Η ιδιότητα του πολίτη και οι διαδικασίες της εκπαίδευσης στην Ευρώπη Μάθημα: Εκπαιδευτική Πολιτική Αχτύπη Κωνσταντίνα (3108) Διδάσκουσα: Ηλιάδου -Τάχου Σοφία Φλώρινα, 2014

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Ιδιότητα του Πολίτη Νομική Καθορίζεται από θεμελιώδη διεθνή κείμενα Π.Ε. αναγνωρίζει στο άτομο δικαιώματα και το άτομο πρέπει να εκπληρώσει κάποιες δεσμεύσεις. Ψυχολογική Αξίες, αντιλήψεις, στάσεις, πρακτικές επιδιώξεις του ατόμου απέναντι στις πολιτικές ομάδες.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Η Ιδιότητα του Πολίτη.. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ: Τη συμμετοχή του ατόμου στον κυρίαρχο λαό μέσα στο κράτος, τη συμμετοχή του στην άσκηση της εξουσίας. (Αρχικά, συνδέθηκε με την κατοχή δικαιωμάτων  T. H. Marshall) ΣΗΜΕΡΑ: Πολλαπλή ιδιότητα του πολίτη. Η συμμετοχή του ατόμου όχι στη πολιτική εξουσία αλλά στους διάφορους κοινωνικούς θεσμούς, οι οποίοι δομούν την κοινωνία μέσα στο Κράτος. Νέες ερμηνείες της έννοιας πολίτη έχουν αναπτυχθεί σε συνάρτηση και με τις αλλαγές στην οικονομία, την πολιτική, τη δημογραφία και τη κουλτούρα.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Η υπεύθυνη ιδιότητα του πολίτη περιλαμβάνει δύο στοιχεία: Πολιτειακή Ιδιότητα Ο πολίτης είναι ελεύθερος και ίσος προς τους ομοίους του. Εκδηλώνει την ύπαρξή του μέσω της ψήφου του. 2) Υπευθυνότητα Ο άνθρωπος, ως πολίτης, θα πρέπει να λειτουργήσει με όργανα την ελευθερία, τις αμοιβαίες δεσμεύσεις που αυτή επιβάλλει απέναντι στους ομοίους του και την κοινωνία. Άτομο αρετές ταυτότητα συμμετοχή υπευθυνότητα.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Που μπορούν να αποκτηθούν οι πολιτικές αξίες και να καλλιεργηθούν οι (σχετικές) αρετές; 1) «Πεδίο ανάπτυξης της αρετής» Οργανώσεις και θεσμοί της πολιτικής κοινωνίας  οι άνθρωποι μαθαίνουν τις αρχές της αυτοπειθαρχίας, της συνεργασίας και αποκτούν αίσθηση καθήκοντος. 2) Δημιουργία μιας επίσημης μορφής πολιτικής εκπαίδευσης προκειμένου να συμπληρώνονται και να διορθώνονται τα στοιχεία που λαμβάνονται από την πολιτική κοινωνία.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Σύμφωνα με την δεύτερη άποψη, τα σχολεία είναι υποχρεωμένα να διδάσκουν τα παιδιά πώς να εμπλέκονται σε μια διαδικασία κριτικής προσέγγισης συλλογιστικής και ηθικής προοπτικής. Θα πρέπει, δηλαδή, να μάθουν όχι μόνο να συμπεριφέρονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της εξουσίας αλλά να σκέφτονται κριτικά σχετικά με αυτή (Amy Gutmann). Αρκετοί το αμφισβητούν αλλά από την άλλη εκφράζεται η πεποίθηση ότι τα σχολεία μπορούν να αναδιοργανωθούν ώστε να γίνουν αποτελεσματικά πεδία καλλιέργειας πολιτικών και κοινωνικών αξιών – αρετών. Αυτό μπορεί να επιτύχει όχι μέσα από το Αναλυτικό Πρόγραμμα αλλά μέσα από τις πρακτικές.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Πολιτική διαπαιδαγώγηση Εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές. Ερμηνεύεται ως προσπάθεια αλλαγής – τροποποίησης του ψυχικού έθους με σκοπό να συνηθίζουν τα άτομα σε ένα είδος κοινωνίας που απαιτεί τον έλεγχο της βίας και των ακραίων συναισθημάτων. Διαμορφώνει την πολιτική συμπεριφορά, μετατροπής του ατόμου σε πολίτη (διαδικασία πολιτικοποίησης).

