ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΙΤΙΩΔΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ Σάββατο 21/11/2015 Επίκουρος καθηγητής Αθανάσιος Ν. Σαμαράς Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Αιτιώδης Συσχέτιση - Εισαγωγικό Σημείωμα Σε κάθε επιστημονική έρευνα που διαβάζω χρησιμοποιώ μία διαδικασία αποδόμησης της βασικής υπόθεσης εργασίας έτσι ώστε να μπορέσω να την κατανοήσω καλύτερα και να την αποδελτιώσω αποτελεσματικότερα. Επίσης σε κάθε επιστημονική εργασία, σε κάθε δημοσίευση που ετοιμάζω, χρησιμοποιώ την ίδια μέθοδο για να οργανώσω την εργασία μου. Εκτός από το επιστημονικό πεδίο, χρησιμοποιούμε την αιτιώδη συσχέτιση ακούσια στην καθημερινή μας ζωή. Κατά την χρήση κάνουμε εγγενώς σφάλματα. Αυτά τα σφάλματα, οι γνωσιακές μεροληψίες υφίστανται κανονικότητες και μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε και να τις διαχειριστούμε Αυτή η γνώση είναι χρηστική (1) Για να κατανοήσουμε καλλίτερα την ύλη. (2) Για να κάνουμε αποτελεσματικότερα έρευνα (3) Ως εργαλεία ελέγχου των υποκειμενικών μας θεωριών Αυτογνωσία.

Συνοπτικοί Ορισμοί Ανεξάρτητη Μεταβλητή: Μία μεταβλητή που εκφράζει το αιτιώδες φαινόμενο μίας αιτιώδους θεωρητικής υπόθεσης. Π.χ. Η μόρφωση οδηγεί στην Δημοκρατία. Εξαρτημένη Μεταβλητή: Μία μεταβλητή που εκφράζει το αιτιατό φαινόμενο (το αποτέλεσμα) μίας αιτιώδους θεωρητικής υπόθεσης Π.χ. Η μόρφωση οδηγεί στην Δημοκρατία. Η ενδιάμεση ή παρεμβαίνουσα μεταβλητή: παρεμβαίνει μεταξύ της ανεξάρτητης και της εξαρτημένης μεταβλητής. Αποτελεί το αποτέλεσμα της αρχικής αιτίας που γίνεται στην συνέχεια η αιτία για να επιτευχθεί το τελικό αποτέλεσμα. Η ενδιάμεση μεταβλητή προκαλείται από την ανεξάρτητη και προκαλεί την εξαρτημένη μεταβλητή Π.χ. Η ηλιοφάνεια προκαλεί φωτοσύνθεση κάνοντας το χορτάρι να φυτρώσει. Στα παραδείγματα με μπλε γραμματοσειρά και σκίαση είναι η αναφερόμενη μεταβλητή. Σημειώσεις παρούσας διαφάνειας από Van Evera 2000:26-27

Υπόθεση Εργασίας Κάθε έρευνα αποσκοπεί να περιγράψει και να εξηγήσει μία κατάσταση σύμφωνα με μία σχέση. Η σχέση που συνδέει την εξαρτημένη με την ανεξάρτητη μεταβλητή ονομάζεται αιτιώδης θεωρητική υπόθεση ή υπόθεση εργασίας και ελέγχεται στη βάση εμπειρικών στοιχείων. Η έρευνα ελέγχει μία αιτιώδη θεωρητική υπόθεση. Δηλαδή μία υπόθεση (μία πρόταση, μία σχέση) η οποία συνδέει μία ανεξάρτητη με μία εξαρτημένη μεταβλητή, μία αιτία με ένα αποτέλεσμα.

