Αυπνία Αριτζή Ιωάννα Μοριακές Ασθένειες Υπ.Καθ. Φράγκου Μαρία Αυπνία Αριτζή Ιωάννα Μοριακές Ασθένειες Υπ.Καθ. Φράγκου Μαρία

Ορισμός Η αυπνία είναι μια διαταραχή του ύπνου κατά την οποία το άτομο αντιμετωπίζει ανικανότητα να κοιμηθεί ή να κοιμηθεί όσο αυτό επιθυμεί. Πρακτικά η αυπνία ορίζεται ως η θετική απάντηση στις ερωτήσεις: ‘Έχετε δυσκολίες κατά τον ύπνο;’ ‘Δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε;’

Τύποι αυπνίας Παροδική αυπνία : διαρκεί λιγότερο από μία εβδομάδα. Μπορεί να προκληθεί από μια άλλη διαταραχή, από τις αλλαγές στο περιβάλλον του ύπνου, από αλλαγές στο καθημερινό πρόγραμμα, από σοβαρή κατάθλιψη ή από το στρες. Οξεία αυπνία : αδυναμία να πραγματοποιήσει το άτομο ύπνο χωρίς διακοπή για περίοδο μικρότερη από ένα μήνα. Χρόνια αυπνία : διαρκεί για περισσότερο από ένα μήνα. Μπορεί να προκληθεί από μια άλλη διαταραχή, ή μπορεί να είναι η πρωτεύων διαταραχή. Άτομα με υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες ή μετατοπίσεις στα επίπεδα των κυτοκινών είναι πιο πιθανό να έχουν χρόνια αϋπνία.

Αίτια Η χρήση των ψυχοδραστικών φαρμάκων (όπως διεγερτικά), τα βότανα , η καφεΐνη , η νικοτίνη , η κοκαΐνη , οι αμφεταμίνες , η μεθυλφαινιδάτη , η αριπιπραζόλη , MDMA ,η μοδαφιλίνη ή η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Απόσυρση από αγχολυτικά φάρμακα όπως οι βενζοδιαζεπίνες ή αναλγητικά- όπως τα οπιοειδή. Περιοδική διαταραχή της κίνησης των άκρων ( PLMD ) , η οποία εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και μπορεί να προκαλέσει αφυπνίσεις. Μεταπτώσεις ορμονών όπως εκείνες που προηγούνται της εμμηνόρροιας και εκείνων κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης.

Αίτια Φόβος, άγχος,συναισθηματική ή ψυχική ένταση , προβλήματα εργασίας , οικονομική πίεση, πένθος. Ψυχικές διαταραχές όπως η διπολική διαταραχή, η κλινική κατάθλιψη, διαταραχή γενικευμένου άγχους, διαταραχή μετα-τραυματικού στρες, σχιζοφρένεια, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και άνοια. Νευρολογικές διαταραχές και εγκεφαλικές βλάβες. Υπερθυρεοϊδισμός και ρευματική αθροίτιδα. Jet lag

Στεροειδείς Ορμόνες και Αυπνία Έχουν διεξαχθεί μελέτες που συνδέουν τις Στεροειδείς Ορμόνες με την Αυπνία. Αλλαγές στα επίπδα: της κορτιζόλης, της προγεστερόλης (κατα τον γυναικείο κύκλο) και των οιστρογόνων (στην εμμηνόπαυση) συνδέονται με αυξημένα περιστατικά αυπνοίας.

Κορτιζόλη Η κορτιζόλη είναι μια στεροειδής ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια. Είναι η κύρια ορμόνη του άγχους και είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση της αντίδρασης του οργανοσμού «fight or flight» σε στρεσογόνες καταστάσεις. Όταν το σώμα είναι κάτω από χρόνιο στρες, τα επίπεδα της κορτιζόλης παραμένουν σε υψηλά. Τα επίπεδα της θα πρέπει να είναι κατώτερα κατά τη διάρκεια της νύχτας, το οποίο επιτρέπει στο σώμα να χαλαρώσει και να αναζωογονηθεί. Αλλά εάν τα επίπεδα της κορτιζόλης είναι σταθερά πολύ υψηλά, το άτομο πάσχει από αυπνοία παρόλο που μπορεί να αισθάνεται υποτονικό άπό την κούραση της ημέρας.

