεκτικό στη φωνή της λογικής προς το συμφέρον του. Ασχέτως του πόσο ευφυές, πόσο κυνικό, μπορεί να γίνει το κοινό απέναντι στις μεθόδους δημοσιότητας, είναι αναγκασμένο να αντιδράσει στις θεμελιώδεις προσεγγίσεις, γιατί πάντοτε θα χρειάζεται τροφή, θα επιθυμεί διασκέδαση, θα λαχταρά ομορφιά, θα ανταποκρίνεται στην ηγεσία. Αν το κοινό γίνει πιο ευφυές στις εμπορικές του απαιτήσεις, οι εμπορικές φίρμες θα ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα. Αν αντιληφθεί τις παλιές μεθόδους που χρησιμοποιούνταν για να πειστεί να αποδεχτεί κάποια νέα ιδέα ή προϊόν, οι ηγέτες του θα κάνουν τις προσεγγίσεις τους με πιο ευφυή τρόπο. Η προπαγάνδα δεν θα πεθάνει ποτέ. Οι ευφυείς άνθρωποι πρέπει να αντιληφθούν ότι η προπαγάνδα είναι το σύγχρονο όργανο, με το οποίο μπορούν να επιτύχουν παραγωγικά αποτελέσματα και να βοηθήσουν να δημιουργηθεί τάξη στο χάος. […]  

Από τον Bernays στον Goebbels […] Ο ομιλητής που χρησιμοποιεί τη λογική, για να είναι αποτελεσματικός, πρέπει να κατέχει ένα ευρύ φάσμα από στατιστικό υλικό και γεγονότα. Πρέπει να είναι αριστοτέχνης της διαλεκτικής, όπως ο πιανίστας είναι αριστοτέχνης στο πιάνο. Με την ψυχρή σαν πάγο λογική του, δημιουργεί μια διαδικασία σκέψης και εξάγει αδιαμφισβήτητα συμπεράσματα. Είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός με ένα κοινό που λειτουργεί πρωταρχικά ή αποκλειστικά με τη λογική. Οι μεγάλες και συναρπαστικές νίκες δεν είναι γι’ αυτόν. Δεν γνωρίζει πώς να ξεσηκώσει τις μάζες για έναν μεγάλο σκοπό. Περιορίζεται σε συζητήσεις εκπαιδευτικού περιεχομένου. Από τη στιγμή που ο ίδιος είναι ψυχρός, είναι λογικό να αφήνει ψυχρούς και τους ακροατές. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, πείθει τους ανθρώπους, αλλά ποτέ δεν τους κινητοποιεί και δεν τους βάζει να λειτουργήσουν ανεξάρτητα από τις ατομικές ιδέες και το προσωπικό ρίσκο του καθενός. […], Ο Φύρερ ως ρήτορας, 1936.  

[…] Ζούμε στην εποχή των μαζών, οι μάζες δικαίως απαιτούν να πληροφορούνται τα μεγάλα γεγονότα της ημέρας. Το ραδιόφωνο είναι το πιο σημαντικό και με τη μεγαλύτερη επιρροή εργαλείο μεσολάβησης μεταξύ ενός πνευματικού κινήματος και του έθνους, μεταξύ της ιδέας και του λαού.  […] Απόσπασμα από το ραδιοφωνικό διάγγελμα του Γκαίμπελς, Το Ραδιόφωνο ως η Όγδοη Εξουσία, 1938). Der Rundfunk als achte Großmacht, 18/08/1933. Zentralverlag der NSDAP., 1938, pp. 197-207.   […] Αυτή είναι η εποχή της μαζικής παραγωγής. Στη μαζική παραγωγή προϊόντων, επινοήθηκε και εφαρμόστηκε μια σύνθετη τεχνική για τη διανομή τους. Σε αυτήν την εποχή, πρέπει να υπάρχει, επίσης, μια τεχνική για τη μαζική διανομή ιδεών. […]­ Bernays, Crystallizing the Public Opinion, 1923