Υπόθεση Εργασίας – Σχετικοί Ορισμοί Υπόθεση: Μία εικαζόμενη σχέση μεταξύ δύο φαινομένων (το Α προκαλεί το Β). Ερμηνεία: Ο τρόπος με τον οποίο προκαλείται η αιτιότητα (γιατί ή πως τα Α προκαλεί το Β) Θεωρία: Εάν αιτιώδης νόμος ή μία αιτιώδης υπόθεση (απέδειξα ή υποθέτω ότι το Α προκαλεί το Β) μαζί με μία ερμηνεία του αιτιώδους νόμου ή υπόθεσης η οποία εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο το Α προκαλεί το Β. Δηλαδή: Υπόθεση + Ερμηνεία = Θεωρία Παράδειγμα: Υποθέσεις εργασίας από μεταπτυχιακή διατριβή Αφροδίτης Παπαδημητρίου «Η λογική του μέσου σε αντιδιαστολή με τη λογική του κόμματος στην κατασκευή και παρουσίαση τηλεοπτικών ειδήσεων. Μελέτη περίπτωσης: Υπόθεση Βατοπεδίου»

Υπόθεση Εργασίας – Παραδείγματα 1η Υ.Ε.: Η λειτουργία της λογικής του μέσου θα οδηγήσει σε αδιαφοροποίητο περιεχόμενο και κοινή στάση των μέσων επικοινωνίας απέναντι στην υπόθεση Βατοπεδίου, κοινή στάση που υπαγορεύεται από την λειτουργία των ίδιων μηχανισμών παραγωγής των ειδήσεων με τον ίδιο τρόπο και χωρίς επιρροές σε όλα τα μέσα.  2η Υ.Ε.: Η λειτουργία της λογικής του κόμματος και της επαλληλίας του επικοινωνιακού με το πολιτικό σύστημα θα έχει ως αποτέλεσμα διαφοροποιήσεις στο περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης στο ζήτημα της υπόθεσης Βατοπεδίου οι οποίες θα καθορίζονται από τον στρατηγικό σχεδιασμό του κόμματος με το οποίο τα μέσα ενημέρωσης ταυτίζονται (συνοδοιπορούν) .  3η Υ.Ε.: Η λειτουργία της λογικής του μέσου με τη μορφή του σχήματος (οργανωτικού μοντέλου) της διαπλοκής προβλέπει την διαφοροποίηση στο περιεχόμενο των μέσων επικοινωνίας σύμφωνα με τα ατομικά οικονομικά συμφέροντα του ιδιοκτήτη του ενημερωτικού μέσου.  

Υπόθεση Εργασίας Συνήθως στα επιστημονικά κείμενα η αιτιώδης θεωρητική υπόθεση προκύπτει από την αποτίμηση της βιβλιογραφίας, στην συνέχεια ακολουθεί μία ενότητα με την μεθοδολογία και στην συνέχεια γίνεται ο έλεγχος της υπόθεσης. Οι προηγούμενες έρευνες είχαν αυτά τα ευρήματα   ως εκ τούτου εγώ διαμορφώνω αυτή την υπόθεση   την ελέγχω με αυτή την μέθοδο-διαδικασία  με βάση αυτά τα στοιχεία – ευρήματα   καταλήγω σε αυτά τα συμπεράσματα)

Μηδενική Υπόθεση Πρέπει πάντα να έχετε κατά νου και την μηδενική υπόθεση. Την υπόθεση σύμφωνα με την οποία η εξαρτημένη και η ανεξάρτητη μεταβλητή σας δεν συσχετίζονται, και η οποία διαψεύδεται εφόσον ισχύει η υπόθεση εργασίας σας Επίσης πρέπει να έχετε υπόψη σας και τις εναλλακτικές υποθέσεις εργασίας οι οποίες ανταγωνίζονται την υπόθεση εργασίας που διερευνάτε.

Αιτιώδεις Σχέσεις στην Θεωρία Ημερήσιας Διάταξης Τη θεματολογία των ομάδων πίεσης/ διαμορφωτών πολιτικής (policy agenda), όλων εκείνων που θέλουν να επηρεάσουν τα Μ.Ε. και το ακροατήριό τους για να πετύχουν κάποιο στόχο. Ερώτηση: Ποια είναι τα θέματα που εξυπηρετούν την στρατηγική τους επικοινωνία; Τη θεματολογία των μέσων μαζικής επικοινωνίας (media agenda), που κατασκευάζεται μέσα από τη διαντίδραση της διαδικασίας παραγωγής της ειδησεογραφίας και της πραγματικότητας. Ερώτηση: Ποια θέματα προτείνονται ως σημαντικότερα από τα Μ.Ε.; Τη θεματολογία του κοινού (Public agenda). Ερώτηση: Ποια θέματα απασχολούν το ακροατήριο; Ποια θέματα θεωρεί η κοινή γνώμη ως σημαντικότερα;

