ΜΑΘΗΜΑ 3 Το κράτος, το έθνος και οι υπερεθνικοί οργανισμοί

ΘΕΜΑ 1 ΣΥΓΚΡΙΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ  Green, Nancy 2004 Οι Δρόμοι Της Μετανάστευσης  ΚΕΦ. 3 Γαλλοαμερικάνικες ιστορίες  Μεταναστευτικές πολιτικές στις ΗΠΑ και στη Γαλλία  Ομοιότητες και διαφορές  Τα φαντασιακά και νομικά σύνορα του ανήκειν αλλάζουν  Το κράτος ρυθμιστής του μεταναστευτικού πληθυσμού μέσα από το «ξεδιάλεγμα»

ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ  Ποιος θεωρείται «ξένος», ποιος «δικός μας»;  Πως και γιατί αλλάζει αυτή η έννοια  Ποιος είναι ο ρόλος του κράτους στην αντιμετώπιση των μεταναστών  Ποιες οι ομοιότητες – διαφορές;  Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό;

Μεταναστευτική πολιτική Γαλλία – ΗΠΑ  Κοινά σημεία  Ζήτηση εργατικών χεριών μεταναστών  Επιλογή «επιθυμητών» μεταναστών  Διαφορές  Διαφορετικοί λόγοι «έλξης» μεταναστών  Εποίκιση (ΗΠΑ), υπογεννητικότητα (Γαλλία)  Διαφορετικοί ρυθμοί «έλξης» μεταναστών  ΗΠΑ «έκλεισαν» 1920, Γαλλία συνεχής ζήτηση

Ρύθμιση αποκλεισμού μεταναστών  Γαλλία: ανεπιθύμητοι Γερμανοί μετά το 1ο ΠΠ, ελαστική πολιτική για υπόλοιπους  ΗΠΑ: πιο έντονη ανησυχία για «ανεπιθύμητους» μετανάστες  Αποκλεισμός Κινέζων δια νόμου (1882)  Αποκλεισμός «αναλφάβητων, Ασιατών, επαναστατών» (1917)  Αποθάρρυνση εισόδου Ν. Ευρωπαίων  Ποσόστωση ανά εθνική ομάδα ( )

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΑΛΛΙΑ ΗΠΑ  Ποια αυτό-εικόνα των 2 χωρών;  ΗΠΑ: «χώρα μεταναστών»  Γαλλία: «ομοιογένεια» και «χώρα ασύλου»  Επιλεκτική μνήμη  Τι ξεχνιέται στην εικόνα αυτή;

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ «ΑΛΛΟΥ»  Γαλλία: ο ξένος (etranger) μετατρέπεται σε μετανάστη (immigre), παραμένει «ο άλλος»  ΗΠΑ: ο αλλοδαπός (alien) προς αφομοίωση, μετατρέπεται σε Αμερικανό μέσα από το χωνευτήρι (melting pot) («αμερικανοποίηση»)  Σήμερα: πολυπολιτισμικότητα

ΘΕΜΑ 2 ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ  Βεντούρα, Λίνα 2009  Εθνικό κράτος και σύγχρονες μεταναστεύσεις: τάσεις, πολιτικές, προσεγγίσεις  Σύγχρονα Θέματα 107: 23-36

ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ  Αυξανόμενη σημασία του έθνους-κράτους στη ρύθμιση της μετανάστευσης κατά τον 20ο αιώνα  Μετατόπιση της μεταναστευτικής πολιτικής από τα έθνη-κράτη στο υπερεθνικό επίπεδο από το τέλος του 20ου αι.  Νέες τάσεις του μεταναστευτικού φαινομένου μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου (1989)  Σκιαγράφηση των πιο πρόσφατων θεωρητικών αναζητήσεων για την κατανόηση της μετανάστευσης

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ  Δεν άλλαξε το γενικό ποσοστό (3%) μεταναστών από το 1910 μέχρι σήμερα  Τα έθνη-κράτη δεν επιδιώκουν πλέον την προσέλκυση μεταναστών  Αύξηση εθνών-κρατών : από 51 (1945) σε 191 σήμερα. Επιπτώσεις;  Δημιουργία νέων εσωτερικών συνόρων σε πρώην ομόσπονδα κράτη (ΕΣΣΔ – Γιουγκοσλαβία)

ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ;  Αύξηση εθνικισμού στην αντιμετώπιση μεταναστών  Για το θέμα αυτό βλέπε Βεντούρα, Μετανάστευση και Έθνος (1994)  Έλεγχος μεταναστευτικών ροών από το έθνος-κράτος – μεταναστευτική πολιτική

