Η αξιολογηση των εκπαιδευτικων στισ χωρεσ τησ ευρωπησ Κασιμάτη Κατερίνα Eπίκ. Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Α.Σ.Π.ΑΙ.Τ.Ε

Αγγλία Η διαχείριση της απόδοσης (School Teacher Performance Management) είναι η διαδικασία: α) της αξιολόγησης της συνολικής απόδοσης του εκπαιδευτικού και του διευθυντή της σχολικής μονάδας και β) του σχεδιασμού της επαγγελματικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού στο πλαίσιο του αναπτυξιακού σχεδίου της σχολικής μονάδας.

Διαφοροποίηση αξιολόγησης ανάλογα με την επαγγελματική βαθμίδα Διαφοροποίηση αξιολόγησης ανάλογα με την επαγγελματική βαθμίδα Η αξιολόγηση είναι διαφορετική σε κάθε επαγγελματική βαθμίδα Πέντε βαθμίδες Q (Qualified teachers) C (Core) P (Post Threshold) E (Excellent teachers) A (Advanced Skills Teachers)

Χαρακτηριστικά της αξιολόγησης Η αξιολόγηση είναι υποχρεωτική και ετήσια. Η αξιολόγηση μπορεί να εφαρμοστεί και μετά από αίτημα του εκπαιδευτικού όταν θέλει να αλλάξει βαθμίδα(μέχρι 3 φορές). Η αξιολόγηση διεξάγεται σε σχολικό επίπεδο και στηρίζεται κυρίως στην αξιολόγηση από ομότεχνους.

Αρμόδιοι φορείς Σχολικά Συμβούλια (Schools’ Governing Bodies) Οι διευθυντές Οι εκπαιδευτικοί (μπορούν να αξιολογήσουν ομότεχνους)

Πρότυπα αναφοράς Τα επαγγελματικά στάνταρντ προσδιορίζουν τι είναι «καλή» διδασκαλία για κάθε επαγγελματική βαθμίδα (Σεπτέμβριος, 2007).

Διαστάσεις που αξιολογούνται Επαγγελματικά χαρακτηριστικά π.χ. σχέσεις με μαθητές, εφαρμογή της πολιτικής του σχολείου, συνεργασία με συναδέλφους, επιμόρφωση Επαγγελματική γνώση π.χ. γνώση για διδασκαλία και μάθηση, αξιολόγηση, γνώση προγράμματος σπουδών κ.λπ. Επαγγελματικές δεξιότητες: π.χ. σχεδιασμός, αξιολόγηση, ικανότητα για δημιουργία μαθησιακού περιβάλλοντος κ.λπ.

Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι αρμοδιότητα του αξιολογητή. Κριτήρια αξιολόγησης Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι αρμοδιότητα του αξιολογητή. Έχουν γίνει αποδεκτά από τον αξιολογούμενο πριν αρχίσει η αξιολογική διαδικασία. Πρέπει να είναι σαφή, με συγκεκριμένο στόχο, να διακρίνονται για τη σπουδαιότητα και την καταλληλότητά τους, να λαμβάνουν υπόψη τα δεδομένα του σχολείου και τις ανάγκες του αξιολογούμενου.

Μέθοδοι και εργαλεία αξιολόγησης Διατύπωση στόχων (συζήτηση με τον εκπαιδευτικό και γραπτή αποτύπωση στόχων και προτεραιοτήτων) Σχεδιασμός και ανασκόπηση επίδοσης (εξέταση αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν σε σχέση με τους στόχους και προτεραιότητες που είχαν τεθεί, αναγνώριση των επιτευγμάτων καθώς των τομέων βελτίωσης ή περαιτέρω εξέλιξης). Παρατήρηση στην τάξη σύμφωνα με το πρωτόκολλο του σχολείου (τουλάχιστον τρεις ώρες). Ατομικές συνεντεύξεις. Άλλες πηγές (σύμφωνα με την κρίση του αξιολογούμενου).

