ΕΡΕΥΝΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ιωάννης Δούρβας, εκπαιδευτικός ΠΕ20 Κύριες Πηγές Πληροφόρησης eureka.lib.teithe.gr:8080/bitstream/handle/.../Methodologia.doc

Προβληματισμός Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσουμε μια έρευνα είναι φυσικά ο προβληματισμός επάνω στο μετέπειτα «αντικείμενο» της έρευνας. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσουμε μια έρευνα είναι φυσικά ο προβληματισμός επάνω στο μετέπειτα «αντικείμενο» της έρευνας. Ο προβληματισμός πρέπει να είναι διεξοδικός και να περιέχει «ανάλυση» του θέματος σε επιμέρους ζητήματα, υποθέσεις, ερωτήματα που καλύπτουν όλες τις πλευρές του ζητήματος. Ο προβληματισμός πρέπει να είναι διεξοδικός και να περιέχει «ανάλυση» του θέματος σε επιμέρους ζητήματα, υποθέσεις, ερωτήματα που καλύπτουν όλες τις πλευρές του ζητήματος.

Βασικές Αρχές Πριν ξεκινήσουμε την έρευνά μας πρέπει να έχουμε διατυπώσει τον σκοπό της. Πριν ξεκινήσουμε την έρευνά μας πρέπει να έχουμε διατυπώσει τον σκοπό της. –Γιατί κάνουμε έρευνα; –ποιες είναι οι πληροφορίες που θα πρέπει να έχω στο τέλος της έρευνας; Πρέπει να προσαρμόσουμε τη μεθοδολογία έρευνας, που θα ακολουθήσουμε, σε αυτό που ψάχνουμε και όχι το αντίθετο. Πρέπει να προσαρμόσουμε τη μεθοδολογία έρευνας, που θα ακολουθήσουμε, σε αυτό που ψάχνουμε και όχι το αντίθετο.

Βασικές Αρχές Συχνά η διατύπωση του προβληματισμού και η ανάλυση των δεδομένων διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της έρευνας. Ωστόσο είναι απαραίτητο να διατυπωθούν από την αρχή. Συχνά η διατύπωση του προβληματισμού και η ανάλυση των δεδομένων διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της έρευνας. Ωστόσο είναι απαραίτητο να διατυπωθούν από την αρχή.

Βασικές Αρχές Όλα τα ερευνητικά εργαλεία έχουν πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Η χρήση ενός ερευνητικού εργαλείου δεν αποκλείει τη χρήση ενός δεύτερου ή και ενός τρίτου. Αυτό σημαίνει ότι ο ερευνητής μπορεί να διασταυρώσει τα ερευνητικά εργαλεία, εάν αυτό απαιτείται από τις ανάγκες της εργασίας του. Όλα τα ερευνητικά εργαλεία έχουν πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Η χρήση ενός ερευνητικού εργαλείου δεν αποκλείει τη χρήση ενός δεύτερου ή και ενός τρίτου. Αυτό σημαίνει ότι ο ερευνητής μπορεί να διασταυρώσει τα ερευνητικά εργαλεία, εάν αυτό απαιτείται από τις ανάγκες της εργασίας του.

Πρωτογενείς πηγές δεδομένων Πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης θεωρούνται όσες περιγράφουν ένα γεγονός ή είναι τα αποτελέσματα μιας έρευνας χωρίς όμως να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας ή αξιολόγησης. Πρόκειται δηλαδή για πρωτότυπο υλικό που δεν έχει υποστεί ερμηνεία, σύνοψη ή αξιολόγηση από έτερο άτομο/ομάδα. Πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης θεωρούνται όσες περιγράφουν ένα γεγονός ή είναι τα αποτελέσματα μιας έρευνας χωρίς όμως να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας ή αξιολόγησης. Πρόκειται δηλαδή για πρωτότυπο υλικό που δεν έχει υποστεί ερμηνεία, σύνοψη ή αξιολόγηση από έτερο άτομο/ομάδα.

