Ψηφιακό Σχολείο, χρήση των Τ.Π.Ε., κοινωνικά δίκτυα στη μαθησιακή διαδικασία + Ειδική Αγωγή

Εισαγωγή Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σχεδίασε το 1997 ένα «Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής» (ΕΠΠΣΠ) που αφορούσε την εισαγωγή και ένταξη των ΤΠΕ σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης Η εισαγωγή της Πληροφορικής στην ελληνική εκπαίδευση ξεκίνησε από τα Τεχνικά - Επαγγελματικά και τα Πολυκλαδικά Λύκεια ( ), επεκτάθηκε στα Γυμνάσια (1992), ενώ το 2008 επεκτάθηκε και στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με την καθιέρωση «ενός ενδεικτικού προγράμματος σπουδών και τον εξοπλισμό μέρους των σχολείων με υπολογιστές» (Κόμης, 2004: 42)

Ψηφιακό Σχολείο Κύριο συστατικό του Νέου Σχολείου είναι το «Ψηφιακό Σχολείο» (Digital School) Με τον όρο «Ψηφιακά Σχολεία» (Digital Schools) εννοούμε εκείνες τις σχολικές μονάδες που κάνουν ευρεία χρήση των τεχνολογιών ηλεκτρονικής μάθησης και εφαρμόζουν «χωροχρονικά τη δια ζώσης εκπαίδευση, εφαρμόζοντας συνδυαστικές μορφές διδασκαλίας και μάθησης» (Σοφός, Κron, 2010: 139)

Ταυτόχρονα, τέθηκε σε λειτουργία η ψηφιακή πλατφόρμα dschool.gr, η οποία μέχρι και σήμερα, παρέχει σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς τις εξής υπηρεσίες:

Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία: εικόνες, χάρτες και ασκήσεις, όπου μαθητές-μαθήτριες και εκπαιδευτικοί μπορούν να βρουν όλο το διαθέσιμο ψηφιακό υλικό Φωτόδεντρο: ο «σκληρός δίσκος» του Ψηφιακού Περιεχομένου, ο οποίος αποτελεί την κεντρική e- υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας και παρέχει σε όλους τους ενδιαφερόμενους μια συλλογή με περίπου μαθησιακά αντικείμενα (πειράματα, διαδραστικές προσομοιώσεις, χάρτες, ασκήσεις κ.α.) των εμπλουτισμένων σχολικών βιβλίων, καθώς και περισσότερα από 700 μικρής διάρκειας βίντεο e-me: η (υπό-κατασκευή) διαδικτυακή «αυλή» του Ψηφιακού Σχολείου, η οποία στοχεύει να λειτουργήσει ως forum, ατομικό αποθετήριο περιεχομένου και χώρο προβολής της δουλειάς των μαθητών

Παραδείγματα Ψηφιακών Σχολείων στην Ελλάδα Στην Ελλάδα, η αρχή προς ένα νέου τύπου σχολείου έγινε το 2008 από το 3 ο Γυμνάσιο της Ελευσίνας, το οποίο ενσωμάτωσε τις νέες τεχνολογίες μέσα στην τάξη και μετέτρεψε τη διδακτική αίθουσα σε διαδικτυακή Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι πολύ ενθαρρυντικά Οι καθηγητές υποστηρίζουν πως «το μάθημα ξεφεύγει από την άκομψη διδασκαλία του μαυροπίνακα και γίνεται πιο δημιουργικό, πιο διαδραστικό και πιο ενδιαφέρον βοηθώντας και τους «αδύνατους μαθητές» αφού όλα τα παιδιά είναι πλέον ίσα μπροστά στον υπολογιστή» Οι μαθητές δηλώνουν «εξοικειωμένοι με τον νέο τρόπο που γίνεται το μάθημα», το οποίο, όπως λένε, «έχει γίνει πιο διασκεδαστικό και ενδιαφέρον» Θεωρούν τους εαυτούς τους προνομιούχους που πηγαίνουν στο συγκεκριμένο σχολείο

Κοινωνικά δίκτυα στη διδακτική πράξη Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μεγάλης πλειοψηφίας των μαθητών --ιδιαίτερα των εφήβων Οι εκπαιδευτικοί είναι διχασμένοι + προβληματισμένοι

