Γνώση, Εργασία και Δικτυακές Τεχνολογίες Reframing the Informated Household-Workplace By G.C. Avery, E. Baker Ζάχος Πάνος (ΜΟΠ057) Παρνασσάς Θανάσης (ΜΟΠ 056) Μάιος 2005

Ορισμός τηλεεργασίας Πρόκειται για τη μεταφορά στο σπίτι της κύριας εργασίας Μπορεί να αφορά σε συμπληρωματική εργασία

Αίτια ανάπτυξης της τηλεεργασίας Ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών Ραγδαία πτώση στο κόστος των επικοινωνιών Αλλαγή στην έννοια των απαραίτητων πληροφοριών και ενεργειών για την διεκπεραίωση της δουλειάς Όλα τα παραπάνω έχουν καταστήσει το χρόνο και την τοποθεσία που πραγματοποιείται η εργασία σαν δευτερεύοντες παράγοντες

Από τη σκοπιά του εργοδότη: Οι εργοδότες ενθαρρύνουν τη χρήση για Να αυξήσουν την παραγωγικότητα των υπαλλήλων τους Να εξοικονομήσουν έξοδα ενοικίασης, εξοπλισμού καθώς και άλλα έξοδα που οφείλονται στη φυσική παρουσία του εργαζόμενου σε συγκεκριμένο χώρο Να προσελκύσουν, να εκμισθώσουν και πολλές φορές να διατηρήσουν προσωπικό που είναι πολύτιμο αλλά και ακριβό Χρήση τηλεεργασίας (1)

Χρήση τηλεεργασίας (2) Από τη σκοπιά του εργαζόμενου: Εξοικονομείται χρόνος που πλέον διαχειρίζεται ο εργαζόμενος κατά την κρίση του Εξοικονομούνται χρήματα καθώς δεν απαιτείται η καθημερινή μετάβαση στο χώρο εργασίας με ότι έξοδα αυτό συνεπάγεται (κίνησης, διατροφής, ένδυσης) Πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατή η αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ οικογένειας και δουλειάς που έχει χαθεί (σε βάρος της οικογένειας)

Συνέπειες στο σπίτι Τα χαρακτηριστικά των λειτουργιών του σπιτιού και του γραφείου εναλλάσσονται και αντιστρέφονται. Το γραφείο αποκτά μια κοινωνική όψη (λόγω της εργασίας). Tο σπίτι αποκτά ένα ενεργό ρόλο στην εργασία καθώς μεγάλο τμήμα της γίνεται από εκεί. Δημιουργούνται προβλήματα, καθώς τα περισσότερα σπίτια δεν είναι σχεδιασμένα για να υποστηρίξουν τη λειτουργία ενός γραφείου, την προσαρμογή των νέων ρόλων και λειτουργιών.

Υποστήριξη τηλεεργασίας Στις έρευνες που γίνονται για την ανάπτυξη των τεχνολογιών υποστήριξης της τηλεεργασίας, πάντα το κυρίαρχο κριτήριο είναι η επιχείρηση, ο εργοδότης, και λιγότερο το σπίτι και η συνολικότερη λειτουργία του Αυτή η έλλειψη ενδιαφέροντος για το σπίτι έχει σαν αποτέλεσμα την ασάφεια των ορίων ανάμεσα στις λειτουργίες του νοικοκυριού και της εργασίας.

Τα σύγχρονα νοικοκυριά προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες τις εποχής προσαρμόζονται στις αλλαγές που επιφέρει η τηλεεργασία. Αλλάζει ο τρόπος ζωής της οικογένειας, ενώ παρατηρούνται τυπικές συμπεριφορές εργαζομένων σε οργανισμούς μέσα στην οικογενειακή εστία Νοικοκυριά – Μικρές Επιχειρήσεις