Οι αξιολογητές υποχρεούνται να επιμορφωθούν. Αξιολογητές Ο διευθυντής μπορεί να είναι ο αξιολογητής των υπολοίπων εκπαιδευτικών του σχολείου ή μπορεί να αναθέσει αυτόν τον ρόλο σε άλλον αξιολογητή. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιολογήσουν ομότεχνους εάν έχουν πιστοποιηθεί ως αξιολογητές. 2 ή 3 μέλη του σχολικού συμβουλίου αξιολογούν σε ετήσια βάση τον διευθυντή. Οι αξιολογητές υποχρεούνται να επιμορφωθούν.

Χρήση αποτελεσμάτων αξιολόγησης Η διαχείριση της απόδοσης είναι η διαδικασία –κλειδί για τη βαθμολογική και επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών. Η βαθμολογική εξέλιξη στην περίπτωση των ανώτερων βαθμών/κλιμακίων συνοδεύεται από μισθολογική εξέλιξη. Την ευθύνη για τις περιπτώσεις των εκπαιδευτικών που κρίνονται ανεπαρκείς έχει το σχολικό συμβούλιο.

Σύνδεση αξιολόγησης εκπαιδευτικού και αυτοαξιολόγησης σχολικής μονάδας Τα στοιχεία που συλλέγονται από τη διαχείριση της απόδοσης των εκπαιδευτικών… χρησιμοποιούνται στην αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας και του αναπτυξιακού της σχεδίου.

Πορτογαλία Μέχρι το 2007 η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ήταν μια γραφειοκρατική διαδικασία : Η βαθμολογική/ μισθολογική εξέλιξη του εκπαιδευτικού συνδεόταν αποκλειστικά και μόνο με την προϋπηρεσία. Το 2007 εισάγεται ένα νέο μοντέλο αξιολόγησης εκπαιδευτικών μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων για την αξιολόγηση του δημόσιου τομέα (2004).

Από το 2007 μέχρι το 2012 εφαρμόστηκαν συνολικά τρία μοντέλα αξιολόγησης Επικρατεί μεγάλη αναταραχή στην εκπαιδευτική κοινότητα εξαιτίας της εφαρμογής της αξιολόγησης, αλλά…. …όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι απαραίτητη, διαφωνούν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της.

Σκοπός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών Η αξιολόγηση θεωρείται εργαλείο για επαγγελματική ανάπτυξη και βελτίωση διδακτικής πρακτικής αλλά και για βαθμολογική εξέλιξη.

Στόχοι της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών Βελτίωση παιδαγωγικής πρακτικής Βελτίωση ατομικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού Προώθηση ομαδικής εργασίας εκπαιδευτικών για βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων Προσδιορισμός επιμορφωτικών αναγκών εκπαιδευτικών Διάκριση και ανταμοιβή ικανών επαγγελματιών Προώθηση αριστείας και ποιότητας των σχολικών μονάδων Προσδιορισμός παραγόντων που επηρεάζουν το επαγγελματικό αποτέλεσμα Παροχή δεικτών απόδοσης για το εκπαιδευτικό προσωπικό

Χαρακτηριστικά της αξιολογικής διαδικασίας Αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών Είναι υποχρεωτική για όλους τους εκπαιδευτικούς Η αξιολόγηση είναι εσωτερική, διενεργείται στο σχολείο και στηρίζεται κυρίως στην αξιολόγηση από ομότεχνους(peer evaluation) Η αξιολόγηση γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός από τις περιπτώσεις αξιολόγησης δόκιμων εκπαιδευτικών (μετά το πρώτο έτος) αξιολόγηση συμβασιούχων εκπαιδευτικών (στο τέλος της σύμβασής τους )

Αρμοδιότητες για αξιολόγηση εκπαιδευτικών Το Υπουργείο Παιδείας ρυθμίζει το θεσμικό πλαίσιο και το αξιολογικό μοντέλο και παρακολουθεί την εφαρμογή του μοντέλου. Το σχολείο αναλαμβάνει τη διαδικασία εφαρμογής, τον σχεδιασμό ειδικών αξιολογικών εργαλείων και τεχνικών, τις υποχρεώσεις των αξιολογητών και αξιολογούμενων, τον προσδιορισμό των αναγκών του αξιολογούμενου και την ανατροφοδότηση μετά από τα αποτελέσματα.

