ΔΙΑΤΑΡΑΧΈΣ ΔΙΑΤΡΟΦΉΣ Δήμητρα Παπαστεργίου Ψυχολόγος MSc 2015

 Οι ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές αναπτύσσονται ως εξωτερικά σημάδια συναισθηματικών και ψυχολογικών προβλημάτων.  Γίνονται ο τρόπος όπου τα άτομα αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην ζωή τους αλλά και το γενικότερο στυλ ζωής τους.

 Η υπερφαγία ή μη λήψη φαγητού χρησιμοποιείται να καταστείλει συναισθήματα και σκέψεις που πονούν.  Χωρίς κατάλληλη βοήθεια και θεραπεία, οι διατροφικές διαταραχές πιθανόν να επιμείνουν σε όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου.

 Οι ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες διαταραχές όπου οι διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες μαζί με τις ψυχολογικές δυσκολίες χρειάζεται να θεραπευτούν.

 Αναπτύσσοντας μια ισορροπημένη σχέση με το φαγητό και παράλληλα έχοντας το άτομο μια ισορροπημένη δίαιτα βοηθώντας το να έρθει σε επαφή με τα καταπιεσμένα συναισθηματικά θέματα – πηγή των διατροφικών προβλημάτων - μπορεί να βοηθηθεί να αντεπεξέλθει και να διαχειριστεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει με ένα τρόπο που δεν είναι βλαβερός προς τον εαυτό του.

 Οποιοσδήποτε μπορεί να αναπτύξει μια ψυχογενή διατροφική διαταραχή, άσχετα από τη ηλικία, το φύλο ή το εκπαιδευτικό του επίπεδο.  Ωστόσο, νεαρές γυναίκες είναι περισσότερο ευπαθείς, ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιών ετών.

Αιτία  Τα γονίδια ενός ατόμου ίσως προδιαθέτουν το άτομο να αναπτύξει μια τέτοια διαταραχή  Επίδραση από την στάση άλλων μελών της οικογενείας προς το φαγητό - ευνοείται η ανάπτυξή τους.  Επίσης σε καταστάσεις όπου υπάρχουν υψηλές ακαδημαϊκές προσδοκίες ή κοινωνικές πιέσεις, το άτομο εστιάζει σε θέματα γύρω από το φαγητό ως μέσο διαχείρισης του αγχώδεις καταστάσεις.

 Τραυματικά γεγονότα μπορεί να προκαλέσουν νευρική βουλιμία ή ανορεξία όπως - διαδικασία πένθους, κακομεταχείριση ή κακοποίηση, δυσκολίες μέσα στην οικογένεια ( διαζύγιο ) ή ανησυχίες γύρω από τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου.

Υπερφαγία  Έχει πρόσφατα ταξινομηθεί ως μια ξεχωριστή κατηγορία διατροφικής διαταραχής.  Τα άτομα τα οποία καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα και δεν καταφεύγουν σε αυτό - προκαλούμενους εμετούς παλεύουν με το παραπάνω βάρος, με αισθήματα ντροπής για αυτό. Παρομοίως και με τα συναισθήματα τους και με την συμπεριφορά τους

 Διαφοροποίηση : Νευρική Βουλιμία vs υπερφαγία : τρώει ανεξέλεγκτα ή νιώθει ότι τρώει κατά αυτό τον τρόπο αλλά μετά δεν αυτό – προκαλεί εμετό.  Πολλοί περισσότεροι άνθρωποι πάσχουν από υπερφαγία παρά από τις άλλες διατροφικές διαταραχές.

Συμπτώματα  Τρώγοντας πάρα πολύ γρήγορα από ότι συνήθως - η τροφή αμάσητη  Τρώγοντας έως ότου αισθανθεί δυσάρεστα  Τρώγοντας μεγάλες ποσότητες φαγητού ενώ δεν υπάρχει φυσική πείνα

 Τρώγοντας μόνο λόγω της αμηχανίας που βιώνει λόγω καταστάσεων  Συναισθήματα ντροπής, θλίψης, ενοχής μετά το επεισόδιο  Νιώθοντας αδυναμία ή φόβο να ξεφορτωθεί το φαγητό που κατανάλωσε  Μείωση κοινωνικότητας - απομόνωση

 Μια επίμονη ερώτηση που ψάχνει απάντηση και παραμένει στο μυαλό του / της αναπάντητη « Γιατί το κάνω αυτό ;», « Γιατί δεν έχω έλεγχο ;»  Δίαιτα : να νιώσει καλύτερα για τον εαυτό του να εκτιμηθεί και να νιώσει λίγο περισσότερο εμπιστοσύνη, να γίνει λίγο περισσότερο αποδεκτό από αυτό που έχει ήδη βιώσει.

