Οιστρογόνα & ανδρογόνα

Φυλετικές ορμόνες Παράγονται από τις γονάδες και τα επινεφρίδια και είναι απαραίτητες για τη σύλληψη, την ωρίμανση του εμβρύου και την ανάπτυξη των πρωτογενών και δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου κατά την εφηβεία Θεραπευτική χρήση: θεραπεία υποκατάστασης στην αντισύλληψη, στην οστεοπόρωση και στην αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων Συντίθενται από ένα πρόδρομο μόριο, τη χοληστερόλη

Εκλεκτικοί Οιστρογονικοί ρυθμιστές ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ Προγεσταγόνα Εκλεκτικοί Οιστρογονικοί ρυθμιστές Οιστρογόνα Αντίπρογεσταγόνα Ανδρογόνα Αντιανδρογόνα

Οιστρογόνα Η οιστραδιόλη είναι το ισχυρότερο οιστρογόνο που παράγεται και εκκρίνεται από τις ωοθήκες από τις γυναίκες Η οιστρόνη, οιστριόλη είναι λιγότερο ισχυρές και παράγονται από άλλους ιστούς όπως το ήπαρ και τα επινεφρίδια Συνθετικά οιστρογόνα ( αιθύλ-οιστραδιόλη): υπόκεινται σε μικρότερο μεταβολισμό πρώτης διόδου και είναι πιο αποτελεσματικά όταν χορηγούνται από το στόμα σε μικρότερες δόσεις

Οιστρογόνα Μηχανισμός δράσης: αποσυνδέονται από την αλβουμίνη και την σφαιρίνη στο πλάσμα και συνδέονται με ειδικούς πυρηνικούς πρωτεϊνικούς υποδοχείς του κυτταροπλάσματος, το σύμπλεγμα των οποίων εισέρχεται στον πυρήνα και πυροδοτεί σύνθεση της ορμόνης RNA, με αποτέλεσμα τη σύνθεση ειδικών πρωτεϊνών Θεραπευτικές χρήσεις: αντισύλληψη, μετεμμηνοπαυσιακή ορμονική θεραπεία και οστεοπόρωση, πρωτοπαθής υπογοναδισμός Φαρμακοκινητική: Φυσικά οιστρογόνα: απορροφώνται εύκολα από τον γαστρεντερικό σωλήνα, το δέρμα, τους βλεννογόνους και ενδομυϊκά και μεταβολίζονται γρήγορα με χορήγηση από το στόμα Συνθετικά οιστρογόνα: απορροφώνται καλά από το δέρμα, τους βλεννογόνους και όταν χορηγούνται από το στόμα, μεταβολίζονται αργά και αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό από τον οποίο απελευθερώνονται βραδέως (επειδή είναι λιποδιαλυτά) Ανεπιθύμητες ενέργειες: ναυτία, εμετός, οίδημα, πονοκέφαλος, υπέρταση, ευαισθησία μαστών, καρκίνος μαστού, θρομβοεμβολές, έμφραγμα μυοκαρδίου

Εκλεκτικοί τροποποιητές των οιστρογονικών υποδοχέων (SERM) Είναι ουσίες οι οποίες αλληλεπιδρούν στους οιστρογονικούς και εμφανίζουν εκλεκτικό αγωνισμό ή ανταγωνισμό ανάλογα με τον τύπο του ιστού Κλομιφαίνη: Διεγείρει την ωορρηξία Θεραπευτική χρήση: στειρότητα Ανεπιθύμητες ενέργειες: αύξηση του μεγέθους των ωοθηκών, αγγειοκινητικές εξάψεις και οπτικές διαταραχές Ταμοξιφαίνη: Παρηγορική θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του μαστού σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες Μπορεί να προκαλέσει διαταραχές του κύκλου ή κολπικές αιμορραγίες, εξάψεις , ναυτία, έμετους, υπερπλασία και κακοήθειες

Ραλοξιφαίνη: Προληπτική αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στης μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες (μειώνει την οστική απορρόφηση και γενικά τον οστικό ανασχηματισμό) Ανεπιθύμητες ενέργειες: κίνδυνος φλεβοθρόμβωσης, πνευμονικής εμβολής και της θρόμβωσης της φλέβας του αμφιβληστροειδούς Αντενδείξεις: σε έγκυες γυναίκες ή γυναίκες που θέλουν να μείνουν έγκυες ή με ιστορικό θρομβοεμβολικών επεισοδίων, χορήγηση χολεστυραμύνης Τορεμιφαίνη: Όμοιες ιδιότητες με αυτές της ταμοξιφαίνης αλλά δεν αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου Θεραπευτική χρήση: μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο του μαστού

