Χριστίνα Αραμπατζή Σχολική Σύμβουλος φιλολόγων Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ

Ερευνητική εργασία (project) Διεπιστημονική προσέγγιση της μάθησης Διαθεματική προσέγγιση της μάθησης Μαθητοκεντρική (ομαδοσυνεργατική) αντί της μετωπικής διδασκαλία Διερευνητική προσέγγιση αντί της διάλεξης

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (Υ.Α /Γ2/ Κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να αναλάβει έως 2 εργασίες ανά τετράμηνο ή το χρόνο, εφόσον πρόκειται για εργασία διάρκειας 1 σχολικής χρονιάς Εξαίρεση αποτελούν οι εκπαιδευτικοί που έχουν ως α΄ανάθεση το μάθημα «Τεχνολογία», οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν έως 4 Εφόσον η διδασκαλία των ερευνητικών εργασιών σε ζώνη και στις 2 τάξεις, την ίδια μέρα και ίδιες ώρες ο εκπαιδευτικός μπορεί να αναλάβει 1 εργασία, σε διαφορετικές ώρες, ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να αναλάβει έως 2 εργασίες.

Ζώνη Ερευνητικών εργασιών ΓΕΛ: Συνεχόμενο τρίωρο ή ένα δίωρο και μία (1) ώρα την ίδια μέρα ή σε διαφορετικές ημέρες ΕΠΑΛ: Ένα συνεχόμενο δίωρο

Τελικά προϊόντα Ερευνητική έκθεση Τέχνημα Δράσεις

Παιδαγωγικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η καινοτομία της εισαγωγής της Ερευνητικής εργασίας στο Λύκειο: Η αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης στη Μάθηση. Η αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των Καθηγητών. Η αρχή της Ομαδικής Συνεργασίας των Μαθητών.

Ι. Διερευνητική μάθηση Ξεκινάμε από ελεγχόμενες μορφές διερευνητικής μάθησης Συνεχίζουμε μέσα σε ένα πλαίσιο φθίνουσας καθοδήγησης και Καταλήγουμε σε ακαθοδήγητη διερευνητική μάθηση

Τι προσφέρουν οι Ερευνητικές εργασίες Ενεργοποιούν τη σκέψη, τη δημιουργικότητα, την πρωτοβουλία μέσα από την άμεση και ενεργό εμπλοκή του μαθητή Αυξάνουν το ενδιαφέρον για επιμέρους μαθήματα, από τη στιγμή που αντιλαμβάνονται τη συμβολή τους στην κατανόηση καθημερινών προβλημάτων Ασκούν στον τρόπο σκέψης και στην επιστημονική μέθοδο επιστημών μέσα σε αυθεντικές καταστάσεις Στοχεύουν στην ανάπτυξη της κριτικής και αυτοκριτικής σκέψης Προάγουν τη συλλογικότητα Δημιουργούν διαύλους επικοινωνίας σχολείου και τοπικής κοινωνίας Εξετάζουν θέματα σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο

Στις ερευνητικές εργασίες οι μαθητές: Καλούνται να κατανοήσουν αυθεντικές καταστάσεις του φυσικού ή κοινωνικού περιβάλλοντος ή να επιλύσουν πραγματικά προβλήματα Κοινοποιούν τα αποτελέσματα έρευνας στη σχολική και ευρύτερη κοινότητα

ΙΙ.Διεπιστημονικότητα Σφαιρική κατανόηση του κόσμου Διεπιστημονική συνεργασία των καθηγητών Πεδίο συνεργασίας μαθημάτων, μαθητών και εκπαιδευτικών

ΙΙΙ. Ομαδοσυνεργατική προσέγγιση στις ερευνητικές εργασίες Συνήθως 4 μαθητές ανά ομάδα Συνεργασία μαθητών στην ομάδα και ομάδων Αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών της ομάδας, οπτική επαφή και αλληλο-παρωθητική επικοινωνία Ίσες ευκαιρίες σε όλα τα μέλη Συνεργατικές και συναγωνιστικές σχέσεις με τις άλλες ομάδες

Έγκριση Θεμάτων Ερευνητικών Εργασιών ειδική συνεδρία του συλλόγου διδασκόντων Μέσα στο α΄ δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου (για το α΄ τετράμηνο) και έως 20 Δεκεμβρίου (για το β΄ τετράμηνο) γίνεται ειδική συνεδρία του συλλόγου διδασκόντων για την επιλογή των θεμάτων 1 τουλάχιστον από τις προτεινόμενες εργασίες πρέπει να ανατίθεται έστω και ως συνεπίβλεψη σε καθηγητές των κλάδων ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04. Τα θέματα πρέπει να εμπίπτουν σε 3 από τους κύκλους ή να συνδυάζουν κάποιους από αυτούς: «Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες», «Τέχνη και Πολιτισμός», «Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία», «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