 Χάνοντας βάρος συνήθως φέρνει περισσότερο αυτό - εκτίμηση και αυτό - πεποίθηση. Αυτή η ενίσχυση είναι πολύ δυναμική αλλά εσωτερικά τίποτα δεν έχει αλλάξει και πιθανώς το άτομο το γνωρίζει.  Άρα εδώ χρειάζεται να βρούμε το σωστό κίνητρο

Αντιμετώπιση  Η ευκαιρία να κάνεις αλλαγές στην διατροφή σου, όχι για να εντυπωσιάσεις τους άλλους αλλά για να βελτιώσεις την σχέση σου με το φαγητό και συνεπώς την ποιότητα της ζωής σου, ζώντας ενεργητικά.  Μερικά από τα οφέλη του ελέγχου :  Να έχει έλεγχο επάνω στην ζωή του, αντί να είναι ελεγχόμενο από μια εθιστική συμπεριφορά φαγητού

 Κοινωνική ζωή ελεύθερη από πιέσεις και περιορισμούς με το φαγητό  Ελεύθερη από τα φουσκώματα, πρηξίματα και τα δυσάρεστα συναισθήματα μετά από ένα πολύ μεγάλο γεύμα  Ελεύθερη / ος από δίαιτες 

 Ελεύθερος να μαγειρέψεις οτιδήποτε για τους άλλους, γνωρίζοντας πως δεν χρειάζεται να το φας και εσύ  Βελτιωμένη σκέψη, καλύτερη συγκέντρωση και βελτιωμένη διατήρηση προσοχής  Καλύτερη προσαρμοστικότητα στις εποχιακές θερμοκρασιακές αλλαγές  Καλύτερη υγεία

 Ζωντάνια και ενέργεια, αισθανόμενη περισσότερο ζωντανή  Περισσότερο συναισθηματικά ισορροπημένη και αισθανόμενη περισσότερο θετική  Μεγαλύτερη ικανοποίηση και ευχαρίστηση η εμπειρία του φαγητού, ελεύθερη από ενοχές, φόβο, και άγχος

Βουλιμία  Ταξινομήθηκε ως ξεχωριστή διαγνωστική κατηγορία το 1980  Έχει να κάνει με συναισθηματικές ανάγκες όπου φανερώνεται ότι δεν μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο από το φαγητό.

 Το άτομο θα προσπαθήσει να ξεφορτωθεί τις τροφές που κατανάλωσε προκαλώντας εμετό ή χρησιμοποιώντας καθαρτικά / διουρητικά ή και τα δύο ή κάνοντας πολλές ώρες γυμναστική. Αυτή η τακτική είναι μέσα στα πλαίσια του να εμποδίσει να κερδίσει οποιοδήποτε βάρος

 Η Βουλιμία είναι περισσότερο δύσκολο να ανιχνευτεί ότι συμβαίνει σε πολύ κοντινό μας πρόσωπο καθώς συχνά το άτομο δεν χάνει βάρος απότομα που να προκαλέσει υποψίες.