Προγεσταγόνα Η προγεστερόνη, το φυσικό προγεσταγόνο παράγεται από τις γυναίκες και τους άντρες ως απάντηση στην ωχρινοποιητική ορμόνη (LH) Συντίθεται επίσης από τον φλοιό των επινεφριδίων και στα δύο φύλα Στις γυναίκες συμβάλλει στη ρύθμιση της ωοθηλακιορρηξίας, στην εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο και στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την κύηση Δράσεις: Αύξηση του ηπατικού γλυκογόνου Μείωση της επαναρρόφησης νατρίου από τους νεφρούς Αύξηση θερμοκρασίας του σώματος Μείωση ορισμένων αμινοξέων στο πλάσμα Αύξηση απέκκρισης αζώτου στα ούρα

Θεραπευτικές χρήσεις (σε συνδυασμό με οιστρογόνα ή διαδοχικά): διόρθωση ορμονικής ανεπάρκειας, αντισύλληψη, έλεγχος της δυσλειτουργικής αιμορραγίας της μήτρας, δυσμηνόρροια, καταστολή της γαλακτοφορίας μετά τον τοκετό, η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης και η αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου Ανεπιθύμητες ενέργειες: Οίδημα, κατάθλιψη Τα προγεσταγόνα που παρουσιάζουν ανδρογονική δράση μπορούν να αυξήσουν την αναλογία LDL/HDL, να προκαλέσουν θρομβοφλεβίτιδα, πνευμονική εμβολή, ακμή, τριχοφυΐα και αύξηση σωματικού βάρους Αντιπρογεσταγόνα (μιφεπριστόνη): Η μιφεπριστόνη είναι ένας ανταγωνιστής των προγεσταγόνων με μερική αγωνιστική δράση Η χορήγηση της στα πρώτα στάδια της κυήσεως οδηγεί σε αποβολή του εμβρύου Ανεπιθύμητες ενέργειες: Αιμορραγία της μήτρας και ατελής έκτρωση Χρησιμοποιείται για αντισύλληψη

Από του στόματος και εμφυτεύσιμα αντισυλληπτικά Μειώνουν τη γονιμότητα εμποδίζοντας την ωοθυλακιορρηξία, ελαττώνοντας την παραγωγή ή την ωρίμανση των γαμετών και παρεμβαίνοντας στην κύηση Κύριες κατηγορίες αντισυλληπτικών από το στόμα: Συνδυασμένο χάπι: οιστρογόνα + προγεσταγόνα (τριφασικό σχήμα), λαμβάνονται για 21 μέρες και ακολουθεί 7ήμερη διακοπή που επάγει την εμμηνορρυσία Ιδιαίτερα αποτελεσματικά για την αντισύλληψη. Χάπια προγεσταγόνων: περιέχουν 1 προγεσταγόνο (μίνι χάπια) και λαμβάνονται καθημερινά Αποδίδουν μια χαμηλή συνεχόμενη δόση φαρμάκου Είναι λιγότερο αποτελεσματικά από το συνδυασμένο χάπι Εμφυτεύματα προγεσταγόνων: 6 κάψουλες που περιέχουν λεβονοργεστρέλη, και τοποθετούνται υποδόριως στο άνω τμήμα του βραχίονα Το προγεσταγόνο απελευθερώνεται αργά από τις κάψουλες παρέχοντας αντισυλληπτική προστασία για 5 χρόνια περίπου. Φθηνότερο και εξίσου αξιόπιστο με την στείρωση Αντισύλληψη μετά τη συνουσία: υψηλές δόσεις οιστρογόνων χορηγούνται εντός 72 ωρών από τη συνουσία και συνεχίζονται 2 φορές την ημέρα για 5 μέρες (χάπι του επόμενου πρωινού)

Από του στόματος και εμφυτεύσιμα αντισυλληπτικά Μηχανισμός δράσης: Αναστέλλεται η ωορρηξία Ανεπιθύμητες ενέργειες: Κυριότερες: αίσθημα τάσεως των μαστών, κατάθλιψη, ζάλη, οίδημα, κεφαλαλγία, ναυτία, έμετοι. Άλλες: αυξημένη επίπτωση εμφράγματος του μυοκαρδίου, υπέρταση, θρόμβωση των αγγείων του εγκεφάλου και των στεφανιαίων, θρομβοφλεβίτιδα, θρομβοεμβολικά επεισόδια σε γυναίκες άνω των 35 που λαμβάνουν αντισυλληπτικά από το στόμα και καπνίζουν, επίπτωση του καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών, αυξημένη επίπτωση παθολογικών δοκιμασιών ανοχής στη γλυκόζη Αλλαγή στο λιπιδαιμικό προφίλ: Τα οιστρογόνα στο συνδυασμένο χάπι προκαλούν αύξηση της αναλογίας HDL/LDL ενώ τα προγεσταγόνα έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα Αντενδείξεις: ασθενείς με αγγειακή εγκεφαλική και θρομβοεμβολική νόσο, οιστρογόνο-εξαρτώμενα νεοπλάσματα, ηπατική νόσο και ημικρανίες

