ΒΡΕΦΟΚΟΜΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΣΣΕΡΑ ΤΟ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟ ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ

Μόλις Γεννήθηκε «Είναι πλέον ανεξάρτητο άτομο που αναπνέει, τρέφετε μόνο του και κάνει τις απεκκρίσεις του»

Παρά το γεγονός ότι ο εγκέφαλος του είναι αρκετά μεγάλος όταν γεννιέται, εντούτοις είναι πιο ανώριμο από κάθε άλλο είδος του ζωικού βασιλείου !  Σε 1 ολόκληρο χρόνο θα περπατήσει  Σε 2 χρόνια θα μπορεί να τρώει μόνο του

Μόλις γεννηθεί είναι καλυμμένο με σμήγμα, βλέννες και αίμα…

…έτσι καθαρίζονται η μύτη, τα αυτιά και το στόμα. 1 2

Ακολούθως – Λούζεται και ζυγίζεται

Μετριέται το ύψος και η περίμετρος της κεφαλής που πιθανόν να καθορίσουν την ομαλή ανάπτυξη του βρέφους.

Το νεογέννητο βρέφος παρουσιάζει κάποια χαρακτηριστικά, για τα οποία οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι ώστε να μην ανησυχούν για πράγματα που πιθανότατα είναι φυσιολογικά. Εδώ θα βοηθήσει και η εξέταση που θα κάνει ο γιατρός αμέσως μετά τον τοκετό, όπου θα διαπιστώσει τη γενική κατάσταση της υγείας του.

Φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου ΚεφάλιΒάροςΚοιλιάΆκραΔέρμα Γεννητικά όργανα Σπονδυλική στήλη Ακροάσεις Καρδιάς πνευμόνων

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ -Αποτελεί το ¼ του μήκους σώματος -35cm περίπου -Ίσως να είναι παραμορφωμένο λόγω της πίεσης που υφίσταται κατά τον τοκετό -Είναι πολύ πιο μεγάλο σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα και το πρόσωπο πιο μικρό από το κρανίο -Στο κέντρο του κεφαλιού πιο ψηλά υπάρχουν δύο μαλακά σημεία με διάμετρο 2,5cm που λέγονται πρόσθια και οπίσθια πηγή, στα οποία δεν έχουν ενωθεί τελείως τα οστά του κρανίου Μπορεί να καλύπτεται από πυκνά ή αραιά σκούρα μαλλιά ή να είναι σχεδόν φαλακρό. -Τα αυτιά είναι μεγάλα σε σχέση με το πρόσωπο -Ο λαιμός είναι κοντός και δίνει την εντύπωση ότι στηρίζεται απευθείας πάνω στους ώμους

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 2. ΤΟ ΒΑΡΟΣ  Μέσος όρος 3,5 κιλά  Ο παιδίατρος παρακολουθεί το βάρος ως δείκτη φυσιολογικής ανάπτυξης  1 η βδομάδα μετά την γέννηση, χάνει γρ. λόγω φυσιολογικής απώλειας υγρών του σώματος (ούρα) → ακολούθως αρχίζει να παίρνει γρ. κάθε βδομάδα

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 3. Η ΚΟΙΛΙΑ -Είναι πολύ μεγαλύτερη από το στήθος -Όταν ο γιατρός εξετάζει την κοιλιά του ψηλαφεί τα διάφορα όργανα και ελέγχει το μέγεθος τους, όπως και το σφυγμό στη βουβωνική χώρα. -Ο ομφάλιος λώρος κόβεται και το κολόβωμα χρειάζεται ειδική περιποίηση με καθαρό οινόπνευμα και βαμβάκι, μέχρι να στεγνώσει και να πέσει σε 7-10 μέρες. 1 2

