Μαρία Γ. Σινανίδου, Int. IP LL.M. Δικηγόρος – Επιστημονική Συνεργάτις Ο.Π.Ι Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας: Μία γενική θεώρηση

Οι πνευματικοί δημιουργοί, με τη δημιουργία του έργου, αποκτούν πάνω σε αυτό πνευματική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει, ως αποκλειστικά & απόλυτα δικαιώματα,  το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) &  το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα).

Έργο  κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή

 Μορφή έργου  Πρωτοτυπία  Έλλειψη διατυπώσεων

 α. 2 του ν. 2121/1993  έργα νέας τεχνολογίας  προγράμματα η/υ  βάσεις δεδομένων  πολυμέσα  ιστοσελίδες

 επίσημα κείμενα – έκφραση άσκησης πολιτειακής αρμοδιότητας και ιδίως νομοθετικά, διοικητικά ή δικαστικά κείμενα  εκφράσεις της λαϊκής παράδοσης  ειδήσεις & απλά γεγονότα / στοιχεία.  αρχαία έργα

 δημιουργός / φυσικό πρόσωπο  περισσότεροι δημιουργοί  έργα συνεργασίας  συλλογικά έργα  ο/α έργα  σύνθετα έργα  ανώνυμα / ψευδώνυμα

Τεκμαίρεται ως δημιουργός του έργου το πρόσωπο του οποίου το όνομα εμφανίζεται πάνω στον υλικό φορέα του έργου κατά τον τρόπο, που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δημιουργού. Συλλογικά έργα, προγράμματα η/υ ή ο/α έργα: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, του οποίου το όνομα ή η επωνυμία εμφανίζεται πάνω στον υλικό φορέα του έργου κατά τον τρόπο, που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δικαιούχου. Τεκμήρια = μαχητά

 αυτοδίκαιη μεταβίβαση στον εργοδότη των εξουσιών που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση του σκοπού της σύμβασης.  προϋπόθεση: σε εκτέλεση σύμβασης εργασίας.  δυνατότητα αντίθετης συμφωνίας

 αυτοδίκαιη μεταβίβαση περιουσιακών δικαιωμάτων στον εργοδότη, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη συμφωνία.

αρχή του δημιουργού  όλα τα περιουσιακά και ηθικά δικαιώματα αποκτώνται πρωτογενώς από τον αρχικό δημιουργό.

Περιουσιακά δ/ματα η εγγραφή του έργου, η αναπαραγωγή του έργου, η μετάφραση του έργου η διασκευή, προσαρμογή ή άλλη μετατροπή του έργου η θέση σε κυκλοφορία (εξουσία διανομής) του πρωτότυπου έργου ή των αντιτύπων του η εισαγωγή αντιτύπων του έργου που παρήχθησαν στο εξωτερικό η εκμίσθωση και ο δημόσιος δανεισμός του έργου η δημόσια εκτέλεση του έργου, η ραδιοτηλεοπτική μετάδοση του έργου και η παρουσίασή του στο κοινό ενσυρμάτως, ασυρμάτως ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο.

1. παράθεση σύντομων αποσπασμάτων (α. 19) 2. σχολικά βιβλία και ανθολογίες (α. 20) 3. αναπαραγωγή για διδασκαλία ή εξετάσεις σε εκπαιδευτικό ίδρυμα (α.21) 4. αναπαραγωγή από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία (α. 22) 5. αναπαραγωγή κινηματογραφικής ταινίας με το σκοπό τη διατήρησή της στο Εθνικό Κινηματογραφικό Αρχείο (α. 23) 6. αναπαραγωγή για σκοπούς δικαστικούς ή διοικητικούς (α. 24) 7. χρήση για λόγους ενημέρωσης (α. 25) 8. χρήση εικόνων με έργα αρχιτεκτονικής, εικαστικών τεχνών ή φωτογραφίας που βρίσκονται μόνιμα σε δημόσιο χώρο (α. 26) 9. δημόσια παράσταση ή εκτέλεση έργου σε ειδικές περιστάσεις (α. 27) 10. έκθεση και αναπαραγωγή εικαστικών έργων (α. 28) 11. αναπαραγωγή προς όφελος τυφλών και κωφαλάλων (α. 28Α) 12. αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση (α. 18) ΠΡΟΣΟΧΗ: δεν αποτελεί ιδιωτική χρήση η χρήση στο πλαίσιο μιας επιχείρησης ή μιας υπηρεσίας ή ενός οργανισμού.