Ο συντάκτης αναλύει τη μελέτη που έκανε σε νοικοκυριά τα οποία εφαρμόζουν την τηλεεργασία, μέσα από τέσσερις οπτικές γωνίες (πλαίσια) που ανέπτυξαν οι Bolman και Deal. Σκοπός είναι να διαπιστωθούν οι αλλαγές στις ζωές των ανθρώπων που το οικιακό τους περιβάλλον είναι ανεπτυγμένο τεχνολογικά και εφαρμόζεται τηλεεργασία να γίνει κατανοητή η δυναμική της τηλεεργασίας και έτσι να βοηθηθούν τα νοικοκυριά αλλά και οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις παράλληλα με την ανάπτυξη αυτού του είδους της εργασίας Ουσιαστικά αυτό το reframing είναι μια μεθοδολογία που βοηθά στην κατανόηση σύνθετων οργανωσιακών καταστάσεων εξετάζοντάς τις από τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες Organizational Reframing (1)

Οπτικές Γωνίες Οι Bolman και Deal κατέληξαν ότι αυτές οι οπτικές γωνίες είναι: Οι ρόλοι και οι διαδικασίες του δομικού πλαισίου Το ανθρωποκεντρικό πλαίσιο των ανθρώπινων πόρων Το κυριαρχούμενο από συγκρούσεις ανταγωνιστικό πλαίσιο πολιτικής Τα παραγόμενα νοήματα του συμβολικού πλαισίου Organizational Reframing (2)

Μεθοδολογία Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την έρευνα αναλύθηκαν πολλές φορές από διαφορετικές οπτικές γωνίες και πάντα με τη χρήση των πλαισίων Bolman- Deal. Η ιδέα της τηλεεργασίας είναι κάτι καινούργιο και με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η εξαγωγή όσο το δυνατό περισσότερων πληροφοριών για το συγκεκριμένο θέμα. Organizational Reframing (3)

Reframing Analysis (1) Δομικό πλαίσιο (διαδικασίες, ρόλοι σχέσεις) Χαλαρή δομή νοικοκυριού Κατάργηση απόστασης Ευέλικτο ωράριο σε ώρες που αντιστοιχούν σε διαφορετικές ζώνες ώρας Διεύρυνση των συνόρων του νοικοκυριού Συνέπεια: ασάφεια ανάμεσα στη δουλειά και στο σπίτι. Ανάμιξη εργασιακών και μη εργασιακών δραστηριοτήτων

Ανθρωποκεντρικό πλαίσιο (ανάγκες ανθρώπων, συνδυασμος ανθρώπων και μέσων για τις αναγκες του οργανισμού) Η ευκολία της τηλεεργασίας έχει και δυσάρεστες συνέπειες. Η συνεχής αλληλεπίδραση των ξεχωριστών αναγκών των μελών μπορεί περιπλέξει τη διαβίωση. Η εξισορρόπηση των εργασιών του σπιτιού και της δουλειάς είναι συνεχής. Η δικτύωση αλλάζει την επικοινωνία, π.χ. E- mails με ανέκδοτα, ποιήματα, ταινίες, μουσική, ακόμα και οι συναντήσεις/διευθετήσεις συμβαίνουν μέσω δικτύου. Παροχή εύκολης διασκέδασης, χαλάρωσης, αλλά και εκπαί- δευσης, δυνατότητα συμμετοχής σε κάθε είδους επιμόρφωση και υποστήριξη στην ομαδική εργασία. Συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας (ένα θέμα που προκύπτει) Reframing Analysis (2)

Πλαίσιο πολιτικής (ισχύς: διεκδικήσεις, διαφωνίες, διαμάχες, παραχωρήσεις) Η ισχύς εμφανίζεται από τον έλεγχο στα προνόμια και στα χρήματα, και τη μερίδα του λέοντος παιρνουν οι γονεις παρα τα παιδιά. η απόκτηση της ισχύος είναι και συνάρτηση της γνώσης της τεχνολογίας. Πολλές φορές εμφανίζονται συγκρούσεις ανάμεσα σε εκείνους οι οποίοι διαχειρίζονται την τεχνολογία που εξυπηρετεί την εργασία και σε αυτούς που πραγματοποιούν την εργασία. Άλλες συγκρούσεις γίνονται λόγω της χρήσης της τεχνολογίας και της "κατάληψης" του χώρου ή του μηχανήματος. Reframing Analysis (4)