ΠΩΣ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ;  Χάραξη και έλεγχος συνόρων  Διαβατήρια και άλλα ταξιδευτικά έγγραφα  Ταξινόμηση μεταναστών σε κατηγορίες  Θέσπιση νόμων για  Αγορά εργασίας  Έλεγχος εισόδου  Άδεια παραμονής  Πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες  Απόκτηση ιθαγένειας

Μεταναστευτικές πολιτικές στην Ευρώπη  : ένταξη μεταναστών, μείωση διακρίσεων για τους παλιούς μετανάστες  Περιοριστικά μέτρα για τους νέο- εισερχόμενους  Σημασία της άδειας παραμονής  Μετά το 1990: κατάρρευση του κοινωνικού κράτους  περιορισμός κοινωνικών δικαιωμάτων για γηγενείς και μετανάστες  Αύξηση της ξενοφοβίας

ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ  Οργανισμοί  Ευρωπαϊκή ΄Ενωση  ΟΗΕ  ΟΟΣΑ  ΙΟΜ  Στόχοι πολιτικής  Περιορισμός παράτυπης μετανάστευσης  Περιορισμός εμπορίου ανθρώπων  Προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων

ΣΤΗΝ ΕΕ  Δεκαετία 90: Συνθήκη Σέγκεν, Μάαστριχτ  Ενιαίος ευρωπαίος χώρος χωρίς σύνορα  Ευρώπη Φρούριο  Διεύρυνση (12 νέα μέλη)  2004 κοινή ευρωπαϊκη πολιτική σε ζητήματα μετανάστευσης  Οικογενειακή επανένωση  Νομιμοποίηση μακρόχρονων μεταναστών  Κοινές διαδικασίες ασύλου  Καταπολέμηση παράτυπης μετανάστευσης

ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ  Πολλαπλασιασμός των τόπων αποστολής και υποδοχής  Κοινωνική διαφοροποίηση των μεταναστευτικών ροών  Εμφυλες διαφοροποιήσεις, θηλυκοποίηση  Προσωρινή μετανάστευση  Παράτυπη μετανάστευση 10-15%  Μεταναστευτική βιομηχανία

ΘΕΜΑ 3 Η δεύτερη γενιά σε εξέγερση  Robert Castel, 2011 "Οι δυσμενείς διακρίσεις. Το έλλειμμα της ιδιότητας του πολίτη στους νέους των προαστίων"- Στο Λ.Βεντούρα, Μετανάστευση και κοινωνικά σύνορα, σ  C-QJ1c C-QJ1c

Κεντρικά επιχειρήματα  Οι νέοι μετανάστες των προαστίων δεν είναι ούτε «μέσα» ούτε «έξω» από τη γαλλική κοινωνία  Είναι Γάλλοι πολίτες, αλλά δεν απολαμβάνουν πλήρως την ιδιότητα του πολίτη  Αντιδρούν στο αδιέξοδο που τους περιμένει

Η κατασκευή των προαστίων ως χώρου εκτόπισης  Τα νέα προάστια ως λύση για τη μεταπολεμική κρίση κατοικίας  Διπλή δυναμική υποβάθμισης  «εθνοτικοποίηση»  Φτωχοποίηση  Στα προάστια το ποσοστό φτώχειας διπλάσιο  Αντιδρούν κυρίως οι νέοι μεταναστευτικής προέλευσης

Γαλλικά προάστια  Δεν είναι «γκέτο» όπως πχ στο Σικάγο  Μεγάλος αριθμός (10% του αστικού πληθυσμού)  Εθνοτική ετερογένεια, ζουν μαζί με Γάλλους  Οι νέοι μετανάστες δεν είναι «αποκλεισμένοι»  Κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα  Συμμετέχουν στο γαλλικό πολιτισμό

Άνιση μεταχείριση  «Ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα, όχι στις συνοικίες» (σύνθημα των ταραχών του 2005)  Αίσθημα αδικίας  Στίγμα  Ελλείμματα στην ιδιότητα του πολίτη  Διακρίσεις

Διακρίσεις  Αστυνομία  Δικαιοσύνη  Πρόσβαση στην εργασία  Ανεργία  Εργασία  Εκπαίδευση  Ταύτιση με ισλαμισμό

Μετανάστες και κρίση στην Αθήνα  suspended suspended