Ανησυχία περί της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής Σε πολλά κοινωνικά δίκτυα οι πληροφορίες που συλλέγονται από τη δραστηριότητα των χρηστών υπόκεινται σε διαδικασίες ανάλυσης έτσι ώστε να αξιοποιηθούν για διαφημιστικούς σκοπούς (Stanciu et al, 2012) Οι Debatin et al (2009) αναφέρονται στο «The facebook Iceberg Model»

Η Miller (2014) υποστηρίζει πως μέσω της εγγραφής του χρήστη στο Google+, αυτόματα η εταιρεία συνδέει τη δραστηριότητά του έτσι όπως αυτή καταγράφεται σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών της (Gmail, YouΤube, Google maps κ.ά.), σκιαγραφώντας ένα εμπλουτισμένο προφίλ για αυτόν Ωστόσο, οι διαφημίσεις είναι περισσότερο στοχευμένες, μέσω των συλλεχθέντων από πολλές πηγές προσωπικών δεδομένων, όχι στο κοινωνικό δίκτυο αυτό καθ’ αυτό αλλά στη μηχανή αναζήτησης της Google (Efrati, 2013, Elliot, 2013)

Στη χρήση του Twitter για εκπαιδευτικούς σκοπούς παρατηρείται μικρότερη ανησυχία για τη διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων των χρηστών και την πιθανή εκμετάλλευσή τους για εμπορικούς σκοπούς Η δημιουργία πολλών λογαριασμών σε συνδυασμό με ό,τι αυτό συνεπάγεται (π.χ. την τακτική επίσκεψη του ιστοτόπου, τη μνημονική καταχώρηση κωδικών κ.ά.) μπορεί να οδηγήσει σε «log-in overload» (Welch & Bonnan-White, 2012: 338)

Τα κοινωνικά δίκτυα οι μαθητές τα έχουν συνδυάσει με την κοινωνικοποίηση και όχι τόσο με τη μάθηση (Luckin et al, 2009) Στην έρευνα των Hershkovitz, & Forkosh-Baruch (2013) μέρος των μαθητών εκφράζει την άποψη πως δεν χρειάζεται οι καθηγητές να χρησιμοποιούν το facebook για ανακοινώσεις, όταν υπάρχουν αντίστοιχες εκπαιδευτικές πλατφόρμες Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες των εκπαιδευτικών αντιμετωπίζονται με καχυποψία λόγω των καταγεγραμμένων περιστατικών της, εκτός των επιτρεπτών ορίων, αλληλεπίδρασης καθηγητών- μαθητών

Ορθή χρήση κοινωνικών δικτύων - Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προσφέρουν πολλά για τη θετική έκβαση ενός τέτοιου διδακτικού εγχειρήματος

Σεβασμός στα πνευματικά δικαιώματα των μαθητών Τα κοινωνικά δίκτυα, επιτρέπουν τη δημοσιοποίηση των εργασιών σε ένα ευρύ και ανώνυμο κοινό Πριν να επιλέξουν οι εκπαιδευτικοί τη δυνατότητα αυτή, θα πρέπει να διαβάζουν τους γενικούς όρους χρήσης των ιστοσελίδων και να σέβονται τα πνευματικά δικαιώματα των μαθητών Δεν έχουν το δικαίωμα να δημοσιεύουν προσωπικές εργασίες των μαθητών χωρίς τη συγκατάθεσή τους (Jouneau-Sion & Sanchez, 2011)

Καθορισμός κανόνων συμπεριφοράς στον ψηφιακό κόσμο Ενημέρωση μαθητών Οι Fodeman & Monroe (2009) θεωρούν πως οι μαθητές θα πρέπει να γνωρίζουν συγκεκριμένα παραδείγματα χρηστών οι οποίοι με τη συμπεριφορά που επέδειξαν διαδικτυακά δέχτηκαν κυρώσεις (π.χ. αποβολή από σχολεία, απόρριψη από πανεπιστημιακά ιδρύματα κ.ά.) (πάντοτε ελλοχεύει και ο κίνδυνος του «cyberbullying»)

Διεξαγωγή συζήτησης, η οποία θα εμβαθύνει στο κομμάτι της ιδιωτικότητας των μαθητών Στην περίπτωση που μέρος των μαθητών επιδείξει απροθυμία ως προς τη συμμετοχή σε δραστηριότητες σε ένα κοινωνικό δίκτυο, προτείνεται ο σεβασμός στην επιλογή τους και η ανάθεση εναλλακτικής εργασίας από τους εκπαιδευτικούς (Hattem, 2014)