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Εκπαιδευτική Δράση Στοχεύει στη παραγωγή και ανάπτυξη ορισμένων φυσικών, πνευματικών και ηθικών καταστάσεων στα παιδιά, στοιχεία τα οποία απαιτούνται και από την πολιτική κοινωνία στο σύνολό της. Επομένως.. Η επιβολή και η εδραίωση μιας πολιτικής εκπαίδευσης συνεπάγεται την ανάπτυξη και την υιοθέτηση μιας «ηθικής πολιτικής ευθύνης και υπευθυνότητας». Οδηγεί, δηλαδή, τους πολίτες στην αυτοπειθαρχία, στον έλεγχο της συμπεριφοράς, στην αποδοχή της υπακοής και στην υποταγή σ’ ένα σύνολο κανόνων.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Υιοθέτηση πολιτικών αρχών και αξιών. Ανάληψη κοινωνικών ρόλων. Συμμετοχή στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Βασικοί στόχοι της πολιτικής κοινωνικοποίησης. Μπορεί η Πολιτική Εκπαίδευση να συμβάλλει στην Πολιτική Κοινωνικοποίηση; Ποια είναι η σχέση αυτών των δυο; Υπάρχουν και θετικές και αρνητικές απόψεις. Αρκετοί θεωρούν την πολιτική εκπαίδευση κομμάτι της πολιτικής κοινωνικοποίησης και άλλοι όχι.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Επειδή το σχολείο θεωρείται ένα σημαντικό φορέα κοινωνικοποίησης νεαρών ατόμων, αναλαμβάνει και την υποχρέωση να παρέχει τις γνώσεις που απαιτούνται για να μάθουν οι μαθητές να υιοθετούν και να εσωτερικεύουν νόρμες, αξίες, στάσεις και συμπεριφορές (Γενική Βιβλιογραφία). Η πολιτική κοινωνικοποίηση προωθείται μέσω της πολιτικής (και κοινωνικής) αγωγής και διδασκαλίας. Τα παιδιά μέσω της πολιτικής εκπαίδευσης (κοινωνική και πολιτική αγωγή) αναπτύσσουν εκείνες τις ικανότητες και τις στάσεις, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας κατάλληλης πολιτικής κουλτούρας.

ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Εφαρμογές Α.Π. Παραπρόγραμμα Καλλιέργεια και ανάπτυξη πολιτικών πεποιθήσεων και διαμόρφωσης στάσεων ζωής. Οι εκπαιδευτικοί να δίνουν έμφαση στην ανάλυση προβληματικών – αμφιλεγόμενων θεμάτων σ’ ένα ανοιχτό περιβάλλον, ώστε οι μαθητές να νιώθουν ελεύθεροι και ασφαλείς για την έκφραση των ιδεών τους (Ειδικές συνθήκες στη σχολική τάξη). Να υπάρχει συζήτηση και διάλογος, τα οποία αποτελούν βασικά εργαλεία για την καλλιέργεια πολιτικών αξιών. Διαμόρφωση δημοκρατικών στάσεων, στην ανάπτυξη πολιτικού ενδιαφέροντος, στην προώθηση του σεβασμού των δικαιωμάτων των άλλων. Συμβάλλοντας

ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Όμως. . . Πόσο μιλάει ο εκπαιδευτικός στη τάξη, πόσο συχνά και με ποιον τρόπο ευνοεί την ανάπτυξη ανοιχτών συζητήσεων στο πλαίσιο της τάξης; Αναπτύσσεται ο διάλογος μεταξύ δασκάλων και μαθητών ή πραγματοποιείται μια απλή μεταφορά γνώσης από τον εκπαιδευτικό στους μαθητές; Κατά τη διάρκεια του μαθήματος παροτρύνονται οι μαθητές για μια διαδικασία ανάλυσης και επεξεργασίας; Οι μαθητές νιώθουν ελεύθεροι να διαφωνήσουν με τον δάσκαλο, μπορούν να εμπλακούν σε μεταξύ τους συζητήσεις, διαφωνίες, αντιπαραθέσεις και ανταλλαγές απόψεων; Ζητείται από τους μαθητές να στέκονται κριτικά απέναντι στη γνώση ή γίνονται απλοί δέκτες μιας επίσημης γνώσης; Στην τάξη επικρατεί πνεύμα ανταγωνισμού ή οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες σεβόμενοι ο ένας τον άλλον;

ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Σχολική ζωή Σχολικό κλίμα Κανόνες κοινής ζωής και συγκρούσεις Αποτελούν χώροι πολλαπλών εμπειριών που διευκολύνουν: την ανάληψη ευθυνών και με κατάλληλους χειρισμούς μπορεί να προωθήσει την πολιτική ανάπτυξη και καλλιέργεια.

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Οι στόχοι συνδέονται με την μετάδοση μια σειράς πληροφοριών σχετικά με τις έννοιες της κοινωνίας, του κράτους, του έθνους και της διεθνούς κοινότητας αλλά και την καλλιέργεια ηθικών αξιών, τη διαμόρφωση πολιτικών στάσεων και ιδεών. Έλλειψη σταθερότητας όσον αφορά τα περιεχόμενα και τους στόχους που συνδέονται με την πολιτική και κοινωνική εκπαίδευση. Αποτελεί χρήσιμο οδηγό για τη δημοκρατική ανάπτυξη και εξέλιξη της κάθε κοινωνίας. Δεν αντανακλά απόλυτα τις κοινωνικές, πολιτικές και αξιακές αλλαγές αλλά εκφράζει τις επίσημες πολιτικές απέναντι σε αυτές. (μεγάλη διάσταση)

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ Ποια είναι, όμως, η συμβολή αυτού του μαθήματος πολιτικής αγωγής στην πολιτική κοινωνικοποίηση των μαθητών; Έρευνες: η πολιτική διαπαιδαγώγηση με την μορφή μαθήματος  μικρή επίδραση στη διαμόρφωση των πολιτικών στάσεων των μαθητών. Πιο μεγάλη και καθοριστική επίδραση  σε παιδιά που ανήκουν σε φυλετικές μειονότητες ή προέρχονται από άλλα λαϊκά στρώματα. Άρα, ο ρόλος του σχολείου στη διαδικασία της πολιτικής κοινωνικοποίησης έχει μεγάλη βαρύτητα σε χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης, δεδομένου ότι σε αυτές τα υπόλοιπα ερεθίσματα είναι πολύ λιγότερα και πιο αδύναμα σε σχέση με τις αναπτυγμένες χώρες.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Γνώση.. Νομικού και πολιτικού χαρακτήρα. Σχετικές με τον σύγχρονο κόσμο. Των αξιών, αρχών και των δικαιωμάτων. - Ισότητα, ελευθερία, αλληλεγγύη. -Αναγνώριση και σεβασμός του ίδιου του ατόμου και των άλλων. - Αποδοχή της διαφορετικότητας. - Εμπιστοσύνη στον άλλον. - Το άτομο ανήκει σε μια ομάδα. Ικανότητα.. - Να συνεργάζεται, να υλοποιεί κοινά προγράμματα. - Επίλυσης συγκρούσεων. - Να παρεμβαίνει στη δημόσια συζήτηση, να επιχειρηματολογεί.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Διαμόρφωση καλών συνηθειών. Δικαιοσύνη Διοικητική και πολιτική οργάνωση. Καθήκοντα οικογενειακής και κοινωνικής ζωής. Έμφαση στη πολιτική εμπλοκή. Δραστηριοποίηση μαθητών. Διαθεματική προσέγγιση της γνώσης. 1η περίοδο 2η περίοδο 3η περίοδο Γνώσεις + πρακτική εφαρμογή (δραστηριότητες) Τα παιδιά συμμετέχουν και μαθαίνουν να αποδέχονται τους όρους και τις δεσμεύσεις της συλλογικής ζωής.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Γενικότεροι στόχοι της πολιτικής εκπαίδευσης στη Γερμανία. Η ευαισθητοποίηση στα πολιτικά προβλήματα. Η ενίσχυση της ετοιμότητας για πολιτικές δράσεις. Επικεντρώνεται (το μάθημα) στον άνθρωπο και στις πράξεις του. Επιδιώκει την ερμηνεία και την κατανόηση των αξιολογικών δομών (αξίες, πεποιθήσεις). Ιδιαίτερα ενισχυμένο είναι και το ζήτημα: της οικολογικής συνείδησης, της ατομικής και συλλογικής ευθύνης για την περιβαλλοντική φροντίδα.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Προτάσεις Πολιτικής και Κοινωνικής Μόρφωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η νέα κυβέρνηση (1997) επιδίωξε την ενσωμάτωση της εκπαίδευσης στην ιδιότητα του πολίτη ως υποχρεωτικού μαθήματος σε όλα τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κάτι το οποίο άρχισε να ισχύει από τον Σεπτέμβριο του 2002. Αργότερα: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση  μάθημα «Προσωπικής, Κοινωνικής Αγωγής και Αγωγής Υγείας»  ανάπτυξη πρωτοβουλιών στη κατεύθυνση της αποδοχής και ανοχής του άλλου. Αγγλικά Σχολεία: Ομοφωνία σχετικά με την σημασία της πολιτικής εκπαίδευσης. Προβληματισμός αναφορικά με τους τρόπους υλοποίησης. Χαρακτηριστικό της Αγγλικής περίπτωσης είναι ότι αν και εκδηλώνονται φιλόδοξες προθέσεις, αυτές στη συνέχεια μετατρέπονται σε γενικές διαπιστώσεις χωρίς σαφείς κατευθύνσεις και προσανατολισμούς στο χώρο της εκπαίδευσης και της διδακτικής.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Εθνικές ιδιαιτερότητες και πολιτικές ευαισθησίες. Το παράδειγμα της Κύπρου. 1960 – 1974: Ελληνικά και Τουρκικά δημόσια σχολεία αναγνώριζαν ως βασικό μέλημα την εθνική εκπαίδευση – διαπαιδαγώγηση. 1980 – 1990: 2 τάσεις  1) η ενίσχυση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας για τους Ελληνοκυπρίους και 2) τουρκικής εθνικής ταυτότητας για τους Τουρκοκυπρίους. Σύγχρονη κυπριακή κοινωνία  ιδιαίτερη ευαισθησία στο ζήτημα της εθνικής ταυτότητας, της κουλτούρας και του πολιτισμού και, κυρίως, της αποδοχής του άλλου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ίδρυση εθνικού ινστιτούτου).

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Βασικοί στόχοι του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος: Ανάπτυξη ελεύθερων και δημοκρατικών πολιτών (πρόοδο της χώρας). Προώθηση της συνεργασίας. Προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, του σεβασμού και της αγάπης μεταξύ των ατόμων και του κόσμου για την επικράτηση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης. Έμφαση στη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη, η οποία εκδηλώνεται με την προσφορά δυνατοτήτων συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, την ενθάρρυνση της συνεργασίας και της υπευθυνότητας, την εξασφάλιση της ισότητας των ευκαιριών σε όλες της πλευρές της κοινωνικής ζωής κ.λπ.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Η πολιτική διαπαιδαγώγηση στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ). Διαπιστώνεται μια μετάβαση από ένα μοντέλο πολιτικής αγωγής, το οποίο αναφερόταν σε πολιτικούς θεσμούς και σε πολιτικές διαδικασίες, σ’ ένα μοντέλο κοινωνικών σπουδών, το οποίο προωθούσε την ανάλυση – επεξεργασία διάφορων κοινωνικών προβλημάτων. Σημαντική διάσταση της αγωγής των μελλοντικών πολιτών στην Αμερικανική Εκπαίδευση είναι το κρυφό πρόγραμμα ή παραπρόγραμμα και, κυρίως, οι κανόνες, οι νόρμες, οι ρουτίνες. Μεγάλη σημασία αποδίδεται στον εορτασμό των εθνικών εορτών, στο ρόλο των εθνικών συμβόλων και των διάφορων εκδηλώσεων θρησκευτικού περιεχομένου στο χώρο του σχολείου, καθώς τονίζεται ότι μέσω αυτών μπορεί να δοθεί έμφαση στα εθνικά, θρησκευτικά και πατριωτικά στοιχεία.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας ..