Επίκαιρα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες είτε ως φορείς είτε ως χρήστες δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας Μαρία-Δάφνη.

Παρουσίαση με θέμα: "Επίκαιρα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες είτε ως φορείς είτε ως χρήστες δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας Μαρία-Δάφνη."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 Επίκαιρα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες είτε ως φορείς είτε ως χρήστες δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας Μαρία-Δάφνη Παπαδοπούλου, Δ.Ν., mdpap@DIKHGOROS.gr

3 Τί είναι πνευματική ιδιοκτησία; •Πνευματική ιδιοκτησία ονομάζεται το απόλυτο και αποκλειστικό δικαίωμα που έχει ο δημιουργός ενός έργου του πνεύματος πάνω σε αυτό, δηλαδή το δικαίωμα που του δίνει τη δυνατότητα να το εκμεταλλεύεται (περιουσιακό δικαίωμα) και να προστατεύει τον προσωπικό του δεσμό με αυτό (ηθικό δικαίωμα).

4 Τί ακριβώς όμως προστατεύεται από την πνευματική ιδιοκτησία; •Ο,τιδήποτε δημιουργεί κανείς χρησιμοποιώντας το πνεύμα του, εφόσον είναι πρωτότυπο και εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή.

5 Ποιά έργα είναι πρωτότυπα; •Πρωτότυπα είναι τα έργα που δεν προϋπήρχαν και αν τα δημιουργούσε κανείς από την αρχή δεν θα κατέληγε στο ίδιο δημιουργικό αποτέλεσμα (θεωρία της στατιστικής μοναδικότητας).

6 Έργα θεωρούνται ιδίως:

7 •τα γραπτά έργα, •τα προφορικά κείμενα, •οι μουσικές συνθέσεις, •τα θεατρικά έργα •τα οπτικοακουστικά έργα, •τα έργα των εικαστικών αλλά και των εφαρμοσμένων τεχνών, όπως τα σχέδια για έπιπλα, υφάσματα, ενδύματα, διακοσμητικά αντικείμενα, κ.ά. •τα αρχιτεκτονικά έργα, •οι φωτογραφίες, •οι εικονογραφήσεις,

8 •οι χάρτες, •οι μεταφράσεις, •οι διασκευές, •οι προσαρμογές και οι άλλες μετατροπές έργων ή εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης, •οι συλλογές έργων ή συλλογές εκφράσεων της λαίκής παράδοσης ή άλλων στοιχείων, •οι βάσεις δεδομένων και •τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών.

9 Οι ιδέες … •…δεν προστατεύονται με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας (ούτε οι επιχειρηματικές ιδέες).

10 Επίκληση άλλων τομέων του δικαίου: •Αθέμιτος ανταγωνισμός •Διατάξεις εμπορικού ή βιομηχανικού απορρήτου •Συμβατικές δεσμεύσεις με ρήτρες υποχρέωσης μη ανταγωνισμού •Συμβάσεις μεταφοράς τεχνολογίας (α. 21 κ 22 ν. 1733/1987)

11 Τί άλλο όμως δεν προστατεύεται; •οι νόμοι •οι δικαστικές αποφάσεις •τα διοικητικά έγγραφα •οι εκφράσεις της λαϊκής παράδοσης •οι ειδήσεις και τα απλά γεγονότα, •οι διαδικασίες και οι μέθοδοι, και •τα έργα των οποίων η προστασία της διάρκειας της πνευματικής ιδιοκτησίας έχει λήξει.

12 Τα έργα εφαρμοσμένων τεχνών μπορούν να προστατευθούν και ως βιομηχανικά σχέδια ή υποδείγματα, εφόσον ακολουθηθεί η απαραίτητη διαδικασία στον ΟΒΙ.

13 Πλεονεκτήματα προστασίας (και) με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας •Μεγαλύτερη διάρκεια προστασίας •Έλλειψη διατυπώσεων •Ύψος αποζημίωσης και απόδειξη

14 Κατοχυρώνεται το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας; •Το δικαίωμα αποκτάται αυτόματα χωρίς διατυπώσεις με τη δημιουργία του έργου.

15 Χρησιμοποιείται όμως συχνά ως αποδεικτικό στοιχείο: •η συμβολαιογραφική πράξη κατάθεσης και •η συστημένη επιστολή

16 Δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας •Περιουσιακό δικαίωμα •Ηθικό δικαίωμα

17 Το περιουσιακό δικαίωμα περιλαμβάνει κυρίως: •την αναπαραγωγή του έργου, •τη δημιουργία παράγωγου έργου, δηλαδή τη μετάφρασή του, τη διασκευή, την προσαρμογή ή άλλη μετατροπή του, •την εξουσία διανομής του πρωτότυπου έργου, •την εισαγωγή αντιτύπων του έργου που παρήχθησαν στο εξωτερικό, και •την παρουσίασή του στο κοινό ενσυρμάτως, ασυρμάτως ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο.