Οιστρογόνα Πολλές γυναίκες έχουν αναφέρει αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου (που απεικονίζουν τα συμπτώματα της αϋπνοίας) μετά την είσοδό τους στην εμμηνόπαυση. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω των χαμηλότερων επιπέδων των οιστρογόνων. Τα χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων μπορεί να προκαλέσουν εξάψεις, αλλαγές στις αντιδράσεις του στρες ή συνολική μεταβολή στον κύκλο του ύπνου. Θεραπεία με οιστρογόνα, καθώς και με συμπληρώματα οιστρογόνων-προγεστερόνης μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση του ύπνου των γυναικών με εμμηνόπαυση.

Προγεστερόνη Τα χαμηλά επίπεδα της προγεστερόνης κατά το τέλος της ωχρής φάσης του έμμηνου κύκλου σχετίζονται επίσης με τα συμπτώματα αυπνίας (όπως επίσης η αύξηση της επιθετικότητας, η αλλαγές στη διάθεση, κ.α.).

Θεραπευτική αγωγή Αντισταμινικά Τα αντιισταμινικά διφαινυδραμίνη και δοξυλαμίνη χρησιμοποιούνται ευρέως ως βοηθήματα ύπνου (π.χ.Benadryl). Η αποτελεσματικότητα αυτών των παραγόντων μπορεί να μειωθεί με την πάροδο του χρόνου. Ενώ ο εθισμός δεν φαίνεται να είναι ένα ζήτημα με αυτή την κατηγορία των φαρμάκων, μπορούν να προκαλέσουν rebound-effects και εξάρτηση μετά από απότομη διακοπή της χρήσης.

Θεραπευτική αγωγή Βενζοδιαζεπίνες Η πιο συχνή κατηγορία υπνωτικών που προβλέπονται για την αϋπνία είναι οι βενζοδιαζεπίνες.Οι βενζοδιαζεπίνες δεσμέυονται στους GABAA υποδοχείς. Ωστόσο, ορισμένες βενζοδιαζεπίνες ( υπνωτικές βενζοδιαζεπίνες) έχουν σημαντικά υψηλότερη δραστικότητα κατά την υπομονάδα α1 του υποδοχέα GABAΑ σε σύγκριση με άλλες βενζοδιαζεπίνες Π.χ. τριαζολάμη και τεμαζεπάμη υψηλότερη δραστικότητα κατά την υπομονάδα α1 ανώτερα καταπραϋντικά-υπνωτικά – , αλπραζολάμη και διαζεπάμη υψηλότερη δραστικότητα στην α2 υπομονάδα  ανώτεροι αγχολυτικοί παράγοντες

Θεραπευτική Αγωγή Υπομονάδα α1 Υπομονάδα α2 Σχετίζεται με την αναπνευστική καταστολή, μείωση κινητικότητας, αμνησία κ.α. Υπομονάδα α2 Σχετίζεται με την αγχολυτικη δραστικότητα και άρση αναστολών. Για το λόγο αυτό, ορισμένες βενζοδιαζεπίνες είναι καλύτερα προσαρμοσμένες για τη θεραπεία της αϋπνίας από τις άλλες. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν σε ανοχή, φυσική εξάρτηση καθώς και στο σύνδρομο στέρησης μετά τη διακοπή βενζοδιαζεπινών, ειδικά μετά συνεπή χρήση επί μακρές χρονικές περιόδους.

Θεραπευτική Αγωγή Αντικατταθληπτικα: δοξεπίνη, μιρταζαπίνη, τραζοδόνη μπορεί να έχουν κατασταλτική δράση και συνταγογραφούνται για τη θεραπεία της αϋπνίας. Μελατονίνη : Παρέχεται κυρίως σε παιδιά με Υπερκινητικότητα και Μαθησιακές δυσκολίες τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολία στον ύπνο

Familial Fatal Insomnia (FFI -Θανατηφόρα Οικογενειακή Αυπνία)