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 4. ΤΑ ΑΚΡΑ -Είναι κοντά και λεπτά και οι βραχίονες πιο μεγάλοι από τις κνήμες (οι αναλογίες αργότερα αλλάζουν) -Ο γιατρός ελέγχει το ύψος που είναι 52cm κατά μέσο όρο -Κινεί τα άκρα για να βεβαιωθεί ότι είναι ευθυγραμμισμένα -Κινεί τα ισχία για τυχών εξαρθρώσεις -Τα νύχια των χεριών και ποδιών στα νεογέννητα είναι συνήθως μακριά (σε λίγες μέρες θα πρέπει να κοπούν με αποστειρωμένο ψαλίδι για να μη γρατζουνίζουν το δέρμα τους με ανεξέλεγκτες κινήσεις) -Κάποτε τα χέρια και πόδια μπορεί να είναι γαλαζωπά διότι δεν λειτουργεί πλήρως το νευρικό και κυκλοφοριακό σύστημα  αν μετακινηθεί το βρέφος επανέρχεται το ροζ χρώμα -Οι παλάμες είναι σφιγμένες σε γροθιά

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 5. ΤΟ ΔΕΡΜΑ -Συνήθως είναι ρυτιδωμένο και παρουσιάζει κάποιες κοκκινίλες ή άλλα σημάδια στο πρόσωπο ή στο σώμα -Το σώμα αρκετών βρεφών καλύπτεται από πυκνό χνούδι, που σε μερικά σημεία είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο. -Το χρώμα του νεογέννητου είναι ροδοκόκκινο -Κατά την 3 η -4 η μέρα πολλά βρέφη παρουσιάζουν τον λεγόμενο ‘φυσιολογικό ίκτερο των νεογέννητων’ όπου το χρώμα του δέρματος γίνεται χλωμοκίτρινο.

5. ΤΟ ΔΕΡΜΑ (συνέχεια) Η έκθεση του βρέφους στο φως, όπως το να βάλουμε το κρεβατάκι του κοντά στο παράθυρο βοηθά στο να ανακτήσει το φυσιολογικό του χρώμα. Σε μερικές περιπτώσεις όμως το βρέφος χρειάζεται φωτοθεραπεία όπως φαίνεται στην εικόνα.

5. ΤΟ ΔΕΡΜΑ (συνέχεια)

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 6. ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ -Φαίνονται δυσανάλογα μεγάλα -Ο γιατρός ελέγχει για τυχών ανωμαλίες -Στα περισσότερα νεογέννητα αγόρια οι όρχεις βρίσκονται στο όσχεο, αλλά μπορεί να βρίσκονται στη βουβωνική χώρα απ’ όπου κατεβαίνουν αργότερα -Τα κορίτσια μπορεί να έχουν κολπικό έκκριμα που οφείλεται στις ορμόνες της μητέρας

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 7. ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ Ο παιδίατρος ελέγχει για να διαπιστώσει αν όλοι οι σπόνδυλοι είναι φυσιολογικοί

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου είναι: 8. ΑΚΡΟΑΣΕΙΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ Ο γιατρός ακροάζεται την καρδιά και τους πνεύμονες για να διαπιστώσει αν λειτουργούν Φυσιολογικά. *Το φύσημα της καρδιάς είναι συνηθισμένο στα νεογέννητα και δε σημαίνει απαραίτητα καρδιακό πρόβλημα.

ΣΤΟΜΑ ΛΑΓΟΧΕΙΛΙΑ: δυσμορφία των χειλιών κατά την οποία η σχισμή του πάνω χείλους προεκτείνεται μέχρι τη μύτη. Η θεραπεία των σχιστιών ξεκινά τους πρώτους μήνες της ζωής του εμβρύου και μπορεί να διαρκέσει μέχρι την εφηβεία, απαιτώντας ορισμένες φορές πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις και άλλες θεραπείεςθεραπεία των σχιστιών

ΣΤΟΜΑ ΛΥΚΟΣΤΟΜΙΑ: Το λυκόστομα εμφανίζεται όταν υπάρχει άνοιγμα μεταξύ του ουρανίσκου, ή της οροφής του στόματος, και της βάσης της μύτης. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η άνω γνάθος του εμβρύου αποτυγχάνει να κλείσει όπως θα έπρεπε, αφήνοντας έτσι ένα κενό. Το λυκόστομα είναι πιο σοβαρή κατάσταση από το λαγώχειλο αν και τα δύο απαιτούν χειρουργική επέμβαση.

