Μετρήσεις και Μεταβλητές Μέτρηση (measurement) = η διαδικασία απόδοσης αριθμών στις μελετώμενες μονάδες (συνήθως άτομα), προκειμένου να παρασταθεί η ποικιλία των διαφορετικών μορφών που μπορεί να παρουσιάζει το μετρούμενο χαρακτηριστικό. Το μετρούμενο χαρακτηριστικό ονομάζεται μεταβλητή (variable), καθώς παίρνει διαφορετικές τιμές στα άτομα που διαφέρουν Το είδος μέτρησης, δηλαδή το είδος των κανόνων που χρησιμοποιούνται για την αντιστοίχηση αριθμών στις διαφορετικές μορφές που μπορεί να έχει ένα χαρακτηριστικό οδηγεί σε διαφορετικούς τύπους μεταβλητών Υπάρχουν ποιοτικές (qualitative) και ποσοτικές (quantitative) μεταβλητές Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Ποσοτικές και Ποιοτικές μεταβλητές Ποιοτικές ή Κατηγορικές μεταβλητές Ονομαστική μεταβλητή (nominal variable) Τακτική μεταβλητή (ordinal variable) Ποσοτικές μεταβλητές Συνεχής μεταβλητή (continuous variable) Διακριτή μεταβλητή (discrete variable) Ποσοτικές κλίμακες Kλίμακα (ίσων) διαστημάτων (interval scale) Αναλογική κλίμακα (ratio scale) Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Ποιοτικές μεταβλητές 1. Ονομαστική μεταβλητή (nominal variable/measurement scale) Αναφέρεται στην ταξινόμηση ενός ατόμου σε μία από το σύνολο των κατηγοριών στις οποίες μπορεί να κατηγοριοποιηθεί το μετρούμενο χαρακτηριστικό. Πχ. το φύλο, η εθνικότητα, το θρήσκευμα, ο τύπος προσωπικότητας, η παρουσία/απουσία μιας διαταραχής όπως η δυσλεξία κλπ. Οι κατηγορίες μιας ονομαστικής μεταβλητής πρέπει να πληρούν δύο συνθήκες: να είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες (mutually exclusive), δηλαδή, δεν πρέπει να υπάρχει επικάλυψη των κατηγοριών, έτσι ώστε κάθε άτομο είναι δυνατόν να ανήκει σε μία και μόνο μία από τις κατηγορίες να είναι πλήρεις/εξαντλητικές (exhaustive), δηλαδή οι κατηγορίες να καλύπτουν όλες τις δυνατές περιπτώσεις, έτσι ώστε κάθε άτομο να μπορεί να ενταχθεί σε κάποια από τις κατηγορίες Πρόκειται για την απλούστερη και πιο αδρή κλίμακα μέτρησης, στην οποία οι αριθμοί χρησιμοποιούνται απλά σαν ετικέτες ή κωδικοί για να δηλώσουν την κατηγορία στην οποία ανήκει το άτομο. Οι διαφορές επομένως μεταξύ ατόμων που παίρνουν διαφορετικές τιμές σε μια ονομαστική μεταβλητή δεν είναι ποσοτικές αλλά ποιοτικές και συνεπώς καμιά αριθμητική πράξη δεν είναι εφικτή. Πολλές από αυτές τις κλίμακες περιλαμβάνουν αρκετές κατηγορίες, αλλά άλλες μπορεί να περιλαμβάνουν μόνο δύο κατηγορίες (φύλο, παρουσία/απουσία κάποιου χαρακτηριστικού), οπότε ονομάζονται δίτιμες (binary) Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Τύποι κλειστών ερωτήσεων Διαζευκτικός τύπος ΦΥΛΟ: Άνδρας  Γυναίκα  Πολλών εναλλακτικών απαντήσεων ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Άγαμος/η  Έγγαμος/η  Σε διάσταση  Διαζευγμένος/η  Χήρος/α  ΤΥΠΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΩ : Νηπιαγωγείο  Δημοτικό  Γυμνάσιο  Γ. Λύκειο  ΕΠΑΛ  Άλλο  (σημειώστε τι…………………………………………………….) Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Τύποι κλειστών ερωτήσεων Πολλών εναλλακτικών απαντήσεων Ο σπουδαιότερος λόγος που είμαι καλός/ή στο μάθημα των Αγγλικών είναι: (κύκλωσε τον λόγο που ισχύει κυρίως για σένα) μελετώ στο σπίτι είμαι έξυπνος/η είναι εύκολη γλώσσα μου αρέσει αυτό το μάθημα προσέχω την ώρα του μαθήματος άλλος λόγος Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Τύποι κλειστών ερωτήσεων Πολλαπλών απαντήσεων Ο λόγος που είμαι καλός/ή στο μάθημα των Αγγλικών είναι: (σημείωσε με ένα √ όσα από τα παρακάτω ισχύουν για σένα) προσέχω την ώρα του μαθήματος  μελετώ στο σπίτι  είμαι έξυπνος/η  μου αρέσει αυτό το μάθημα  είναι εύκολη γλώσσα  Η ερώτηση αυτή παράγει 5 δίτιμες μεταβλητές που αφορούν στη εμφάνιση των διαφορετικών αιτιάσεων καλής επίδοσης στο μάθημα Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Ποιοτικές κλίμακες 2. Τακτική μεταβλητή (ordinal variable/measurement scale) αναφέρεται στην ταξινόμηση των ατόμων σε κατηγορίες, αλλά σε αυτή την κλίμακα οι κατηγορίες είναι διατεταγμένες. Πχ. το εκπαιδευτικό επίπεδο, κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, σειρά κατάταξης κλπ. Πχ. ----------------------------------------------------------------------------------------------- ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: Αστική  Ημιαστική  Αγροτική  ΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣ: 0-3 έτη  4-10 έτη  11-25 έτη  25+  Η τακτική κλίμακα είναι περισσότερο πληροφοριακή από την ονομαστική, δεδομένου ότι οι διαφορές μεταξύ ατόμων που παίρνουν διαφορετικές τιμές δεν δηλώνουν απλά την ποιοτική τους διαφοροποίηση αλλά και τη κατεύθυνση της διαφοράς τους. Πάντως, αριθμητικές πράξεις δεν είναι εφικτές ούτε στην περίπτωση της τακτικής κλίμακας, αφού οι διαφορές δεν είναι δηλωτικές μεγέθους. Οι αριθμοί που αντιστοιχούν στις κατηγορίες δεν εκφράζουν μεν ίσες ποσοτικές διαφορές, αλλά διατηρούν την έννοια της διάταξης, δηλαδή η κατηγορία με τον κωδικό 1 προηγείται αυτής με τον κωδικό 2 κλπ. Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Βασικοί Τύποι ερωτήσεων Ανοικτές και κλειστές ερωτήσεις Βασικοί Τύποι ερωτήσεων Ανοικτές και κλειστές ερωτήσεις Οι ανοικτές ερωτήσεις αφήνουν ελεύθερο τον ερωτώμενο να διατυπώσει ο ίδιος την απάντησή του. Οι ανοικτές ερωτήσεις προτιμώνται όταν ο ερευνητής επιθυμεί να έχει την άμεση προσωπική γνώμη των ερωτώμενων, όταν αυτοί έχουν ανεπαρκή ή άνιση πληροφόρηση για το θέμα ή όταν το θέμα είναι πολύπλοκο και ο ίδιος επιζητεί περισσότερες πληροφορίες για τα το οριοθετήσει. Η χρήση τους επιτρέπει την εμφάνιση καινούριων μεταβλητών που μπορεί να βοηθήσουν την έρευνα σε βάθος. Μειονεκτήματα των ανοικτών ερωτήσεων: α) υποκειμενικότητα στην επεξεργασία και ερμηνεία των δεδομένων, β) χρονοβόρα επεξεργασία, γ) συχνά αναπάντητες ή απαντήσεις γενικές και αόριστες Οι κλειστές ερωτήσεις ή προκωδικοποιημένες είναι εκείνες που συνοδεύονται από μια σειρά έτοιμων απαντήσεων και το άτομο επιλέγει μία ή και περισσότερες από αυτές Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Ποσοτικές Μεταβλητές σε 1. Kλίμακα (ίσων) διαστημάτων (interval scale) Πρόκειται για