1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Χρυσοβαλάντου Μήλλιου

2 1.Εισαγωγή 2.Θεωρητική Ερμηνεία 3. Εφαρμογή

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

4 Έρευνα & Καινοτομία Η επιστημονική έρευνα προσφέρει νέες γνώσεις σχετικά με τον κόσμο και οδηγεί σε εφευρέσεις/καινοτομίες που αλλάζουν τη ζωή μας. Η εφαρμογή των αποτελεσμάτων της έρευνας στην παραγωγική διαδικασία αυξάνει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και της οικονομίας γενικότερα.

5 Έρευνα & Καινοτομία στην Ευρώπη Η Ευρώπη έχει να επιδείξει ένα πλούσιο παρελθόν ανακαλύψεων και εφευρέσεων. Παραδείγματα: - Κινητά Τηλέφωνα - Αεροπλάνα Airbus - Παγκόσμιος Ιστός (worldwide web)

6 Έρευνα & Καινοτομία στην Ευρώπη Οι μεμονωμένες επιχειρήσεις και τα μεμονωμένα εθνικά ερευνητικά κέντρα δεν διαθέτουν πάντα τους αναγκαίους πόρους για την πραγματοποίηση επιστημονικής έρευνας. → Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της θα πρέπει συλλογικά να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για να προωθήσουν την ευρωπαϊκή έρευνα. → Η ΕE έχει αναπτύξει την Πολιτική Έρευνας & Καινοτομίας (ΠΕ&Κ).

7 Πολιτική Έρευνας & Καινοτομίας Μέσω της πολιτικής αυτής η ΕΕ: - Προωθεί ερευνητικά προγράμματα - Χρηματοδοτεί κοινά έργα - Καταβάλλει προσπάθειες ώστε να εξασφαλίσει την όσο δυνατόν αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων σε όλη την Ευρώπη - Καταρρίπτει όλους τους φραγμούς που παρεμποδίζουν τη συνεργασία μεταξύ επιστημόνων από διαφορετικές χώρες.

8 Πολιτική Έρευνας & Καινοτομίας Στη σύνοδο κορυφής της Λισσαβόνας (Μάρτιος 2000) συμφωνήθηκε ότι η ΕE θα πρέπει να προσπαθήσει να γίνει η ανταγωνιστικότερη οικονομία στον κόσμο μέχρι το Η έρευνα και οι νέες τεχνολογίες έχουν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην επίτευξη αυτού του στόχου. → Ο ρόλος της ΠΕ&Κ εντός της ΕΕ καθώς και το βάρος που δίνεται σε αυτήν την πολιτική αυξήθηκαν σημαντικά. 2001: Oι δαπάνες για την έρευνα αντιπροσώπευαν ποσοστό 1,9 % του ΑΕΠ στην ΕΕ, 3,1 % στην Ιαπωνία και 2,8 % στις ΗΠΑ.

9 2. XΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ (ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ)

10 “Τεχνολογικό Κενό” Το σημείο εκκίνησης της ΠΕ&Κ είναι η άποψη ότι η Ευρώπη δεν καταφέρνει να εκμεταλλευτεί πλήρως τις επιστημονικές και τεχνολογικές της δυνατότητες γιατί οι ερευνητικές της προσπάθειες είναι σκόρπιες, διαμελισμένες και χαρακτηρίζονται από duplication. “Τεχνολογικό κενό” χωρίζει την Ευρώπη από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία όπως φαίνεται από τα διάφορα στατιστικά στοιχεία που κατά καιρούς δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

11 Kenneth Arrow Υποστήριξε ότι υπάρχουν τρεις κατηγορίες προβλημάτων που καθιστούν ακατάλληλο το μηχανισμό της αγοράς στην κατανομή των πόρων σε ότι αφορά τις δραστηριότητες καινοτομίας, εφεύρεσης και τεχνολογικής προόδου. → Για αυτό κρίνεται αναγκαία η κρατική συνδρομή στην “βασική έρευνα”. Βασική έρευνα: Αποτελεί το θεμέλιο της τεχνολογικής προόδου και ορίζεται ως η πειραματική ή θεωρητική δουλειά που πραγματοποιείται κυρίως για την απόκτηση νέας γνώσης σχετικά με τα κύρια θεμέλια που βρίσκονται πίσω από διάφορα φαινόμενα και γεγονότα, χωρίς την ύπαρξη κάποιας συγκεκριμένης εφαρμογής ή χρήσης της γνώσης αυτής στον ορίζοντα (π.χ. nanotechnology).

12 Kenneth Arrow (συν.) Οι τρεις κατηγορίες προβλημάτων είναι οι εξής: 1. Το πρόβλημα της αβεβαιότητας Αβεβαιότητα αναφορικά με το οικονομικό όφελος της βασικής έρευνας. Ο κίνδυνος αποτυχίας είναι μεγάλος, γιατί η έρευνα μπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο και γιατί ακόμη και αν έχει αποτελέσματα, ένας πιο γρήγορος ανταγωνιστής μπορεί να επωφεληθεί από τα αποτελέσματα της. Οι κυβερνήσεις μπορούν πιο εύκολα να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο μια και είναι μεγαλύτερες. Επίσης μπορούν να λάβουν υπόψη τα μακροχρόνια οφέλη που μπορεί να προκύψουν περισσότερο από κοινωνική παρά από ιδιωτική σκοπιά. Πιο συγκεκριμένα, δεν έχει σημασία για την κυβέρνηση αν η επιχείρηση Α ή Β χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα της έρευνας αρκεί αυτά να χρησιμοποιούνται.

