Ηγεσία στη Φυσική Αγωγή & την Εκπαίδευση Χαρακτηριστικά αποτελεσματικής ηγεσίας στο σχολικό περιβάλλον Διάλεξη Νο 3 Αυγερινός Γ. Ανδρέας –

Λέξεις - Κλειδιά Instructional leadership Leadership for success Leadership & mission & vision & strategies

Σκοπός της διάλεξης είναι… Να κατανοήσετε με ποιο τρόπο πρέπει να εργαστεί ο ‘ηγέτης’ (διευθυντής) στο σχολικό περιβάλλον ώστε να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό όραμα και να σχεδιάσει μια στρατηγική για την επίτευξή του.

Τα παραδείγματα που θα δουλέψουμε σήμερα είναι….. Είστε ο Πρόεδρος του ΤΕΦΑΑ Είστε ο διευθυντής του Δημοτικού σχολείου του Ηφαίστου

Για να ξεκινήσει η συζήτηση… «Με την απουσία σκοπού, δεν υπάρχει ηγεσία. Κι αν ο σκοπός δεν είναι δεσμευτικός, γιατί πρέπει κάποιος να θέλει να προσπαθήσει;». Ο ηγέτης κάνει τα σωστά πράγματα, που υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός σκοπού, μιας κατεύθυνσης, ενός οράματος, ενός ονείρου, έστω ενός μονοπατιού….

Αν δεν ξέρεις που πηγαίνεις, πως θα καταλάβεις ότι έφτασες;

Η ευθυνόφοβη ηγεσία της εκπαίδευσης Η ευθυνόφοβη ηγεσία της εκπαίδευσης (απόσπασμα) Τι προτιμά κανείς στη διοίκηση της εκπαίδευσης; Ένα μειλίχιο προϊστάμενο που λέει σε όλους χαμογελαστά "ναι" και αφήνει τους υφισταμένους του να "βγάζουν το φίδι από την τρύπα" ή έναν προϊστάμενο που νοιάζεται για την επίλυση των προβλημάτων και γίνεται -όποτε χρειάζεται- δυσάρεστος; Δυστυχώς η απάντηση βασίζεται στις δημόσιες σχέσεις και επιδιώκει τον "έπαινο του δήμου και των σοφιστών". Είναι μια πηγή της κακοδαιμονίας της ελληνικής εκπαίδευσης.

Οι διευθυντές σήμερα ονοματίζονται ως….. Παράγοντες αλλαγών Οραματιστές Σχεδιαστές αλλαγών …….είναι ενδεικτικά επίθετα μιας βασικής προσδοκίας που υπάρχει σήμερα από τους διοικούντες τα σχολεία. Οι διευθυντές θεωρούνται οι παίχτες-κλειδιά για να προσδιορίσουν την κατεύθυνση της μονάδας που διοικούν!

Professional standards …. Οι διευθυντές πρέπει να καθοδηγούν όλους τους εμπλεκόμενους (γονείς, μαθητές, συναδέλφους, διοικητικό προσωπικό, κοινότητα) μέσα από ένα κοινό πρόγραμμα δράσης για την επίτευξη ξεκάθαρων, ρεαλιστικών και επίκαιρων επιδιώξεων. Για αυτό είναι αναγκαίο να υπάρχουν: συγκεκριμένη αποστολή, όραμα, σκοποί και στόχοι, και στρατηγικές για την επίτευξη αυτής της αποστολής.

Αποστολή Η αποστολή απαντά σε ένα θεμελιώδες ερώτημα: «γιατί υπάρχουμε ως οργανισμός/φορέας; Ποια είναι η αποστολή μας;» Πρέπει να υπάρχει μία ομόφωνη δήλωση (Consensus statement ) του που θέλουμε να πάμε όλοι μαζί (διδάσκοντες, μαθητές, γονείς, κοινότητα) Ποια η διαφορά μεταξύ ‘αποστολής’ και ‘slogan’;

Ένα Slogan αντανακλά την αποστολή! Δούλεψε σκληρά! Να είσαι ο εαυτός σου! Κάνε τα σωστά πράγματα!  το slogan πρέπει να είναι γνήσιο! Το slogan συμπυκνώνει το ‘στρατηγικό όραμα’ της υψηλής απόδοσης και των υψηλών προσδοκιών για τον κάθε ένα, ήτοι, τους διδάσκοντες, τους μαθητές, τους γονείς και το προσωπικό του σχολείου.