Αιτιώδεις Σχέσεις στην Θεωρία Ημερήσιας Διάταξης Επίδραση επί των Μ.Ε. – agenda-building Πώς και σε ποιο βαθμό οι θεματικές επιλογές των ομάδων πίεσης μπορούν να επηρεάσουν τη θεματολογία των μέσων μαζικής επικοινωνίας; Eπίδραση των Μ.Ε. – agenda-setting Πώς και σε ποιό βαθμό η θεματολογία των M.M.E. μπορεί να επηρεάσει τη θεματολογία του ακροατηρίου; Παρατηρούμε στην θεωρία της ημερήσιας διάταξης και τον τρόπο με τον οποίο το περιεχόμενο των μέσων επικοινωνίας λειτουργεί ως ενδιάμεση μεταβλητή ανάμεσα στις προσπάθειες πειθούς της ελίτ και στις αντιλήψεις του ακροατηρίου

Αιτιώδεις Σχέσεις στην Θεωρία Ημερήσιας Διάταξης 1) Ανεξάρτητη Μεταβλητή: Θεματολογία ομάδων πίεσης. Είμαι στην ομάδα για την καταπολέμηση του AIDS και κάνω μία εκστρατεία για να κινήσω το ενδιαφέρον των ΜΜΕ   2) Ενδιάμεση Μεταβλητή: Θεματολογία μέσων επικοινωνίας. Ο δημοσιογράφος που έρχεται στην εκδήλωση τύπου εμφανίζει το θέμα μου στο δελτίο ειδήσεων.   3) Εξαρτημένη Μεταβλητή: Θεματολογία κοινού. Ο κόσμος που βλέπει την είδηση θεωρεί το AIDs σημαντικό πρόβλημα. ή 3) Ενδιάμεση Μεταβλητή 2: Θεματολογία κοινού. Ο θεατής αφού θεωρεί το AIDS πιο σημαντικό πιέζει την κυβέρνηση να υπάρξει μεγαλύτερη κατανομή πόρων για την καταπολέμηση της ασθένειας.  4) Εξαρτημένη Μεταβλητή: Θεματολογία κυβέρνησης. Η κυβέρνηση υποκύπτει στην πίεση και αυξάνει τους πόρους για την αντιμετώπιση του AIDS που προφανώς κόβονται από άλλο κονδύλι (όπως η αντιμετώπιση του καρκίνου).

Κεντρικές Αιτιώδεις Σχέσεις στην Θεωρία των Μέσων Στην Επιστήμη της Επικοινωνίας μεγάλο μέρος της έρευνας επικεντρώνεται σε δύο τύπου αιτιώδεις σχέσεις 1) Επίδραση επί των Μ.Ε. Κεντρικό ερευνητικό ερώτημα: Ποιος καθορίζει και πώς το περιεχόμενο των μέσων επικοινωνίας; Ανεξάρτητη Μεταβλητή: Παράγοντες που επιδρούν στο περιεχόμενο των μέσων (π.χ. κόμματα, δημοσιογραφικές πρακτικές, τεχνολογική εξέλιξη) Εξαρτημένη Μεταβλητή: Περιεχόμενο των μέσων επικοινωνίας 2) Eπίδραση των Μ.Ε. Κεντρικό ερευνητικό ερώτημα: Πώς και σε ποιό βαθμό το περιεχόμενο των μέσων επικοινωνίας επηρεάζει το κοινό Ανεξάρτητη Μεταβλητή: Περιεχόμενο Μέσων Επικοινωνίας Εξαρτημένη Μεταβλητή: Γνώση, στάση, συμπεριφορά κοινού.