= ποσοστό ως αντιστάθμισμα της ελεύθερης αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση.  καταβάλλεται από τους εισαγωγείς ή από τους παραγωγούς των μέσων αναπαραγωγής & εισπράττεται από τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης.

 6% της αξίας των συσκευών εγγραφής ήχου/εικόνας/ήχου & εικόνας, συμπεριλαμβανομένων και των συσκευών ή εξαρτημάτων μη ενσωματωμένων ή μη ενσωματώσιμων στην κύρια μονάδα του ηλεκτρονικού υπολογιστή (εκτός από σαρωτές), των μαγνητικών ταινιών ή άλλων υλικών φορέων πρόσφορων για την αναπαραγωγή ήχου ή εικόνας ή ήχου & εικόνας καθώς & των υλικών φορέων ψηφιακής αντιγραφής – εκτός από τα αποθηκευτικά μέσα/δισκέτες κάτω των 100 Mbytes)  4% της αξίας των φωτοτυπικών συσκευών, των σαρωτών, του χαρτιού κατάλληλου για φωτοτυπίες & των αποθηκευτικών μέσων (δισκέτες) χωρητικότητας κάτω των 100 Mbytes.

Εξουσίες δημιουργού  δημοσίευσης  αναγνώρισης της πατρότητας  σεβασμού της ακεραιότητας του έργου  προσπέλασης  υπαναχώρησης/μετανοίας

Προϋπόθεση εγκυρότητας συμφωνίας = έγγραφη κατάρτιση. Ακυρότητα = σχετική  μόνο ο πνευματικός δημιουργός μπορεί να την επικαλεστεί. Σύμβαση  υποχρέωση του αντισυμβαλλόμενου του δημιουργού να ασκήσει τις εξουσίες που απορρέουν από το περιουσιακό δικαίωμα, Άδεια  ο δημιουργός απλά επιτρέπει στον αντισυμβαλλόμενό του να ασκήσει εξουσίες που απορρέουν από το περιουσιακό του δικαίωμα.

Αποκλειστικές = δικαίωμα στον αντισυμβαλλόμενο να ασκήσει αποκλειστικά και μόνο αυτός τις συγκεκριμένες εξουσίες Μη αποκλειστικές = παραχωρούν ορισμένες εξουσίες χωρίς να μπορεί να αποκλεισθεί η εκμετάλλευση του έργου από άλλον

Θεωρείται ότι ο δημιουργός έχει μεταβιβάσει περιουσιακά δικαιώματα μόνο στην έκταση που είναι αναγκαία για την πραγμάτωση του σκοπού της σύμβασης.

 ύψος του ποσοστού καθορίζεται ελεύθερα ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη  ΔΕΝ ισχύει: - για τα έργα που δημιουργήθηκαν από μισθωτούς σε εκτέλεση σύμβασης εργασίας, - τα προγράμματα η/υ - κάθε είδους διαφήμιση ή - όταν ο νόμος ορίζει διαφορετικά 

1. για τις συμβάσεις έντυπης έκδοσης & τα δικαιώματα του μεταφραστή (α.33) 2. για τη ραδιοφωνική & τηλεοπτική μετάδοση (α.34) 3. για την αμοιβή θεατρικής παράστασης (α.35) 4. για την εκτέλεση μουσικής σε κινηματογράφους (α.37) 5. για τα δικαιώματα των φωτογράφων (α.38)

1. τον καλλιτέχνη που ερμηνεύει ή εκτελεί (α.46) 2. τον παραγωγό των υλικών φορέων ήχου ή/και εικόνας (α.47) 3. το ραδιοτηλεοπτικό σταθμό που εκπέμπει (α.48) 4. τον εκδότη του εντύπου (α.51) 5. εκείνον που δημοσιεύει αδημοσίευτα έργα δημιουργών που δεν βρίσκονται εν ζωή (α.51Α) Ενδεικτική απαρίθμηση: ηθοποιοί, μουσικοί, τραγουδιστές, χορωδοί, χορευτές, καλλιτέχνες κουκλοθέατρου, θεάτρου σκιών, θεάματος ποικιλιών (βαριετέ) ή ιπποδρόμου (τσίρκου).

Όσο διαρκεί η ζωή του δημιουργού και 70 χρόνια μετά το θάνατό του. Ειδικές περιπτώσεις υπολογισμού, πχ.  σε έργα συνεργασίας: υπολογισμός από 01/01 του έτους που έπεται του θανάτου του τελευταίου επιζώντος δημιουργού.  σε βάσεις δεδομένων: Η προστασία του ειδικού δικαιώματος αρχίζει από την περάτωση της κατασκευής της βάσης δεδομένων & λήγει 15 έτη μετά την 01/01 του έτους που έπεται της ημερομηνίας περάτωσης. Μετά τη λήξη της προστασίας: το Δημόσιο, εκπροσωπούμενο από τον Υπουργό Πολιτισμού, μπορεί να ασκεί τις εξουσίες αναγνώρισης της πατρότητας του δημιουργού και τις εξουσίες προστασίας της ακεραιότητας του έργου.

50 έτη μετά την ημερομηνία της ερμηνείας ή εκτέλεσης, αλλά δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τη διάρκεια της ζωής του καλλιτέχνη. ΝΕΑ ΟΔΗΓΙΑ 2011/77/ΕΕ: 70 έτη Αρχή υπολογισμού: 01/01 του έτους το οποίο έπεται του γενεσιουργού γεγονότος.

- σε ατομικό επίπεδο από τον κάθε δικαιούχο μεμονωμένα, - συλλογικά μέσω οργανισμών συλλογικής διαχείρισης & προστασίας

Όπου ο νόμος δεν ορίζει ρητά κάτι διαφορετικό η συλλογική διαχείριση είναι προαιρετική. Υποχρεωτική συλλογική διαχείριση ή υποχρεωτική άσκηση δικαιωμάτων από ΟΣΔ:  Στη δευτερεύουσα σύγχρονη, ακέραιη και αμετάβλητη μετάδοση ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων μέσω καλωδίων ή άλλων υλικών αγωγών.  Στο δικαίωμα παροχής ή μη αδείας σε επιχείρηση εκμετάλλευσης καλωδιακού δικτύου για την αναμετάδοση εκπομπής μέσω καλωδίου.  Στην εύλογη αμοιβή της ιδιωτ. αναπαραγωγής  Στο δικαίωμα εύλογης αμοιβής των ερμηνευτών/εκτελεστών καλλιτεχνών (α. 49)

- να διαπραγματεύονται, - να συμφωνούν τις αμοιβές, - να προβάλλουν τις σχετικές αξιώσεις για την καταβολή & - να εισπράττουν τις σχετικές αμοιβές από τους χρήστες.

Οι ΟΣΔ:  παραχωρούν στους χρήστες άδεια χρήσης για έναν ή περισσότερους τρόπους οικονομικής εκμετάλλευσης (πχ δημόσιας εκτέλεσης),  ελέγχουν αν τηρούνται οι όροι της άδειας,  εισπράττουν το συμφωνηθέν με βάση το αμοιβολόγιό τους αντίτιμο και το διανέμουν στους δικαιούχους, αφού αφαιρέσουν τα έξοδα διαχείρισης,  υπογράφουν με τους αλλοδαπούς ΟΣΔ συμβάσεις αμοιβαιότητας.

Νομικό καθεστώς των ΟΣΔ: περιγράφεται στα α. 54 – 58 ν.2121/1993. Στην Ελλάδα λειτουργούν 18 ΟΣΔ & 2 ΟΣΠ με άδεια του Υπουργού Πολιτισμού & Αθλητισμού & εποπτεύονται από τον ΟΠΙ.

 η χρήση κωδικού πρόσβασης (password) ή αριθμού πιστοποίησης (identification number),  η εφαρμογή κρυπτογραφικών τεχνικών,  η τεχνική υδατογραφήματος (digital watermarkings) ή το στεγανογράφημα,  τα συστήματα που περιορίζουν τη δυνατότητα δημιουργίας σειριακών αντιγράφων (SCMS –Serial Management System)  τα εξαρτήματα ή μηχανισμοί hardware (smart cards, dongles, hardware locks-HASP).