Πρόταση θεμάτων ερευνητικών εργασιών Σε κάθε τετράμηνο προτείνονται και εγκρίνονται εκ νέου διαφορετικά θέματα Συντονιστής είναι ο Υποδιευθυντής ή άλλος έμπειρος καθηγητής Οι ομάδες μαθητών που θα δηλώσουν την προτίμησή τους να ασχοληθούν με 1 θέμα δεν πρέπει να είναι μικρότερες από 16 άτομα και μεγαλύτερες από 20

Διαμόρφωση, έγκριση, επιλογή θεμάτων Περιεχόμενα μαθημάτων – μαθητικά ενδιαφέροντα Υπάρχουσες υποδομές, διαθέσιμοι πόροι Ενδιαφέροντα, ειδικές γνώσεις καθηγητών Επικαιρότητα, τοπικότητα, ο ευρύτερος προγραμματισμός της σχολικής μονάδας

«Τμήματα ενδιαφέροντος» μαθητών Το θέμα προσεγγίζεται σε όλες τις διαστάσεις του μέσα από εσωτερικό καταμερισμό υπο-θεμάτων από όλες τις ομάδες Το θέμα καταμερίζεται σε υπο-θέματα που εξετάζονται αυτοτελώς Το θέμα καταμερίζεται σε 2 υπο-θέματα και οι ομάδες ανά 2 αναλαμβάνουν από 1 υπό-θεμα Το θέμα προσεγγίζεται μέσω ενός κριτικά ερμηνευτικού κύκλου σε 4 φάσεις ( παρουσίαση προβληματισμού, αναζήτηση πληροφοριών, οργάνωση – κατηγοριοποίηση πληροφοριών, εξαγωγή συμπερασμάτων – κριτική ερμηνεία) από όλες τις ομάδες στην ολομέλεια (Ματσαγγούρας, σσ )

Φάσεις ερευνητικής εργασίας και χρονοδιάγραμμα εργασίας ομάδων οργάνωσης και διεξαγωγής κοινωνικών δράσεων Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια Προγραμματισμός και προετοιμασία της ερευνητικής ομάδας Υλοποίηση δράσεων από υποομάδες για συλλογή δεδομένων Επεξεργασία δεδομένων εντός τάξης Επιλογή τρόπων αναπαράστασης των νέων γνώσεων Προκαταρκτική παρουσίαση εργασιών στην ολομέλεια Διαμόρφωση φακέλου ερευνητικής εργασίας Συνοπτική παρουσίαση της εργασίας Αξιολόγηση ομαδικής εργασίας και ατομικής συμβολής των μελών (Ματσαγγούρας, σσ.57-77)

Στάδια διερεύνησης Αναρωτιέμαι, προβληματίζομαι, αναζητώ, ανακαλύπτω Προσεγγίζω, αποτυπώνω, συσχετίζω Εκθέτω, παράγω Αναστοχάζομαι, συνθέτω

Επίπεδα κωδικοποίησης περιεχομένου εμπειρίας Δεδομένα (αισθητηριακά ερεθίσματα, μετρήσεις…χωρίς συσχετισμούς) – Πληροφορίες (μετά από συσχετισμούς) – Γνώσεις (μέσω αξιοποίησης πληροφοριών)– Σοφία (βαθιά γνώση, κατανόηση, παραγωγή στοχασμού)

Δημόσια παρουσίαση των ερευνητικών εργασιών Στο τέλος του τετράμηνου και αφού έχουν βέβαια ολοκληρωθεί οι ερευνητικές εργασίες γίνεται η παρουσίασή τους από μαθητικές ομάδες σε ειδική εκδήλωση με τη συμμετοχή εξωτερικών προσκεκλημένων