Προϋποτιθέμενη Συνθήκη Προϋποτιθέμενη Συνθήκη: Ένα φαινόμενο του οποίου η παρουσία ενεργοποιεί ή ενισχύει την δράση ενός αιτιώδους νόμου ή υπόθεσης. Χωρίς αυτό η αιτιότητα λειτουργεί πιο αδύναμα: π.χ. Η ηλιοφάνεια κάνει το χορτάρι να φυτρώνει, προκαλεί όμως μεγάλη ανάπτυξη μόνο σε έδαφος που έχει εμπλουτιστεί. ή και καθόλου: π.χ. Η ηλιοφάνεια κάνει το χορτάρι να φυτρώνει μόνο όμως στην περίπτωση που θα βρέξει. (van Evera 2000:25)

ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΩΔΟΥΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ   ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΩΔΟΥΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ Μέθοδος της Διαφοράς (Method of Difference): Όταν η παρουσία ενός παράγοντα οδηγεί σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα ενώ σε μία άλλη περίπτωση που απουσιάζει ο παράγοντας το αποτέλεσμα δεν εμφανίζεται , και εφόσον οι δύο περιπτώσεις είναι ίδιες κατά τις άλλες συνθήκες, τότε ο συγκεκριμένος παράγοντας θεωρείται αιτία του αποτελέσματος. Προϋποθέσεις για την ύπαρξη αιτιώδους σύνδεσης: 1.Η υποτιθέμενη αιτία και το θεωρούμενο αποτέλεσμα θα πρέπει να μεταβάλλονται συγχρόνως – Να χαρακτηρίζονται από συνδιακύμανση. 2.Η μεταβολή στην αιτία (ανεξάρτητη μεταβλητή) θα πρέπει να προηγείται της μεταβολής στο αποτέλεσμα (εξαρτημένη) 3.Εναλλακτικές εξηγήσεις για την ύπαρξη της σύνδεσης που αναιρούν την αιτιακή λογική θα πρέπει να απορρίπτονται με τον κατάλληλο σχετικό έλεγχο.

Η έρευνα αποτελεί έναν συνεχή διάλογο ιδεών και στοιχείων Προκαθορισμένες ιδέες για το υπό έρευνα θέμα συνιστούν το πλαίσιο για την ανάλυση και ερμηνεία των στοιχείων. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης συντελούν στην εκ νέου διαμόρφωση των αρχικών ιδεών. (α) Έλεγχος υποθέσεων: Τα εμπειρικά δεδομένα αντιπαρατίθενται με μία προκαθορισμένη θεωρία με σκοπό την επιβεβαίωση ή την διάψευση της θεωρίας αυτής. Υποθέσεις σταθερές κατά την διάρκεια της έρευνας. (β) Τα εμπειρικά δεδομένα αποτελούν την βάση για ανάπτυξη της θεωρίας όταν το αναλυτικό πλαίσιο είναι γενικό και ρευστό και επιδιώκεται η εννοιολογική αποσαφήνιση και συγκεκριμενοποίηση της θεωρίας.

Οδηγίες Χρήσης Κατά την επισκόπηση της βιβλιογραφίας που αφορά σε κάθε επιστημονική έρευνα που αποδελτιώνετε καταγράψτε: Την ανεξάρτητη μεταβλητή και την εξαρτημένη μεταβλητή Τυχόν ενδιάμεσες μεταβλητές Την προϋποτιθέμενη συνθήκη Την αιτιώδη υπόθεση εργασίας και πιθανές εναλλακτικές υποθέσεις Την μεθοδολογία που χρησιμοποίησαν Βασικά συμπεράσματα.

Αναστοχασμός Όταν φτάσετε εδώ, και αφού διαβάσετε και την υποχρεωτική βιβλιογραφία πρέπει: Να έχετε κατανοήσει τις έννοιες τις εξαρτημένης, ανεξάρτητης κι ενδιάμεσης μεταβλητής καθώς και της προϋποτιθέμενης συνθήκης. Να μπορείτε να εξετάσετε την αιτιώδη συσχέτιση η οποία βρίσκεται στην βάση της κάθε θεωρίας που συναντάτε στο μάθημα «Επικοινωνία και Μ.Μ.Ε. στο Διεθνές Πολιτικό Περιβάλλον. Δραστηριότητες: Καταγράψτε την βασική θεωρία καθώς και την αιτιώδη συσχέτιση σε κάθε θεωρία την οποία έχετε συναντήσει στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος. Συνεχίστε την ανάλυση με κάθε θεωρία που θα συναντήσετε εφεξής. Τα μέσα επικοινωνίας αποτελούν εξαρτημένη ή ανεξάρτητη μεταβλητή για το διεθνές πολιτικό σύστημα; Ποια είναι η επίδραση διαφορετικών αντικειμενικών συνθηκών και θεωρητικών πλαισίων στην απάντηση σας; Ποια είναι η διαφορά στα αιτιακά σχήματα ανάμεσα στο μοντέλο της στρατηγικής επικοινωνίας και στην λειτουργία του μηχανισμού παραγωγής των ειδήσεων; Πως αυτή η διαφορά εμπλουτίσει την διεθνολογική σκέψη για το επικοινωνιακό φαινόμενο; Επίδραση των μέσων – Επίδραση επί των μέσων. Πως διαφοροποιούνται τα αιτιακά σχήματα στους δύο αυτούς τύπους θεωριών. Ποια η σημασία της (ποσοτικής) ανάλυσης περιεχομένου για να ελεγχθούν; Οι δραστηριότητες αυτού του αναστοχασμού είναι πολύ σημαντικές στον προετοιμασία σας για τις εξετάσεις