Δευτερογενείς πηγές δεδομένων Οι δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης προκύπτουν ως το αποτέλεσμα της επεξεργασίας των πρωτογενών πηγών πληροφόρησης. Οι δευτερογενείς πηγές ουσιαστικά παρέχουν πληροφορίες για πρωτογενείς πηγές ή για πρωτότυπες πληροφορίες που έχουν τροποποιηθεί, επιλεγεί ή έχουν αποκτήσει νέα διάταξη, με στόχο να εξυπηρετήσουν νέο κοινό ή διαφορετικό σκοπό Οι δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης προκύπτουν ως το αποτέλεσμα της επεξεργασίας των πρωτογενών πηγών πληροφόρησης. Οι δευτερογενείς πηγές ουσιαστικά παρέχουν πληροφορίες για πρωτογενείς πηγές ή για πρωτότυπες πληροφορίες που έχουν τροποποιηθεί, επιλεγεί ή έχουν αποκτήσει νέα διάταξη, με στόχο να εξυπηρετήσουν νέο κοινό ή διαφορετικό σκοπό

Πηγές δευτερογενών στοιχείων Βιβλιογραφία Βιβλιογραφία –Βιβλιοθήκες, ψηφιακές βιβλιοθήκες Εφημερίδες, άρθρα, περιοδικά Εφημερίδες, άρθρα, περιοδικά –εφόσον δεν παρουσιάζουν πρωτότυπες σκέψεις ή δεν αποτελούν αναφορά μιας ανακάλυψης Διαδίκτυο Διαδίκτυο

Διαδίκτυο Προκειμένου η έρευνα στο διαδίκτυο να είναι ακριβής θα πρέπει: Να κατέχουμε δεξιότητες αναζήτησης πληροφοριών με σωστή και αποδοτική χρήση των μηχανών αναζήτησης. Να κατέχουμε δεξιότητες αναζήτησης πληροφοριών με σωστή και αποδοτική χρήση των μηχανών αναζήτησης. Να κατέχουμε ικανότητα αξιολόγησης της αξιοπιστίας των ευρημάτων της διαδικτυακής έρευνας. Να κατέχουμε ικανότητα αξιολόγησης της αξιοπιστίας των ευρημάτων της διαδικτυακής έρευνας.

Πηγές πρωτογενών στοιχείων Η παρατήρηση Η παρατήρηση Το πείραμα Το πείραμα Η συνέντευξη Η συνέντευξη Το ερωτηματολόγιο Το ερωτηματολόγιο

Παρατήρηση Είναι η διαδικασία όπου κάποιο φαινόμενο ή συμπεριφορά παρατηρούνται κατά τρόπο προγραμματισμένο, οργανωμένο, συστηματοποιημένο, από άτομα ειδικευμένα ή εκπαιδευμένα για τον ρόλο αυτό. Χρησιμοποιεί την καταγραφή γεγονότων και υφίσταται επαλήθευση Είναι η διαδικασία όπου κάποιο φαινόμενο ή συμπεριφορά παρατηρούνται κατά τρόπο προγραμματισμένο, οργανωμένο, συστηματοποιημένο, από άτομα ειδικευμένα ή εκπαιδευμένα για τον ρόλο αυτό. Χρησιμοποιεί την καταγραφή γεγονότων και υφίσταται επαλήθευση Τα Είδη της παρατήρησης είναι : η άμεση, η συμμετοχική και η έμμεση ή προκαλούμενη ή πειραματική παρατήρηση.

Πείραμα Η διαδικασία στην οποία κάποιο φαινόμενο συνήθως προκαλείται με σκοπό την συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή του. Το πείραμα όπως και η παρατήρηση θα πρέπει να μπορεί να επαληθευτεί και να παρέχει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα (ή εύρος αποτελεσμάτων) όσες φορές και αν εκτελεστεί. Η διαδικασία στην οποία κάποιο φαινόμενο συνήθως προκαλείται με σκοπό την συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή του. Το πείραμα όπως και η παρατήρηση θα πρέπει να μπορεί να επαληθευτεί και να παρέχει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα (ή εύρος αποτελεσμάτων) όσες φορές και αν εκτελεστεί.