Η αποστολή πρέπει είναι.... Γνήσια & ρεαλιστική Σύντομη Ξεκάθαρη Προκλητική Συναρπαστική/ενθουσιώδης

Όραμα… Όλοι μιλούν για όραμα! Ωστόσο, πόσοι από τους εκπαιδευτικούς μπορούν να περιγράψουν με ακρίβεια το όραμά τους για το ‘τέλειο σχολείο’; Το όραμα πρέπει να έχει έννοια, μορφή και χρώμα!

Χαρακτηριστικά του ‘οράματος’ Εμπλέκει καρδιά και πνεύμα Ενσωματώνει ανάγκες και ενδιαφέροντα Βεβαιώνει τι θέλεις εσύ και τι θέλουν οι άλλοι συνάδελφοι Είναι κάτι που αξίζει να κυνηγήσεις Το όραμα πρέπει να δίνει σημασία στη δική σου δουλειά και τη δουλειά των συναδέλφων σου Είναι απλό Είναι ζωντανό και πάντα μπορεί να επεκταθεί Αποτελεί ένα αφετηριακό σημείο για να ξεκινήσεις και σιγά-σιγά να γίνεται πιο συγκεκριμένο Το όραμα βασίζεται σε δύο βαθιές ανθρώπινες ανάγκες: ποιότητα και αφοσίωση

Το πρώτο βήμα για δημιουργία ‘οράματος’ για το σχολείο είναι…. Να καθορίσεις πως πρέπει να μοιάζει το ‘τέλειο σχολείο’ και πως πρέπει να λειτουργούν οι άνθρωποι μέσα σ’ αυτό. ……απαντώντας σε ερωτήσεις όπως: Σύμφωνα με το όραμά μου για το τέλειο σχολείο: - Οι μαθητές μαθαίνουν (τι;)…. - Οι μαθητές μαθαίνουν μέσα από (πώς;)…. - Οι αποφάσεις για το αναλυτικό πρόγραμμα και τη διδασκαλία λαμβάνονται (από ποιόν και πως;)… - Η διδασκαλία μοιάζει με…. - Οι καθηγητές πιστεύουν (για τα παιδιά και τη μάθηση)… - Οι γονείς συμμετέχουν στη μάθηση των παιδιών τους (πώς;) - Η αξιολόγηση του διδάσκοντα αποτελείται από.. Και γίνεται (πώς) - κά

Καθορίζοντας Σκοπούς & στόχους: το επόμενο βήμα μετά το όραμα… Αντανακλούν την αποστολή και το όραμα Είναι απαραίτητοι για να καθοδηγήσουν την καθημερινή δουλειά και πρακτική στην αίθουσα και στο σχολείο γενικότερα Λαμβάνονται συλλογικά και είναι δεσμευτικοί για όλους. Είναι ακριβείς, μετρήσιμοι, σαφείς (τι πρέπει να μάθουν οι μαθητές, με ποια διδακτικά περιεχόμενα και μέσα, πως πρέπει να συμπεριφερθεί ο δάσκαλος, πως θα γίνει η αξιολόγηση) Ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά των μαθητών

Αναλυτικό πρόγραμμα και αποφάσεις σχετικές με τη διδασκαλία Πως μπορούν να διδαχθούν πιο αποτελεσματικά οι μαθητές τα περιεχόμενα ώστε να επιτευχθούν οι σκοποί και οι στόχοι του Αναλυτικού Προγράμματος; Πού θα πρέπει να είναι η κύρια έμφαση του Αναλυτικού Προγράμματος; Ποιες στρατηγικές διδασκαλίας, μέσα και εκπαιδευτικές πηγές πρέπει να χρησιμοποιηθούν; Πως θα αξιολογηθούν οι μαθητές; Πόσο χρόνο χρειαζόμαστε για να επιτύχουμε τους σκοπούς και τους στόχους του Α.Π.;

Στρατηγικές Οι στρατηγικές αφορούν την πράξη και την επαγγελματική εμπειρία και τεχνογνωσία Κάνουν πράξη και μετουσιώνουν σε αποτέλεσμα την αποστολή, το όραμα και τους σκοπούς Πως αναπτύσσονται; Από ένα δάσκαλο ή ένα δάσκαλο και τον επιθεωρητή Μεταξύ μιας ομάδας δασκάλων Μεταξύ αντιπροσώπων των δημιουργών του ΑΠ, ομάδας δασκάλων, των γονέων, φορέων της κοινότητας και φυσικά τους μαθητές.