κλίμακα όπου οι αποστάσεις ανάμεσα σε δύο διαδοχικές βαθμίδες αντιπροσωπεύουν ίσα διαστήματα του μεγέθους που μετριέται, δηλαδή δηλώνει ποσότητα. Πχ. Επίδοση, Αναγνωστική Ικανότητα, Δείκτης Νοημοσύνης κλπ. Στις ποσοτικές μεταβλητές ίσων διαστημάτων είναι εφικτές οι βασικές μαθηματικές πράξεις όπως πρόσθεση και αφαίρεση, αλλά όχι ο πολλαπλασιασμός ή η διαίρεση τιμών Πχ. τιμή του Πηλίκου Νοημοσύνης (IQ) 140 δεν σημαίνει ότι το άτομο αυτό έχει διπλάσια νοημοσύνη από ένα άτομο με τιμή 70, όπως θα συνέβαινε αν η μέτρηση αφορούσε χρόνο, απόσταση ή ταχύτητα, αλλά απλά ότι υπερέχει κατά 70 μονάδες της κλίμακας (παρόμοια και οι τιμές της θερμοκρασίας σε βαθμούς Κελσίου ή Φαρενάιτ). Η κλίμακα (ίσων) διαστημάτων (interval scale) είναι περισσότερο αναπτυγμένη από τις δύο προηγούμενες, αφού προσδιορίζει όχι μόνον την ισοδυναμία ή μη μεταξύ των ατόμων, όπως η ονομαστική, ή/και την κατεύθυνση των διαφορών, όπως η τακτική, αλλά προσδιορίζει επιπλέον την ποσοτική διαφορά τους. Στην κλίμακα ίσων διαστημάτων είναι εφικτές οι βασικές μαθηματικές πράξεις όπως πρόσθεση και αφαίρεση. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι δεν είναι δυνατός ο πολλαπλασιασμός ή η διαίρεση τιμών στην κλίμακα αυτή. Ο λόγος είναι ότι σε αυτού του είδους τις κλίμακες το μηδέν δεν είναι απόλυτο, δεν σημαίνει, δηλαδή, απουσία του χαρακτηριστικού που μετριέται, αλλά αποτελεί ένα αυθαίρετο σημείο εκκίνησης. Εξ άλλου η μονάδα μέτρησης, παρόλο που προσδιορίζεται, είναι και αυτή αυθαίρετη. Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Ποσοτικές Μεταβλητές σε 2. Αναλογική κλίμακα (ratio scale) ποσοτική κλίμακα που έχει απόλυτο μηδέν, δηλαδή το μηδέν της κλίμακας δηλώνει απουσία του μετρούμενου χαρακτηριστικού Πχ. τα φυσικά μεγέθη όπως μήκος, πλάτος, όγκος, ταχύτητα αλλά και ο χρόνος ολοκλήρωσης ενός τεστ. Οι τιμές σε μια αναλογική κλίμακα αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές ποσότητες του χαρακτηριστικού που μετράει η κλίμακα, η οποία επιτρέπει τη χρησιμοποίηση μαθηματικών αναλογιών ανάμεσα στις βαθμίδες της. Όλες οι αριθμητικές πράξεις είναι εφικτές σε αυτό το είδος μέτρησης. Η αναλογική κλίμακα είναι η πιο αναπτυγμένη κλίμακα μέτρησης, η οποία απαντάται συνήθως στις φυσικές επιστήμες αλλά όχι πολύ συχνά στις κοινωνικές επιστήμες. Ενέχει όλες τις πληροφορίες των προηγούμενων κλιμάκων αφού προσδιορίζει όχι μόνον την ισοδυναμία ή μη μεταξύ των ατόμων και το μέγεθος και την κατεύθυνση των διαφορών αλλά επιπλέον περιλαμβάνει ένα απόλυτο σημείο μηδέν. Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου

Ποσοτικές Μεταβλητές Οι ποσοτικές μεταβλητές, που μετρούνται είτε σε κλίμακα ίσων διαστημάτων είτε σε αναλογική κλίμακα, μπορεί να είναι συνεχείς (continuous) ή διακριτές (discrete). Οι συνεχείς μεταβλητές μπορούν να πάρουν, θεωρητικά, οποιαδήποτε τιμή σε ένα διάστημα των πραγματικών αριθμών (πχ . ηλικία, ύψος, επίδοση). Οι διακριτές μεταβλητές είναι μεταβλητές του απαριθμιστικού τύπου και μπορούν να πάρουν μόνο ακέραιες τιμές. Απρίλιος 17 Γ. Σαραφίδου