Περί πηγών Διάκριση έργου φιλολόγου και ιστορικού στην αξιοποίηση των πηγών Είδη πληροφοριών που αντλούμε από τις πηγές και που αποδελτιώνουμε: Περί κοινωνίας, διεθνών σχέσεων- διπλωματίας, πολιτικής ιδεολογίας, καθημερινής ζωής, οικονομίας, ξένων λαών, Εκκλησίας- θρησκείας.

Ιστορικές Πηγές Ιστορικές Πηγές = κάθε είδους υλικό, από το οποίο πηγάζουν οι γνώσεις μας για το παρελθόν. 1. Έμμεσες πηγές 2. Άμεσες πηγές

Έμμεσες πηγές Χειρόγραφες πηγές: Α) Αφηγηματικές πηγές. Περιλαμβάνουν έργα: Ιστορικά (Ιστοριογραφία, Χρονογραφία, Βραχέα Χρονικά) Αγιολογικά ( Βίοι Αγίων) Θεολογικά (δογματικά, αντιρρητικά) Φιλολογικά (ποίηση [επική, επιγράμματα (Ιωάννης Μαυρόπους, Χριστόφορος Μυτιληναίος), ιστορική (Πρόδρομος, Θεοδόσιος Διάκονος, Γεώργιος Πισίδης, Σύνοψις Χρονική του Κωνσταντίνου Μανασσή = Χρονογραφία από κτίσεως κόσμου μέχρι 1081)], ομιλίες, επιστολές) Φιλοσοφικά (Αρέθας, Φώτιος, Μιχαήλ Ψελλός, Θεόδωρος Μετοχίτης)

Έμμεσες πηγές Χειρόγραφες πηγές: Β)Κείμενα πρακτικής σημασίας: Νομικά Ιατρικά - Κτηνιατρικά Μαθηματικά - Αστρονομικά - Φυσικά Γεωπονικά - Βοτανικά - Ορυκτολογικά Στρατηγικά ή Τακτικά

Άμεσες πηγές Χειρόγραφες Πηγές: Έγγραφα Α) Δημόσια Β) Ιδιωτικά (συμβόλαια)

έγγραφα Α. 1. Πολιτικά έγγραφα α) αυτοκρατορικά: - νομοθετικά - διπλωματικά (εξωτερικής πολιτικής: συνθήκες, επιστολές σε ηγεμόνες, διαπιστευτήρια) - προνομιακά (χρυσόβουλλα) - διοικητικά (αποφάσεις διοικητικής φύσεως) β) δεσποτικά (δεσπότης=ο συμβασιλεύς από 9ο αι. γ) υπαλληλικά

έγγραφα Α.2. Εκκλησιαστικά: α) πατριαρχικά β) επισκοπικά γ) μητροπολιτικά δ) συνοδικά ε) μοναστηριακά

Άμεσες πηγές Μνημεία : Αρχιτεκτονικά Ζωγραφικά Μικροτεχνίας Μικρογραφίας Επιγραφικές Πηγές Επιγραφές Νομίσματα Σιγίλλια (από sigillum υποκοριστικό του signum=σφραγίδα. Σιγιλλογραφία, σφραγιδογραφία)

Για τη μελέτη μίας ιστορικής περιόδου είναι απαραίτητη η συνεξέταση όλων των σωζόμενων πηγών και όχι η περιορισμένη μελέτη αποκλειστικά των αφηγηματικών πηγών.

Κύριες κατηγορίες επιγραφών  Επιτύμβιες  Αφιερωματικές  Επικλήσεις  Κτητορικές κλπ.

Δείγματα

Βησσαρίωνος ἐ πίγραμμα ε ὶ ς τ ὸ ν ἴ διον τάφον Το ῦ τ’ ἔ τι Βησσαρίων ζ ῶ ν ἄ νυσα σώματι σ ῆ μα πνε ῦ μα δ ὲ φευξε ῖ ται πρ ὸ ς θε ὸ ν ἄ θάνατον

Νομίσματα Τα νομίσματα αποτελούν το επίσημο ανταλλακτικό μέσο ενός κράτους. Το βάρος τους, η περιεκτικότητά τους σε πολύτιμα μέταλλα, καθώς και η αξία τους ρυθμίζονται από τον αυτοκράτορα Ο βασιλέας επικύρωνε τη γνησιότητά του με επιγραφή, παράσταση κλπ.

