ΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΕΡΑΚΙΝΗ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Κείμενα που θα μελετηθούν Βασικά κείμενα Από το σχολικό εγχειρίδιο της Γ Γυμνασίου Του γιοφυριού της Άρτας, δημοτικό τραγούδι Τώρα, Αθανάσιος Χριστόπουλος Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Διονύσιος Σολωμός Όσο μπορείς, Κωνσταντίνος Καβάφης Στο παιδί μου, Μανόλης Αναγνωστάκης

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Κείμενα που θα μελετηθούν Παράλληλα κείμενα Παραλλαγές του δημοτικού τραγουδιού «Του γιοφυριού της Άρτας» Θούριος, Ρήγας Βελεστινλής Διάκος, Κώστας Καρυωτάκης Τριαντάφυλλα στο παράθυρο, Ανδρέας Εμπειρίκος, Το παράπονο, Οδυσσέας Ελύτης Ιωβηλαίον, Ανδρέας Εμπειρίκος

ΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΓΕΝΙΚΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να έρθουν οι μαθητές σε ελεύθερη και δημιουργική επαφή με τα λογοτεχνικό έργα, να τα ερμηνεύσουν και να νιώσουν αισθητική απόλαυση. Να δημιουργηθούν στους μαθητές κίνητρα για προσωπική έκφραση. Να προσεγγίσουν οι μαθητές βιωματικά και συναισθηματικά τα κείμενα με κατευθυνόμενη αυτενέργεια. Να παράγουν οι μαθητές γραπτό κείμενο σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο. Να καλλιεργηθεί η φαντασία και η κριτική ικανότητα των μαθητών.

ΓΕΝΙΚΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη σχέση της λογοτεχνίας με την ανθρώπινη εμπειρία. Να είναι σε θέση οι μαθητές να εντοπίζουν και να αναγνωρίζουν τις αξίες και τις ιδέες που υπάρχουν στα λογοτεχνικά κείμενα. Να εξοικειωθούν οι μαθητές με διάφορα λογοτεχνικά είδη και να κατανοήσουν ότι αυτά ανταποκρίνονται σε διαφορετικούς σκοπούς και ιστορικές ανάγκες.

ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να αντιληφθούν οι μαθητές το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο μιλούν οι ποιητές για τη ζωή. Να αιτιολογήσουν τις στάσεις ζωής(τον τρόπο σκέψης, τις αξίες , τις παραινέσεις που καταγράφονται στο ποιητικό κείμενο) με βάση τις ιστορικές συνθήκες αλλά και το συνολικό χαρακτήρα του έργου του κάθε ποιητή. Να καταλάβουν πως ένα ποιητικό κείμενο δε μας μαθαίνει πράγματα μόνο για τους άλλους αλλά και για τον εαυτό μας. Να κατανοήσουν πως η διαμόρφωση της «βιοθεωρίας» είναι ανάγκη καθολική και διαχρονική και δεν αφορά μόνο τους εφήβους αλλά και τους ενηλίκους. Να αρχίσουν να συζητούν τη σχέση της τέχνης με τη ζωή.

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να καλλιεργήσουν οι μαθητές συνεργατικό πνεύμα μέσα στα πλαίσια της εργασίας σε ομάδες. Να αναπτύξουν οι μαθητές πρωτοβουλίες και να μάθουν να διακρίνουν την αξιοπιστία των διάφορων πηγών. Να προχωρήσουν οι μαθητές μέσω της συνεργασίας από την ανακάλυψη και τη σύγκριση στη σύνθεση και στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους αξιοποιώντας δημιουργικά το υλικό που συνέλλεξαν.

ΣΤΟΧΟΙ Τ.Π.Ε Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη χρήση μηχανών αναζήτησης και διαδικτυακών πηγών γενικότερα.(νέος γραμματισμός). Να μάθουν να χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. και τους υπάρχοντες ψηφιακούς πόρους ώστε να παράγουν δικό τους έργο αξιοποιώντας τις νέες δυνατότητες που παρέχουν οι Τ.Π.Ε. ( νέος γραμματισμός). Η τεχνολογία που επιλέχτηκε για να χρησιμοποιηθεί εξυπηρετεί αυτούς τους δύο βασικούς στόχους.