Το εξώφυλλο της ειδικής έκδοσης του Illustrierter Beobachter με το άρθρο του Γκαίμπελς για την Αγγλία, το 1940. Στο εξώφυλλο διακωμωδείται η αποικιοκρατική πολιτική της Βρετανίας που αποτελούσε το προπαγανδιστικό αντίβαρο του Γκαίμπελς απέναντι στις κατηγορίες για τις διώξεις των Εβραίων και των αντιφρονούντων, αλλά και της γερμανικής επιθετικότητας στην εξωτερική πολιτική.

[…] Η Αγγλία είναι μια καπιταλιστική δημοκρατία […] Η Αγγλία είναι μια καπιταλιστική δημοκρατία. Η Γερμανία είναι ένα σοσιαλιστικό λαϊκό κράτος. […] Σήμερα αφυπνίζεται όλη η Υφήλιος. Δεν μπορεί πλέον να κυβερνάται με τις καπιταλιστικές μεθόδους του 19ου αιώνα. Οι λαοί έχουν ωριμάσει. Μια μέρα θα επιφέρουν ένα ισχυρότατο πλήγμα στους καπιταλιστές πλουτοκράτες που ευθύνονται για τη δυστυχία τους.[…] Δεν είναι τυχαίο ότι ο Εθνικός Σοσιαλισμός ανέλαβε την ιστορική ευθύνη να ξεκαθαρίσει αυτόν τον λογαριασμό. Η πλουτοκρατία καταρρέει διανοητικά, πνευματικά και, στο κοντινό μέλλον, στρατιωτικά. Πράττουμε με συνέπεια απέναντι στα λόγια του Νίτσε: «Δώσε μια σπρωξιά σε αυτό που είναι έτοιμο να πέσει. […] Απόσπασμα από το άρθρο του Γκαίμπελς Η Ενοχή της Αγγλίας, που δημοσιεύθηκε λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, στην εβδομαδιαία περιοδική έκδοση του Ναζιστικού Κόμματος Illustrierter Beobachter, Sondernummer “Englands Schuld”, 1940. 

Για τις παραχωρήσεις των αστών έναντι του εργατικού κινήματος:   […] Αλλά κάθε συμφωνία που συνάπτει o αστικός κόσμος με τον Μπολσεβικισμό θα καταλήγει σε νίκη του Μπολσεβικισμού επί του αστικού κόσμου λόγω του φυσικού νόμου, σύμφωνα με τον οποίο ο ισχυρότερος υπερισχύει πάντοτε του αδύναμου. […]   Για τους εργάτες που επιθυμούσαν τη χειραφέτηση της τάξης τους:   […] Ο αγώνας μας εναντίον του Μπολσεβικισμού δεν είναι μια μάχη εναντίον του Σοσιαλισμού, αλλά υπέρ του. Η στάση μας στηρίχθηκε πάνω στη βαθιά μας πεποίθηση ότι ένας αληθινός και αυθεντικός σοσιαλισμός μπορεί να πραγματωθεί μόνο εάν η πιο ποταπή και εκφυλιστική απόφυσή του, ο εβραϊκός Μπολσεβικισμός, εξαλειφθεί. […] […] Σοσιαλισμός σημαίνει την απελευθέρωση του Προλεταριάτου, όχι απλώς την κατάργηση της Συνθήκης των Βερσαλλιών.[…] Γ. Γκαίμπελς, 1925  Για τους προοδευτικούς και τους μετριοπαθείς: […] (ο Μπολσεβικισμός) δεν διστάζει να κόψει τα λαρύγγια εκείνων που τον βοήθησαν να κερδίσει την εξουσία, όταν την έχει κερδίσει. […] Joseph Goebbels, Bolshevism in Theory and Practice, 1936.

