ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟ Διδ/σα: Έλ. Κελεσίδου Η μετοχή λειτουργεί στο λόγο είτε με την ονοματική είτε με τη ρηματική της ιδιότητα:   προσδιορίζει όνομα & είναι επιθετική① ή κατηγορηματική② προσδιορίζει ρήμα & είναι επιρρηματική③

Α. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ή ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ  συνήθως είναι έναρθρη & συνήθως επιθετικός προσδιορισμός π.χ. ὁ λάμπων ὀφθαλμός, δηλ.; = ο λαμπρός οφθαλμός ή ο οφθαλμός που λάμπει δηλ. μεταφράζω με επίθετο ή με αναφορική πρόταση)  

B. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ Ας διαβάσουμε την εισαγωγική παράγραφο στη σελίδα 74 Ας διαβάσουμε τα ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή και ας δούμε ένα παράδειγμα σε κάθε κατηγορία: 1) Τα συνδετικά ρ.: εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω, τυγχάνω, φαίνομαι, φανερός εἰμί, λανθάνω κ.ά. συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Αγησίλαος φανερὸς ἦν μάλιστα τοῖς νόμοις λατρεύων. (Ο Αγησίλαος φανερά υπηρετούσε τους νόμους) 2) Τα ρ. έναρξης, λήξης: ἄρχω, ἄρχομαι, παύω, παύομαι, λήγω, διαλείπω κ.ά., συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Οὗτος ἦρξεν ἀδικῶν ἡμᾶς. (Αυτός άρχισε να μας αδικεί.)

3) τα ρ. καρτερίας, ανοχής, κόπου, κορεσμού: καρτερῶ, περιορῶ, ἀνέχομαι, κάμνω, ὑπομένω, ἀρκῶ κ.ά. συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Οἱ Ἀθηναῖοι οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες τῶν ἀντιλεγόντων. (Οι Αθηναίοι δεν ανέχονταν να ακούνε αυτούς που είχαν αντιρρήσεις.) 4) τα ρ. ευεργεσίας, αδικίας, νίκης, ήττας: ἀδικῶ, εὖ ποιῶ, νικῶ, ἡττῶμαι κ.ά. συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Εὖ ἐποίησας ἀναμνήσας με. (Καλά έκανες που μου το θύμισες.) 5) τα ρ. ψυχικού πάθους: χαίρω, ἥδομαι, ἀγανακτῶ, ἄχθομαι, αἰσχύνομαι, χαλεπῶς φέρω, αἰδοῦμαι κ.ά. συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Ἔχαιρεν ἀκούων ταῦτα. [= Χαιρόταν που άκουγε (ή να ακούει) αυτά.]

6) τα ρ. αίσθησης, μάθησης, μνήμης: αἰσθάνομαι, ὁρῶ, ἀκούω, εὑρίσκω, γιγνώσκω, μανθάνω, μέμνημαι, ἐνθυμοῦμαι κ.ά. συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Οὐκ αἰσθάνεσθε ἐξαπατώμενοι; (= Δεν αντιλαμβάνεστε ότι σας εξαπατούν;) 7) τα ρ. δείξης, αγγελίας, ελέγχου: δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω, ἐλέγχω κ.ά. συντάσσονται με ΚΜ, π.χ. Τισσαφέρνης ἐλέγχει Ὀρόντα ψευδόμενον. (Ο Τισσαφέρνης αποδεικνύει ότι ο Ορόντας ψεύδεται)

1) τροπική μετοχή → συνήθως σε ενεστώτα/ π.χ. Γ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ = ισοδυναμεί με επιρρηματικό προσδιορισμό τρόπου, αιτίας, χρόνου, σκοπού, υπόθεσης & εναντίωσης, δηλ. προσδιορίζει ένα ρήμα και δείχνει τον τρόπο, την αιτία, τον χρόνο, τον σκοπό της ενέργειας του ρ. , μια υπόθεση ή εναντίωση. 1) τροπική μετοχή → συνήθως σε ενεστώτα/ π.χ. - Ἦλθεν τρέχων (τρέχοντας) ἐκ Μαραθῶνος. Πώς μεταφράζω; μεταφράζω με τροπική μετοχή, επίρρημα ή εμπρόθετο προσδιορισμό, 2) αιτιολογική μετοχή, π.χ. - Ἀδικίαν ἐπράξατε λύσαντες (επειδή παραβιάσατε) τὰς σπονδὰς. Πώς μεταφράζω; Με αιτιολογική πρόταση.

Γ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ (συνεχίζουμε) 3) χρονική μετοχή → συνήθως σε Αόριστο, ποτέ σε Μέλλοντα, π.χ. Λέξαντες (αφού είπαν) ταῦτα ἀπῆλθον. Πώς μεταφράζω; Με χρονική πρόταση. 4) τελική μετοχή (δείχνει σκοπό)→ πάντα σε Μέλλοντα, π.χ. - Ἦλθον κρυφίως κλέψοντες (για να κλέψουν) τὸν ἵππον. Πώς μεταφράζω; Με τελική πρόταση.

Γ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ (συνεχίζουμε) 5) υποθετική μετοχή→ ποτέ σε Μέλλοντα, π.χ. Θεοῦ θέλοντος (αν θέλει) ταῦτα ποιήσομεν. Πώς μεταφράζω; Με υποθετική πρόταση. 6) εναντιωματική ή παραχωρητική μετοχή → ποτέ σε Μέλλοντα/ συχνά συνοδεύεται από το «καίπερ» ή το «καίτοι», π.χ. - Πολλοί ὄντες (αν και είναι) εὐγενεῖς εἰσίν κακοί. Πώς μεταφράζω; Με εναντιωματική πρόταση.

ΑΡΑ ΠΟΣΑ ΕΙΔΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ; 6 είδη: ΤΡΟΠΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ

Η ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ μπορεί να είναι: ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ή ΑΠΟΛΥΤΗ Εάν, το υποκείμενο της επιρρηματικής μετοχής είναι και υποκείμενο ή αντικείμενο στο ρήμα, π.χ. - Ξενίας ἦλθε φέρων δῶρα. Υ Ρ Μ ΥΜ =Ξενίας= ΥΡ Οἱ βάρβαροι ἐτόξευον αὐτούς ἀναβαίνοντας. Ρ Μ ΥΜ =αὐτούς= ΑΡ

Η ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ μπορεί να είναι: ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ή ΑΠΟΛΥΤΗ Εάν, το υποκείμενο της επιρρηματικής μετοχής δεν έχει άλλο συντακτικό ρόλο στην πρόταση (είναι μόνο υποκείμενο της μετοχής) → Η μετοχή είναι ΑΠΟΛΥΤΗ & συνήθως σε πτώση ΓΕΝΙΚΗ, π.χ. Θεοῦ θέλοντος τούς πολεμίους οἱ σύμμαχοι νικήσουσιν. Υ Μ Μ Α Υ Ρ είναι μόνο Υ της Μ

Σημειώσεις: 1) Το υποκείμενο της μετοχής βρίσκεται στο ίδιο γένος, στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθμό με την μετοχή. 2) Το υποκείμενο της επιθετικής μετοχής είναι το άρθρο της ή το ουσιαστικό που προσδιορίζει. 3) Το υποκείμενο της κατηγορηματικής μετοχής είναι υποκείμενο ή αντικείμενο στο ρήμα. 4) Η μετοχή εκτός από υποκείμενο έχει και αντικείμενο ή κατηγορούμενο (στην περίπτωση που προέρχεται από συνδετικό ρήμα).