1.2 Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά του νεογέννητου  Το κεφάλι - πηγή – λαιμός  Το βάρος – αυξάνεται κάθε βδομάδα  Η κοιλιά – κολόβωμα  Τα άκρα  Το δέρμα – φυσιολογικός ίκτερος  Τα γεννητικά όργανα  Σπονδυλική στήλη  Ακροάσεις πνευμόνων και καρδιάς Αναλύσεις «Guthrie» και θυρεοειδούς

Αναλύσεις “Guthrie” και θυρεοειδούς Γίνονται συνήθως 2 μέρες μετά τη γέννηση. Λαμβάνεται δείγμα αίματος από τη φτέρνα του μωρού που αναλύεται για φαινυλκετονουρία –μια σπάνια αιτία διανοητικής καθυστέρησης- και για συγγενή υπερθυρεοειδισμό (μια μορφή ανεπάρκειας του θυροειδούς). Αν κάποιο παιδί διαγνωστεί με κάποια απ’ τις πιο πάνω διαταραχές μπορεί να εξελιχθεί φυσιολογικά αν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η ανάλυση αίματος γίνεται και για άλλες διαταραχές, όπως δρεπανοκυτταρική αναιμία.

1.3 Τα αισθητήρια όργανα του νεογέννητου Κύρια σημεία υποκεφαλαίου Μάτια Αυτιά Γλώσσα Μύτη Δέρμα

Τα αισθητήρια όργανα του νεογέννητου: 1. ΜΑΤΙΑ -Είναι μεγαλύτερα από του ενήλικα σε σχέση με το σώμα του, τα βλέφαρα είναι φουσκωμένα και μισόκλειστα. -Συνήθως έχουν γκριζογάλανο χρώμα, το τελικό τους χρώμα θα φανεί στον 3ο-4ο μήνα. -Η κόρη του ματιού αντιδρά στο έντονο φως αλλά η πραγματική όραση είναι λίγη. -Έχουν απλανές βλέμμα. - Πολλές φορές τα μάτια δεν συγχρονίζονται και αλληθωρίζουν πράγμα φυσιολογικό. -Οι δακρυγόνοι αδένες δεν εκκρίνουν δάκρυα τις πρώτες 2-3 βδομάδες έτσι τα νεογέννητα κλαίνε χωρίς δάκρυα.

Τα αισθητήρια όργανα του νεογέννητου: 2. ΑΥΤΙΑ Οι ακουστικοί πόροι των αυτιών τις πρώτες μέρες είναι γεμάτοι από σμήγμα και διάφορα κύτταρα, γι’ αυτό η ακοή του νεογέννητου είναι Μειωμένη.  Σε λίγες μέρες αντιδρά στους θορύβους με σκίρτημα και κλάμα έτσι πρέπει να αποφεύγονται οι δυνατοί θόρυβοι και ήχοι στο χώρο που βρίσκεται το βρέφος.

Τα αισθητήρια όργανα του νεογέννητου: 3. ΓΛΩΣΣΑ -Αποδεδειγμένα η γεύση λειτουργεί και πριν τη γέννηση. -Άρα από την πρώτη μέρα της ζωής του το βρέφος έχει ανεπτυγμένη τη γεύση. Δέχεται με ευχαρίστηση το γλυκό και αντιδρά με μορφασμούς στο ξινό.

Τα αισθητήρια όργανα του νεογέννητου: 4.ΜΥΤΗ -Είναι κοντή και πλατιά. -Όπως και η γεύση έτσι και η όσφρηση λειτουργεί από την πρώτη μέρα. -Η μυρωδιά του μητρικού γάλακτος προσελκύει το βρέφος για θηλασμό, ενώ στις δυσάρεστες μυρωδιές αντιδρά με μορφασμό

Τα αισθητήρια όργανα του νεογέννητου: 5.ΔΕΡΜΑ -Το δέρμα είναι το αισθητήριο όργανο της αφής. -Η αίσθηση της αφής είναι πιο ανεπτυγμένη στο νεογέννητο. -Τα χείλη, η γλώσσα, τα αυτιά, το μέτωπο, τα χέρια και τα πέλματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην αίσθηση της αφής και ο ερεθισμός στα σημεία αυτά προκαλεί γρήγορη αντίδραση. -Το βρέφος είναι ευαίσθητο στις αλλαγές της θερμοκρασίας όπου αντιδρά με κλάμα. Ενώ αντίθετα δεν είναι ευαίσθητο στον πόνο.