Ο Γκαίμπελς ήταν ικανότατος ρήτορας και οι δημόσιες αγορεύσεις του πάθιαζαν το ακροατήριο. Ήταν ψύχραιμος, σαρκαστικός και συχνά χρησιμοποιούσε το χιούμορ. Η χλεύη, το δηκτικό χιούμορ και ο σαρκασμός ήταν τα κυρίως όπλα του εναντίον της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.  […] Μπαίνουμε στο Ράιχσταγκ προκειμένου να οπλιστούμε με τα όπλα της ίδιας της Δημοκρατίας. Θα γίνουμε μέλη του Ράιχσταγκ για να παραλύσουμε το πνεύμα της Βαϊμάρης με την ίδια του τη βοήθεια. Αν η Δημοκρατία είναι τόσο ανόητη ώστε να μας επιβραβεύσει για αυτό το κακό μας έργο με κάρτες δωρεάν μετακινήσεων και βουλευτικούς μισθούς, αυτό είναι πρόβλημά της. Δεν μας καίγεται καρφί. Οποιοδήποτε μέσο είναι θεμιτό για μας προκειμένου να φέρουμε την επανάσταση. […] Goebbels, Was wollen wir im Reichstag, Der Angriff, 30/04/1928 Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442.   […] Η καλύτερη μορφή προπαγάνδας στον Τύπο δεν ήταν η προφανής προπαγάνδα (δηλαδή επίσημα δημοσιεύματα και ανακοινωθέντα) αλλά κατευθυνόμενες ειδήσεις που έδιναν την εντύπωση αληθινής ειδησεογραφίας […] Οι κινηματογραφικές ταινίες, όπως δήλωσε, έπρεπε να έχουν διασκεδαστικά και ενδιαφέροντα σενάρια που θα μπορούσαν να προκαλούν ένταση και κατόπιν χαλάρωση, ασκώντας συνεχή, ανεπαίσθητη επιρροή στο προσηλωμένο κοινό, όχι μέσω συγκεκριμένων αποσπασμάτων αλλά μέσω της γενικότερης ατμόσφαιρας.[…]

Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442. […] Κάποτε ο Γκαίμπελς είπε ότι το SD είχε διεξαγάγει «μια στατιστική έρευνα […] σύμφωνα με τη μέθοδο του Ιδρύματος Γκάλοπ» αλλά, όπως είπε, δεν λάμβανε «πολύ σοβαρά υπ’ όψιν τέτοιες έρευνες γιατί διεξάγονται πάντοτε υπό το πρίσμα ενός συγκεκριμένου σκοπού» (Μ827). Επιπλέον, ο Γκαίμπελς μάλλον εμπιστευόταν την κοινή λογική, τη διαίσθηση ή την εμπειρία του, παρά τις επίσημες αναφορές. Άκουγε με προσοχή τη μητέρα του επειδή, όπως έλεγε, «[…]εκείνη κατανοεί το λαϊκό αίσθημα καλύτερα από τους περισσότερους ειδικούς που διατυπώνουν κρίσεις από τον απόμακρο κόσμο τής επιστημονικής έρευνας, λες και στην περίπτωσή της μιλάει η ίδια η φωνή του λαού» (56). […] Απόδειξη της τεράστιας σημασίας που απέδιδε ο Γκαίμπελς στα Επίκαιρα αποτέλεσε το γεγονός ότι εξασφάλισε αμέσως νέα επιχειρησιακή βάση εκτάκτου ανάγκης για την εταιρεία παραγωγής τους, ύστερα από μια από τις σφοδρότερες αεροπορικές επιδρομές, στο τέλος τού 1943. «Χρειάζεται πολύς κόπος για να μοντάρουμε σωστά την εβδομαδιαία μετάδοση των Επικαίρων και την κάνουμε ένα αποτελεσματικό όπλο προπαγάνδας», παρατηρεί σε μια άλλη περίσταση, «αλλά αξίζει τον κόπο: εκατομμύρια άνθρωποι διαμορφώνουν την πληρέστερη εικόνα για τον πόλεμο, τα αίτιά του και τις συνέπειές του, μέσω των Επικαίρων». Πίστευε, επίσης, ότι τα Επίκαιρα εξασφάλιζαν «αποδείξεις» για τις μεγάλες προπαγανδιστικές μάχες του: οι εικόνες —ασχέτως του πόσο τις ρετουσάριζε προτού δημοσιευτούν— είχαν μεγαλύτερη αξιοπιστία από τα λόγια ή τα γραπτά (Μ335). […]   […] Η μία θεμελιώδης υπόθεσή του φαίνεται να ήταν ότι όλα τα μέσα πρέπει να χρησιμοποιούνται αδιάκοπα, από τη στιγμή που κανείς δεν θα μπορούσε να γνωρίζει με τι είδους «δόλωμα» θα μπορούσε να πιάσει μια πληθώρα διαφορετικών «ψαριών» που αποτελούσαν στόχους των Ναζί  (Μ828). […]  Μπερνέζ: Μια μέθοδος προσέγγισης είναι απλώς μία μέθοδος προσέγγισης.

Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442.   7. Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΗΣ Ή ΨΕΥΔΗΣ Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ   […] Θεωρούσε πως η αλήθεια θα έπρεπε να χρησιμοποιείται όσον το δυνατόν περισσότερο, ειδάλλως ο εχθρός ή τα γεγονότα καθαυτά θα μπορούσαν να αποκαλύψουν το ψεύδος, με αποτέλεσμα να πληγεί η αξιοπιστία της προπαγάνδας του. Είχε, επίσης, δηλώσει ότι οι Γερμανοί είχαν γίνει ευφυέστεροι σε σχέση με το 1914: μπορούσαν να «διαβάσουν ανάμεσα στις γραμμές» και, συνεπώς, δεν ήταν εύκολο να εξαπατηθούν (Μ1808). Τα ψεύδη, επομένως, ήταν χρήσιμα όταν δεν αποκαλύπτονταν […]     […] Μερικές φορές αγνοούσε έναν ισχυρισμό του εχθρού και προωθούσε έναν αντίθετο. Καθώς η Γερμανία δεχόταν επίθεση για τη μεταχείριση των Εβραίων, η πολιτική της «απόλυτης σιωπής» δεν φαινόταν η πλέον κατάλληλη: «Είναι καλύτερο να αντεπιτεθούμε και να αναφερθούμε στην αγγλική σκληρότητα στις Ινδίες ή στην Εγγύς Ανατολή» (Μ3064) και, επίσης, να «εντείνουμε… την προπαγάνδα μας εναντίον των Μπολσεβίκων» (Μ3225). […]   Η χρήση αληθινών περιστατικών στην προπαγάνδα τής προσδίδει αξιοπιστία. Αντιστοίχως, ο Μπερνέζ αναφέρει ότι το ψεύδος μπορεί να οδηγήσει στην επαγγελματική απαξίωση του προπαγανδιστή.  Αντιπερισπασμός. Βλ. και αφίσα για τον βρετανικό ιμπεριαλισμό.

Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442.   […] Ο Γκαίμπελς δεν είχε, σε καμία περίπτωση, ενδοιασμούς ως προς τη χρήση λογοκρισίας. «Η ειδησεογραφική πολιτική», δήλωνε, «ήταν ένα όπλο πολέμου: σκοπός του είναι να διεξάγει πόλεμο και όχι να μεταδίδει πληροφορίες» (210). Η απόφασή του καθοριζόταν από τρεις ρεαλιστικούς παράγοντες (299). Κατ’ αρχάς, ο Γκαίμπελς αναγνώριζε ότι συχνά η λογοκρισία ενός αντικειμένου θα μπορούσε να λειτουργήσει εις βάρος της αξιοπιστίας: «Σε τεταμένες και ταραχώδεις περιόδους, η δίψα για ειδήσεις πρέπει κάπως να ικανοποιείται» (40). Κάθε φορά που το Υπουργείο Εξωτερικών λογόκρινε ειδήσεις, τις οποίες εκείνος θεωρούσε σημαντικές, διαμαρτυρόταν ότι «με τέτοιου είδους τακτική ωθούμε λίγο-πολύ το γερμανικό κοινό να ακούει ξένες και εχθρικές μεταδόσεις» (164). […] […] 12. ΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ Μια τέτοιου είδους αρχή είναι αναμενόμενη από τον Γκαίμπελς, η ναζιστική ιδεολογία του οποίου υπερθεμάτιζε τη σημασία της ηγεσίας. Σκοπός ήταν οι Γερμανοί να νιώσουν δέος απέναντι σε μια προπαγάνδα που θα περιλάμβανε το όνομα ενός διακεκριμένου ηγέτη.  13. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΤΟΝΙΖΕΤΑΙ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Ο Γκαίμπελς είχε μονίμως να αντιμετωπίσει το πρόβλημα τακτικής που αφορούσε την, όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική, επικαιροποίηση της προπαγάνδας του. Πίστευε ότι η ταχύτητα και η ευελιξία είναι απαραίτητες και ότι οι προπαγανδιστές πρέπει να διαθέτουν ανά πάσα στιγμή την ικανότητα «να υπολογίζουν προκαταβολικά τις ψυχολογικές συνέπειες» […]

Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442. […] 14. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΑΥΤΙΖΕΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ Ή ΣΛΟΓΚΑΝ   […] α. Πρέπει να προκαλούν επιθυμητές αντιδράσεις, τις οποίες το κοινό ήδη κατέχει  Αν οι λέξεις μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοιες αντιδράσεις, τότε η προπαγανδιστική δουλειά του Γκαίμπελς συνοψιζόταν απλώς στη σύνδεση αυτών των λέξεων με το γεγονός που αργότερα θα κέρδιζε εύνοια χάρις σε αυτές. Όταν η βρετανική επιδρομή στο Σεν Ναζέρ τελείωσε, ο Γκαίμπελς αποφάσισε να ισχυριστεί ότι πραγματοποιήθηκε, προκειμένου να καθησυχαστούν οι Ρώσοι που απαιτούσαν ο σύμμαχός τους να αναλάβει στρατιωτική δράση. Η επιδρομή ονομάστηκε «Ο Eνοχλητικός Μάισκυ»*, από το όνομα του Σοβιετικού πρέσβη στο Λονδίνο. […]  *Ivan Mikhailovich Maisky (1884-1975). Ο πρεσβευτής της ΕΣΣΔ στο Λονδίνο ώς το 1943. […] β. Πρέπει να είναι εύκολη η αφομοίωσή τους   «Πρέπει να είναι ασπρόμαυρη αλλιώς δεν είναι πειστική για τον λαό», δήλωσε ο Γκαίμπελς για μια ταινία, στην οποία ασκούσε κριτική (Μ271). Εφάρμοσε αυτήν την αρχή της απλοποίησης σε όλα τα ΜΜΕ, προκειμένου να διευκολύνει την εκμάθηση. Σημασία είχε η μάζα, όχι οι διανοούμενοι. Όλα τα «ψέματα» του εχθρού δεν γίνονταν αντικείμενο κατά μέτωπο επίθεσης, επειδή εθεωρείτο προτιμότερο η τακτική ανάσχεσής τους να περικλείεται σε ένα «σχολικό παράδειγμα» (Μ2084). Η προπαγάνδα είναι επίσης δυνατόν να ενισχυθεί, αν υπάρχει θέληση για την αφομοίωσή της. Επί παραδείγματι, η έκκληση του Cripps*, προς τους ευρωπαίους εργάτες που βρίσκονταν υπό γερμανικό έλεγχο, για μείωση της παραγωγικότητας αγνοήθηκε: «Είναι δύσκολο να βρεις μια απάντηση σε αυτό το σλόγκαν, επειδή το σλόγκαν “δουλεύετε αργά” είναι πάντα πολύ πιο αποτελεσματικό από το “δουλεύετε γρήγορα”» (107). […]   *Sir Richard Stafford Cripps (1889-1952). Βρετανός πολιτικός των Εργατικών. Όταν ξέσπασε ο Πόλεμος, ο Τσώρτσιλ τον διόρισε Πρέσβη της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΣΣΔ (επειδή είχε Μαρξιστικές καταβολές), και ο ρόλος του υπήρξε καθοριστικός στην μετέπειτα προσέγγιση των συμμάχων. Το 1942 έγινε μέλος του Πολεμικού Συμβουλίου και αργότερα Υπουργός υπεύθυνος για την κατασκευή πολεμικών αεροσκαφών.