Reframing Analysis (5) Συμβολικό πλαίσιο (νοήματα, δογματα, φόβοι κτλ.) σε όλα τα νοικοκυριά τα προβλήματα στη χρήση του εξοπλισμού ταυτόχρονα με μια άρνηση για να απαλλαγούν από αυτόν. φόβος για τη γρήγορη παλαίωση του εξοπλισμού. η εξοικείωση και η προσπάθεια για εξειδίκευση προσφέρει ανέλιξη στον κοινωνικό περίγυρο ο οποίος λόγω της φύσης της εργασίας προέρχεται από το ίδιο περιβάλλον. ανακάλυψη φθηνών και εύκολων τρόπων επικοινωνίας, η άνεση που προσφέρει το σπίτι στην εργασία. επιβράβευση αυτών που καταπιάνονται με τον εξοπλισμό και την αξιοποίηση του σε διάφορες εργασίες

ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ η χρήση της εξ αποστάσεως εργασίας γίνεται για την μείωση κόστους της επιχείρησης Προφανής ασάφεια σε σημαντικά ζητήματα τα οποία θα αναλάμβανε η επιχείρηση αν δεν εφάρμοζε την εργασία από απόσταση αναδεικνύονται τα προβλήματα όπως η πολύωρη απασχόληση, η σύγκρουση των ρόλων μέσα στο σπίτι, η κοινωνική απομόνωση των συμμετεχόντων, το αίσθημα ανεπάρκειας ενδέχεται στο δείγμα της έρευνας να περιλήφθηκαν περισσότερα νοικοκυριά τα οποία δεν εντάσσονται σε έναν οργανισμό αλλά απλά έχουν οργανώσει μια αυτόνομη "οικογενειακή" επιχείρηση. Μικρό δειγμα. ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (1)

ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΕΔΡΑΣΗ Η έρευνα εστιάζεται περισσότερο στις επενδύσεις που κάνουν οι ίδιοι οι χρήστες προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες που προκύπτουν από την εξέλιξη της τεχνολογίας παρά στην από κοινού χρήση κάποιων προγραμμάτων που διαχέουν τη γνώση εντός του οργανισμού. Γίνεται φανερή η χαλαρότητα των δομών Δημιουργείται η εντύπωση ότι ο καθένας που συμμετέχει, συνεισφέρει όπως ο ίδιος μπορεί χωρίς να υπάρχει ξεκαθάρισμα στους ρόλους. Δεν αναδεικνύεται ο συνδετικός κρίκος μεταξύ στρατηγικής της επιχείρησης και επενδύσεων υποδομής. ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (2)

ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΤΙΚΗ ΩΘΗΣΗ καθιστά σαφές ότι η χρήση της εργασίας από απόσταση δημιουργεί δομές οι οποίες ευνοούν την αναζήτηση, απόκτηση και διασπορά της γνώσης αποτελεί και την βάση για ανάπτυξη νέων εφαρμογών και επιχειρησιακών δραστηριοτήτων ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (3)

Για την ανάπτυξη της τηλεεργασίας θα πρέπει να εξεταστούν: Οι απαιτήσεις από τους οργανισμούς και να καθοριστούν οι στόχοι βάσει και των υποδομών Το θέμα της προτυποποίησης του εξοπλισμού προκειμένου να εξασφαλιστεί διαλειτουργικότητα Η παρακολούθησης των απαιτήσεων και παροχή υποστήριξης προκειμένου να επιτυγχάνεται προσαρμογή στις εξελίξεις της τεχνολογίας αλλά και των συνηθειών των χρηστών Θέσπιση κανόνων για τις νέες εργασιακές συνθήκες, καθορισμός ευθυνών, ασφάλιση, υγιεινή και ασφάλεια, τεχνική υποστήριξη, συμμετοχή στις επενδύσεις κτλ. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ CIBORA