Συνέντευξη Είναι μία από τις πιο γνωστές μεθόδους συλλογής υλικού όπου ο ερευνητής υποβάλλει στον ερωτώμενο μια σειρά από ερωτήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει. Αυτό που ενδιαφέρει τον ερευνητή είναι να ανακαλύψει τι σκέφτεται ο ερωτώμενος σε σχέση με κάποιο θέμα και να συγκρίνει τις γνώμες και τις απόψεις των ερωτώμενων. Στην συνέχεια ο ερευνητής ενδιαφέρεται να συγκρίνει και να ομαδοποιήσει τις απόψεις των ερωτώμενων. Είναι μία από τις πιο γνωστές μεθόδους συλλογής υλικού όπου ο ερευνητής υποβάλλει στον ερωτώμενο μια σειρά από ερωτήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει. Αυτό που ενδιαφέρει τον ερευνητή είναι να ανακαλύψει τι σκέφτεται ο ερωτώμενος σε σχέση με κάποιο θέμα και να συγκρίνει τις γνώμες και τις απόψεις των ερωτώμενων. Στην συνέχεια ο ερευνητής ενδιαφέρεται να συγκρίνει και να ομαδοποιήσει τις απόψεις των ερωτώμενων. Τα Είδη της συνέντευξης είναι: κατευθυνόμενη ή δομημένη, ημι-κατευθυνόμενη και η ελεύθερη συνέντευξη.

Ερωτηματολόγιο Είναι ένα έντυπο που περιέχει μια σειρά δομημένων ερωτήσεων οι οποίες παρουσιάζονται σε μια συγκεκριμένη σειρά και στις οποίες ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει γραπτά Είναι ένα έντυπο που περιέχει μια σειρά δομημένων ερωτήσεων οι οποίες παρουσιάζονται σε μια συγκεκριμένη σειρά και στις οποίες ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει γραπτά Στην βιβλιογραφία πολλές φορές οι έννοιες συνέντευξη και ερωτηματολόγιο θεωρούνται ταυτόσημες διότι πολλές φορές ο ερευνητής συμπληρώνει ο ίδιος το ερωτηματολόγιο για τις απαντήσεις της συνέντευξης.

Δειγματοληψία Πριν ξεκινήσει η στατιστική έρευνα οφείλουν, οι ερευνητές, να ορίσουν με σαφήνεια το σύνολο που θα μελετήσουν, δηλαδή, τον στατιστικό πληθυσμό. Καθώς και τις στατιστικές μονάδες που θα απαρτίζουν τον πληθυσμό. Στατιστική μονάδα είναι δυνατόν να θεωρηθεί ένα αντικείμενο, ένα άτομο, ένα νοικοκυριό κ.α. (Δαμιανού, 2000). Πριν ξεκινήσει η στατιστική έρευνα οφείλουν, οι ερευνητές, να ορίσουν με σαφήνεια το σύνολο που θα μελετήσουν, δηλαδή, τον στατιστικό πληθυσμό. Καθώς και τις στατιστικές μονάδες που θα απαρτίζουν τον πληθυσμό. Στατιστική μονάδα είναι δυνατόν να θεωρηθεί ένα αντικείμενο, ένα άτομο, ένα νοικοκυριό κ.α. (Δαμιανού, 2000). Δύο είναι οι μέθοδοι συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων: Δύο είναι οι μέθοδοι συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων: οι εξαντλητικές έρευνες,και οι εξαντλητικές έρευνες,και οι δειγματοληπτικές έρευνες (δειγματοληψία) οι δειγματοληπτικές έρευνες (δειγματοληψία)

Δειγματοληψία Για την δική μας έρευνα, ο πληθυσμός είναι όλο το σχολείο (Γυμνάσιο και Λύκειο) ενώ στατιστική μονάδα είναι ο κάθε μαθητής. Αν επιλέξουμε την εξαντλητική έρευνα θα πρέπει να συμπληρώσει κάθε μαθητής ερωτηματολόγιο. Αν επιλέξουμε δειγματοληπτική έρευνα θα πρέπει να αποφασίσουμε ΠΟΣΟΥΣ μαθητές θα ζητήσουμε να συμμετάσχουν στην έρευνα μας εκ των προτέρων. Αυτό θα είναι και το δείγμα μας.