[…] ο Γκαίμπελς επιθυμούσε να εκμεταλλευτεί την εν λόγω « αφομοίωση »: ήθελε να μεταθέσει, εύκολα και αποτελεσματικά, σε νέα γεγονότα τις αντιδράσεις που είχαν μάθει να έχουν οι άνθρωποι απέναντι σε λεκτικά σύμβολα. […] «Απαγορεύω τη χρήση της λέξης “Φύρερ” στον γερμανικό Τύπο, όταν αναφέρεται στον Κουίσλιγκ*», δήλωσε ο Γκαίμπελς, «Δεν θεωρώ σωστό να χρησιμοποιείται ο όρος “Φύρερ” για κανένα άλλο πρόσωπο, πέραν του ίδιου του Φύρερ. Υπάρχουν συγκεκριμένοι όροι τους οποίους πρέπει να κρατήσουμε για μας, ανάμεσά τους είναι, επίσης, η λέξη “Ράιχ”» (66). […]     […] Από τη μια μεριά, ο Γκαίμπελς στο ημερολόγιο προσπαθούσε να πείσει τον εαυτό του ότι οι Γερμανοί δεν θα παραπλανηθούν —όπως είχε συμβεί, κατά τη γνώμη του, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο— από τους όρους ειρήνης του εχθρού: «γνωρίζουν καλά τους εχθρούς τους και ξέρουν τι τους περιμένει, αν παραδοθούν» (Μ6684). Από την άλλη μεριά, πίστευε ακράδαντα ότι οι Γερμανοί ήταν εξαιρετικά επιρρεπείς στην ειρηνόφιλη προπαγάνδα. Φοβόταν, επί παραδείγματι, ότι η αμερικανική προπαγάνδα θα μπορούσε να κατευθύνεται «όχι… εναντίον του γερμανικού λαού αλλά εναντίον του Ναζισμού» (Ι47) […] * Vidkun Abraham Lauritz Jonssøn Quisling (1887-1945). Νορβηγός στρατιωτικός και ακροδεξιός πολιτικός. Ο Κουίσλιγκ ενθάρρυνε και υποστήριξε την εισβολή της Γερμανίας στη χώρα του, τον Απρίλιο του 1940, με αποτέλεσμα ο Χίτλερ να τον διορίσει κατοχικό πρωθυπουργό της Νορβηγίας, θέση που διατήρησε από την 1η Φεβρουαρίου 1942 ώς την 9η Μαΐου 1945. Υπήρξε μισητός στους Νορβηγούς που τον θεωρούσαν προδότη και τελικά εκτελέστηκε, μετά την απελευθέρωση της χώρας, από στρατιωτικό απόσπασμα για εσχάτη προδοσία, στις 24 Οκτωβρίου 1945.

Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442. 18. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΤΗ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ «ΣΤΟΧΟΥΣ ΜΙΣΟΥΣ» […] Ta προσφιλέσετρ; αντικείμενα μίσους ήταν οι «Μπολσεβίκοι» και οι Εβραίοι. Ο Γκαίμπελς είχε ενοχληθεί από αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες «ο φόβος της μεγάλης μάζας των Ευρωπαίων για τον Μπολσεβικισμό έχει εξασθενήσει κάπως» (Μ4572) ή ότι «συγκεκριμένες ομάδες Γερμανών, ειδικά οι διανοούμενοι, εκφράζουν τη ιδέα ότι ο Μπολσεβικισμός δεν είναι τόσο κακός όσο τον παρουσιάζουν οι Ναζί» […]Ο Γκαίμπελς είχε μια ισχυρή τάση να προκαλεί διχόνοια στις εχθρικές χώρες: Προσπαθούσε να υποδαυλίσει τη διχόνοια, τη δυσπιστία και το μίσος μεταξύ των εχθρών του και μεταξύ ομάδων εντός μιας συγκεκριμένης χώρας. Θεωρούσε δεδομένο ότι τα θεμέλια της εχθρότητας μεταξύ εθνών ή εντός ενός έθνους προϋπήρχαν για ιστορικούς λόγους ή ως αποτέλεσμα των προστριβών του πολέμου. Αποστολή του ήταν να κατευθύνει την επιθετικότητα προς μια διασπαστική κατεύθυνση (46). […]

Αποσπάσματα από το «Goebbels’ Principles of Propaganda » του Leonard Doob in : The Public Opinion Quarterly, Vol. 14, No. 3, (Autumn, 1950), σσ. 419-442. 19. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ ΑΜΕΣΑ ΤΙΣ ΙΣΧΥΡΕΣ ΑΝΤΙΘΕΤΕΣ ΤΑΣΕΙΣ, ΑΝΤ’ ΑΥΤΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΤΑΣΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΔΡΑΣΗ, Ή ΑΝΤΙΠΕΡΙΣΠΑΣΜΟ, Ή ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ […] Όταν η προπαγάνδα και η λογοκρισία έπαυαν να είναι αποτελεσματικές, ο Γκαίμπελς συνιστούσε δράση ή, με κάποια από τις επίσημες αρμοδιότητές του (επί παραδείγματι, ως Γκαουλάιτερ του Βερολίνου), δημιουργούσε τη δράση. Θεωρούσε την προπαγάνδα του αντιπερισπασμού τη δεύτερη καλύτερη (Μ3508). […] Σκεφτείτε την προπαγάνδα του, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις στρατιωτικές ήττες. Για λίγο, θα κατάφερνε να τις ονομάσει «επιτυχημένες εκκενώσεις» (46ι). […]  

Οι Ναζί στη δεκαετία του '30 προσέλαβαν ένα από τα μεγαλύτερα γραφεία PR της Νέας Υόρκης (Carl Byoir & Associates), προκειμένου να προβάλουν την τουριστική διάσταση της Γερμανίας, αλλά το πραγματικό κίνητρο δεν ήταν προφανώς τουριστικό, αλλά η προβολή μιας θετικής εικόνας της ναζιστικής Γερμανίας στο αμερικανικό κοινό. Το περίεργο είναι ότι ο Carl Byoir ήταν εβραϊκής καταγωγής.  

