ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΣΤΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ ΔΡ. Α. ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ ΤΜ. ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΠΑΤΡΑ) ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΔΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΡΙΣΗΣ Johnson & Johnson, φθινόπωρο 1982: 7 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους στο Σικάγο έχοντας πάρει κάψουλες Tylenol μολυσμένες με κυάνιο Πολιτική «ανοικτής πόρτας» στα μέσα Τι γίνεται με τα (31 εκ.) προϊόντα που ακόμα είναι στα ράφια; Από το 1940 (περ.): «Πιστεύουμε ότι η κορυφαία μας υποχρέωση είναι απέναντι στους γιατρούς, στους νοσοκόμους, στους ασθενείς, στις μητέρες και στους πατέρες, και όλους όσοι χρησιμοποιούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας» Αντιδιαστολή με Robins Company και Dalkon Shield

ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Ηθική; Διοικητική ηθική: πρότυπα συμπεριφοράς και κρίσης που χρησιμοποιούνται από τα στελέχη κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους Κοινωνική ευθύνη: η υποχρέωση ενός οργανισμού να αναζητά δράσεις που να προστατεύουν και να βελτιώνουν την ευημερία της κοινωνίας, μαζί με τα δικά του συμφέροντα Λίγη ιστορία

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΟΠΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Το αόρατο χέρι (Adam Smith → Milton Friedman): “make profits and obey the Law” Friedman: οι φιλανθρωπικές δράσεις των εταιριών ΔΕΝ είναι κοινωνικά υπεύθυνες Το χέρι της κυβέρνησης – πολιτείας Το χέρι του μάνατζμεντ Επιχείρημα Anti-freeloader Επιχείρημα δυνατοτήτων Επιχείρημα ίδιου συμφέροντος (παρόμοιο με τον «σιδηρό νόμο περί υπευθυνότητας)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Με ποια από τις πιο κάτω δηλώσεις συμφωνείτε περισσότερο; Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν μόνο έναν σκοπό – να δημιουργούν το περισσότερο δυνατό κέρδος για τους μετόχους – και η επιδίωξη αυτού του σκοπού είναι μακροπρόθεσμα η καλύτερη επιλογή για τη χώρα. 5% Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν περισσότερους από έναν σκοπούς. Χρωστούν κάτι στους εργαζόμενους σε αυτές, και στις κοινότητες στις οποίες λειτουργούν, και θα πρέπει μερικές φορές να θυσιάζουν μέρος των κερδών του προκειμένου να βελτιώσουν τις συνθήκες για τους εργαζόμενους ή/και για την κοινότητα. 95% Πηγή: Business Week, Μαρ. 11, σελ. 65, 1996

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Κατ’ επιλογήν ευθύνηΗθική ευθύνηΝομική ευθύνηΟικονομική ευθύνη Merck: Ivermectin 80’s Apartheid στη Ν. Αφρική

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ Μέτοχοι Εργαζόμενοι (Film Recovery Inc., Du Pont Corp.) Πελάτες (υγιεινή – ασφάλεια + ποιότητα, Bic Corp., Perrier S.A.) Τοπική Κοινότητα (Fuller Co.) Κοινωνία (Nabisco) Διεθνής Κοινότητα (Herman Miller, Bristol – Meyers – Squibb)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ; Δύσκολη η σύγκριση της κοινωνικής ευθύνης που επιδεικνύει ένας οργανισμός με εκείνη άλλου Η οικονομική απόδοση μάλλον προβλέπει, παρά προκύπτει από, την επίδειξη κοινωνικής ευθύνης Δράσεις κοινωνικής ευθύνης που βοηθούν και τον ισολογισμό; (Dayton Hudson και εστίαση σε κοινωνικές δράσεις και την τέχνη)

ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ Αναφέρεται στους οργανωσιακούς μηχανισμούς με τους οποίους τα στελέχη προβλέπουν, αποκρίνονται και διαχειρίζονται τομείς κοινωνικής ευθύνης Κοινωνική παρατήρηση/πρόβλεψη: Κοινωνική πρόβλεψη Έρευνες διαπίστωσης της κοινής γνώμης Κοινωνική ελεγκτική (social audit) Διαχείριση ζητημάτων (issues management) Κοινωνική ανίχνευση (social scanning)

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ Στελέχη σε ατομική βάση Προσωρινές ομάδες εργασίας Μόνιμες επιτροπές Μόνιμα τμήματα («δημοσίων σχέσεων») Μίγμα

ΗΘΙΚΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ Μελέτη μέσω επιχειρηματικού παιγνίου: 47% των ανώτατων στελεχών 41% των ελεγκτών 76% των τελειοφοίτων Τμημάτων Διοίκησης Επιχειρήσεων …είναι διατεθειμένοι να διαπράξουν απάτη… ΗΠΑ: εκτιμώμενο ετήσιο κόστος εγκληματικότητας: $4 δισ. εκτιμώμενο ετήσιο κόστος επιχειρηματικής απάτης (white collar crime): $40 δισ.

ΤΥΠΟΙ ΗΘΙΚΗΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ Ανήθικο μάνατζμεντ: «Μπορούμε να κερδίσουμε από αυτή την πράξη, απόφαση ή συμπεριφορά;» (GM Chevrolet) Αήθες μάνατζμεντ: «Μπορούμε να κερδίσουμε από αυτή την πράξη, απόφαση ή συμπεριφορά, τηρώντας το γράμμα του Νόμου;» (Nestlé) Εκούσιο (ηθελημένο) Ακούσιο (αθέλητο) Ηθικό μάνατζμεντ: «Είναι αυτή η πράξη, απόφαση ή συμπεριφορά δίκαια για εμάς και για όλους τους εμπλεκόμενους;» (McCulloch Corp.)

«ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΕΡΙ ΗΘΙΚΗΣ» Υπακοή στους Νόμους Αλήθεια, πάντα (DEC) Σεβασμός στους ανθρώπους Ο χρυσός κανόνας (Cummins Engine) Πάνω απ’ όλα, ου βλάψεις (Heinz) Συμμετοχή και όχι πατερναλισμός Ανάληψη δράσης όταν αναλαμβάνεται ευθύνη (Merck)

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Εξωτερικοί παράγοντες: Ανταγωνιστική πίεση Περιβαλλοντική ευμάρεια (ή έλλειψή της) Υπερβολική εξάρτηση (μεταξύ οργανισμών) Εσωτερικοί παράγοντες: Πίεση για υψηλή απόδοση Δυσαρέσκεια εργαζομένων Ανάθεση ευθυνών Ενθάρρυνση καινοτομικότητας