1.4 Ανώριμα – Υπερώριμα βρέφη Κύρια σημεία υποκεφαλαίου Ανώριμα βρέφη – γεννήθηκαν πρίν από κύηση 36 βδομάδων Υπερώριμα βρέφη – γεννήθηκαν μετά από κύηση 40 βδομάδων  Άσκηση 5 σελ. 22 βιβλίου

Ανώριμα – Υπερώριμα βρέφη: Τα ανώριμα βρέφη -Ζυγίζουν λιγότερο από 2,5κιλά είτε λόγω πρόωρης γέννας (πριν συμπληρώσουν 36 βδομάδες) είτε γιατί δεν τρέφονταν κανονικά μέσα στη μήτρα. -Είναι πολύ αδύνατα. -Δεν μπορούν να θηλάσουν κανονικά. -Είναι πολύ ευαίσθητα στο κρύο (υποθερμία) και στις μολύνσεις. -Συχνά έχουν αναπνευστικά προβλήματα και προβλήματα με το συκώτι (ίκτερο). *Για τους πιο πάνω λόγους τα ανώριμα βρέφη τοποθετούνται για λίγο μέσα σε θερμοκοιτίδες κάτω από εντατική παρακολούθηση, μέχρι να είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν το εξωτερικό περιβάλλον.

Πρόωρα μωρά: -Είναι πιο μικρά και πιο λεπτά από τα κανονικά. -Ο αδύνατος μυϊκός τους τόνος τους δίνει μια «πλαδαρή» εμφάνιση. -Το δέρμα τους καλύπτεται από λεπτό, σαν χνούδι τρίχωμα, ιδίως στην πλάτη. Το δέρμα είναι πιο λεπτό, πιο κόκκινο και πιο εύθραυστο από το δέρμα των κανονικών μωρών. *Όσο πιο πρόωρο είναι το μωρό τόσο αυξάνονται οι πιο πάνω διαφορές

Υπερώριμα μωρά: -Είναι όσα βρέφη γεννήθηκαν μετά από κύηση 40 βδομάδων. -Μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα λόγο Παρατεταμένης παραμονής τους στη μήτρα, επειδή ο πλακούντας αδυνατεί πια να ικανοποιήσει όλες τους τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο. *Σήμερα οι γιατροί φροντίζουν να αποφεύγεται η γέννηση υπερώριμων βρεφών χρησιμοποιώντας σύγχρονα επιστημονικά μέσα όπως, ειδικές αναλύσεις, πρόκληση ωδίνων τοκετού και καισαρική τομή.

1.5 Νεογνικά ή αρχέγονα αντανακλαστικά Κύρια σημεία υποκεφαλαίου Προσδιορισμός φυσιολογικής ανάπτυξης βρέφους- προσδιορισμός βαθμού ανωριμότητας Αντανακλαστικά 1.Σύλληψης ή δραγμού 2.‘MORO’ ή εναγκαλισμού 3.Αιφνιδιασμού 4.Βάδισης 5.Αναζήτησης 6.Θηλασμού Ασκήσεις βιβλίου σελ. 23

Νεογνικά ή αρχέγονα αντανακλαστικά:  Το βρέφος γεννιέται με τα νεογνικά ή αρχέγονα αντανακλαστικά, δηλαδή τις αυτόματες ή ενστικτώδεις αντιδράσεις του στις αλλαγές του περιβάλλοντος.  Τα αντανακλαστικά αυτά αργότερα εξαφανίζονται με την παρουσία της θεληματικής ή ελεγχόμενης κίνησης.  Μερικά από αυτά τα αντανακλαστικά είναι απαραίτητα για την επιβίωση του.  Άλλα αντανακλαστικά είναι απομεινάρια αναγκών,από προηγούμενο πρωτόγονο στάδιο ζωής, κατά την εξέλιξη του ανθρώπου.