Το γενικό προφίλ ικανοτήτων των εκπαιδευτικών Πρότυπα αναφοράς Το γενικό προφίλ ικανοτήτων των εκπαιδευτικών Γενικά και επαγγελματικά καθήκοντα εκπαιδευτικών σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο Το αναπτυξιακό σχέδιο του σχολείου, ο εσωτερικός κανονισμός του σχολείου και ο ετήσιος προγραμματισμός.

Διαστάσεις που αξιολογούνται Η επιστημονικο-παιδαγωγική απόδοση του εκπαιδευτικού : Προετοιμασία και οργάνωση διδακτικών δραστηριοτήτων, Υλοποίηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων, Παιδαγωγική σχέση με μαθητές, Αξιολόγηση μάθησης μαθητή Η διοικητική απόδοση του εκπαιδευτικού : εκτέλεση καθηκόντων, συμμετοχή σε προγράμματα, επιμόρφωση

Εργαλεία και πηγές πληροφόρησης Η διατύπωση στόχων είναι υποχρεωτική για κάθε εκπαιδευτικό. Η έκθεση αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού συμπληρώνεται σε ειδική φόρμα και συζητιέται μεταξύ αξιολογητή και αξιολογούμενου. Σταθμισμένες φόρμες σε σχέση με την απόδοση του εκπαιδευτικού (μία για την εκπαιδευτική και μία για τη διοικητική αξιολόγηση). Παρατήρηση διδασκαλίας. Ατομικές συνεντεύξεις, όταν το ζητά ο αξιολογούμενος.

Βαθμολογία/Κατάταξη Πεντάβαθμη κλίμακα για την ποιοτική αξιολόγηση και δεκάβαθμη για την ποσοτική. από 9 έως 10, Άριστος Πολύ καλός από 8 έως 8.9, από 6.5 μέχρι 7.9, Καλός Μέτριος, από 5 έως 6 και Ανεπαρκής, από 1 έως 4.9

Οι αξιολογητές Η εκπαιδευτική αξιολόγηση διενεργείται από τους επικεφαλής των διδακτικών τμημάτων μέσα στη σχολική μονάδα, αλλά μπορεί να διενεργηθεί και από έναν έμπειρο εκπαιδευτικό. Η διοικητική αξιολόγηση διενεργείται από τον διευθυντή ή από άλλο μέλος της διεύθυνσης του σχολείου.

5% για τους άριστους και 20% για τους πολύ καλούς. Άλλα χαρακτηριστικά Το ποσοστό των εκπαιδευτικών που μπορούν να αξιολογηθούν ως πολύ καλοί και άριστοι είναι περιορισμένο: 5% για τους άριστους και 20% για τους πολύ καλούς.

Συνέπειες (βελτίωση) Το σχολείο λαμβάνει υπόψη τα ατομικά επαγγελματικά αναπτυξιακά σχέδια για να προγραμματίσει τις ετήσιες επιμορφωτικές δράσεις. Οι ευκαιρίες για ανατροφοδότηση δίνονται μέσω της αυτοαξιολόγησης, των επιμορφωτικών προγραμμάτων για τους μέτριους και τους ανεπαρκείς εκπαιδευτικούς και των προκαθορισμένων συναντήσεων μεταξύ αξιολογητή και αξιολογούμενου.

Συνέπειες (λογοδοσία) Βαθμολογική εξέλιξη (μειώνεται κατά 4 χρόνια ο χρόνος προαγωγής στην περίπτωση που ο εκπαιδευτικός δύο συνεχείς φορές αξιολογείται ως άριστος) Μονιμότητα Ανανέωση σύμβασης Οικονομική αμοιβή σε μόνιμους εκπαιδευτικούς

Κυρώσεις Εάν ο εκπαιδευτικός αξιολογηθεί ως ανεπαρκής για δύο συνεχείς φορές δεν θα μπορέσει να διδάξει το επόμενο έτος και θα πρέπει να κάνει μετάταξη. Εάν αξιολογηθεί ως μέτριος πρέπει να παρακολουθήσει επιμορφωτικό πρόγραμμα.

Σύνδεση σχολικής μονάδας και αξιολόγησης εκπαιδευτικού Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών συνδέεται με την εξωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας από τον επιθεωρητή: στην περίπτωση θετικής αξιολόγησης της σχολικής μονάδας τα ποσοστά των εκπαιδευτικών που αξιολογούνται ως άριστοι και πολύ καλοί μπορούν να αυξηθούν.

Ζητήματα εφαρμογής της αξιολόγησης Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ήταν ένα από τις πιο αμφιλεγόμενες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Πορτογαλία. Προκάλεσε τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών και τροφοδότησε τον δημόσιο διάλογο για μια μεγάλη χρονική περίοδο Οι δυσκολίες της εφαρμογής οφείλονται σε τρεις κυρίως λόγους: Αλλαγές στη βαθμολογική και μισθολογική εξέλιξη των εκπαιδευτικών Απογοήτευση των εκπαιδευτικών από τις μειώσεις των μισθών τους την χρονική περίοδο της θεσμοθέτησης του μοντέλου Εφαρμογή του μοντέλου χωρίς τη συναίνεση των εκπαιδευτικών

Παράδειγμα κατηγορίας και κριτηρίων-Πορτογαλία Προετοιμασία και οργάνωση διδακτικών δραστηριοτήτων Καταλληλότητα του σχεδίου των επιστημονικο-παιδαγωγικών και διδακτικών δραστηριοτήτων Καταλληλότητα των διδακτικών και μαθησιακών στρατηγικών σε σχέση με το αναλυτικό πρόγραμμα, την ηλικία των μαθητών και τις προηγούμενες γνώσεις Προσαρμογή του σχεδιασμού και των διδακτικών και μαθησιακών στρατηγικών στην ανάπτυξη των διδακτικών δραστηριοτήτων Επιστημονικο-παιδαγωγική διαφοροποίηση, καταλληλότητα της μεθοδολογίας και των μέσων

γαλλια Οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων σε συνεργασία με Επιθεωρητές συμμετέχουν στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ο Επιθεωρητής αξιολογεί κάθε εκπαιδευτικό με βαθμολογία που βασίζεται στην εκτίμηση παιδαγωγικών, εκπαιδευτικών και διοικητικών κριτηρίων.

γαλλια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Στα αντίστοιχα γενικά και τεχνικά λύκεια, Περιφερειακοί Επιθεωρητές(IPRs regional educational inspectors) με την ευθύνη συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής εκτελούν επιθεωρήσεις, αξιολόγηση και παρέχουν βοήθεια και υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς και ειδικά τους πρωτοδιόριστους. Ειδικοί Επιθεωρητές της τεχνικής εκπαίδευσης (IEN-ETs national education inspectorstechnical education) εκτελούν επιθεωρήσεις και ελέγχους στα σχολεία (CAP, BEP and professional BAC) οι οποίες όμως διαχωρίζονται βάση του θεματικού αντικειμένου: οικονομία, διοίκηση, τεχνικά, βιολογία και κοινωνικές επιστήμες. ΔΙΚΤΥΟ ΕΥΡΥΔΙΚΗ (http://www.eurydice.org)