Ανδρογόνα Είναι μία ομάδα στεροειδών που έχουν αναβολική ή και αρρενοποιητική δράση και στα δύο φύλα Η σημαντικότερη ορμόνη σε αυτή την κατηγορία είναι η τεστοστερόνη η οποία συντίθεται από τα κύτταρα του Leydig στους όρχεις και σε μικρότερα ποσά από τα κύτταρα στις ωοθήκες των θηλέων και στα επινεφρίδια Τα ανδρογόνα είναι απαραίτητα για: Τη φυσιολογική ωρίμανση του άνδρα Τη παραγωγή σπέρματος Την αυξημένη σύνθεση μυϊκών πρωτεϊνών και αιμοσφαιρίνης Τη μειωμένη οστική απορρόφηση Οι συνθετικές διαφοροποιήσεις της δομής των ανδρογόνων αποσκοπούν: στην τροποποίηση της διαλυτότητας και της ευαισθησίας σε ενζυμική διάσπαση και στο διαχωρισμό των αναβολικών και των ανδρογόνων δράσεων

Ανδρογόνα Μηχανισμός δράσης: Είναι παρόμοιος με αυτόν στα οιστρογόνα και τα προγεσταγόνα όπου συνδέονται με έναν ειδικό κυτταροπλασματικό υποδοχέα στο κύτταρο στόχο Στους μύες και στο ήπαρ ο υποκαταστάτης είναι η τεστοστερόνη, στους άλλους ιστούς αύτη πρέπει να μεταβολισθεί σε παράγωγα σαν την DHT (5-α-διυδροτεστοστερόνη) Θεραπευτικές χρήσεις: Ανδρογονικές δράσεις: σε άνδρες με ανεπαρκή έκκριση ανδρογόνων Αναβολικές δράσεις : Θεραπεία γεροντικής οστεοπόρωσης και σοβαρών εγκαυμάτων, ανάρρωση από εγχειρήσεις ή από χρόνιες εξαντλητικές νόσους. Ανάπτυξη: σκελετική ανάπτυξη σε αγόρια πριν την ήβη με υποφυσιακό νανισμό. Ενδομητρίωση (έκτοπη ανάπτυξη του ενδομητρίου) Μη εγκεκριμένη χρήση: αύξηση μυϊκής μάζας, μυϊκής δύναμης και της επιθετικότητας σε αθλητές

Ανδρογόνα Φαρμακοκινητική: Η τεστοστερόνη απορροφάται γρήγορα από το ήπαρ και τους άλλους ιστούς και μεταβολίζεται σε μερικώς ή εντελώς ανενεργά προϊόντα, τα οποία αποβάλλονται κυρίως με τα ούρα αλλά και με τα κόπρανα Χορηγείται ενδομυικώς ή με διαδερμικά αυτοκόλλητα Ανεπιθύμητες ενέργειες: Στις γυναίκες: αρρενοποίηση, ακμή, ανάπτυξη τριχοφυΐας στο πρόσωπο, τραχύτητα φωνής, φαλάκρα ανδρικού τύπου και εκσεσημασμένη ανάπτυξη μυών, διαταραχές της εμμήνου ρύσεως. Αντενδείκνυνται κατά την κύηση Σε άνδρες: πριαπισμός, ανικανότητα, ελαττωμένη σπερματογένεση, γυναικομαστία Σε παιδιά: διαταραχές στην ανάπτυξη Γενικές δράσεις: πρώιμης στεφανιαίας νόσου, εμφάνιση οιδήματος Σε αθλητές: Υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν ηπατικές διαταραχές, αυξημένη επιθετικότητα και ψυχωσικά επεισόδια.

Αντιανδρογόνα Ανταγωνίζονται τη δράση των ανδρικών ορμονών παρεμβαίνοντας στη σύνθεση των ανδρογόνων ή καταλαμβάνοντας τους υποδοχείς τους Δρουν ως συναγωνιστικοί ανταγωνιστές των ανδρογόνων Αναστέλλουν τη δράση των ανδρογόνων στο κύτταρο στόχο Η οξική κυπροτερόνη έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της υπερτρίχωσης στις γυναίκες, ενώ η φλουταμίδη έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη στους άνδρες