Τεχνολογικη αιτιοκρατια και κοινωνιοκεντρικη θεωρια ΜΕΡΟΣ Β: ΕΦΑΡΜΩΓΗ Τεχνολογικη αιτιοκρατια και κοινωνιοκεντρικη θεωρια

Περιπτωσιολογική Ανάλυση - 01 Άσκηση: Πως διαφοροποιείται το επικοινωνιακό περιβάλλον στο οποίο ζει και δραστηριοποιείται ο άνθρωπος σε μία χώρα επιλογής σας, στο 1983 και στο 2013; Πως πιστεύετε ότι οι διαφορές αυτές επηρεάζουν τη ζωή του, την κοινωνική και πολιτική του δράση; Προσέγγιση: Περιγραφή του επικοινωνιακού περιβάλλοντος το 1983 και 2013. Αλλαγές κατά την πάροδο του χρόνου Ανάλυση: Ορισμός των μεταβλητών, Υπόθεση εργασίας, Έλεγχος της υπόθεσης. Καθορισμός Αιτιώδους Συσχέτισης Ανεξάρτητη μεταβλητή = Τεχνολογική Εξέλιξη. Ενδιάμεση μεταβλητή = Αλλαγή επικοινωνιακού περιβάλλοντος. Εξαρτημένη μεταβλητή = Εξωστρέφεια και διεθνοποίηση/παγκοσμιοποίηση της Ελληνικής κοινωνίας.

Περιπτωσιολογική Ανάλυση - 01 Υπόθεση Εργασίας 1: (θεωρία που συνδέει εξαρτημένη και ανεξάρτητη μεταβλητή): Η μεταβολή της επικοινωνιακής τεχνολογίας αλλάζει το επικοινωνιακό περιβάλλον και αυξάνει ποιοτικά και ποσοτικά την έκθεση του ανθρώπου σε νέα ερεθίσματα με αποτέλεσμα την αύξηση της εξωστρέφειας της κοινωνίας. Εναλλακτική Υπόθεση 2: Η τεχνολογική μεταβολή δεν αλλάζει το επικοινωνιακό περιβάλλον με τρόπο τέτοιο ώστε να μεταβάλει την εξαρτημένη μεταβλητή (αμφισβητείται η αιτιώδης συσχέτιση). Εναλλακτική Υπόθεση 3: Πολιτικοί ή πολιτιστικοί παράγοντες και όχι η τεχνολογική μεταβολή στο πεδίο της επικοινωνίας ερμηνεύουν αποτελεσματικότερα τις αλλαγές στην ανεξάρτητη μεταβλητή (αμφισβητείται η ανεξάρτητη μεταβλητή)

Περιπτωσιολογική Ανάλυση - 02 Ιστορικό Πλαίσιο: Εμφάνιση Τεχνολογίας Ραδιοφώνου Το ραδιόφωνο εμφανίστηκε όχι ως μία τεχνολογική λύση – απάντηση σε μία ανάγκη της κοινωνίας αλλά ως μία τεχνολογία προς αναζήτηση χρήσης. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός χρηματοδοτήθηκε ως μέρος της στρατηγικής μάρκετινγκ της εταιρίας που κατασκεύαζε συσκευές ραδιοφώνου. Μετά όμως τι; Αιτιώδη συσχέτιση τεχνολογικής αιτιοκρατίας Η φύση της νέας τεχνολογίας (ανεξάρτητη μεταβλητή)   καθορίζει τον τρόπο ρύθμισης του μέσου (ενδιάμεση μεταβλητή)  και κατά συνέπεια παράγει πανομοιότυπο επικοινωνιακό περιβάλλον (εξαρτημένη μεταβλητή)