Προτίμηση λύσεων που ελαχιστοποιούν την κατάργηση των διακριτών ορίων μεταξύ εκπαιδευτικού-μαθητή Δημιουργία ενός γκρουπ ή μιας σελίδας στο facebook, καθώς και οι δυο αυτές επιλογές επιτρέπουν την αλληλεπίδραση καθηγητών- μαθητών χωρίς απαραιτήτως να γίνουν «φίλοι» Δημιουργία ενός γκρουπ στο Google+ σε συνδυασμό με τη δυνατότητα προσθήκης επαφών σε κύκλους → ελεγχόμενη αλληλεπίδραση μελών χωρίς να μοιράζονται πληροφορίες που δεν σχετίζονται με το συγκεκριμένο σκοπό δημιουργίας της online κοινότητας

Επιλογή κοινωνικών δικτύων με εκπαιδευτικό προσανατολισμό (education – based S ocial N etworking S ite s) (Holcomb et al, 2010) Edmodo: μέσο κοινωνικής δικτύωσης με αυστηρά εκπαιδευτικό χαρακτήρα Απευθύνεται αποκλειστικά σε καθηγητές και μαθητές και δεν περιλαμβάνει διαφημίσεις Χαρακτηρίζεται ως το «facebook της εκπαίδευσης» (Cunningham, 2013) Ευπρόσδεκτοι είναι και οι γονείς

Επιμόρφωση Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να καταστούν και να νιώσουν ικανοί να χρησιμοποιούν με υπευθυνότητα και ασφάλεια τα νέα εργαλεία (Sharples et al, 2009)

Η δυναμική των κοινωνικών δικτύων μπορούν Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία: Ευνοούν την εμπλοκή των χρηστών και τη συμμετοχή τους στην τάξη, είναι εργαλεία επικεντρωμένα στον χρήστη (user‐centered) και ενθαρρύνουν τη δημιουργία ενός αισθήματος κοινότητας εντός και εκτός σχολικής αίθουσας Στα κοινωνικά δίκτυα οι χρήστες ορίζουν τις συζητήσεις τους, δημιουργούν τις ομάδες τους και σε μια πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης αυτά καθορίζονται από την διδάσκουσα/τον διδάσκοντα

Στα κοινωνικά δίκτυα οι μαθητές μπορούν να μάθουν να καταννοούν πότε ξεπερνάνε το όριο της επιτρεπτής συμπεριφοράς (Sharples et al, 2009) Τα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται να έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν και το διαδικτυακό εκφοβισμό

…το να υπάρχει μια πλατφόρμα προσβάσιμη μόνο από τα μέλη μιας σχολικής κοινότητας δεν αποτελεί τον καλύτερο τρόπο προετοιμασίας των μαθητών για την web 2.0 εποχή Το σχολείο δεν πρέπει να θεωρηθεί ένας απομονωμένος κόσμος Οι μαθητές πρέπει να αλληλεπιδρούν με συνομήλικους και ειδικούς από άλλα σχολεία (Jouneau-Sion & Sanchez, 2011)

Οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν στην υποστήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας με αντίστοιχα μέτρα υποστήριξής τους Ζητούν επίμονα: επιμόρφωση, ενίσχυση με τη μορφή περιεχομένου, τεχνική και παιδαγωγική υποστήριξη Οι έως τώρα δράσεις δεν έχουν καλύψει τις απαιτήσεις

Οι Τ.Π.Ε. ως εργαλείο προώθησης της ισότητας των εκπαιδευτικών ευκαιριών Η εκπαίδευση στις Τ.Π.Ε. έχει ως στόχο την προσωπική ανάπτυξη, …δίνει έμφαση στον ψηφιακό εγγραμματισμό και τον κριτικό στοχασμό ως βασικά μέσα διευκόλυνσης της κοινωνικής ένταξης και της προόδου προς μια ανοικτή Κοινωνία της Γνώσης (European Council, 2009 ∙ European Commission, 2010)

