Γιώργος Μαυρομμάτης

 Στο σημερινό μάθημα θα ασχοληθούμε με τη μετανάστευση, τους διαφορετικούς πληθυσμούς και την έννοια της ένταξης  Τι είναι ένταξη : πολιτισμική, κοινωνική, οικονομική, θεσμική κτλ.;  Μια πολύ δύσκολη έννοια να οριστεί η ένταξη  Η έννοια του συνόρου και της ταυτότητας, υπάρχουν πολλά σύνορα μέσα στα εθνικά σύνορα  Θα ασχοληθούμε ειδικότερα με την έννοια της ένταξης και πως το κράτος / έθνος γίνεται και ρυθμιστής των ενταξιακών διαδικασιών.  Πως καταλαβαίνετε την έννοια της ένταξης ;

 Η σχέση μεταξύ των διαφορετικών πληθυσμών και της ένταξης τους ( σε κάτι ) ανάγεται στην αποικιοκρατία, βρετανικό ενάντια στο Γαλλικό μοντέλο  αλλά και στις πολιτικές στις αρχές του 20 ου αιώνα σε σχέση με διαφοροποιημένες γλωσσικά / θρησκευτικά έθνη ( Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ελβετία ). Ένα πολυπολιτισμικό μοντέλο διαίρεσης της εξουσίας και των πόρων.

 Το βρετανικό μοντέλο, « διαίρει και βασίλευε » και οικονομικές σχέσεις, το τέλος της βρετανικής αυτοκρατορίας και η αρχή της κοινοπολιτείας  Το Γαλλικό μοντέλο, οι νέοι Γάλλοι πολίτες και ο πόλεμος της Αλγερίας  Μεταποικιακές πραγματικότητες στις μητέρες πατρίδες.

 Κυρίαρχη ιδεολογία ένταξης μεταπολεμικά  Η πολιτισμική αλλαγή των νέο - εισερχομένων  Το κράτος έχει το πολιτισμικό καλούπι της ομογενοποίησης  Το κλασσικό γαλλικό μοντέλο της αφομοίωσης και το Γαλλικό Πολίτευμα / « όλοι Γάλλοι πολίτες »  Η παράληψη της εθνότητας, η τύφλωση απέναντι στην εθνοτική / πολιτισμική διαφορά  Σύγχρονο παράδειγμα αφομοίωσης : απαγόρευση της μαντίλας στα σχολεία ( διαχωρισμός μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού )

 Μετά - πολεμική περίοδος - μετανάστευση από τις αποικίες. Μη - λευκοί πληθυσμοί. Οικονομική μετανάστευση και κενά εργασίας. Μετανάστες / Κοινοπολιτεία και ιθαγένεια. Εγκατάσταση κυρίως στο Λονδίνο και άλλες πόλεις. Η εθνοτική κατάτμηση της εργασίας, μορφές χωρικού διαχωρισμού.  Αφομοίωση : Πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Οι μετανάστες να αλλάξουν κουλτούρα και να ακολουθήσουν το Βρετανικό ‘ τρόπο ζωής ’. Βρετανικές αξίες, ήθη, έθιμα, κουλτούρα. Η υπηκοότητα να συνοδεύεται και από πολιτισμική ανακατασκευή. Το θέμα της φυλής και οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί. Οι εξεγέρσεις στο Notting Hill το 1958 θέτουν τέλος σε αυτή τη φαντασίωση ( επίθεση γηγενών σε πληθυσμούς από την Καραϊβική ).

 Πολιτικές αμερικανοποίησης των ινδιάνων ( )  Οι Ευρωπαίοι μετανάστες. Η δημιουργία μιας καινούριας κοινωνίας και η φιλοσοφία του « καζανιού που βράζει ».  Η αφομοίωση όχι ακριβώς ως πολιτική αλλά διαδικασία παραγωγής μιας καινούριας κοινωνίας

 Στην Αμερική τις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αιώνα η αφομοίωση παρουσιάζεται από τις κοινωνικές επιστήμες ως η διεργασία δημιουργίας μιας « νέας » κοινωνίας  Η κλασσική αφομοίωση ως μια ευθεία διαδικασία που περιλαμβάνει στάδια ( Τα 7 στάδια του Milton Gordon, από τον από - πολιτισμό στον επί - πολιτισμό κτλ.) ή το μοντέλο χωρικής αφομοίωσης του Robert Park  Στη συνέχεια από το 1970 και μετά η θεώρηση της « σταματημένης » αφομοίωσης εξαιτίας φυλής, διακρίσεων και εθνότητας  Και τελευταία η « τμηματική αφομοίωση », σε ποιο τμήμα της κοινωνίας εντάσσεσαι, η κοινωνία δεν είναι ενιαία (Alexandro Portes)

 Ευρωπαϊκές χώρες και πολύ - πολιτισμικά στοιχεία πολιτικής ως αντίθεση στην έννοια της ένταξης των « προσωρινών » και διαφορετικών μεταναστών ( Γερμανία, Ολλανδία κτλ.). Οι προσωρινοί εργάτες δεν είναι ανάγκη να ενταχθούν αφού θα γυρίσουν.  Πολυπολιτισμικά μοντέλα : Η. Β., Ολλανδία, Σουηδία, Η. Π. Α., Αυστραλία και Καναδάς  Charles Taylor και η φιλοσοφική θέση του για τις « Πολιτικές Αναγνώρισης », από το Η egel στον Taylor. H σχέση μεταξύ ταυτότητας και αναγνώρισης. Η μη αναγνώριση και οι αρνητικές συνέπειες της.  Από το ελευθερία και ισότητα του φιλελευθερισμού στη συμπερίληψη της δικαιοσύνης. Οι νέες πολιτικές της διαφοράς. Προκείμενου να υπάρχει δικαιοσύνη δεν αρκεί απλώς η ισότητα και η ελευθερία γιατί έτσι αναπαράγονται οι ανισότητες

 Η αρχή της πολυπολιτισμικότητας  Jenkins 1966: η ενσωμάτωση ‘ όχι ως μια αφομοιωτική διαδικασία ένταξης αλλά ως η δημιουργία μια κοινωνίας ίσων ευκαιριών, συνοδευμένη από πολιτισμική ποικιλομορφία.’  Η πολύ - πολιτισμικότητα ως διαχείριση φυλετικών σχέσεων, ο όρος εθνοτικές ομάδες / κοινότητες αντικατάστησε τον όρο μετανάστες  1976 νόμος κατά των διακρίσεων και θετικές δράσεις δημιουργία Επιτροπής Φυλετικής Ισότητας  Άρθρο 11 του Νόμου περί Τοπικής Αυτοδιοίκησης του 1966, έδωσε τη δυνατότητα σε Δήμους με μεγάλη συγκέντρωση εθνοτικών πληθυσμών για επιπλέον χρηματοδότηση  Η πολυπολιτσμικότητα στην εκπαίδευση  Η πολυπολιτσμικότητα στους Δήμους και στις τοπικές αυτοδιοικήσεις (municipal multiculturalism). Greater London Authority.  Πολυπολιτισμικές πολιτικές : ενίσχυση οργανώσεων, εκμάθηση της γλώσσας προέλευσης, φεστιβάλ, στέγαση, σχολεία πίστης κτλ.

 Η νέα δεκαετία και η « αυγή » της νέας ένταξης σε Ευρώπη και Αμερική  Η ένταξη ως κοινωνική / κοινοτική συνοχή  Η κριτική της πολύ - πολιτισμικότητας έρχεται από παντού  H κηδεία της πολύ - πολιτισμικότητας από Sarkozy, Merkel, Cameron  Η δημιουργία « παράλληλων κοινωνιών », κοινωνίες που δεν έχουν τίποτα κοινό, κοινωνίες που οι πληθυσμοί τους δεν έχουν καμιά επαφή. Διαφορετικές πρακτικές που δεν μπορούμε να ανεχτούμε στα όρια των δημοκρατικών κοινωνιών ( φόνοι τιμής, καταναγκαστικοί γάμοι κτλ.)  1 η Ατζέντα για την Ευρωπαϊκή Ένταξη : ΚΒΑ 2 « Σεβασμός για τις βασικές αρχές της Ε. Ε.», ΚΒΑ 8: « Οι πρακτικές διαφορετικών κουλτουρών και πίστεων εξασφαλίζεται εκτός και αν είναι σε αντίθεση με Ευρωπαϊκές αξίες / δικαιώματα και τους εθνικούς νόμους »  Πρέπει να βρεθεί η « κόλλα » που θα κρατήσει τα εθνικά κράτη πληθυσμιακά ενωμένα

 Από την πολύ - πολιτισμικότητα στην πολιτειακή ένταξη  H υπηκοότητα και οι κοινές « αρχές »/« αξίες » που διέπουν την κοινωνία υποδοχής και ο μετανάστης πρέπει να ενστερνιστεί.  Ποιες είναι αυτές : Όχι αναγκαστικά εθνικές ταυτότητες αλλά πίσω στον φιλελευθερισμό ( δημοκρατία, ισότητα, ισονομία, ελευθερία, τήρηση των νόμων, υποχρεώσεις και δικαιώματα κτλ.). Μια από - εθνικοποιημένη εθνική ταυτότητα που στηρίζεται σε πολιτειακές αρχές  Σκεφτείτε την περίπτωση της Ελλάδας και την νέα ένταξη μέσω της πολιτικής συμμετοχής και της πολιτειακότητας. Τα προβλήματα κάτι τέτοιου ή αλλιώς δίνουμε τις παλαιές μας εφημερίδες. Τι σημαίνει για τους μετανάστες να ενταχθούν στις ελληνικές πολιτειακές συνήθειες ; Ένταξη και το διαφοροποιήμενο εθνικά πλάισιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας.  David Cameron: ‘we need a muscular liberalism’

 Σε μια πραγματικά πολυπολιτισμική κοινωνία, οι μόνες κοινές αξίες είναι ο διάλογος και ο σεβασμός μεταξύ των κουλτουρών. Μια κοινότητα ατόμων και μια κοινότητα κοινοτήτων. Αυτό που δημιουργεί την κοινότητα κοινοτήτων είναι η επιθυμία των ατόμων να είναι πολιτική κοινότητα (Bhiku Parekh). A υτό μοιάζει με την πολιτειακή ένταξη.  όμως η νέα ένταξη ως πολιτειακή ένταξη δημιουργεί έναν καινούριο δυισμό μεταξύ « εμάς » και των « άλλων », μεταξύ ευρωπαίων και βαρβάρων, μεταξύ φιλελευθέρων και μη φιλελευθέρων.

 Πολιτικές νέας ένταξης που θυμίζουν αφομοίωση : τελετές υπηκοότητας, μαθήματα γλώσσας και αγωγής του πολίτη, συμβόλαια ένταξης για κάθε μετανάστη, απαγόρευση μαντίλας σε δημοσίους χώρους, απαγόρευση ομιλίας γλώσσας προέλευσης σε δημοσίους χώρους ( Ρότερνταμ ), προ - αναχώρησης προετοιμασία των μεταναστών κτλ.  Από την άλλη μήπως η πολύ - πολιτισμικότητα υφίσταται ακόμα ως πολιτικές ποικιλομορφίας ; Υπάρχουν ακόμα πολλές πολύ - πολιτισμικές πρακτικές : διαπολιτισμική μεσολάβηση, πολιτικές στέγασης, φυλλάδια ενημέρωσης σε διάφορες γλώσσες, φεστιβάλ εθνοτήτων κτλ.  Από το απλό αφομοίωση ή πολύ - πολιτισμικότητα στο η νέα ένταξη ως αφομοίωση και πολύ - πολιτισμικότητα ή αλλιώς η νέα ένταξη ως ολόκληρη η διαδρομή του εκκρεμούς.

 Σύμφωνα με το νόμο 3386/2005 « Η κοινωνική ένταξη αποσκοπεί στη χορήγηση δικαιωμάτων στους Υπηκόους Τρίτων Χωρών, τα οποία διασφαλίζουν αφενός την αναλογική ισότιμη συμμετοχή τους στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας και, αφετέρου, αποβλέπουν στην υποχρέωση σεβασμού των θεμελιωδών κανόνων και αξιών της ελληνικής κοινωνίας [….] με παράλληλη διατήρηση της εθνικής τους ταυτότητας » ( παρ. 65, άρθρο 1, 4).