Αυτή η προπαγανδιστική αφίσα των Ναζί εναντίον των ΗΠΑ (1944) είναι, αν μη τι άλλο, εμπνευσμένη: κεφαλαιοκράτες, μαύροι μέσα σε ένα κλουβί που χορεύουν Jitterbug, το κεφάλι της KKK, διαγωνισμοί ομορφιάς, μαφιόζοι και κατάδικοι, όπλα, «άπληστοι Εβραίοι», μια αναφορά στους ινδιάνους, τυμπανοκρουσίες και θεάματα, καταναλωτισμός, μια αγχόνη, 2 μαύρα και 2 λευκά χέρια, δίσκοι και σημαιάκια, μια αιματοβαμμένη βόμβα, το άστρο του Δαβίδ εν είδει φύλλου συκής κ.λπ. συνθέτουν ένα αποτρόπαιο τέρας που εισβάλλει την Ευρώπη.  Αν εξαιρέσουμε τη γνωστή ναζιστική εμμονή με τους Εβραίους και φυσικά το 'διά ταύτα' της αφίσας (βλ. ''πολιτισμικός ιμπεριαλισμός''), τα υπόλοιπα μόνο άστοχα δεν είναι ως αποσπασματικές, αισθητικοποιημένες παρατηρήσεις.  Προφανώς όμως δεν θα είχε νόημα να ασχοληθεί κανείς με τους επιμέρους ισχυρισμούς της αφίσας για να διενεργήσει αντι-προπαγάνδα (πολλώ δε μάλλον να υπερασπιστεί τις ΗΠΑ), αλλά αντίθετα θα έπρεπε να αποδομήσει απευθείας την άρρητη ''αντιπρόταση'' των ναζί, την κινητήριο δύναμη πίσω από την προπαγάνδα, κατά προτίμηση με έναν αντίστοιχα «δραματικό» τρόπο (σκίτσο π.χ.).  

Κεφ. ΙΙ, Η Νέα Προπαγάνδα […]Όταν ένας «Mέγας Mύστης»*, ο οποίος αντιλαμβάνεται κάτι που μπορεί να είναι πόθος για ένα ιδεώδες, προσφέρει μια εικόνα ενός αμιγώς σκανδιναβικού και εθνικιστικού έθνους, ο απλός άνθρωπος της παλιάς γενιάς Αμερικανών, καθώς αισθάνεται παραγκωνισμένος από τη θέση που δικαιωματικά του ανήκει λόγω της έλευσης μιας μεγάλης μάζας νεότερων μεταναστών, συλλαμβάνει την εικόνα που ταιριάζει τόσο πολύ στις δικές του προκαταλήψεις και την ιδιοποιείται. Αγοράζει τη στολή που αποτελείται από σεντόνι και μαξιλαροθήκη** και, μαζί με τους ομοϊδεάτες του, συσπειρώνονται κατά χιλιάδες σε μια τεράστια ομάδα, αρκετά ισχυρή, ώστε να επηρεάσει τις τοπικές εκλογές των πολιτειών και να προκαλέσει τεράστια δυσλειτουργία σε μια εθνοσυνέλευση.[…] *Imperial Wizard: ανώτατος τίτλος στην ιεραρχία της ρατσιστικής οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν. **Αναφέρεται στην τελετουργική αμφίεση των μελών της Κου Κλουξ Κλαν.   […] Η προπαγάνδα υπάρχει σε όλες τις πτυχές της ύπαρξής μας και αλλάζει τις νοητικές αναπαραστάσεις μας για τον κόσμο. […]    […] Αυτή η πρακτική της κατασκευής καταστάσεων και εικόνων στο μυαλό εκατομμυρίων ατόμων είναι πολύ κοινή. Στην πραγματικότητα, καμία σημαντική δουλειά δεν γίνεται χωρίς αυτήν, ασχέτως αν πρόκειται να χτιστεί ένας καθεδρικός ναός, να χρηματοδοτηθεί ένα πανεπιστήμιο, να διαφημιστεί μια ταινία, να προωθηθεί μια μεγάλη έκδοση ομολόγων ή να εκλεγεί ένας πρόεδρος. […] Το σημαντικό είναι πως αυτή η πρακτική είναι καθολική και συνεχής και, ιδωμένη σαν ένα σύνολο, πειθαρχεί την κοινή γνώμη των πολιτών, ακριβώς όπως ένας στρατός πειθαρχεί τα σώματά τους. […]