Όσον αφορά την προσβασιμότητα και τη χρήση των Τ.Π.Ε., το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών στα Συμπεράσματα για την Προσβάσιμη Κοινωνία της Πληροφορίας αναφέρει ότι «θα πρέπει να βελτιωθεί η προσβασιμότητα και η χρηστικότητα του εκπαιδευτικού υλικού που υποστηρίζεται από τις Τ.Π.Ε., καθώς και οι μέθοδοι, ώστε με τον τρόπο αυτό να βελτιωθούν οι ευκαιρίες μάθησης των ατόμων που έχουν μικρή εξοικείωση με τις Τ.Π.Ε., καθώς και των ατόμων με αναπηρία» (σ. 5). Ο στόχος της διεύρυνσης της πρόσβασης στην εκπαίδευση μέσω των νέων τεχνολογιών ευθυγραμμίζεται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία η οποία αναγνωρίζει ότι θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να μπορούν όλα τα άτομα με αναπηρία να έχουν ισότιμη πρόσβαση στο φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον, στην ενημέρωση και την επικοινωνία και σε άλλες δραστηριότητες και υπηρεσίες, επιτρέποντάς τους να απολαμβάνουν πλήρως όλων των δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών τους» (United Nations, 2006)

Στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει ιδιαίτερη εθνική πολιτική για την ένταξη των Τ.Π.Ε. στην ειδική αγωγή Υπάρχει έλλειψη γνώσεων και ειδίκευσης στις Τ.Π.Ε. από τους εκπαιδευτικούς Υπάρχει έλλειψη αυτοπεποίθησης στη χρήση των Τ.Π.Ε. στην τάξη (European Agency for Development in Special Needs Education, 2001) Σε χώρες όπως η Ελλάδα η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην ειδική αγωγή μπορεί να αποτελεί πρωτοβουλία σε επίπεδο σχολείου ή ακόμη και πρωτοβουλία ενός μόνο εκπαιδευτικού Σύμφωνα με έρευνα στην Ελλάδα προέκυψε ότι, ενώ η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (96%) θεωρεί ότι η αξιοποίηση λογισμικών για ΑΜΕΑ συμβάλλει στην καλύτερη διεξαγωγή του μαθήματος, ένα σημαντικό ποσοστό εκπαιδευτικών (51%) είτε χρησιμοποιεί σπάνια ειδικά λογισμικά είτε δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ (Εφόπουλος & συν., 2014)

Ειδική αγωγή και Τ.Π.Ε. Λίγο πιο συγκεκριμένα…

Σημαντικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας των ΑμεΑ αποτελεί η Ειδική Αγωγή Η προσπάθεια αυτή υποστηρίζεται από την Γενική Γραμματεία της ΚτΠ, με την προμήθεια υπολογιστικού και ειδικού εξοπλισμού στις Μονάδες Ειδικής Αγωγής ΣΜΕΑΕ (Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης) ΚΔΑΥ (Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης) Ν.2817/2000

Οι κυριότερες κατηγορίες αφορούν άτομα με προβλήματα με: ∆ιαταραχές στην Όραση Ελαττωµατική Ακοή Σωµατική Αναπηρία ∆ιαταραχές του Λόγου ∆ιαταραχές στην Μάθηση ∆ιαταραχές στη συµπεριφορά Νοητική Ανεπάρκεια

Για την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, οι αλλαγές και οι εξελίξεις, όσον αφορά το νέο σύστηµα µε τη χρήση των ΤΠΕ αναγνωρίζουν το ρόλο των γονέων, την ατοµικότητα των παιδιών, την ανάγκη για υποστηρικτικά συστήµατα Χρειάζεται µια ενιαία εκπαίδευση για όλους Ο βασικός εκπαιδευτικός στόχος είναι όλα τα παιδιά να επιτύχουν αυτονοµία, ικανότητα για επικοινωνία, πρόσβαση στην πληροφορία, κοινωνικοποίηση και αντίστοιχη ακαδηµαϊκή πρόοδο Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση δεν πρέπει να διαχωρίζει την ειδική από τη γενική εκπαίδευση

Οι προϋποθέσεις για την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση για άτοµα µε ειδικές ανάγκες είναι: η έγκαιρη διάγνωση των ειδικών αναγκών του παιδιού τόσο στο παρόν στάδιο αλλά και στο στάδιο που αφορά τις µελλοντικές του ανάγκες η συνεργασία των γονέων, των ειδικευµένων εκπαιδευτών, των ειδικών υποστηρικτών αλλά και της Πληροφορικής µέσω ειδικών προγραµµάτων ειδικά σχεσιακές βάσεις δεδοµένων µπορούν να δώσουν σηµαντική βοήθεια τόσο για την διάγνωση όσο και για την κατηγοριοποίηση του παιδιού συντηρούνται από ανταλλαγή πληροφοριών, συνεργασίες µε άλλες σχολικές κοινότητες, εµπειρίες και προτάσεις από άλλες χώρες

Στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι µεγαλύτερη η πρόκληση της αξιοποίησης των ΤΠΕ για άτοµα µε ειδικές ανάγκες αυξανόµενες απαιτήσεις του σχολικού προγράµµατος, αλλά και στον τρόπο σύνδεσης–σχέσης της εµπειρίας του καθηγητή για τη µεταφορά γνώσεων στο ενιαίο σχολείο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης αφοσίωση και στηνσυνεργασία των καθηγητών µε τους µαθητές οι διδάσκουσες και οι διδάσκοντες πρέπει να προσαρµόζονται στο σύστηµα οι ΤΠΕ βοηθούν τον καθηγητή να ενσωµατώσει τους µαθητές και να παραβλέπει θέµατα ευαισθησίας και νοοτροπίας του

Στην τριτοβάθµια εκπαίδευση Υπάρχει ανταγωνιστική λογική στη λειτουργία των πανεπιστηµίων, κάτι που στην Ελλάδα δεν είναι τόσο έντονο στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση Στην πανεπιστηµιακή κοινότητα δεν µας πείθει µονάχα η παρουσία των ατόµων µε ειδικές ανάγκες στα αµφιθέατρα αλλά η πλήρης συµµετοχή τους σε όλες τις µορφές Εδώ η αξιοποίηση των ΤΠΕ αφορά στην συµµετοχή τους ως φοιτητές, ερευνητές ή υποψήφιοι διδάκτορες Ειδικά στο θέµα των διαγωνισµών και των εξετάσεων, η πανεπιστηµιακή κοινότητα πρέπει να υποστηρίζει τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες

Ο παιδαγωγικός ρόλος των ΤΠΕ µπορεί να προσδιοριστεί για όλες τις κατηγορίες µαθητών της γενικής και της ειδικής σε πέντε επίπεδα Στην καθαυτή εκπαίδευση των ατόµων στις ΤΠΕ ως ξεχωριστό διδακτικό αντικείµενο µε σκοπό τον τεχνολογικό αλφαβητισµό και την διαµόρφωση των συνθηκών για την ανάπτυξη προ-επαγγελµατικών γνώσεων και δεξιοτήτων Στη χρήση των ΤΠΕ ως µέσο άντλησης πληροφοριών οποιασδήποτε µορφής, ως µέσο αποκατάστασης επικοινωνίας µε πρόσωπα και περιβάλλοντα µε τα οποία ήταν αδύνατο, λόγω της φύσης της µειονεξίας ή της αναπηρίας του, να έλθει σε επικοινωνία το άτοµο Στην αξιοποίηση των ΤΠΕ ως µέσο επικοινωνίας και ως εποπτικό µέσο για τους σκοπούς και τους στόχους της διδασκαλίας Στη χρήση των ΤΠΕ ως γνωστικού μέσου και πεδίου για τη διεύρυνση των γνωστικών αντικειµένων Στη χρήση των ΤΠΕ για χαλάρωση και διασκέδαση

Ν.2817/2000 Με τον νόµο αυτό επιδιώκεται η αποτύπωση βασικών στόχων που αφορούν: την ανάπτυξη της προσωπικότητας των µαθητών µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τη βελτίωση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους, ώστε να καταστεί δυνατή η ένταξη τους στο κοινό εκπαιδευτικό σύστηµα και η συµβίωσή τους µε το κοινωνικό σύνολο, την επαγγελµατική τους κατάρτιση και τη συµµετοχή τους στην παραγωγική διαδικασία, την αλληλοαποδοχή τους µε το κοινωνικό σύνολο και την ισότιµη κοινωνική, εργασιακή και οικονοµική τους εξέλιξη

6-6.pdf pdf 1.pdf 1.pdf ml ml

Fodeman, D., & Monroe, M. (2009). The impact of Facebook on our students. National Association of Independent Schools. Teacher Librarian, 36(5), Hattem, D. (2014). Twitter and Language Learning. ter.pdf Hershkovitz, A., & Forkosh-Baruch, A. (2013). Student-teacher relationship in the Facebook era: the student perspective. International Journal of Continuing Engineering Education and Life Long Learning, 23(1),