Δειγματοληψία Ο τρόπος όμως που θα διαλέξουμε το δείγμα μας δεν μπορεί να είναι εντελώς τυχαίος ούτως ώστε να αποτελέσματα της ερευνάς μας να είναι ακριβή. Δειγματοληψία λέγεται ακριβώς αυτό. Ο τρόπος επιλογής του δείγματος – σύμφωνα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά- και αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της επιστήμης της στατιστικής.

Δειγματοληψία Προκειμένου λοιπόν τα αποτελέσματα της έρευνάς μας να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα θα πρέπει να αποφασίσουμε κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά του δείγματός μας. Μπορείτε να σκεφτείτε κάποια από αυτά;

Δειγματοληψία Το δείγμα μας θα πρέπει να περιέχει μαθητές από κάθε τάξη του σχολείου μας σε αριθμό ανάλογο του συνολικού πληθυσμού της τάξης. Το δείγμα μας θα πρέπει να περιέχει μαθητές από κάθε τάξη του σχολείου μας σε αριθμό ανάλογο του συνολικού πληθυσμού της τάξης. Η αναλογία αγοριών και κοριτσιών να είναι ίση Η αναλογία αγοριών και κοριτσιών να είναι ίση Θα πρέπει να υπάρχουν στο δείγμα τόσο άριστοι μαθητές όσο μέτριοι και «αδύνατοι» μαθητές. Θα πρέπει να υπάρχουν στο δείγμα τόσο άριστοι μαθητές όσο μέτριοι και «αδύνατοι» μαθητές. Αλλοδαποί και ημεδαποί. Αλλοδαποί και ημεδαποί. Κάτοικοι διαφόρων περιοχών της κοινότητάς μας Κάτοικοι διαφόρων περιοχών της κοινότητάς μας

Δημιουργία ερωτηματολόγιου Για τη δημιουργία ενός ερωτηματολογίου πρέπει να λάβουμε υπ όψιν μας ορισμένα χαρακτηριστικά ώστε να αποτελεί μια επιτυχημένη και ορθή έρευνα Πληρότητα Πληρότητα Σαφήνεια Σαφήνεια Συνοχή Συνοχή Κατάλληλη δομή. Κατάλληλη δομή. Να είναι κατά το δυνατόν σύντομο. Να είναι κατά το δυνατόν σύντομο. Να έχει τελειότητα παρουσίασης από τεχνικής πλευράς. Να έχει τελειότητα παρουσίασης από τεχνικής πλευράς. Να περιλαμβάνει βασικές οδηγίες συμπλήρωσης και εννοιολογικές επεξηγήσεις. Να περιλαμβάνει βασικές οδηγίες συμπλήρωσης και εννοιολογικές επεξηγήσεις. Να επιδέχεται κωδικογραφική και μηχανογραφική επεξεργασία. Να επιδέχεται κωδικογραφική και μηχανογραφική επεξεργασία.