FFI Η Θανατηφόρα Οικογενειακή Αϋπνία ( FFI ) είναι μια πολύ σπάνια επικρατής αυτοσωματική κληρονομική νόσος του εγκεφάλου. Σχεδόν πάντα προκαλείται από μια μετάλλαξη στην PrPC πρωτεΐνη. Μπορεί να αναπτυχθεί και αυθόρμητα σε ασθενείς και τότε ονομάζεται Σποραδική Θανατηφόρα Αϋπνία ( SFI) . Η FFI δεν έχει καμία γνωστή θεραπεία και περιλαμβάνει προοδευτικά επιδεινομένη αϋπνία, η οποία οδηγεί σε παραισθήσεις, παραλήρημα, και καταστάσεις πλήρους σύγχυσης. Η μέση διάρκεια επιβίωσης για ασθενείς που διαγιγνώσκονται με FFI μετά την έναρξη των συμπτωμάτων είναι 18 μήνες. Η μεταλλαγμένη πρωτεΐνη , που ονομάζεται PrPSc , έχει βρεθεί μέσα σε μόλις 40 οικογένειες σε όλο τον κόσμο.Αν μόνο ο ένας γονέας έχει το γονίδιο , οι απόγονοι έχουν κίνδυνο κατά 50% να κληρονομήσουν αυτό το γονίδιο και συνεπώς την ανάπτυξη της νόσου . Η πρώτη καταγεγραμμένη θύμα ήταν ένας Ιταλός , ο οποίος πέθανε στη Βενετία το έτος 1765.

FFI (η μετάλλαξη) To γονίδιο PRNP το οποίο παρέχει τις πληροφορίες για τη δημιουργία της Prion πρωτείνης PrPc βρίσκεται στο χρωμόσωμα 20 στη θέση p13. Τόσο οι ασθενείς της FFI όσο και της Creutzfeldt-Jakob έχουν μία μετάλλαξη στο κωδικόνιο 178 στο γονίδιο που είναι υπεύθυνο για την πρωτείνη prion. Άρα : αλλαγή αμινοξέος στην θέση 178 : μια ασπαραγίνη βρίσκεται αντί του φυσιολογικού ασπαρτικού οξέος . ΚΑΙ ....! μεθειονίνη στη θέση 129 (αν υπάρει Βαλίνη τότε έχουμε Creutzfeldt-Jakob).

FFI (τα στάδια) Η ασθένεια έχει τέσσερα στάδια, σε διάστημα 7 έως 18 μήνες: Ο ασθενής πάσχει λόγω αύξησης της αϋπνίας, με αποτέλεσμα κρίσεις πανικού, παράνοια και φοβίες. Το στάδιο αυτό διαρκεί για περίπου 4 μήνες. Οι κρίσεις πανικού γίνονται αισθητές, για περίπου άλλους 5 μήνες. Πλήρης ανικανότητα για ύπνο,η οπόια συνοδεύεται από ταχεία απώλεια βάρους. Αυτό διαρκεί για περίπου 3 μήνες. Ο ασθενής σταματά να ανταποκρίνεται σε θεραπείες. Αυτή είναι η τελική εξέλιξη της νόσου (6 μήνες), μετά την οποία ακολουθεί ο θάνατος.

FFI (θεραπεία) Δεν υπάρχει θεραπεία έως σήμερα. Η Γονιδιακή θεραπεία είναι ανεπιτυχής. Η υποκέιμενη ασθένεια δεν μπορεί να αντιστραφεί. Μόνο φάρμακα που στοχέυουν στα συμπτώματα και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.

Βιβλιογραφία Schenkein J, Montagna P (2006). "Self management of fatal familial insomnia. Part 1: what is FFI?". MedGenMed Cortelli, Gambetti, Montagna, Lugaresi, & Lugaresi, E. (1999). "Fatal familial insomnia: clinical features and molecular genetics". Journal Of Sleep Research Hirshkowitz, Max (2004). "10, Neuropsychiatric Aspects of Sleep and Sleep Disorders (pp. 315–340)". In Stuart C. Yudofsky and Robert E. Hales. Essentials of neuropsychiatry and clinical neurosciences Insomnia > Complications. Mayo Clinic. Retrieved on May 5, 2009 Rosenberg, R. P. (2006). "Sleep Maintenance Insomnia: Strengths and Weaknesses of Current Pharmacologic Therapies". Annals of Clinical Psychiatry

. Thank you