Νεογνικά ή αρχέγονα αντανακλαστικά: Οι παιδίατροι χρησιμοποιούν τα αντανακλαστικά, για να ελέγξουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους, γιατί είναι γνωστή η ηλικία που κανονικά εξαφανίζονται. Ακόμα με τα αντανακλαστικά προσδιορίζεται ο βαθμός ανωριμότητας του πρόωρου βρέφους, μια και η χρονική περίοδος που παρουσιάζονται στη μήτρα διαφέρει.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ 1.Αντανακλαστικό σύλληψης ή δραγμού:  Παρουσιάζεται με τη γέννηση  Το βρέφος σφίγγει αυτόματα με τα δάχτυλα οτιδήποτε τοποθετηθεί στην παλάμη ή το πέλμα του.  Το σφίξιμο της παλάμης είναι τόσο δυνατό, ώστε μπορεί να κρατήσει όλο το βάρος του σώματος του. *Το αντανακλαστικό αυτό εξαφανίζεται μετά τους 3-4 μήνες, γιατί είναι απομεινάρι μιας πρωτόγονης ανάγκης του, να κρατά τη μητέρα του.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ 2. Αντανακλαστικό “Moro” ή εναγκαλισμού  Το βρέφος αντιδρά σε οποιαδήποτε απότομη κίνηση της κεφαλής του δίνει την εντύπωση ότι θα πέσει.  Κάνει αυτόματες συμμετρικές κινήσεις, που αποτελούνται από α) τίναγμα του κεφαλιού προς τα πίσω, β) τέντωμα των χεριών προς τα έξω και προς τα πάνω, γ) άνοιγμα των δαχτύλων και δ) μάζεμα των χεριών σαν να αγκαλιάζει κάτι. *Το αντανακλαστικό αυτό υπάρχει κατά τη γέννηση και κανονικά εξαφανίζεται τον 3ο-4ο μήνα.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ 3. Αντανακλαστικό του αιφνιδιασμού  Όταν το βρέφος τρομάζει από δυνατό θόρυβο ή φως, σφίγγει τις παλάμες και λυγίζει τους αγκώνες, για να φέρει τα χέρια προς το σώμα του.  Μπορεί να κλάψει. *Το αντανακλαστικό αυτό εμφανίζεται μέχρι τον 3ο-4ο μήνα.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ 4. Αντανακλαστικό της βάδισης  Το βρέφος κάνει αντανακλαστικά την κίνηση του βηματισμού, όταν κρατηθεί όρθιο, με τα πόδια να αγγίζουν μια σταθερή επιφάνεια *Αυτό το αντανακλαστικό εξαφανίζεται μετά τον πρώτο μήνα, χωρίς να οδηγεί κατευθείαν στο περπάτημα.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ 5. Αντανακλαστικό της αναζήτησης  Με ένα ελαφρό άγγιγμα στο μάγουλο ή κοντά στα χείλη το βρέφος γυρίζει το κεφάλι και ανοίγει το στόμα αναζητώντας τη θηλή για να θηλάσει.  Το αντανακλαστικό αυτό είναι εντονότερο όταν πεινά. *Το αντανακλαστικό της αναζήτησης υπάρχει κατά τη γέννηση και υποχωρεί γύρο στον 4ο μήνα.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ 6. Αντανακλαστικό του θηλασμού  Όταν τοποθετηθεί οτιδήποτε στο στόμα του, το βρέφος αρχίζει αμέσως να κάνει θηλαστικές κινήσεις.  Το αντανακλαστικό αυτό υπάρχει κατά τη γέννηση και συνοδεύεται από το αντανακλαστικό της κατάποσης.  Μερικά βρέφη θηλάζουν το δάκτυλο μέσα στη μήτρα τις τελευταίες βδομάδες της ενδομήτριας ζωής. *Ο θηλασμός και η κατάποση λειτουργούν ως αντανακλαστικά για 1 χρόνο.

Μερικά αντανακλαστικά δημιουργούνται από συνεχώς επαναλαμβανόμενες συνθήκες και παραμένουν ως κεκτημένες συνήθειες, π.χ. συνήθειες που αφορούν το φαγητό, τις κενώσεις την ούρηση κ.α. Αυτές αποκτώνται και μόνες τους, αλλά τα αντανακλαστικά αυτά μπορεί να χρησιμοποιηθούν σκόπιμα από τους γονείς, για να δημιουργήσουν καλές συνήθειες, που θα βοηθήσουν το παιδί να προσαρμοστεί στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή, όπως το πλύσιμο των χεριών μετά το αποχωρητήριο, το πλύσιμο του στόματος μετά το φαγητό, των δοντιών πριν από τον ύπνο κ.τ.λ.