1. η εξουδετέρωση κάθε αποτελεσματικού τεχνολογικού μέτρου, την oποία πραγματοποιεί κάποιος εν γνώσει του ή έχοντας βάσιμους λόγους που του επιτρέπουν να γνωρίζει ότι επιδιώκει αυτόν το σκοπό & 2. η κατασκευή, εισαγωγή, διανομή, πώληση, εκμίσθωση, διαφήμιση για πώληση ή εκμίσθωση ή κατοχή για εμπορικούς σκοπούς, συσκευών, προϊόντων, συστατικών στοιχείων ή παροχή υπηρεσιών που: α) αποτελούν αντικείμενο προώθησης, διαφήμισης ή εμπορίας με σκοπό την εξουδετέρωση της προστασίας, ή β) πέρα από την εξουδετέρωση της προστασίας έχουν σκοπό εμπορικό ή χρήση περιορισμένης σημασίας ή γ) έχουν πρωτίστως σχεδιασθεί, παραχθεί, προσαρμοσθεί ή πραγματοποιηθεί για να επιτρέψουν ή να διευκολύνουν την εξουδετέρωση της προστασίας, οποιωνδήποτε αποτελεσματικών τεχνολογικών μέτρων.

Υποχρέωση των δικαιούχων να παρέχουν στους επωφελούμενους από - τις εξαιρέσεις που αφορούν τη φωτοτυπική αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση (α.18), - την αναπαραγωγή για διδασκαλία (α.21), - την αναπαραγωγή από βιβλιοθήκες & αρχεία (α. 22), - την αναπαραγωγή για σκοπούς δικαστικούς ή διοικητικούς (α.24), & - την αναπαραγωγή προς όφελος προσώπων με αναπηρίες (α.28 Α), τα μέσα, προκειμένου αυτοί να επωφεληθούν από τις εν λόγω εξαιρέσεις στον αναγκαίο βαθμό, εφόσον έχουν εκ του νόμου πρόσβαση στο προστατευόμενο έργο.

Πιθανολόγηση προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή των συγγενικών δικαιωμάτων  δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων για την απαγόρευση τέλεσης πράξεων που θα αποτελούσαν προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας. Αν επίκειται η τέλεση πράξης προσβολής της πνευματικής ιδιοκτησίας  υποχρέωση κατά τόπον αρμόδιας αστυνομικής αρχής για απαγόρευση της πράξης. Η εισαγγελική αρχή, εφόσον της ζητηθεί, οφείλει να δώσει σχετική εντολή στην αστυνομική αρχή.

α) αγωγή αναγνωριστική του δικαιώματος β) αγωγή για την άρση της προσβολής γ) αγωγή για την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον, εφόσον απειλείται προσβολή ή συνέχιση ή επανάληψη προσβολής δ) αγωγή για αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα ε) αγωγή για απόδοση αδικαιολόγητου πλουτισμού στ) αγωγή για καταβολή του κέρδους που αποκόμισε από τη διαχείριση της ξένης περιουσίας ο προσβολέας.

δυνατότητα λήψης αποζημίωσης του δικαιούχου = ΟΧΙ κατώτερη από το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος.

ποινή φυλάκισης (1-10 έτη) & χρηματική ποινή (2.900,00 έως ,00 €).

όποιος αναπαράγει, πωλεί ή κατ’ άλλον τρόπο διανέμει στο κοινό ή κατέχει με σκοπό διανομής πρόγραμμα η/υ παράνομα, ανεξαρτήτως άλλων κυρώσεων, υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο 1.000,00 € / κάθε παράνομο αντίτυπο. Πλανόδιοι ή στάσιμοι (εκτός καταστήματος) πωλητές = διοικητικό πρόστιμο ίσο με το γινόμενο των τεμαχίων των παράνομων υλικών φορέων που αποτελούν αντικείμενο της προσβολής x 20,00 € / τεμάχιο. ελάχιστο ποσό διοικητικού προστίμου = 1.000,00 €.

Ευχαριστώ...