 Το άτομο είθισται να αναπτύξει βουλιμική διαταραχή στο τέλος της εφηβείας με αρχές της εισόδου του στα 20 χρόνια.  Η Νευρική Βουλιμία μας δίνει στοιχεία για την παρουσία της σε 3 τομείς : στην συμπεριφορά, στο σώμα και στην ψυχολογία του ατόμου

 Υπερφαγία και εμετό και περιόδους υποσιτισμού  Υπερβολική χρήση καθαρτικών διουρητικών / υπερβολική άσκηση  Μυστικότητα και δισταγμός να βρεθεί σε κοινωνικές συναθροίσεις  Πηγαίνοντας στην τουαλέτα μετά από γεύμα για να προκαλέσει εμετό και να ξεφορτωθεί την τροφή που μόλις είχε καταναλώσει

 Συχνές αλλαγές βάρους  Πονόλαιμος και τερηδόνα  Κακή κατάσταση του δέρματος  Ακανόνιστη περίοδος  Λήθαργος και κούραση

 Εμμονή με το φαγητό  Μη ελεγχόμενα επεισόδια υπερφαγίας  Διαταραγμένη αντίληψη όσον αφορά το σωματικό βάρος και σχήμα του ατόμου

 Συναισθηματική συμπεριφορά και κυκλοθυμία  Ανησυχία και κατάθλιψη, χαμηλή αυτό - εκτίμηση, ενοχές και ντροπή  Απομόνωση - αισθανόμενο το άτομο απομονωμένο, αβοήθητο

Συνέπειες της βουλιμίας  Τα επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα απαραίτητων συστατικών του σώματος μπορεί σημαντικά ή μοιραία να επηρεάσουν την λειτουργία σημαντικών εσωτερικών οργάνων.  Άλλοι κίνδυνοι τηςβουλιμίας περιλαμβάνουν σοβαρά προβλήματα στο στομάχι, πνιγμό και καταστροφή της αδαμαντίνης των δοντιών.

 Χαοτικός τρόπος φαγητού και δραματική απώλεια υγρών μπορεί να προκαλέσουν σωματικά προβλήματα τα οποία συνήθως διορθώνονται άμεσα όταν το σώμα αρχίσει να τροφοδοτείται με τα απαραίτητα διατροφικά στοιχεία ακόμα και σε μέτριο βαθμό

Νευρική ανορεξία  Τα άτομα αυτά προσπαθούν να ανταπεξέλθουν με την ζωή περιορίζοντας τις ποσότητες που τρώνε και πίνουν, μερικές φορές σε επικίνδυνο επίπεδο.  Θέλουν να δείξουν τον έλεγχο του βάρους του σώματος τους και του σχήματος τους.

 Όμως, η διαταραχή από μόνη της παίρνει τον έλεγχο από το άτομο και οι χημικές αλλαγές που προκαλούνται στο σώμα επηρεάζουν τον εγκέφαλο κάνοντας αδύνατον για το άτομο να πάρει λειτουργικές αποφάσεις για το φαγητό.  Καθώς η διαταραχή εξελίσσεται, πολλά άτομα υποφέρουν από εξάντληση λόγω της ασιτίας.

 Κι εδώ τα προβλήματα που εμφανίζονται έχουν να κάνουν με τη συμπεριφορά, στο σώμα και στην ψυχολογία του ατόμου.

Συμπεριφορά  Τελετουργική στάση προς το φαγητό, όπως κόβοντας το φαγητό σε πολύ μικρά κομμάτια  Μυστικότητα  Υπερκινητικότητα  Φορώντας πολύ μεγάλο μέγεθος ρούχα  Προκαλώντας εμετό / χρήση καθαρτικών

Σώμα  Στους Ενήλικες, ακραία απώλεια βάρους  στα παιδιά και εφήβους φτωχή ή ανεπαρκής αύξηση βάρους σε σχέση με την ανάπτυξή τους  Κοιλιακά άλγη  Ζαλάδες και λιποθυμίες  Πρηξίματα στο στομάχι, και πρόσωπο

 Προβλήματα στο κυκλοφορικό και μόνιμη αίσθηση κρύου  Ξηρό, άγριο, δύσχρωμο δέρμα  Διακοπές στο εμμηνοριακό κύκλο ή αμηνόρροια  Χάσιμο της λίμπιντο  Μείωση της οστικής μάζας και τελικά οστεοπόρωση

Ψυχολογία  Έντονο φόβο να μην πάρει βάρος, ακόμα και αν κυμανθεί μέσα στα κανονικά πλαίσια βάρους σύμφωνα με το ύψος του ατόμου.  Δυσλειτουργικές αντιλήψεις για το σχήμα του σώματος ή του βάρους  Άρνηση για την ύπαρξη του προβλήματος  Αλλαγές στην προσωπικότητα του ατόμου και μεταπτώσεις στην διάθεση

 Η ανορεξία δεν επηρεάζει μόνο το πρόσωπο το οποίο υποφέρει από τη διαταραχή – ολόκληρη η οικογένεια επηρεάζεται.  Κάθε οικογένεια είναι διαφορετική αλλά μερικά κοινά στοιχεία έχουν βρεθεί.  Συνήθως ως παιδιά συμμορφώνονταν με όλες τις οδηγίες και υπήρξαν υπάκουα.