Δημιουργία ερωτηματολόγιου - κανόνες Η πληρότητα αναφέρεται ακριβώς στην ανάγκη κάλυψης όλων των πτυχών του ερευνώμενου χαρακτηριστικού, για το οποίο έχει ήδη γίνει αρκετός λόγος. Η πληρότητα αναφέρεται ακριβώς στην ανάγκη κάλυψης όλων των πτυχών του ερευνώμενου χαρακτηριστικού, για το οποίο έχει ήδη γίνει αρκετός λόγος. Η σαφήνεια δεν αναφέρεται μόνο στο περιεχόμενο των πληροφοριών αλλά και στο άτομο το οποίο πρέπει να δώσει τις απαντήσεις. Η σαφήνεια δεν αναφέρεται μόνο στο περιεχόμενο των πληροφοριών αλλά και στο άτομο το οποίο πρέπει να δώσει τις απαντήσεις. Η συνοχή αναφέρεται στην ανάγκη οργανικής σύνδεσης των επιμέρους ερωτημάτων μεταξύ τους. Συγγενή ερωτήματα πρέπει να εμφανίζονται στο ερωτηματολόγιο ομαδοποιημένα και να ερωτώνται μαζί, προκειμένου η σκέψη και η μνήμη του ερωτώμενου να κατευθύνεται ευκολότερα στις σωστές απαντήσεις. Η συνοχή αναφέρεται στην ανάγκη οργανικής σύνδεσης των επιμέρους ερωτημάτων μεταξύ τους. Συγγενή ερωτήματα πρέπει να εμφανίζονται στο ερωτηματολόγιο ομαδοποιημένα και να ερωτώνται μαζί, προκειμένου η σκέψη και η μνήμη του ερωτώμενου να κατευθύνεται ευκολότερα στις σωστές απαντήσεις. Η κατάλληλη δομή του ερωτηματολογίου, δηλαδή η σειρά με την οποία θα τεθούν οι ομάδες ερωτήσεων, είναι επίσης μεγάλης σημασίας στην αύξηση του βαθμού ανταπόκρισης του κοινού. Είναι αυτονόητο, αλλά δεν εφαρμόζεται πάντοτε, ότι προσωπικές ή γενικότερα ερωτήσεις που δεν απαντά εύκολα το κοινό δεν τίθενται στην αρχή ενός ερωτηματολογίου. Η κατάλληλη δομή του ερωτηματολογίου, δηλαδή η σειρά με την οποία θα τεθούν οι ομάδες ερωτήσεων, είναι επίσης μεγάλης σημασίας στην αύξηση του βαθμού ανταπόκρισης του κοινού. Είναι αυτονόητο, αλλά δεν εφαρμόζεται πάντοτε, ότι προσωπικές ή γενικότερα ερωτήσεις που δεν απαντά εύκολα το κοινό δεν τίθενται στην αρχή ενός ερωτηματολογίου. Ένα αποτελεσματικό ερωτηματολόγιο πρέπει επίσης να είναι σύντομο. Ερωτηματολόγια τα οποία επεκτείνονται σε μεγάλο αριθμό ερωτημάτων κουράζουν τον ερωτώμενο ή του δημιουργούν την αίσθηση ότι θα χάσει πολύ χρόνο και είναι δυνατόν να μην απαντηθούν. Ένα αποτελεσματικό ερωτηματολόγιο πρέπει επίσης να είναι σύντομο. Ερωτηματολόγια τα οποία επεκτείνονται σε μεγάλο αριθμό ερωτημάτων κουράζουν τον ερωτώμενο ή του δημιουργούν την αίσθηση ότι θα χάσει πολύ χρόνο και είναι δυνατόν να μην απαντηθούν.

Δημιουργία ερωτηματολόγιου - κανόνες Γενικά ένα ερωτηματολόγιο θα πρέπει στην αρχή να περιλαμβάνει το φορέα της έρευνας, τον τίτλο αυτής, από τον οποίο προσδιορίζεται και ο σκοπός της, η ονομασία του εντύπου, ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται, η γεωγραφική ταυτότητα του ερωτώμενου και η ρητή διαβεβαίωση ότι τα ατομικά στοιχεία που θα δοθούν θα τηρηθούν εμπιστευτικά. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο αριθμός των ερωτημάτων ενός αποτελεσματικού ερωτηματολογίου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 20 ερωτήσεις, χωρίς αυτό βέβαια να θεωρηθεί ως απόλυτος κανόνας. Η αρτιότητα εμφάνισης του ερωτηματολογίου από τεχνική άποψης επηρεάζει, επίσης, σημαντικά το βαθμό ανταποκρίσεως του κοινού για δύο κυρίως λόγους. Αρχικά, η ποιότητα του χαρτιού, της εκτύπωσης, κλπ., δημιουργεί ευνοϊκή προδιάθεση για τη σοβαρότητα της έρευνας, με αποτέλεσμα να δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για πλήρεις και σωστές απαντήσεις. Κατά δεύτερο λόγο, η χρήση δύο ή περισσότερων χρωμάτων, η χρήση κατευθυντήριων τόξων και άλλων συμβόλων, καθοδηγούν τον ερευνητή ή τον ερευνώμενο και διευκολύνουν το έργο του. Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι στην προσπάθεια περιορισμού της έκτασης του ερωτηματολογίου δεν πρέπει να περιορίζουμε το χώρο του κάθε ερωτήματος, σε σημείο που το ερωτηματολόγιο να φαίνεται «φορτωμένο». Τέτοια εικόνα του ερωτηματολογίου οδηγεί συχνά σε μείωση του βαθμού ανταπόκρισης. Προς την κατεύθυνση αύξησης του βαθμού ανταπόκρισης και υποβοήθησης των ερευνητών ή των ερωτώμενων για όσο το δυνατόν ορθότερες απαντήσεις, συνηθίζεται στο ερωτηματολόγιο να συμπεριλαμβάνονται βασικές σύντομες οδηγίες για τον τρόπο συμπλήρωσης των ερωτημάτων ως και βασικές έννοιες και ορισμοί για θέματα που ερωτώνται