Περιπτωσιολογική Ανάλυση - 02 Για να ελεγχθεί αυτή η υπόθεση εξετάζουμε εάν υιοθετήθηκαν τα ίδια μοντέλα σε διαφορετικές χώρες. Ανάπτυξη της εμπορικό μοντέλο στις ΗΠΑ, Μοντέλο δημοσίου συμφέροντος στην Αγγλία Μοντέλο του κρατικού ραδιοφώνου στον Ευρωπαϊκό νότο. κ.α. Αρά δεν τεκμαίρεται ότι η ανεξάρτητη μεταβλητή καθόρισε την ενδιάμεση μεταβλητή με τον τρόπο με τον οποίο προβλέπει η αρχική υπόθεση Είναι η πολιτιστική και πολιτική διάσταση που παρενέβη καθοριστικά στο οργανωτικό μοντέλο του μέσου επεμβαίνοντας στην συνολική επίδραση της τεχνολογίας Ισχύει το ίδιο για το διαδίκτυο;

Αιτιώδεις Σχέσεις - Τεχνολογική Αιτιοκρατία Ανεξάρτητη μεταβλητή: Μεταβολή τεχνολογίας της επικοινωνίας   Ενδιάμεση μεταβλητή: Αλλάζει το επικοινωνιακό περιβάλλον (το μίγμα μέσων, οι συμβάσεις τους, οι πρακτικές του συστήματος, ο τρόπος συσχέτισης με το ακροατήριο  Εξαρτημένη μεταβλητή: Αλλάζει η θεωρία της επικοινωνίας. Π.χ. Τεχνολογία τηλεόρασης  τηλεόραση  επανέρχονται θεωρίες μαζικών επιδράσεων. Π.χ. Ψηφιακή τεχνολογία & σύγκλιση Διαδίκτυο  αλλαγή υποδείγματος αποδόμηση του μαζικού από την μαζική επικοινωνία

Περιπτωσιολογική Ανάλυση - 03 Το 1903 ιδρύεται στο Λονδίνο η πρώτη γυναικεία οργάνωση διεκδικήσεων η «Women’s Social and Political Union», που υιοθετεί την πάλη. Γυναίκες ξεχύνονται στους δρόμους, διαδηλώσεις ταράζουν την καθημερινή ζωή του Λονδίνου, εμπρησμοί και διακοπές των συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου… Μέσα σε αυτό περιβάλλον η διεκδίκηση των γυναικών καταγράφεται και με ‘στυλιστικές‘ αλλαγές. Ειδικά η επικοινωνία των γυναικών με το χτένισμα , διαφοροποιείται έντονα αφού υιοθετούν το κοντοκουρεμένο μαλλί ‘ κόντρα‘ στο στερεότυπο των μακριών μαλλιών ‘της Σταχτοπούτας ή της καλής πριγκίπισσας που ρίχνει την πλεξούδα για τον καλό της’.

Περιπτωσιολογική Ανάλυση - 03 Στην πρόταση αυτή υπολανθάνει μία αιτιώδη συσχέτιση: 1.Ανεξάρτητη Μεταβλητή: Γυναίκες διεκδικούν πολιτικά δικαιώματα   2.Ενδιάμεση Μεταβλητή: Μορφή Πολιτικής Δράσης (πολιτικός συμβολισμός στην κόμμωση)   3.Εξαρτημένη Μεταβλητή: Αλλαγή χτενίσματος γυναικών Το ίδιο ισχύει και για την μόδα (παντελόνια – κάπνισμα) ως ενδείξεις απελευθέρωσης. Θα μπορούσε το 1 να μην οδηγήσει στο 3 εάν η ενδιάμεση μεταβλητή ήταν διαφορετική. Π.χ. επιλεγόταν στρατηγικές τύπου Λυσιστράτης αντί για συμβολικές δράσεις μέσω αλλαγή ενδυματολογικού κώδικα. Εδώ δεν ισχύει η θεωρία της τεχνολογικής αιτιοκρατίας. Έχουμε ένα τυπικό παράδειγμα κοινωνιοκεντρικής θεωρίας. Το κύριο παραγωγικό αίτιο για την μεταβολή στην εξαρτημένη μεταβλήτη «χτένισμα γυναικών» προέρχεται από την κοινωνία και όχι από την τεχνολογία.