Αξιολόγηση των ερευνητικών εργασιών Μετά την παρουσίαση των ερευνητικών εργασιών οι μαθητικές ομάδες υποβάλλουν ομαδικό φάκελο με την ερευνητική έκθεση, κάποιο τέχνημα (βίντεο, πόστερ, φυλλάδιο, κατασκευή) και ό,τι συμπληρωματικό υλικό σχετικά με την εργασία Στοιχεία και συγκεκριμένες οδηγίες για το περιεχόμενο, τη γλώσσα και τη δομή, τον τρόπο παρουσίασης υπάρχουν στο βιβλίο εκπαιδευτικού «Η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο», βάσει των οποίων το περιεχόμενο αξιολογείται με συντελεστή βαρύτητας 30% και γλώσσα-δομή και παρουσίαση με 20% Η γενική βαθμολογία του μαθητή προκύπτει ως ο μέσος όρος της βαθμολογίας των 2 τετράμηνων Αν κάποιος μαθητής δεν έχει προβιβάσιμο βαθμό στην Ερευνητική εργασία επιλέγεται το θέμα (από τα 2 τετράμηνα) στο οποίο υστέρησε και ο εκπαιδευτικός του υποδεικνύει τμήματα της εργασίας που πρέπει να επεξεργαστεί εκ νέου. Έτσι το Σεπτέμβρη υποβάλλει τον προσωπικό του φάκελο προς επαναξιολόγηση Είναι δυνατό οι εργασίες να αναρτηθούν στο διαδίκτυο Για το πρώτο τετράμηνο του που θεωρείται πιλοτικό της εφαρμογής των Ερευνητικών εργασιών, δε θα υπάρχει ατομική αξιολόγηση των μαθητών. Θα υπάρξει όμως η ομαδική, που θα λογισθεί ως ατομική. Από το δεύτερο τετράμηνο θα πραγματοποιηθεί η ατομική.

Ερωτηματολόγιο για την αυτό/ετεροαξιολόγηση μαθητών Με ποιο τρόπο βοήθησε κάποιο μέλος της ομάδας ή την ομάδα; Ποιος άλλος ή ποιοι άλλοι βοήθησαν; Σε τι βαθμό έχει ανταποκριθεί; Τι σκοπεύει να κάνει για να βοηθήσει την ομάδα; Τι περιμένει από τους άλλους για να βοηθήσουν την ομάδα;

Ατομικός φάκελος μαθητή Προσωπικό ημερολόγιο Εκθέσεις εργασίες

Προσωπικό ημερολόγιο Τι ήξερα Τι ήθελα να μάθω Τι έμαθα

Η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο, το βιβλίο εκπαιδευτικού, αναρτημένο στο Σκοπός του Οδηγού για την Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο είναι να παρουσιάσει με σύντομο και εύληπτο τρόπο (α) τις παιδαγωγικές, κοινωνικές και πολιτικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών, τις οποίες καθιερώνει η εκπαιδευτική πολιτική για το Νέο Λύκειο, και (β) τις εναλλακτικές παιδαγωγικές και διδακτικές επιλογές και πρακτικές, μέσα από τις οποίες οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προγραμματίσουν, να καθοδηγήσουν και να αξιολογήσουν τις Ερευνητικές Εργασίες των μαθητών.

Στο Δεύτερο Μέρος του Οδηγού παρατίθενται εννέα διεπιστημονικές Ερευνητικές ΕργασίεςΔεύτερο Μέρος του Οδηγού Τόσο οι προτάσεις του Πρώτου Μέρους όσο και οι επιλογές των παραδειγμάτων του Δεύτερου Μέρους του Οδηγού είναι ενδεικτικές και έχουν σκοπό να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς στο έργο της καθοδήγησης των Ερευνητικών Εργασιών και σε καμία περίπτωση δεν είναι δεσμευτικές γι’ αυτούς. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν τις δυνατότητες και τις ανάγκες των σχολείων τους, των τάξεών τους και των μαθητών τους και με αυτή τη γνώση ως κριτήριο ασκούν την επιστημονική τους κρίση για τις επιλογές τους, ώστε να διασφαλισθούν ισόρροπα σε κάθε περίπτωση η χαρά της μάθησης, η πρόκληση της δημιουργικότητας, το ενδιαφέρον της διερεύνησης, ο ενθουσιασμός της ανακάλυψης και ο επιστημονικός τρόπος σκέψης και εργασίας. Ο Οδηγός, ως παιδαγωγικό κείμενο, δεν υπεισέρχεται σε οργανωτικά και διοικητικά θέματα, τα οποία καθορίζονται με υπουργικές αποφάσεις

Εργαστήρια: Σκέψεις πάνω στη διδασκαλία του μαθήματος με τον καθιερωμένο τρόπο και στη διδασκαλία της Ερευνητικής εργασίας (πώς προετοιμάζω τη διδακτέα ύλη, ποιος ο ρόλος του καθηγητή, ποιος ο ρόλος του μαθητή…) Συσχετίζω Πολυμεσική Έκθεση Μετατροπή δεδομένων, πληροφοριών σε Γνώση – Κατανόηση, Σύνθεση συμπερασμάτων

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ματσαγγούρας Ηλίας, Η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο, 2011 «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) – Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: Προγράμματα Σπουδών για τα φιλολογικά μαθήματα Α΄Λυκείου Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Οδηγίες για τη διδασκαλία της Ερευνητικής Εργασίας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. Έτος », 30/8/2011