Μια ιδέα για ….προβληματισμό! Στη Γαλλία έπεσε μια ιδέα πολύ ενδιαφέρουσα και για μας τους Ψωροκωστιανούς. Ένας κόμβος του διαδικτύου προσφέρει σε μαθητές και γονείς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης το δικαίωμα να αξιολογούν τους διδάσκοντες. Οι γονείς και οι μαθητές που εισέρχονται στον κόμβο μπορούν να βαθμολογούν τον διδάσκοντα μία φορά ανά τρίμηνο, ενώ μπορούν, αν θέλουν, να μεταβάλουν τη βαθμολόγησή τους. Τα κριτήρια με βάση τα οποία μπορεί ο μαθητής να εκφράσει την εκτίμησή του είναι: α) ενδιαφέρων: Ο διδάσκων είναι ενδιαφέρων; Το μάθημά του είναι ζωντανό; Κάνει την τάξη να συμμετέχει; β) σαφής: Είναι σαφής στην παράδοση, στις επεξηγήσεις, στην έκφραση που χρησιμοποιεί; γ) διαθέσιμος: Είναι παρών στο μάθημα; Προσέχει τους μαθητές; Είναι διαθέσιμος σε περιπτώσεις μαθητών που αντιμετωπίζουν προβλήματα; Είναι διαθέσιμος έξω από την τάξη και το μάθημα; δ) ακριβοδίκαιος: Εμφανίζεται ακριβοδίκαιος με τους μαθητές; Η βαθμολογία του φαίνεται δίκαιη; ε) εμπνέει σεβασμό: Έχει κύρος; Εκτιμά την πειθαρχία; στ) κίνητρο: Αγαπά το επάγγελμά του; Παθιάζεται με τα αντικείμενα που διδάσκει; Όπως βλέπουμε και από τη Γαλλία αλλά και από άλλες διαδικτυακές απόπειρες (rate your school), είναι εφικτή μια πρώτη μορφή αξιολόγησης έστω και σε άτυπο, ανεπίσημο επίπεδο. Ίσως πρέπει να ξεκινήσουμε και εμείς από εδώ κάποια αντίστοιχη προσπάθεια, γιατί -κακά τα ψέματα- εκπαίδευση χωρίς αξιολόγηση συνιστά σκάνδαλο και τροχοπέδη για όποια προσπάθεια προόδου του δημόσιου σχολειού.

Ανακεφαλαιώνοντας… - σημεία έμφασης για τον διευθυντή Η ‘αποστολή’ δίνει σκοπό και υπόσταση σ’ ένα φορέα και στους ανθρώπους που δουλεύουν σ’ αυτόν Εμπλέκει τους ενδιαφερόμενους στην ανάπτυξη της ‘αποστολής’ Διαχωρίζει την αποστολή από τα ‘slogan’ Χρησιμοποιεί την αποστολή ως το βασικό συνδετικό κρίκο μεταξύ των εμπλεκομένων

Το όραμα είναι το όνειρο του πως θα υλοποιηθεί καλύτερα η αποστολή… Βοηθήστε τους εμπλεκόμενους να δημιουργήσουν ένα όραμα για το ιδανικό σχολείο Αναπτύξτε ένα συλλογικό όραμα Σκεφθείτε εκ νέου τα οράματά σας και εξελίξτε τα

Οι σκοποί & οι στόχοι είναι οι λειτουργικοί σχεδιασμοί υλοποίησης του οράματος ‘Κομματιάστε’ το όραμα σε χρηστικά μέρη και δημιουργείστε στόχους Ταιριάστε τους στόχους του Α.Π. στις συνθήκες του σχολείου και στις ανάγκες και χαρακτηριστικά των μαθητών σας

Οι στρατηγικές προσδιορίζουν πως θα πετύχετε τους σκοπούς & στόχους Γίνετε παράδειγμα για τους άλλους δασκάλους, υποστηρίξτε και δώστε χρόνο για να μελετήσουν, να σκεφθούν και να διαλογιστούν πως θα βελτιώσουν τη διδασκαλία τους Τυποποιείστε την καθοδήγηση για νέους δασκάλους διαμεσολαβώντας στο να γίνουν καλοί στη διδασκαλία Εστιάστε στην επαγγελματική ανάπτυξη των δασκάλων μέσα από τη συνεργασία τους

Βιβλιογραφία Βασική βιβλιογραφία Από το βιβλίο της: «Gupton, S.L. (2003). The instructional leadership toolbox. Sage Publications, U.K.», το κεφάλαιο 3 «Blueprints for Success» Πρόσθετη βιβλιογραφία