ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 1 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Δρ. Α. Καταραχιά Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 2 Κίνδυνος O κίνδυνος μπορεί να ορισθεί ως ο συνδυασμός της πιθανότητας ενός γεγονότος και των συνεπειών του (ISO-IEC Guide 73). Σε όλους τους τύπους των δραστηριοτήτων, υπάρχει το ενδεχόμενο για γεγονότα και συνέπειες που συνιστούν ευκαιρίες προς όφελος (upside) ή απειλές της επιτυχίας (downside). Η μετρήσιμη αβεβαιότητα είναι ο «κίνδυνος». Κίνδυνος (μετρήσιμη αβεβαιότητα θετικών ή αρνητικών επιπτώσεων)

Αβεβαιότητα Η αβεβαιότητα είναι δυνατόν να προκύψει από τέσσερις διαφορετικές αιτίες: Αβεβαιότητα Ζήτησης Αβεβαιότητα Προσφοράς (ενδογενής ή εξωγενής) Αβεβαιότητα Ανταγωνισμού Αβεβαιότητα από Εξωτερικούς Παράγοντες 3 ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ»

Τα 4 επίπεδα της αβεβαιότητας Ένα ξεκάθαρο μέλλον (λήψεις αποφάσεων σε καλά διαμορφωμένες αγορές, όπου δεν παρατηρούνται απότομες εξωτερικές μεταβολές ή εσωτερικές αναταραχές) Εναλλακτικές μελλοντικές καταστάσεις (λήψεις αποφάσεων περιορισμένο σύνολο πιθανών μελλοντικών καταστάσεων με διαμόρφωση ενός συνόλου αμοιβαίως αποκλειόμενων, συλλογικά εξαντλούμενων ενδεχόμενων καταστάσεων ( εκ των οποίων η μία θα πραγματοποιηθεί σίγουρα όπως π.χ. νομοθετικές και δικαστικές αλλαγές, απρόβλεπτες κινήσεις των ανταγωνιστών κ.α) Ένα εύρος πιθανών μελλοντικών καταστάσεων (λήψεις αποφάσεων μόνο με οριοθέτηση του εύρους των πιθανών μελλοντικών καταστάσεων και όχι με καθορισμό ενός περιορισμένου συνόλου π.χ. μακροοικονομικές συνθήκες) Απόλυτη ασάφεια ( π.χ. συνήθως μετά από κοινωνικές, οικονομικές ασυνέχειες) 4 ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ»

5 Διαχείριση κινδύνων Η διαχείριση κινδύνων είναι μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία αναγνώρισης ανάλυσης αξιολόγησης σχεδιασμού παρακολούθησης και σύγκρισης κινδύνων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες λειτουργίες και διαδικασίες της επιχείρησης, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούν τις ζημίες τους και να μεγιστοποιούν τις ευκαιρίες.

ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 6 Κατηγορίες κινδύνων Επιχειρηματικοί κίνδυνοι ( ενδογενείς-εξωγενείς) Εμπορικοί κίνδυνοι Πιστωτικοί κίνδυνοι Κίνδυνοι ρευστότητας Λειτουργικοί κίνδυνοι Νομικοί κίνδυνοι

Διαφορές τρόπων Διαχείρισης Κινδύνων Παραδοσιακή διαχείριση κινδύνων Ο κίνδυνος αποτελεί εξατομικευμένο βλαπτικό παράγοντα Αναγνώριση και εκτίμηση του κινδύνου Εστίαση σε μεμονωμένους κινδύνους Βελτίωση του κινδύνου Όρια κινδύνου Ο κίνδυνος δεν ανήκει σε κανέναν Τυχαία ποσοτικοποίηση του κινδύνου «Ο κίνδυνος δεν είναι ευθύνη μου» Διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων Ο κίνδυνος εντάσσεται στο περιεχόμενο της επιχειρηματικής στρατηγικής Ανάπτυξη χαρτοφυλακίου κινδύνων Εστίαση στους κρίσιμους κινδύνους Βελτιστοποίηση κινδύνου Στρατηγική κινδύνου Προσδιορισμός ευθυνών για τον κίνδυνο Παρακολούθηση και μέτρηση κινδύνων «ο κίνδυνος είναι ευθύνη όλων» 7 ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ»

8 Απόφαση «Αποφασίζω» σημαίνει ουσιαστικά επιλέγω μεταξύ δύο ή περισσότερων εναλλακτικών λύσεων την πλέον πρόσφορη και αποτελεσματική, σύμφωνα με τις εκάστοτε περιστάσεις.

ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 9 Διαδικασία λήψης αποφάσεων Προσδιορισμός των στόχων η/ και καθορισμός προβλήματος Προτάσεις διοικητικών στελεχών (προσδιορισμός εναλλακτικών προτάσεων και αξιολόγησή )τους) Λήψη απόφασης Εφαρμογή Απόφασης Αξιολόγηση Απόφασης (επαναπροσδιορισμός / επανασχεδιασμός)

Τύποι αποφάσεων Οι τύποι αποφάσεων διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες Αποφάσεις υπό βεβαιότητα (έχουμε όλη την πληροφορία και μπορούμε να υπολογίσουμε το εξαγόμενο από κάθε απόφαση π.χ. ένα πρόβλημα γραμμικού προγραμματισμού). Αποφάσεις υπό σύγκρουση (παίρνουμε υπ' όψη τις αποφάσεις του ανταγωνιστή π.χ. παίγνια). Αποφάσεις υπό αβεβαιότητα (παίρνουμε υπ' όψη μας την τύχη π.χ. Θα βρέξει ή δεν θα βρέξει; Ίσως το ιστορικό παρελθόν να βοηθούσε στη λήψη απόφασης). Η τελική επιλογή επηρεάζεται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες. Θεμελιώδης είναι η «επιχειρηματική νοοτροπία» ή «κουλτούρα» της επιχείρησης (συντηρητική ή περισσότερο φιλελεύθερη, συμπεριφορά απέναντι στα ρίσκα, βαθμός ελευθερίας πρωτοβουλιών προς τα κατώτερα στελέχη της επιχείρησης, κ.λπ.). 10 ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ»

Παράγοντες επηρεασμού διαδικασίας λήψης αποφάσεων Τη διαδικασία λήψης αποφάσεων επηρεάζουν επιπρόσθετα διάφοροι παράγοντες σε συνδυασμό με την μεγιστοποίηση χρησιμότητας. Οι σημαντικότεροι είναι: Ο χρόνος Το κόστος διαχείρισης κινδύνου Λογική συμπεριφορά Ακραία γεγονότα Οι έχοντες την εξουσία να λαμβάνουν αποφάσεις H σύγκρουση απόψεων Η δημιουργία νέων κινδύνων 11 ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ»

12 Μέθοδοι και Διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων 3 επιλογές λήψης απόφασης 1.Να αποδεχθούμε τον κίνδυνο ως έχει 2.Να προχωρήσουμε σε ενέργειες που θα έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της πιθανότητας του κινδύνου και του βαθμού επίδρασης του γεγονότος 3. Να μην αποδεχθούμε τον κίνδυνο – να τον αποφύγουμε  Ο κίνδυνος εντάσσεται στο περιεχόμενο της επιχειρηματικής στρατηγικής  Ανάπτυξη χαρτοφυλακίου κινδύνων και Εστίαση στους κρίσιμους κινδύνους  Στρατηγική κινδύνων  Προσδιορισμός ευθυνών  Παρακολούθηση και μέτρηση « ο κίνδυνος είναι ευθύνη όλων»

Εσωτερικός έλεγχος και εκτίμηση Κινδύνου Ο εσωτερικός έλεγχος είναι μέσο προσέγγισης, αποτίμησης και αποσόβησης των παραμέτρων επιχειρησιακού κινδύνου Ο συνολικός κίνδυνος σε ένα σύστημα εσωτερικού ελέγχου καθορίζεται ως: AR = IR*CR*DR (όπου AR= audit risk, IR= inherent risk (σύμφυτα ενυπάρχων κίνδυνος), CR=control risk (συστήματος ελέγχου, DR=detection risk (ανίχνευσης) ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 13

Ο ρόλος των εσωτερικών ελέγχων περιλαμβάνει  επικέντρωση των εργασιών Εσωτερικών Ελέγχων στους σημαντικούς κινδύνους, όπως προσδιορίζονται από την ανώτατη διοίκηση και τον έλεγχο των διεργασιών διαχείρισης κινδύνων σε όλο τον οργανισμό  παροχή ασφάλειας στη διαχείριση των κινδύνων  παροχή ενεργής υποστήριξης και συμμετοχής στη διεργασία διαχείρισης κινδύνων  διευκόλυνση του προσδιορισμού και της εκτίμησης κινδύνων και εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα διαχείρισης κινδύνων και εσωτερικών ελέγχων. ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 14

ΤΕΙ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΜΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ» 15