18 Το ηθικό δικαίωμα περιλαμβάνει κυρίως: •την εξουσία δημοσίευσης του έργου, •την εξουσία αναγνώρισης της πατρότητας πάνω στο έργο, και •την εξουσία διατήρησης της ακεραιότητας του έργου.

19 Διάρκεια προστασίας του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας •70 χρόνια μετά το θάνατο του δημιουργού

20 Ποιός είναι ο δικαιούχος του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας; ΚΑΝΟΝΑΣ: Δικαιούχος είναι ο δημιουργός

21 Τεκμήριο •Δημιουργού Τεκμαίρεται ως δημιουργός του έργου, το πρόσωπο του οποίου το όνομα εμφανίζεται πάνω στον υλικό φορέα του έργου κατά τον τρόπο, που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δημιουργού. Το ίδιο ισχύει και αν εμφανίζεται ψευδώνυμο, εφόσον το ψευδώνυμο δεν αφήνει αμφιβολία ως προς την ταυτότητα του προσώπου (10 παρ. 1 ν. 2121/1993).

22 Τεκμήριο •Δικαιούχου Τεκμαίρεται ως δικαιούχος της πνευματικής ιδιοκτησίας σε συλλογικά έργα, σε προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών ή σε οπτικοακουστικά έργα το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, του οποίου το όνομα ή η επωνυμία εμφανίζεται πάνω στον υλικό φορέα του έργου κατά τον τρόπο, που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δικαιούχου (10 παρ. 2 ν. 2121/1993).

23 Σε περίπτωση δημιουργών μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα… •…μεταβιβάζονται αυτοδικαίως στον εργοδότη εκείνες οι περιουσιακές εξουσίες στο έργο που είναι αναγκαίες για να εκπληρωθεί ο σκοπός της σύμβασης, αν δεν υπάρχει αντίθετη ρύθμιση. Οι υπόλοιπες παραμένουν στο δημιουργό μισθωτό. •ΣΥΝΕΠΩΣ: ΠΡΟΣΟΧΗ στη συμβατική ρύθμιση!

24 Σε περίπτωση δημιουργών με σχέση εργασίας με το Δημόσιο αλλά και στην περίπτωση του λογισμικού … •…όλο το περιουσιακό δικαίωμα μεταβιβάζεται αυτοδικαίως στον εργοδότη, εκτός αν έχει συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό.

25 Σε περίπτωση σύμβασης παραγγελίας έργου •…το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του έργου το αποκτά πρωτογενώς ο δημιουργός και αυτός που έδωσε την παραγγελία μπορεί να αποκτήσει μόνο δευτερογενώς περιουσιακές εξουσίες. •ΣΥΝΕΠΩΣ: ΠΡΟΣΟΧΗ στη συμβατική ρύθμιση!

26 Μεταβίβαση και εκμετάλλευση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας

27 Ο δημιουργός μπορεί: •να μεταβιβάσει το σύνολο του περιουσιακού του δικαιώματος, •να μεταβιβάσει ορισμένες μόνο περιουσιακές εξουσίες, •να αναθέσει σε κάποιον τρίτο και εκείνος να αναλάβει την υποχρέωση να ασκήσει ορισμένες εξουσίες (συμβάσεις εκμετάλλευσης) •να επιτρέψει σε κάποιον τρίτο να ασκήσει όλες ή μερικές από τις εξουσίες του περιουσιακού του δικαιώματος (άδειες εκμετάλλευσης) Οι συμβάσεις ή οι άδειες εκμετάλλευσης μπορεί να είναι αποκλειστικές ή μη αποκλειστικές.

28 Χρήση έργων άλλων χωρίς την άδεια τους ΜΟΝΟ αν… •τα έργα αποτελούν κοινό κτήμα, γιατί έχει παρέλθει η διάρκεια προστασία τους, •πρόκειται για έργα που δεν προστατεύονται ή για ιδέες που εμπεριέχονται στα έργα αυτά ή •εμπίπτουν στους περιορισμούς του περιουσιακού δικαιώματος.