Μεσο-κεντρικές και Κοινωνιο-κεντρικές Προσεγγίσεις Διαφοροποίηση προσεγγίσεων για τα ΜΜΕ σε: Μεσο-Κεντρικές: Η μαζική επικοινωνία παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερη αυτονομία και δυνατότητα επιρροής και συγκεντρώνεται στην σφαίρα δραστηριοτήτων των ΜΜΕ. Αντιλαμβάνεται τα ΜΜΕ ως μία βασική κινητήρια δύναμη που συμβάλλει στην κοινωνική μεταβολή και πρεσβεύει ότι κάθε ΜΜΕ καθοδηγείται από τις ακαταμάχητες εξελίξεις που συντελούνται στο πεδίο της επικοινωνιακής τεχνολογίας. Κοινωνιο-Κεντρικές: Τα ΜΜΕ αποτελούν μία αντανάκλαση των οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων της κοινωνίας και κατά συνέπεια η θεωρία των ΜΜΕ είναι ένα υποπεδίο, ένα χώρος εφαρμογής της ευρύτερης κοινωνικής θεωρίας.

Μεσο-κεντρικές και Κοινωνιο-κεντρικές Προσεγγίσεις Κριτικά ερωτήματα: 1. Η θεωρία της τεχνολογικής αιτιοκρατίας είναι πάντα μία μεσο- κεντρική προσέγγιση; 2. Κάθε μεσο-κεντρική προσέγγιση στηρίζεται στην θεωρία της τεχνολογικής αιτιοκρατίας; 3. Υπό ποιες προϋποθέσεις διαφοροποιούνται; 4. Φέρτε παραδείγματα περιπτώσεων που η θεωρία είναι μεσοκεντρική αλλά δεν σχετίζεται με την τεχνολογική αιτιοκρατία 5. Ποια μορφή παίρνει η κοινωνιο-κεντρική θεωρία στην διερεύνηση του ρόλου των μέσων επικοινωνίας στις διεθνείς σχέσεις; 6. Πότε είναι τα μέσα επικοινωνίας εξαρτημένη και πότε ανεξάρτητη μεταβλητή στις διεθνείς σχέσεις; Αναλύστε τα διαγράμματα στην επόμενη διαφάνεια ποια είναι η κοινωνιο-κεντρική και ποια η μεσο-κεντρική θεωρία

Θεωρία της τεχνολογικής νομοτέλειας Το κάθε μέσο δεν είναι μόνο μία εφαρμοσμένη τεχνολογία για την μετάδοση συγκεκριμένου συμβολικού περιεχομένου ή για την συνένωση των συμμετεχόντων σε κάποια συναλλαγή αλλά εμπεριέχει μία νέα σειρά κοινωνικών σχέσεων που αλληλεπιδρούν με τις ιδιότητες της νέας τεχνολογίας. Η θεωρία των μέσων επικοινωνίας πρέπει να αναπροσαρμόζεται συνεχώς στις τεχνολογικές εξελίξεις και στις εφαρμογές τους. Διαφορετικά μέσα επιβάλλουν διαφορετικές «λογικές» στα άτομα, στην κοινωνία και στους θεσμούς.

Θεωρία της τεχνολογικής νομοτέλειας Η επικοινωνιακή τεχνολογία είναι θεμελιώδης στην κοινωνία Κάθε τεχνολογία έχει μία κλίση σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές μορφές, περιεχόμενα και χρήσεις (περισσότερη ή λιγότερη φαντασία, ιδιωτική ή δημόσια κατανάλωση/χρήση, ανοικτά ή κλειστά μηνύματα, μονής κατεύθυνσης ή αμφίδρομα μέσα) Η ακολουθία των εφευρέσεων και η εφαρμογή της επικοινωνιακής τεχνολογίας επηρεάζουν την κοινωνική μεταβολή Οι επικοινωνιακές επαναστάσεις οδηγούν σε κοινωνικές επαναστάσεις.