Miller, C. C. (2014). The Plus in Google Plus? It’s Mostly for Google. Στο The New York Times, 14/2/2014. Jouneau-Sion, C., & Sanchez, E. (2011). Web 2.0 is challenging school. ICT and In-formatics in a Globalized World of Education, Facing the Future-Reflecting the Past (pp.5-7). Sharples, M., Graber, R., Harrison, C., & Logan, K. (2009). E-safety and Web 2.0 for children aged 11–16. Journal of Computer Assisted Learning, 25(1),

Holcomb, L. B., Brady, K., & Smith, B. V. (2010). The Emergence of ‘Educational Networking’: Can Non- commercial, Education-based Social Networking Sites Really Address the Privacy and Safety Concerns of Educators?. Journal of Online Learning and Teaching, 6(2), European Council. (2009). Accessible Information Society – Council Conclusions. {ST INIT}. Brussels: European Council. Διαθέσιμο online: INIT/en/pdf INIT/en/pdf European Commission. (2010). Communication from the Commission to the Euro-pean Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. A Digital Agenda for Europe. Brussels: Eu-ropean Commission. (Διαθέσιμο online: tent/EN/TXT/?uri=CELEX:52010DC0245R(01)

United Nations. (2006) Convention on the Rights of Persons with Disabilities. (Διαθέ-σιμο online: ntion/convention_accessible_pdf.pdf) European Agency for Development in Special Needs Education. (2013). Information and Communication Technology for Inclusion. Developments and Opportunities for European Countries. (Διαθέσιμο online: agency.org/publications/ereports) Cunningham, J. (2013). How to Use Edmodo in the Classroom. Στο Education World. edu-cators-can-use-edmodo.shtml

Εφόπουλος, Β., Δανιηλίδου, Ε., Κουτσοκώστα, Β., & Σταγιόπολος, Π. (2014). Η α-ξιοποίηση εκπαιδευτικών λογισμικών στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Γνώσεις και απόψεις εκπαιδευτικών. Στο Πρακτικά Εργασιών 8on line: ου Πανελληνίου Συνεδρίου καθηγητών Πληροφορικής (σσ. 1-8). Βόλος, Ελλάδα: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. (Διαθέσιμο on line: tika/2014/ergasies/13Efopoulos4-full-new.pdf) tika/2014/ergasies/13Efopoulos4-full-new.pdf Efrati, Α. (2013). Why Google+ Doesn’t Need Ads. Στο Jessica Lessin, 31/10/ google-doesnt-need-ads/

Elliot, Ν. (2013). Why Google - Not Facebook - Will Build The Database Of Affinity. Στο Forrester, 15/4/ rester.com/nate_elliott/ why_google_not_facebook_will_build_the_da- tabase_of_affinityhttp://blogs.for- rester.com/nate_elliott/ why_google_not_facebook_will_build_the_da- tabase_of_affinity Welch, B. K., & Bonnan-White, J. (2012). Twittering to increase student engagement in the university classroom. Knowledge Management & E-Learning: An Inter-national Journal (KM&EL), 4(3), Luckin, R., Clark, W., Graber, R., Logan, K., Mee, A., & Oliver, M. (2009). Do Web 2.0 tools really open the door to learning? Practices, perceptions and profiles of 11–16‐year‐old students. Learning, Media and Technology, 34(2),

Stanciu, A., Mihai, F., & Aleca, O. (2012). Social networking as an alternative envi-ronment for education. Accounting and Management Information Systems, 11(1), g Kron, F. Σοφός, Α. (2007). Διδακτική των Μέσων. Νέα Μέσα στο πλαίσιο Διδακτικών και Μαθησιακών Διαδικασιών. Μετάφραση: Έλενα Νούσια, Εύα Γεμενετζή. Αθήνα: Gutenber Κόμης Β. (2004). Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πλη-ροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.

«Η εκπαίδευση στην εποχή των Τ.Π.Ε.», Πρακτικά του Συνεδρίου, Αθήνα, 7 και 8 Νοεμβρίου 2015 «Κοινωνικά δίκτυα στη διδακτική πράξη. Προβληματισμοί, προτάσεις, οφέλη», Παπαχαρίτου Χριστίνα «Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας ως εργαλείο προώθησης της ισότητας των εκπαιδευτικών ευκαιριών», Μητροπούλου Ελένη