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ HANSETH (1) Και εδώ προβάλλεται η ανάγκη προτυποποίησης. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση του γεγονότος ότι η μια τέτοιου είδους υποδομή δεν στηρίζεται απλά στην τεχνολογία αλλά και στους χρήστες, είτε αυτοί είναι άτομα είτε ολόκληροι οργανισμοί, διαμορφώνοντας ένα κοινωνικοτεχνικό δίκτυο και ως τέτοιο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Υποδεικνύεται ότι η κεντρική ιδέα μιας τέτοιου είδους υποδομής είναι το ότι πρόκειται για μια ετερογενή εγκατεστημένη βάση η οποία αναπτύσσεται διαμοιραζόμενη και είναι ανοιχτή.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ HANSETH (2) Επίσης, αναλύεται η ιδέα της θετικής ανατροφοδότησης στον οργανισμό. Όσο μεγαλύτερη είναι η βάση προκύπτουν θετικά πράγματα, που με τη σειρά τους οδηγούν σε αύξηση της αξιοπιστίας και υιοθέτηση των προτύπων που χρησιμοποιούν πλέον πολλοί. Έτσι ενισχύονται οι χρήστες, αυξάνονται και δημιουργούν έτσι ένα μηχανισμό ανατροφοδότησης. Επιπλέον, το γεγονός της δημιουργίας δικτύων, και στην περίπτωση της εφαρμογής της εξ αποστάσεως εργασίας δημιουργεί παρεμβάσεις οι οποίες ευνοούν το δίκτυο εφόσον όλο και περισσότεροι χρήστες συμμετέχουν σε αυτό (φαινόμενα εξάρτησης λόγω διαδρομής και "κλειδώματος".)

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ MONTEIRO Τη σχέση μεταξύ τεχνολογίας και κοινωνίας στην περίπτωση της ανάπτυξης υποδομών για εργασία από απόσταση περιγράφει και ο Monteiro. Η τεχνολογία οδηγεί τις εξελίξεις και η κοινωνία οδηγεί την τεχνολογία Οι εργαζόμενοι επιθυμούν για διαφόρους λόγους να εργαστούν από το σπίτι. Το ίδιο επιθυμούν και οι επιχειρηματίες. Υπάρχει η τεχνολογία δικτύωσης της εταιρείας με το σπίτι και εξελίσσεται το μοντέλο της τηλεεργασίας. Ωστόσο οι ανάγκες που υπάρχουν από πριν, διαμορφώνονται εκ των υστέρων λόγω της φύσης της τηλεεργασίας και έτσι χρησιμοποιείται το αρχικό μοντέλο με τον τρόπο που εξυπηρετεί τις ομάδες των ανθρώπων.

Λόγω της φύσης της, η εργασία από απόσταση δημιουργεί νέους όρους, σχέσεις και λειτουργίες στα πλαίσια τόσο του οργανισμού όσο και της οικογένειας (ή του νοικοκυριού). Η αυξημένη επίδραση, σε σχέση με κάθε άλλη μορφή εργασίας, στην προσωπική ζωή όχι μόνο του ατόμου το οποίο υιοθετεί (ηθελημένα ή όχι) αυτού του είδους την απασχόληση, αλλά και των συν αυτώ, θα πρέπει να απασχολήσει σοβαρά όλους όσους εμπλέκονται στο σχεδιασμό (επιχειρησιακό, τεχνολογικό αλλά και του θεσμικού υποβάθρου) για τη χρήση αυτού του είδους των συστημάτων. Κριτήρια για τον ορθό σχεδιασμό θα πρέπει να είναι, παράλληλα με την ανάπτυξη του οργανισμού, η διαφύλαξη της ορθής λειτουργίας των θεσμών (ή των λειτουργιών στην περίπτωση του νοικοκυριού) τους οποίους επηρεάζει. Μόνο έτσι θα δοθεί, από κει και πέρα, η ευκαιρία στον καθένα που απασχολείται με αυτόν το νέο τρόπο, να καθορίσει ο ίδιος την σχέση του με τον περίγυρο και την κοινωνία στο βαθμό που του επιτρέπεται βάσει των αναγκών, της γενικότερης αντίληψης, της παιδείας και του χαρακτήρα του. ΣΧΟΛΙΑ