13 Kenneth Arrow (συν.) 2. Το πρόβλημα της αδιαιρετότητας Όταν οι αγορές είναι αδιαίρετες, υπάρχουν προβλήματα τόσο στην αποτίμηση της ζήτησης όσο και στην διασφάλιση της πληρωμής. Για παράδειγμα, ένα δημόσιο ερευνητικό πρόγραμμα υγείας μπορεί να ωφελήσει μια ολόκληρη κοινότητα, αλλά αναφορικά με την επιλογή του ποιος θα συνεισφέρει στην κάλυψη του κόστος του, κάποιου μπορεί να γίνουν free-riders απολαμβάνοντας τα οφέλη χωρίς να συνεισφέρουν στην κάλυψη του κόστους. Αδιαιρετότητες μπορούν επίσης να υπάρχουν στην ίδια την έρευνα. Όταν μια βιομηχανία είναι ατομιστική, αποτελείται δηλ. από πολλούς μικρούς παραγωγούς, κανένα μέλος της ίσως να μην μπορεί να σηκώσει το οικονομικό βάρος δημιουργίας μιας καλής μονάδας έρευνας.

14 Ατέλεια Αγορών Κεφαλαίου Οι τραπεζίτες δεν είναι σε θέση να αξιολογήσουν τις δυνατότητες και την αξία των τεχνολογικών ευκαιριών. Για το λόγο αυτό οι κυβερνήσεις έχουν δημιουργήσει μηχανισμούς που διοχετεύουν πόρους σε αυτόν το σκοπό.

15 3. ΕΦΑΡΜΟΓΗ

16 Ιστορική Αναδρομή 1957: Η Συνθήκη της Ρώμης περιέχει μια αόριστη αναφορά στον συντονισμό και την εκλαΐκευση της έρευνας. Ίδρυση του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) ως τμήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δεκαετία του ’80: Με τη δημιουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, η ΕΕ ανέλαβε ευρύτερες αρμοδιότητες προώθησης και συντονισμού της επιστημονικής έρευνας στα κράτη-μέλη της. Θέσπιση των Προγραμμάτων-Πλαισίων.

17 Ιστορική Αναδρομή (συν.) 1986: Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη επιβεβαιώνει ότι η επιστήμη ανήκει πλέον στην κοινοτική αρμοδιότητα. 1992: Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, διευρύνει το ρόλο της ΕΕ στην προώθηση της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης. 2000: Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων αποφασίζουν να κάνουν την EE την πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία της γνώσης στον κόσμο μέχρι το Για να διευκολυνθεί η επίτευξη αυτού του στόχου, ζητούν να δημιουργηθεί ένας Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας.

18 Ιστορική Αναδρομή (συν.) 2003: Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συμφωνούν να αυξήσουν τις δαπάνες για την έρευνα και την ανάπτυξη στο 3 % του ΑΕΠ μέχρι το : Στα πλαίσια συζητήσεων για το έβδομο πρόγραμμα- πλαίσιο αποφασίστηκε η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Συμβουλίου (ΕΕΣ).

19 Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) Αποτελεί ερευνητικό φορέα της ίδιας της ΕΕ. Όχι μόνο παρέχει ανεξάρτητες συμβουλές και τεχνική υποστήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και διενεργεί επιστημονική έρευνα, συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας ασφαλέστερης, καθαρότερης, υγιεινότερης και πιο ανταγωνιστικής Ευρώπης. Δύο πρωταρχικές προτεραιότητες του είναι η κατοχύρωση της ασφάλειας των πυρηνικών αντιδραστήρων, ιδίως στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη, και η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων. Απαρτίζεται από επτά ινστιτούτα εγκατεστημένα σε διαφορετικά σημεία της ΕΕ και διαθέτει συνολικό προσωπικό ατόμων.

20 Προγράμματα - Πλαίσιο Τα προγράμματα-πλαίσια αποτελούν τον κύριο μηχανισμός υποστήριξης της έρευνας από την ΕΕ. Κάθε πρόγραμμα-πλαίσιο διαρκούσε περίπου τέσσερα έτη. Κάθε πρόγραμμα-πλαίσιο ανανεώνεται κατά τρόπο ώστε να ευθυγραμμίζεται με τη συνεχώς εξελισσόμενη φύση της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας και με τις εξελισσόμενες προτεραιότητες της ΕΕ. Το πρώτο πρόγραμμα-πλαίσιο κάλυπτε την περίοδο Το έκτο στη σειρά, κάλυπτε την περίοδο και το τρέχον πρόγραμμα- πλαίσιο, το έβδομο, καλύπτει την περίοδο