Τύποι ερωτήσεων Γενικά, υπάρχουν δύο τύποι ερωτήσεων/απαντήσεων. Οι κλειστές ερωτήσεις, στις οποίες δίνονται εκ των προτέρων και οι δυνατές απαντήσεις μεταξύ των οποίων καλείται να επιλέξει ο ερωτώμενος και οι ανοικτές ερωτήσεις, στις οποίες δεν δίνονται οι απαντήσεις. Στις κλειστές ερωτήσεις είναι πιθανόν να κατευθυνθεί ο ερωτώμενος προς μια ερώτηση ή είναι δυνατόν επίσης να μη βρει καμία από τις απαντήσεις απολύτως ικανοποιητική. Από την άλλη όμως πλευρά, με τη μέθοδο αυτή τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την ερώτηση είναι έτοιμα και δεν απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία δηλαδή ομαδοποίηση των απαντήσεων και κωδικογράφηση αυτών (με όλες τις δυσκολίες που συνεπάγονται οι χρονοβόρες αυτές εργασίες), πράγμα που συμβαίνει στις ανοικτές ερωτήσεις. Οι κλειστές ερωτήσεις προϋποθέτουν ότι οι πιθανές απαντήσεις έχουν μελετηθεί εκ των προτέρων, έτσι ώστε να καλύπτουν πλήρως το θέμα που διαπραγματεύεται το ερώτημα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στην αντίστοιχη ανοικτή δε πρέπει να έχουν προσδιοριστεί εκ των προτέρων οι πιθανές απαντήσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να ομαδοποιηθεί κάθε μία απάντηση που θα δώσει ο ερωτώμενος. Οι απαντήσεις δεν υπάρχουν στη περίπτωση αυτή στο ερωτηματολόγιο αλλά θα πρέπει εκ των προτέρων να έχουν προσδιοριστεί.

Τύποι ερωτήσεων Στις ανοικτές ερωτήσεις έχουμε βέβαια τη δυνατότητα να τροποποιήσουμε τις ομαδοποιήσεις των απαντήσεών μας, αν από την έρευνα προκύψει ότι κάποια παράμετρος του θέματος μας έχει διαφύγει. Οι τελευταίες όμως παρέχουν τη δυνατότητα συλλογής περισσότερης πληροφόρησης και προσεγγίζουν περισσότερο στις απόψεις του κοινού. Καταλαμβάνουν δε λιγότερο χώρο στο ερωτηματολόγιο. Μια επιπλέον απαραίτητη προϋπόθεση στις κλειστές ερωτήσεις είναι η πληρότητα των απαντήσεων. Πρέπει δηλαδή να παρέχονται εξαντλητικά όλες οι δυνατές απαντήσεις, πλήρως μάλιστα διακεκριμένες μεταξύ τους, ώστε να μην υπάρχουν επικαλύψεις. Μια ικανοποιητική και συχνά χρησιμοποιούμενη λύση του παραπάνω προβλήματος είναι, μετά την εξάντληση των πλέον συχνών των απαντήσεων ή αυτών που μας ενδιαφέρουν, να θέτουμε την απάντηση «Άλλη Περίπτωση».