Τρεις βασικές κατηγορίες Σόλιδος (Solidus) ή ὑ πέρπυρον [χρυσό] = 1/72 της λίτρας, αποτελείται από 24 κεράτια Μιλιαρήσιον [ασημένιο] = 1/12 του σόλιδου Φόλλις [χάλκινο] =1/24 του μιλιαρήσιου

Απεικονίσεις α) ως επί το πλείστον ο Χριστός, μόνος ή με τη Θεοτόκο, β) ο αυτοκράτωρ, μόνος ή με τον συμβασιλέα Τα νομίσματα αποτελούσαν μέσο έμμεσης έκφρασης της πολιτικής ιδεολογίας

Πληροφορίες για την πολιτική ιστορία, την οικονομική ιστορία, την πολιτική ιδεολογία και την τέχνη

Δείγματα Σόλιδος του Βασιλείου Α΄ ( μ.Χ.). Εικονίζεται μαζί με τον υιό του Κωνσταντίνο

Μιλιαρήσιο του Μιχαήλ Ζ΄ Δούκα ( μ.Χ.) Φόλλεις του Κωνσταντίνου Στ΄ και της μητέρας του Ειρήνης ( μ.Χ.)

Αγιογεωργάτο (Άσπρο τραχύ, τρικέφαλον. Νομισματοκοπείο Κωνστα- ντινούπολης. Στον εμπροσθότυπο απεικονίζεται ο Χριστός ένθρονος και στον οπισθότυπο ο Ιωάννης με τον Άγιο Γεώργιο να κρατούν πατριαρχικό σταυρό.)

Υπέρπυρον του Ιωάννη Β΄ (θεοτοκίον, τρικέφαλον). (Νομισματοκοπείο Κωνσταντινούπολης, κοπή Στον εμπροσθό-τυπο απεικονίζεται ο Χριστός ένθρονος και στον οπισθότυπο η Θεοτόκος που στέφει τον Ιωάννη)

Σιγίλλια Οι σφραγίδες, σιγίλλια ή βούλλες χρησίμευαν για την επιβεβαίωση της γνησιότητας ενός εγγράφου Χρυσές ήταν μόνον οι αυτοκρατορικές σφραγίδες. Αποτελούσαν μεγαλοπρεπές διακοσμητικό στοιχείο, ιδιαιτέρως σε έγγραφα που απευθύνονταν σε ξένους βασιλικούς οίκους

Είδη σφραγίδων & εγγράφων Σφραγίδες: Χρυσές Αργυρές Μολύβδινες Σίγνα (για ιδιωτικά έγγραφα καθημερινής χρήσης) ******** Έγγραφα: Χρυσόβουλλα Αργυρόβουλλα Μολυβδόβουλλα Το υλικό της αυτοκρατορικής σφραγίδας υποδήλωνε και τη σπουδαιότητα του εγγράφου

Παρέχουν πληροφορίες για τους τίτλους και τα αξιώματα, τη διοίκηση, τον στρατό, την εκκλησιαστική ιεραρχία, την τέχνη, τη γλώσσα της εποχής. Συμβάλλουν στις προσωπογραφικές έρευνες.

Δείγματα Ο Βασίλειος Α΄ με τον πρωτότοκο γιο του Κωνσταντίνο σε σφραγίδες ( )

Ο Ρωμανός Α΄ με το γαμβρό του Κωνσταντίνο Ζ΄ και το γιο του Στέφανο σε σφραγίδες ( ) Ο Βασίλειος Β΄ με τον αδελφό του Κωνσταντίνο Η΄ σε σφραγίδες, με σαφές προβάδισμα του Βασιλείου ( )

Ιωάννης, πατρίκιος, πρωτοσπαθάριος και στρατηγός των Ανατολικών, 10 ος αι.

Γρηγόριος, πρωτοσπαθάριος και λογοθέτης του δρόμου, 9 ος αι.