29 Βασικοί Περιορισμοί •Παράθεση σύντομων αποσπασμάτων για υποστήριξη γνώμης ή κριτικής, •Αναπαραγωγή έργων σε εκπαιδευτικά σχολικά βιβλία και ανθολογίες •Αναπαραγωγή έργων για διδασκαλία ή για εξετάσεις σε εκπαιδευτικό ίδρυμα •Αναπαραγωγή έργων για να χρησιμοποιηθούν σε δικαστικές ή διοικητικές διαδικασίες •….

30 … •Χρήση έργων για λόγους ενημέρωσης •Δημόσια παράσταση ή εκτέλεση έργων σε περίπτωση επίσημων τελετών και στο πλαίσιο δραστηριότητας εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από το προσωπικό και τους μαθητές ή σπουδαστές. •Χρήση έργων των εικαστικών τεχνών για την παρουσίασή τους στο κοινό μέσα σε μουσεία ή στο πλαίσιο εκθέσεων και η αναπαραγωγή τους σε καταλόγους για την πώλησή τους.

31 ΚΑΙ •Αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση. Δεν είναι όμως ιδιωτική η αναπαραγωγή στο πλαίσιο μιας επιχείρησης!

32 Σε περίπτωση προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας •α. Αστική προστασία i. Ασφαλιστικά μέτρα / ii. Τακτική αγωγή •β. Ποινική προστασία •γ. Διοικητικά μέτρα •δ. Τεχνολογικά μέτρα προστασίας •ε. Τελωνειακά μέτρα

33 Ασφαλιστικά μέτρα •Εφόσον πιθανολογείται προσβολή, μπορεί να διαταχθεί ασφαλιστικό μέτρο •και χωρίς κλήση του αντιδίκου, αν τυχόν καθυστέρηση θα προκαλούσε ανεπανόρθωτη ζημία στον αιτούντα. •Εάν είναι σε εμπορική κλίμακα η προσβολή: Μπορεί να διαταχθεί και συντηρητική κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων του φερόμενου ως δράστη και δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών του.

34 Αστικά μέτρα •Αγωγή αναγνωριστική του δικαιώματός τους •Αγωγή για την άρση της προσβολής •Αγωγή για την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον, εφόσον απειλείται προσβολή ή συνέχιση ή επανάληψη προσβολής •Αγωγή για αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα •Αγωγή για απόδοση αδικαιολόγητου πλουτισμού του προσβολέα •Αγωγή για καταβολή του κέρδους που αποκόμισε από τη διαχείριση της ξένης περιουσίας ο προσβολέας.

35 Ποινικά μέτρα •Ποινή φυλάκισης από 1 έως δέκα (10) χρόνια και •χρηματική ποινή από 2.900 έως 59.000 ευρώ •ανάλογα με τη βαρύτητα της πράξης.

36 Πώς αποκτάται διεθνή προστασία για τα έργα; •Σύμβαση της Βέρνης •Προστασία χωρίς καμία διατύπωση σε όλες τις χώρες που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση (πάνω από 150), αν ο δημιουργός είναι υπήκοος ή κάτοικος ή έχει δημοσιεύσει το έργο του για πρώτη φορά σε μια από αυτές τις χώρες.

37 Έργα νέων τεχνολογιών 1.Λογισμικό 2.Βάσεις Δεδομένων 3.Ιστοσελίδες

38 Λογισμικό •Τα προγράμματα η/υ θεωρούνται έργα του λόγου και η προστασία τους εκτείνεται και στο προπαρασκευαστικό υλικό σχεδιασμού τους. •Το πεδίο προστασίας των προγραμμάτων η/υ καλύπτει κάθε μορφή έκφρασής τους, συμπεριλαμβανομένου του κώδικα μηχανής και του πηγαίου κώδικα.

39 •Οι ιδέες και οι αρχές στις οποίες βασίζεται ένα πρόγραμμα η/υ, περιλαμβανομένων και εκείνων στις οποίες βασίζονται τα συστήματα διασύνδεσής του, δεν προστατεύονται.

40 Προστατευτέα μπορεί να είναι και : •Η δομή ενός προγράμματος η/υ •Screen interface •Κείμενα •Γραφικά

41 Εξουσία του δικαιούχου να επιτρέπει ή να απαγορεύει: •την αναπαραγωγή, •τη μετάφραση, προσαρμογή, διασκευή ή οποιαδήποτε άλλη μετατροπή και •τη διανομή ενός προγράμματος η/υ.

42 Πώς προσβάλλεται το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας σε λογισμικό; •Χρήση εξ ολόκληρου χωρίς άδεια •Υπέρβαση της νόμιμης χρήσης •Έλλειψη νόμιμης άδειας κατά την αγορά μεταχειρισμένου hardware •Κατάχρηση του shareware •«Κατέβασμα» από το διαδίκτυο παράνομων αντίγραφων λογισμικών (Warez) •Δημιουργία παράνομου αντιγράφου •H δημιουργία πειρατικών προγραμμάτων η/υ σε εμπορική κλίμακα και η πώλησή τους ως γνήσια.

43 Βάσεις δεδομένων

44 Κάθε συλλογή έργων, δεδομένων ή άλλων ανεξάρτητων στοιχείων διευθετημένων με συστηματικό ή μεθοδικό τρόπο και ατομικώς προσιτών με ηλεκτρονικά μέσα ή με άλλον τρόπο. Απαιτείται πρωτοτυπία στην επιλογή ή στη διευθέτηση των περιεχομένων.

45 Είναι δυνατό να χαρακτηριστούν ως βάσεις δεδομένων: •Εγκυκλοπαίδειες, ανθολογίες, λεξικά •Τηλεφωνικοί κατάλογοι •Διάφορες κατηγορίες πολυμέσων και ιστοσελίδες •Ηλεκτρονικές ή μη εφημερίδες και περιοδικά •Ηλεκτρονικές συλλογές βιβλιοθηκών και ψηφιακές βιβλιοθήκες

46 Περιουσιακό δικαίωμα •Εξουσία αναπαραγωγής, π.χ. φωτοτύπηση, «κατέβασμα» από το διαδίκτυο, αναπαραγωγή σε CD κ.λπ. •Εξουσία μετάφρασης, προσαρμογής, τροποποίησης •Εξουσία διανομής στο κοινό (υλικά αντίγραφα) •Εξουσία εκμίσθωσης •Παρουσίαση στο κοινό

47 Αν δεν υπάρχει πρωτοτυπία, τότε παρέχεται ένα sui generis δικαίωμα στον κατασκευαστή: Ο κατασκευαστής μιας βάσης δεδομένων που παρουσιάζει ουσιώδη επένδυση έχει το δικαίωμα να απαγορεύει την εξαγωγή ή/και την επαναχρησιμοποίηση του συνόλου ή ουσιώδους μέρους των περιεχομένων της αξιολογούμενων ποσοτικά ή ποιοτικά (α. 45Α ν. 2121/1993)

48 Περιουσιακό δικαίωμα sui generis •Εξαγωγή ουσιώδους μέρους των περιεχομένων: Μεταφορά των περιεχομένων σε άλλον φορέα, όπως μέσω της μόνιμης ή προσωρινής αναπαραγωγής τους (εκτύπωση, σάρωση, CD, DVD, RAM, cache κλπ). •Επαναχρησιμοποίηση ουσιώδους μέρους των περιεχομένων: Κάθε μορφής διάθεσης στο κοινό των περιεχομένων β.δ.: μετάδοση με άμεση επικοινωνία, παρουσίαση στο κοινό, μέσω Διαδικτύου, με διανομή υλικών αντιγράφων, με εκμίσθωση (εξαιρείται ο δανεισμός στο κοινό)

49 Συμπληρωματική μορφή προστασίας Δεν επιτρέπεται η επανειλημμένη και συστηματική εξαγωγή ή/και επαναχρησιμοποίηση ακόμη και επουσιώδους μέρους των περιεχομένων, εφόσον συνεπάγεται τη διενέργεια πράξεων που έρχονται σε σύγκρουση με την κανονική εκμετάλλευση της βάσης δεδομένων ή θίγουν αδικαιολόγητα τα νόμιμα συμφέροντα του κατασκευαστή.

50 Διάρκεια sui generis δικαιώματος •15 χρόνια από την περάτωση της κατασκευής της β.δ. ή τη διάθεσή της στο κοινό.

51 Ιστοσελίδες

52 Προστασία: •Περιεχομένων ιστοσελίδας (π.χ. εικόνες, κείμενα, γραφικά) •Προγράμματος η/υ, στο οποίο βασίζεται η ιστοσελίδα •Ιστοσελίδας ως αυτοτελές έργο, ως βάση δεδομένων ή ως σύνθετο ή συλλογικό έργο.

53 Άδειες Creative Commons

54 •Μη αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου •Τήρηση διατυπώσεων για την απονομή των σχετικών αδειών •«Μαρκάρισμα» των έργων για τον εντοπισμό τους στο διαδίκτυο •Όχι ανατροπή της πνευματικής ιδιοκτησίας •Συμπληρωματική εφαρμογή της •Some rights reserved

55 •Αναφορά του δημιουργού •Παρόμοια διανομή •Απαγόρευση δημιουργίας παραγώγων •Απαγόρευση εμπορικής χρήσης

56 •Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! mdpap@DIKHGOROS.gr