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ Να εντοπίζουν τη συγκεκριμένη στάση ζωής που προτείνει ο ποιητής στο κείμενο και να ερμηνεύουν την επιλογή του. Να σχολιάζουν και να κρίνουν τους διαφορετικούς τρόπους σκέψης και τις διαφορετικές αξίες που συναντούν καθημερινά σε αφηγηματικά και ποιητικά κείμενα. Να συγκρίνουν τις διαφορετικές οπτικές στα κείμενα αλλά και στην πραγματικότητα. Να αναπτύξουν ικανότητα αυτοπροσδιορισμού με το σχολιασμό της πιθανής αποδοχής ή απόρριψης των προτάσεων του ποιητή. Να αναπτύξουν την ικανότητα σχολιασμού διατυπώνοντας δικές τους προτάσεις για στάσεις ζωής που επιλέγουν.

Κατευθυνόμενος διάλογος Έχει τη μορφή του σχεδίου Project ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ερμηνευτική Κατευθυνόμενος διάλογος Ανακαλυπτική Ομαδοσυνεργατική Έχει τη μορφή του σχεδίου Project

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΧΡΟΝΟΥ Α φάση: Πριν από την ανάγνωση : 4 διδακτικές ώρες Β φάση: Ανάγνωση : 18 διδακτικές ώρες Γ φάση: Μετά την ανάγνωση: 4 διδακτικές ώρες

ΠΡΟΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΦΑΣΗ Είναι πολύ σημαντική καθώς δημιουργεί τη σύνδεση μεταξύ των κειμένων και των μαθητών. Δίνει κίνητρα για την ανάγνωση που θα ακολουθήσει. Πλουτίζει το γνωστικό και πολιτισμικό ορίζοντα των μαθητών. Δημιουργεί ένα πλαίσιο προβληματισμού που θα διευκολύνει τη διεξαγωγή του μαθήματος. Εισάγει τους μαθητές στο θέμα της διδακτικής ενότητας επιστρατεύοντας τα προσωπικά τους βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις τους, τις παραστάσεις και τις εμπειρίες τους.

ΠΡΟΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΦΑΣΗ Οι μαθητές παίρνουν ένα φύλλο εργασίας. Το φύλλο εργασίας έχει ως στόχο να τους εισάγει στην έννοια της στάσης ζωής. Στην αρχή παρακολουθούν ένα σύντομο βίντεο για τη ζωή του Σωκράτη . Εργάζονται σε ομάδες και απαντούν σε ερωτήσεις που διερευνούν τη στάση ζωής του Σωκράτη. Στη συνέχεια διαβάζουν τα ποιήματα του Κ.Καβάφη «Θερμοπύλες» και «Ιθάκη». Οι μαθητές κατευθυνόμενοι από τις ερωτήσεις που υπάρχουν στο φύλλο εργασίας παράγουν ένα κείμενο για τις στάσεις ζωής που προβάλλονται μέσα από τα δύο ποιήματα. Ακολουθεί διάλογος ανάμεσα στις ομάδες και ανταλλαγή απόψεων. Για να δείτε το φύλλο εργασίας πατήστε εδώ.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ Οι μαθητές είναι έτοιμοι να προχωρήσουν στην ανάγνωση των κειμένων. Η/Ο φιλόλογος διαβάζει τα κείμενα ώστε να εξομαλυνθούν οι όποιες δυσκολίες υπάρχουν στην κατανόηση των κειμένων και όλοι οι μαθητές να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με όλα τα κείμενα. Επειδή τα κείμενα ανήκουν σε διαφορετικές περιόδους της Νεοελληνικής λογοτεχνίας ο/η φιλόλογος φροντίζει να βοηθήσει τους μαθητές να τοποθετηθούν μέσα στο χρόνο. Αυτό μπορεί να γίνει με τη βοήθεια της χρονογραμμής που μπορείτε να βρείτε εδώ. Στη συνέχεια η τάξη χωρίζεται σε 5 ομάδες των 4 ή 5 ατόμων.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να μελετήσει ένα βασικό και ένα παράλληλο κείμενο. Συνολικά θα μελετηθούν και θα αναλυθούν 5 βασικά και 5 παράλληλα κείμενα. Οι ομάδες εργάζονται ταυτόχρονα στην τάξη(όπου υπάρχει υπολογιστής και διαδραστικός πίνακας) ή , αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, στο εργαστήριο πληροφορικής. Οι ομάδες μελετούν προσεκτικά τα κείμενα, απαντούν στις ερωτήσεις του φύλλου εργασίας , ανταλλάσσουν απόψεις και καταλήγουν σε συμπεράσματα και στην καταγραφή των απόψεων τους.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΟΜΑΔΑ Α Μελετά το δημοτικό τραγούδι «Του γιοφυριού της Άρτας». Μελετά επίσης παραλλαγές του δημοτικού τραγουδιού. Οι μαθητές ασχολούνται ομαδικά με τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας. Ο στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τη στάση ζωής που προβάλλεται μέσα από το ποίημα. Για να δείτε το φύλλο εργασίας πατήστε εδώ.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΟΜΑΔΑ Β Μελετά το ποίημα του Αθανάσιου Χριστόπουλου «Τώρα». Μελετά επίσης το ποίημα «Θούριος» του Ρήγα Βελεστινλή. Οι μαθητές ασχολούνται ομαδικά με τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας. Ο στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις στάσεις ζωής που προβάλλονται μέσα από τα δύο ποιήματα και να τις συγκρίνουν. Για να δείτε το φύλλο εργασίας πατήστε εδώ.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΟΜΑΔΑ Γ Μελετά απόσπασμα από το ποίημα του Διονύσιου Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι». Μελετά επίσης το ποίημα «Διάκος» του Κ.Καρυωτάκη. Οι μαθητές ασχολούνται ομαδικά με τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας. Ο στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις στάσεις ζωής που προβάλλονται μέσα από τα δύο ποιήματα και να τις συγκρίνουν. Για να δείτε το φύλλο εργασίας πατήστε εδώ.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΟΜΑΔΑ Δ Μελετά το ποίημα του Κ.Καβάφη «Όσο μπορείς». Μελετά επίσης το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου «Τριαντάφυλλα στο παράθυρο» και το ποίημα «Το παράπονο» του Ο.Ελύτη. Οι μαθητές ασχολούνται ομαδικά με τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας. Ο στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις στάσεις ζωής που προβάλλονται μέσα από τα ποιήματα. Για να δείτε το φύλλο εργασίας πατήστε εδώ.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΟΜΑΔΑ Ε Μελετά το ποίημα του Μ.Αναγνωστάκη «Στο παιδί μου». Μελετά επίσης το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου «Ιωβηλαίον». Οι μαθητές ασχολούνται ομαδικά με τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας. Ο στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις στάσεις ζωής που προβάλλονται μέσα από τα δύο ποιήματα και να τις συγκρίνουν. Για να δείτε το φύλλο εργασίας πατήστε εδώ.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ Οι μαθητές ολοκληρώνουν την επεξεργασία των κειμένων . Κάθε ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματα της εργασίας της στις άλλες ομάδες. Οι μαθητές ακούν τις εργασίες και τις απόψεις των συμμαθητών τους . Ακολουθεί διάλογος και ανταλλαγή απόψεων. Η κάθε ομάδα ακούει και συμπληρώνει τα αποτελέσματα των άλλων ομάδων. Αφού όλες οι ομάδες ολοκληρώσουν την παρουσίαση των εργασιών τους οι μαθητές επιλέγουν το ποίημα που τους άρεσε ή τους εντυπωσίασε πιο πολύ. Η ατομική εργασία που θα έχουν για το σπίτι θα είναι να δημιουργήσουν μια σκηνή-συνάντηση (με μορφή συνέντευξης) με τον ήρωα του ποιήματος που επέλεξαν.