21 7 ο Πρόγραμμα - Πλαίσιο Είναι ο φυσικός διάδοχος του 6 ου ΠΠ και αποτελεί καρπό πολυετών διαβουλεύσεων με την επιστημονική κοινότητα, ιδρύματα ερευνών και φορείς χάραξης πολιτικών, όπως και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Σημαντικές διαφορές σε σχέση με προηγούμενα ΠΠ: - Αυξημένο προϋπολογισμό: Αύξηση 63% σε σχέση με το 6ο ΠΠ. Συνολικά 53,2 δισ. Ευρώ. - Εστίαση σε θεματικούς τομείς: Προσεκτική εστίαση σε μείζονα ερευνητικά θέματα (π.χ. υγεία, τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας, διάστημα) έτσι ώστε το ΠΠ να είναι πιο ευέλικτο. - Ίδρυση Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ): Πρώτη πανευρωπαϊκή υπηρεσία για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής επιστημονικής έρευνας αιχμής που εμπεριέχει μεγαλύτερο επενδυτικό ρίσκο αλλά έχει προοπτικές μεγαλύτερου οφέλους.

22 7 ο Πρόγραμμα – Πλαίσιο (συν.) - Χρηματοδοτική διευκόλυνση καταμερισμού του επενδυτικού κινδύνου: Νέα χρηματοδοτική διευκόλυνση για τον καταμερισμό του επενδυτικού κινδύνου που αποσκοπεί στην ενίσχυση της υποστήριξης επενδυτών του ιδιωτικό τομέα σε ερευνητικά έργα, βελτιώνοντας την πρόσβαση σε δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για μεγάλες ευρωπαϊκές ερευνητικές δράσεις. - Ενιαία Υπηρεσία Βοήθειας: Λειτουργία μιας ενιαίας υπηρεσίας βοήθειας (helpdesk), της “υπηρεσίας υποβολής ερωτήσεων έρευνας” ως πρώτο σημείο επαφής για δυνητικούς συμμετέχοντες, παρέχοντας απαντήσεις πάνω σε όλα τα θέματα πουαφορούν την έρευνα που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, όπως και βοήθεια σε φορείς που συμμετέχουν για πρώτη φορά στα ερευνητικά προγράμματα πλαίσιο.

23 7 ο Πρόγραμμα – Πλαίσιο (συν.) Οι προτεραιότητες του περιέχονται σε μια σειρά προγραμμάτων που είναι τα εξής: 1.Πρόγραμμα “Συνεργασία” Ενισχύει τη διασυνοριακή δηλαδή έρευνα, σε κάποιους βασικούς θεματικούς τομείς (υγεία, τρόφιμα, γεωργία, αλιεία και βιοτεχνολογία, τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας, νανοεπιστήμες, νανοτεχνολογίες, η ενέργεια, το περιβάλλον, οι συγκοινωνίες, οι κοινωνικο- οικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, η ασφάλεια και το διάστημα). Δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην πολυεπιστημονική και διαθεματική έρευνα, συμπεριλαμβανομένων των κοινών προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων ανάμεσα σε διαφορετικούς θεματικούς τομείς.

24 7 ο Πρόγραμμα – Πλαίσιο (συν.) 2. Πρόγραμμα “ Iδέες” Το πρόγραμμα αυτό σηματοδοτεί την πρώτη φορά που ερευνητικό πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ χρηματοδοτεί καθαρή διερευνητική έρευνα αιχμής στα όρια της επιστήμης και της τεχνολογίας, ανεξάρτητα από θεματικές προτεραιότητες. Το πρόγραμμα αυτό λοιπόν αποτελεί αναγνώριση της αξίας της βασικής έρευνας για την οικονομική και κοινωνική ευημερία. Το πρόγραμμα αυτό υλοποιείται από το νέο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας.

25 7 ο Πρόγραμμα – Πλαίσιο (συν.) 3. Πρόγραμμα “Άνθρωποι” Παρέχει στήριξη στην κινητικότητα και την επαγγελματική ανέλιξη των ερευνητών τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ. Το πρόγραμμα υλοποιείται με ένα συνεκτικό σύνολο δράσεων “Marie Curie”. 4. Πυρηνική Ενέργεια Αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο εστιάζει στην πυρηνική σύντηξη και τον διεθνή θερμοπυρηνικό πειραματικό αντιδραστήρα ο οποίος πρόκειται να κατασκευαστεί στην Ευρώπη. Το δεύτερο ασχολείται με την πυρηνική ασφάλεια, τη διασφάλιση αποβλήτων πυρηνικών εγκαταστάσεων και την ακτινοπροστασία.

26 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας Στο παρελθόν, οι επιστήμονες-ερευνητές πολύ συχνά θεωρούσαν τους συναδέλφους τους, και ιδίως εκείνους από άλλες χώρες, περισσότερο ως ανταγωνιστές παρά ως πιθανούς συνεργάτες. Η δημιουργία ενός τέτοιου χώρου σημαίνει κατάρριψη των φραγμών που μέχρι σήμερα διαιρούσαν την ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα σε μια πλειάδα διάσπαρτων και μεμονωμένων εθνικών ομάδων.