Κλειστές ερωτήσεις Διχοτομικές ερωτήσεις Διχοτομικές ερωτήσεις –Π.χ Απάντηση: Ναι και Όχι Ερωτήσεις Βαθμονόμησης Ερωτήσεις Βαθμονόμησης –Πχ Απάντηση:Καθόλου, Ελάχιστα, Μέτρια, Αρκετά, Πάρα πολύ Ερωτήσεις Κατάταξης Ερωτήσεις Κατάταξης –Πχ Απάντηση: με σειρά προτεραότητας ( ) Ερωτήσεις Διαβαθμισμένης Κλίμακας Ερωτήσεις Διαβαθμισμένης Κλίμακας –Πχ κλίμακα: κλίμακα 1 (Καθόλου σημαντική), 2 (Λιγότερο σημαντική), 3 (Αδιάφορο), 4 (Αρκετά σημαντική) έως 5 (Πολύ σημαντική)) Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής –Στις ερωτήσεις αυτές ο ερωτώμενος μπορεί να επιλέξει περισσότερες από μία απαντήσεις.

Σειρά των ερωτήσεων 1. Ερωτήσεις στοιχείων ταυτότητας (φύλλο, ηλικία) συγκεντρώνονται στην αρχή, έτσι ώστε η πρώτη εντύπωση που σχηματίζει ο ερωτώμενος να είναι θετική. 2. Εύκολες ερωτήσεις στην αρχή, κατάλληλες να ευαισθητοποιήσουν και να προκαλέσουν ενδιαφέρον στον ερωτώμενο. Οι δύσκολες ερωτήσεις στο τέλος οπότε είναι δύσκολο να αρνηθεί να απαντήσει. 3. Οι ερωτήσεις που αναφέρονται στο ίδιο θέμα να είναι συγκεντρωμένες σε ενότητες, και οι ερωτήσεις γενικού τύπου να προηγούνται των ειδικών έτσι ώστε το ερωτηματολόγιο να έχει μία όψη συναφή και λογική για να μην νιώθει ο ερωτώμενος ότι εκτροχιάζεται.

Διατύπωση των ερωτήσεων Οι ερωτήσεις πρέπει προφανώς να ακολουθούν τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού. Οι ερωτήσεις πρέπει προφανώς να ακολουθούν τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού. Να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια και με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατανοητές από όλους τους χρήστες. Να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια και με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι κατανοητές από όλους τους χρήστες. Να μην περιέχουν τεχνικούς όρους, ιδιωματισμούς, λέξεις σπάνιες και δύσκολες. Αν υπάρξουν όμως και κάποιοι τεχνικοί όροι οι οποίοι ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν για την διατύπωση της ερώτησης θα πρέπει να προστεθεί κάποια επεξήγηση μέσα σε παρένθεση προκειμένου να κατανοήσουν πλήρως όλοι οι ερωτώμενοι τις έννοιες αυτές. Να μην περιέχουν τεχνικούς όρους, ιδιωματισμούς, λέξεις σπάνιες και δύσκολες. Αν υπάρξουν όμως και κάποιοι τεχνικοί όροι οι οποίοι ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν για την διατύπωση της ερώτησης θα πρέπει να προστεθεί κάποια επεξήγηση μέσα σε παρένθεση προκειμένου να κατανοήσουν πλήρως όλοι οι ερωτώμενοι τις έννοιες αυτές. Τέλος από πλευράς περιεχομένου οι ερωτήσεις, πρέπει να είναι απλές και περιεκτικές. Τέλος από πλευράς περιεχομένου οι ερωτήσεις, πρέπει να είναι απλές και περιεκτικές.

Μέθοδος συμπλήρωσης ερωτηματολογίου Υπάρχουν τέσσερις μέθοδοι συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου Υπάρχουν τέσσερις μέθοδοι συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου 1. προσωπική συνέντευξη, 2. τηλεφωνική συνέντευξη και 3. το αποστελλόμενο ταχυδρομικά ερωτηματολόγιο και 4. το αποστελλόμενο με . Η μέθοδος που προτείνεται για την δική μας εργασία είναι η προσωπική συνέντευξη. Συμφωνείτε; Γιατί;

Αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε Ποιες μεθόδους πρωτογενούς συλλογής δεδομένων και ποιες δευτερογενούς θα ακολουθήσουμε; Ποιες μεθόδους πρωτογενούς συλλογής δεδομένων και ποιες δευτερογενούς θα ακολουθήσουμε; Από την στιγμή που επιλέγουμε το ερωτηματολόγιο ως μια από τις μεθόδους συλλογής πρωτογενών δεδομένων θα πρέπει: Από την στιγμή που επιλέγουμε το ερωτηματολόγιο ως μια από τις μεθόδους συλλογής πρωτογενών δεδομένων θα πρέπει: –Να αποφασίσουμε για το δείγμα μας. (ποσότητα και ποιότητα) –Πόσες και ποίες ομάδες ερωτήσεων θα έχουμε; –Τι είδους ερωτήσεις θα χρησιμοποιήσουμε; (ανοιχτές, κλειστές) –Ποίες ερωτήσεις; Ποιο σκοπό επιτυγχάνουμε με κάθε μια από αυτές; –Ποια είναι η σωστή σειρά τοποθέτησης της κάθε ερώτησης στο ερωτηματολόγιο;

Πιλοτικό ερωτηματολόγιο Το πιλοτικό ερωτηματολόγιο, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε δοκιμή του σχεδίου του ερωτηματολογίου, έχει σαν κύριο σκοπό την διαπίστωση της αποτελεσματικότητας του «εργαλείου» που σχεδιάσαμε. Το πιλοτικό ερωτηματολόγιο, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε δοκιμή του σχεδίου του ερωτηματολογίου, έχει σαν κύριο σκοπό την διαπίστωση της αποτελεσματικότητας του «εργαλείου» που σχεδιάσαμε. Στο δοκιμαστικό αυτό στάδιο πρόκειται να μετρηθεί ο βαθμός κατανόησης, «αποδοχής», καθώς και ερμηνείας του ερωτηματολογίου. Αυτό το στάδιο είναι απολύτως απαραίτητο, και συναντάει κάποιος τεράστιες δυσκολίες εάν δεν το λάβει σοβαρά υπόψη του. Στο δοκιμαστικό αυτό στάδιο πρόκειται να μετρηθεί ο βαθμός κατανόησης, «αποδοχής», καθώς και ερμηνείας του ερωτηματολογίου. Αυτό το στάδιο είναι απολύτως απαραίτητο, και συναντάει κάποιος τεράστιες δυσκολίες εάν δεν το λάβει σοβαρά υπόψη του. Στο πιλοτικό ερωτηματολόγιο προσπαθούμε να εξακριβώσουμε εάν: Στο πιλοτικό ερωτηματολόγιο προσπαθούμε να εξακριβώσουμε εάν: οι χρησιμοποιούμενοι όροι γίνονται εύκολα αντιληπτοί, οι χρησιμοποιούμενοι όροι γίνονται εύκολα αντιληπτοί, η σειρά των ερωτήσεων δεν προκαλεί τάσεις πιθανής διαστρέβλωσης, η σειρά των ερωτήσεων δεν προκαλεί τάσεις πιθανής διαστρέβλωσης, ο τρόπος της διατύπωσης των ερωτήσεων επιτρέπει την συλλογή των επιθυμητών στοιχείων, ο τρόπος της διατύπωσης των ερωτήσεων επιτρέπει την συλλογή των επιθυμητών στοιχείων, το ερωτηματολόγιο δεν είναι ιδιαίτερα εκτενές προκαλώντας την αδιαφορία ή τον εκνευρισμό των ερωτώμενων. το ερωτηματολόγιο δεν είναι ιδιαίτερα εκτενές προκαλώντας την αδιαφορία ή τον εκνευρισμό των ερωτώμενων. Στην «δοκιμή» αυτή λοιπόν, το ερωτηματολόγιο υποβάλλεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ατόμων που δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 20 άτομα και θα πρέπει το σύνολο αυτό να μην ιδιαίτερα ομοιογενές. Στην «δοκιμή» αυτή λοιπόν, το ερωτηματολόγιο υποβάλλεται σε έναν περιορισμένο αριθμό ατόμων που δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 20 άτομα και θα πρέπει το σύνολο αυτό να μην ιδιαίτερα ομοιογενές.