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΣΗ Δραστηριότητες Ανάγνωση ποιημάτων με στόχο τη σύγκριση και αιτιολόγηση των διαφορετικών στάσεων ζωής που προτείνονται από τις διαφορετικές ποιητικές φωνές. Ακρόαση των ποιημάτων και σχολιασμός των αναγνωστικών εκδοχών. Ηχογράφηση από τους μαθητές μιας δικής τους αναγνωστικής εκδοχής. Οπτικοποίηση ποιημάτων. Συγγραφή πεζού ή ποιητικού κειμένου με στόχο την παρουσίαση μιας στάσης ζωής. Αλλαγή των ποιητικών κειμένων σε πεζά κείμενα. Αλλαγή ενός τμήματος ή του τέλους των ποιημάτων που διάβασαν οι μαθητές. Συζήτηση γύρω από τη διαδικασία της διαμόρφωσης των αξιών των ανθρώπων. Διαθεματικές δραστηριότητες που εμπλέκουν τα αντικείμενα της Γλώσσας και της Ιστορίας.

Γ ΦΑΣΗ: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ Οι μαθητές παράγουν το δικό τους λόγο όχι πια γύρω από τα κείμενα, αλλά γύρω από το θέμα της διδακτικής ενότητας με την οποία ασχολήθηκαν. Ο σκοπός της φάσης αυτής είναι να διαπιστώσουν διδάσκοντες και διδασκόμενοι τι καινούριο έμαθαν οι μαθητές, ποιες αντιλήψεις σχημάτισαν και τι συναισθήματα ένιωσαν. Οι μαθητές σε συνεργασία με τον/την εκπαιδευτικό θα επιλέξουν μια στάση ζωής (αξιοπρέπεια, αγωνιστικότητα, αγάπη, προσφορά, συνέπεια, υπεράσπιση ιδανικών, γενναιότητα..........................) και για αυτή τη στάση ζωής θα γράψουν ένα πεζό, ποιητικό ή διαλογικό κείμενο. Μπορούν επίσης, αν θέλουν να ζωγραφίσουν κάτι σχετικό με τη στάση ζωής που επέλεξαν.

Γ ΦΑΣΗ: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ Οι εργασίες των μαθητών μπορούν να αναρτηθούν στην ιστοσελίδα του σχολείου ώστε να δημιουργηθεί ένα είδος λογοτεχνικού περιοδικού. Επίσης είναι δυνατό να οργανωθεί μια έκθεση στο σχολείο με τις εργασίες των μαθητών που θα έχει ως θέμα τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι ποιητές μιλούν για τη ζωή.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Οι μαθητές αξιολογούνται με βάση αυτά που διδάχτηκαν και αυτά που έκαναν στην τάξη (σύμφωνα και με τις δεξιότητες που περιελάμβανε η σκοποθεσία). Αξιολογούνται τόσο για τις ατομικές εργασίες τους όσο και για τη συμμετοχή τους στις ομαδικές εργασίες. Ακόμη, αξιολογούνται για τον προφορικό και γραπτό τους λόγο, για τη γενικότερη συμμετοχή τους στο μάθημα και για τη συμβολή τους στη δουλειά της ομάδας τους, για τις ερευνητικές εργασίες τους, στη βάση της παραγωγής προσωπικού λόγου για το κείμενο ή για το θέμα για το οποίο μιλά το κείμενο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα κέντρα στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02). Η διδασκαλία της Λογοτεχνίας με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, Σοφία Νικολαίδου . Τ.Π.Ε. και Λογοτεχνία, από τη θεωρία στη διδακτική πράξη, Σοφία Νικολαίδου. Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο(Πιλοτικό πρόγραμμα), Βενετία Αποστολίδου, Νικολίνα Κουντουρά, Ελένη Χοντολίδου, Κατερίνα Προκοπίου. Στάσεις ζωής σε ποιητικά κείμενα, πρόγραμμα εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων . http://www.museduc.gr/docs/new/fakelos_mathiti_G-gimnasiou_5_kavafis.pdf Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γ Γυμνασίου, βιβλίο εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα. Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, ΟΕΔΒ Λεξικό λογοτεχνικών όρων, ΟΕΔΒ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ Λίνος Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, Ματσαγγούρας Ηλίας, εκδόσεις Γρηγὀρη Θεωρίες μάθησης για εκπαιδευτικούς, Morris L. Bigge http://www.snhell.gr/. http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html http://cavafis.compupress.gr/index3.htm http://www.haef.gr/libraries/biographies/anagnostakisf.php http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=585 http://latistor.blogspot.gr/2012/01/blog-post_19.html http://www.slideshare.net/katerina60/ss-2188625

ΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