 Ήταν πολύ λιγότερο πιθανόν να θυμώσουν και είχαν την τάση να ευχαριστούν τους άλλους. Έχουν μάθει να κρύβουν τα συναισθήματα τους και τις ανησυχίες τους.

 Μαθαίνοντας τη σπουδαιότητα και την επίδραση μιας αλλοιωμένης, διαστρεβλωμένης εικόνας του σώματός σου είναι το πρώτο ισχυρό σίγουρο βήμα σε μια σειρά από σημαντικά βήματα που θα ακολουθήσει το άτομο για να καταρρίψει ό, τι δυσλειτουργικό και μη αληθινό που πιστεύει για τον εαυτό του.

 Τα αποτελέσματα είναι πάντα θεαματικά απολαμβάνοντας μια ισχυρή αυτό - πεποίθηση με πανίσχυρη θέληση.  Ο συνδυασμός αυτό - πεποίθησης και θέλησης είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο που δεν φαίνεται χρήσιμο μόνο στην απώλεια και διατήρηση βάρους αλλά προβάλει τα οφέλη του και σε πολλές διαφορετικές περιοχές της ζωής του.

 Άλλες ακραίες διατροφικές διαταραχές είναι η αλλοτριοφαγία ή πίκα.  Το σύνδρομο Prader- Willi εμφανίζει συμπτώματα σχετικά με διατροφή.

Πίκα  Με τον όρο αλλοτριοφαγία ( το να τρώει κανείς « αλλότρια »), αναφερόμαστε στην καταναγκαστική ακατάσχετη επιθυμία για κατανάλωση, δηλαδή για να τρώει, να μασάει ή να γλύφει, αντικείμενα που δεν είναι βρώσιμα ή τροφές χωρίς θρεπτική αξία.

 Κιμωλία  τσιμπιδάκια μαλλιών  κόλλες  οδοντογλυφίδες  καμένα κεφάλια σπίρτων  Γύψο

 στάχτη τσιγάρου  Αποτσίγαρα  Χώμα  Άμμο  Οδοντόκρεμα  σαπούνι

Αιτία  Στα μικρά παιδιά, όταν αυτά ζουν σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα ή μεγαλώνει χωρίς φροντίδα και αγάπη  Σε άτομα με ψυχικές διαταραχές  Σε άτομα που έχουν ελλείψεις στη διατροφή τους  Σε άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές ( όπως ο αυτισμός )  Σε άτομα που κάνουν ακραίες δίαιτες

Θεραπεία  Το άτομο επιβάλλεται να εξετάζεται από γιατρό για πρόληψη και θεραπεία.  Επειδή αυτή η διαταραχή μπορεί να συνδέεται με αγχώδεις διαταραχές ή να συνδέεται και με άλλες διαταραχές πρόσληψης της τροφής ( όπως τη νευρική ανορεξία, το άτομο θεωρεί ότι αφού καταναλώνει τροφές χωρίς θερμίδες ότι δε θα παχύνει ), να ακολουθήσει ψυχολογική θεραπεία.

Prader- Willi  Το σύνδρομο Prader-Willi ( Ρ.W.) είναι μία νευρογενετική ανωμαλία, η οποία χαρακτηρίζεται από  νεογνική και βρεφική υποτονία  κινητική και νοητική υστέρηση  υπογοναδισμό, υπερφαγία, παθολογική παχυσαρκία και  ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά προσώπου, κυρίως στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία.

 Η συχνότητά του είναι 1/ Οι ασθενείς με Ρ.W. εμφανίζουν σύνθετα κλινικά συμπτώματα και ως εκ τούτου έχουν αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα.