Η Άνοδος της Μακεδονίας

Μετά την πτώση των Αθηνών, η μόνη ηγετική δύναμη στην Ελλάδα ήταν η Σπάρτη και ισχυρότερος άνδρας της εποχής, ο Λύσανδρος Η Σπάρτη διαψεύδει τις ελπίδες των ελληνικών πόλεων ότι θα ανακτούσαν την ελευθερία τους, όπως τους είχε υποσχεθεί η Σπάρτη, η οποία εγκαθιστά παντού ολιγαρχικά πολιτεύματα Στην Αθήνα γίνονται μεγάλοι αγώνες για το πολιτειακό με αποτέλεσμα την επάνοδο των δημοκρατικών. Η Σπάρτη έρχεται σε σύγκρουση με Πέρσες. Γίνονται μάχες, Αθηναίοι και Θηβαίοι συμμαχούν και τελικά η σπαρτιατική κυριαρχία καταρρέει. Το 386π.Χ. συνάπτεται η «Αντιαλκίδειος ειρήνη», σύμφωνα με την οποία, οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας μαζί με τις νήσους Κλαζομενές και Κύπρο έπρεπε να ανήκουν στον Μεγάλο Βασιλέα, ενώ όλες οι άλλες ελληνικές πόλεις έπρεπε να είναι αυτόνομες. Η Σπάρτη ανέλαβε ρόλο επιτηρητή, εκτελεστικό όργανο των Περσών, ώστε να τηρείται αυστηρά η ειρήνη. Το 378π.Χ. οι Αθηναίοι συμμαχούν με Πέρσες και τίθενται οι βάσεις της «δεύτερης αθηναϊκής συμμαχίας», με όρο όλες οι πόλεις της συμμαχίας να είναι αυτόνομες – ανεξάρτητες Το 371π.Χ. στα Λεύκτρα της Βοιωτίας η Σπάρτη ηττάται και χάνει οριστικά της στρατιωτική της υπεροχή, ενώ διαλύεται και η πελοποννησιακή συμμαχία. Με τη νίκη των Θηβαίων στα Λεύκτρα γίνεται προσπάθεια να συσταθεί μια «θηβαϊκή συμμαχία», μέσω της οποίας οι Θηβαίοι επεδίωκαν να απλώσουν την ηγεμονία τους σε όλη την Ελλάδα. Γενική αδυναμία και εξάντληση ελληνικών πόλεων-κρατών Η πίστη στην ιδέα του κράτους έχει εξασθενήσει σημαντικά.

Στη Μακεδονία υπήρχε η παλαιά πατριαρχική βασιλεία της ομηρικής εποχής, αλλά έλλειπε η διάσπαση σε πόλεις-κράτη. Ο Μακεδόνας μονάρχης αντλούσε εξουσία από το λαό, συγχρόνως ήταν αρχηγός του στρατού, δικαστής και ιερέας. Οι μεγαλογαιοκτήμονες ήταν υποχρεωμένοι να του προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αρχέλαος ( π.Χ.) έκανε πολλά για την ανάπτυξη της Μακεδονίας, προσπαθώντας να εισαγάγει στη χώρα του τον ελληνικό πολιτισμό καλώντας μεταξύ άλλων στην αυλή του σπουδαίους ποιητές και καλλιτέχνες όπως τον Ευρυπίδη, τον Τιμόθεο, τον Ζεύξι. Το 359π.Χ. αναλαμβάνει την εξουσία ο νεαρός τότε Φίλιππος, ο οποίος θέτει σε ασφάλεια το κράτος και τον θρόνο του. Ως βασιλιάς της Μακεδονίας είχε στρατιωτική υπεροχή. Δημιούργησε το ιππικό, και τη μακεδονική φάλαγγα (δόρυ (σάρισσα), ασπίδα (πέλτης) Εντατική εκγύμναση, χειμώνα καλοκαίρι, διαρκείς ασκήσεις, πορείες και γυμνάσια Ο Φίλιππος κατέλαβε τα χρυσορυχεία του Παγγαίου και απέκτησε και οικονομική δύναμη Ήταν μεγαλοφυής στρατηγός, μεγάλος πολιτικός και τετραπέρατος διπλωμάτης.

Ή Αθήνα τηρούσε εχθρική στάση προς τον Φίλιππο, με πρωτεργάτη τον Δημοσθένη Ο Φίλιππος καταλαμβάνει σιγά σιγά κατακτήσεις όπως η Αμφίπολη, η Πύδνα, Όλυνθο, επεκτείνεται και στη Θεσσαλία. Η πολιτική του ήταν να συνάψει ειρήνη με τους Αθηναίους. Το 346 υπογράφεται η Φιλοκράτειος ειρήνη, που σήμανε την οριστική παραίτηση των Αθηναίων στις αξιώσεις τους στην Αμφίπολη. Επέκταση ισχύος Φιλίππου. Γίνεται μέλος της αμφικτυονίας Οι υποστηριχτές της πανελλήνιας ιδέας που ονειρεύονταν έναν εθνικό πόλεμο εναντίον των Περσών έβλεπαν τώρα το σωτήρα τους Ο Ισοκράτης τον παρακαλούσε να αναλάβει την ηγεσία της Ελλάδας και να προχωρήσει σε εθνικό πόλεμο εναντίον των Περσών. Την ώρα που ο Φίλιππος προσπαθεί να ενώσει Έλληνες εναντίον Περσών, ο Δημοσθένης, που κυριαρχούσε στην εκκλησία του δήμου, επιδιώκει συμμαχία με Πέρσες εναντίον Φιλίππου. Το 338π.Χ. έγινε η μάχη Χαιρώνειας, όπου ο Φίλιππος εφάρμοσε την τακτική της λοξής φάλαγγας και νίκησε τους Αθηναίους.

Παρά τη συνήθη τακτική του δεν προέβη σε καταδίωξη του εχθρού, αλλά περιορίστηκε στο να εγείρει τρόπαιο. Η Αθήνα αναγκάστηκε να διαλύσει τη ναυτική συμμαχία, αλλά έλαβε εγγύηση ότι θα διατηρηθεί η ελευθερία και η αυτονομία της και θα της αποδοθούν οι αιχμάλωτοι της μάχης χωρίς λύτρα. Αυτό εντυπωσίασε Αθηναίους, οι οποίοι του έστησαν ανδριάντα στην αγορά, και του απένειμαν τον τίτλο του Αθηναίου πολίτη. Ο Φίλιππος συγκαλεί όλα τα ανεξάρτητα ελληνικά κράτη σε συνέλευση στην Κόρινθο, όπου αποφασίζεται η συνένωση όλων υπό το όνομα Έλληνες και υπό την ηγεμονία και εγγύηση του Φιλίππου. Το 356π.Χ. γεννιέται ο Αλέξανδρος, γιος του Φιλίππου και της Ολυμπιάδας Ο Φίλιππος προσλαμβάνει τον Αριστοτέλη ως δάσκαλό του. Το 336π.Χ. δολοφονείται ο Φίλιππος και ο Αλέξανδρος που ήταν τότε 20 ετών, αναγνωρίζεται από τη συνέλευση του στρατού ως διάδοχος του θρόνου και επομένως, νόμιμος βασιλιάς. Μετά την είδηση της δολοφονίας του Φιλίππου άρχισαν να δημιουργούνται απελευθερωτικές κινήσεις με σκοπό την απαλλαγή από τη μακεδονική ηγεμονία. Ο Αλέξανδρος συγκαλεί συνέδρους της συμμαχίας σε σύνοδο στην Κόρινθο και ανακηρύσσεται «Στρατηγός – αυτοκράτωρ»

Με σύνεση και ψυχραιμία ξεκίνησε εκστρατεία, όπου σε μια βαλκανική εκστρατεία, υποτάσσει τους Τριβαλλούς. Περνάει στην Ασία με στρατό πεζούς και 5000 ιππείς. Την άνοιξη του 334π.Χ. ο Αλέξανδρος ήρθε επικεφαλής του στρατού στον Ελλήσποντο. Το 334π.Χ. γίνεται η μάχη του Γρανικού, όπου νικά. Ο Αλέξανδρος εισέβαλε στην Ασία ως βασιλιάς της Μακεδονίας. Μετά τη νίκη του, διέταξε οι περσικοί φόροι να εισπράττονται για λογαριασμό του, τα κτήματα των Περσών τα πήρε ο ίδιος αντί των Περσών σατραπών και διόρισε Μακεδόνες αξιωματικούς της εμπιστοσύνης του. Οι ελληνικές πόλεις επανέκτησαν την ελευθερία και αυτονομία τους και το δημοκρατικό πολίτευμα. Καταλαμβάνει τα παράλια, το Γόρδιον, την Ταρσό, την Ισσό, τη Γάζα Στην Αίγυπτο τον τιμούν σαν θεό. Κέρδισε την συμπάθειά τους θυσιάζοντας στον ιερό ταύρο των Αιγυπτίων. Λατρεύτηκε ως νέος φαραώ. Πηγαίνει στο μαντείο του Άμμωνος Δία για να ρωτήσει για το μέλλον του και ο προφήτης τον χαιρέτισε κατά την είσοδό του στο προαύλειο, όπου τον αποκάλεσε «γιό του Άμμωνα». Η είδηση διαδόθηκε γρήγορα στον ελληνικό κόσμο

Το 331π.Χ. ο Αλέξανδρος έφυγε από την Αίγυπτο για να εισβάλλει στο εσωτερικό της Ασίας. Μάχη 331π.Χ. στα Γαυγάμηλα, όπου ο Δαρείος τράπηκε σε φυγή. Ο Αλέξανδρος κηρύσσεται Βασιλιάς της Ασίας. Κατακτά Ιράν και φτάνει ως Ινδία Το 324π.Χ. στέλνει δύο διατάγματα από τα Σούσα, βάσει των οποίων ζητά να συμπεριληφθεί στους θεούς που λατρεύονταν στις ελληνικές πόλεις, κάτι που είχαν ήδη κάνει οι Έλληνες για ισχυρές προσωπικότητες. Τελικά, οι Έλληνες στη Βαβυλώνα τον αποθεώνουν και την άνοιξη του 323π.Χ. Έλληνες απεσταλμένοι στεφανωμένοι παρουσιάζονται στον Αλέξανδρο και τον τιμούν ως θεό. Το δεύτερο διάταγμα διέτασσε τους Έλληνες συμμάχους να επιτρέψουν την επιστροφή των πολιτικών εξορίστων αποδίδοντας συγχρόνως την περιουσία τους. Ο Αλέξανδρος δεν απέβλεπε στην υποδούλωση των λαών και στην ισοπέδωση των εθνικών ιδιομορφιών. Προσπάθησε να διατηρήσει το δίκαιο και να διαφυλάξει τα έθιμα κάθε λαού. Φυλετικός συγκερασμός. Ο ίδιος παντρεύεται τη Ρωξάννη, κόρη του ηγεμόνα της Βακτρίας σε μια γαμήλια μαζική τελετή μαζί με 80 Μακεδόνες ευγενείς.

Διάδοση ελληνικού πνεύματος Είχε στην ομάδα του σοφούς, επιστήμονες, τεχνικούς. Με τον αιφνίδιο θάνατο του Αλέξανδρου προέκυψε το θέμα της διαδοχής του. Γιος του και ο ετεροθαλής επιληπτικός αδελφός του δεν μπορούσαν να κυβερνήσουν. Έγινε διαίρεση των εξουσιών: Ο Περδίκκας ανέλαβε την εποπτεία του ασιατικού βασιλείου και ο Αντίπατρος τη στρατηγία της Ευρώπης. Η Αίγυπτος δόθηκε στον Πτολεμαίο, η Μεγάλη Φρυγία στον Αντίγονο, η Θράκη στον Λυσίμαχο… Πόλεμοι των διαδόχων Βασίλεια Πτολεμαίων, Σελευκιδών, Αντιγονιδών Άνοδος των Ρωμαίων 168π.Χ. Μάχη Πύδνας. Η Μακεδονία γίνεται φόρου υποτελής στη Ρώμη 148π.Χ. Η Μακεδονία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.