αυστρια Ο Αυστριακός Νόμος προβλέπει την εσωτερική αξιολόγηση για τους εκπαιδευτικούς. Υπεύθυνος είναι ο επικεφαλής του σχολείου (Direktor) και καλύπτει δύο πλευρές: • Την αξιολόγηση της απόδοσης των εκπαιδευτικών ως προς την τήρηση των κατευθύνσεων του προγράμματος σπουδών. Για παράδειγμα, οι εκπαιδευτικοί ελέγχονται εάν εκπληρώνουν το καθήκον τους να ενημερώνουν τους γονείς, εάν υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τις σχολικές δραστηριότητες σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις, κοκ. • Τη συμβουλευτική, δηλαδή βοήθεια προς τους εκπαιδευτικούς όταν πρέπει να λύσουν προβλήματα συγκρούσεων με άλλους εκπαιδευτικούς, με τους μαθητές ή με τους γονείς.

αυστρια Ο Διευθυντής έχει βέβαια τη δυνατότητα να εισηγείται λύσεις στους ανώτερους του, για παράδειγμα, μπορεί να αιτηθεί την επιβράβευση εκπαιδευτικών που προσφέρουν πρόσθετη εργασία ή, αντιθέτως, εάν ορισμένοι αδυνατούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους, να ενημερώνουν την ανώτερη εκπαιδευτική αρχή προκειμένου να βρεθούν λύσεις, από κοινού με την Ένωση των εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο αυτό πρακτικές που εξετάζονται για την συστηματοποίηση της αξιολόγησης είναι οι Διευθυντές να έχουν τη δυνατότητα να καλούν άλλους συναδέλφους (collegial peer coaching) τους να συμβάλλουν συμβουλευτικά στην επαγγελματική ανάπτυξη των υφισταμένων τους. (Federal Ministry of Education, Art and Culture , www.bmukk.gv.at/enfr/index.xm).

ολλανδια Η ατομική αξιολόγηση από το Διευθυντή του σχολείου αποτελεί τη μοναδική μορφή αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Για κάθε εκπαιδευτικό υπάρχει ένα προφίλ επάρκειας το οποίο αποτυπώνει τα δυνατά και αδύνατα σημεία του και χρησιμοποιείται έντονα στην αξιολόγηση.

Η αξιολόγηση συμπεριλαμβάνει δύο ειδών συνεντεύξεις που αφορούν: ολλανδια Η αξιολόγηση συμπεριλαμβάνει δύο ειδών συνεντεύξεις που αφορούν: την επαγγελματική επίδοση και τον απολογισμό της περιόδου. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης μπορεί να έχουν άμεσες επαγγελματικές συνέπειες από επιβολή πρόσθετου επιδόματος έως και διακοπή συνεργασίας. ΔΙΚΤΥΟ ΕΥΡΥΔΙΚΗ, (http://www.eurydice.org)

Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων (Προσχολική, ΤΣΕΧΙΑ Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια, Επαγγελματική) αξιολογούνται από τους Διευθυντές χωρίς όμως σαφή και αντικειμενικά κριτήρια και μεθόδους. Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων (Προσχολική, Ministry of Education, Youth and Sports (www.msmt.cz)

πολωνια Οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αξιολογούνται από το Διευθυντή του σχολείου, με πρωτοβουλία των ιδίων, των Περιφερειακών Αρχών, του Σχολικού Συμβουλίου ή του Συμβουλίου των Γονέων. Η αξιολόγηση είναι περιγραφική και καταλήγει σε ένα γενικό συμπέρασμα για την επίδοση του εκπαιδευτικού: πολύ καλός, καλός, ανεπαρκής.

πολωνια Τα αποτελέσματα αξιολόγησης δεν έχουν διαβαθμίσεις, μπορεί να είναι μόνο θετικά ή αρνητικά. Σε περίπτωση αρνητικής αξιολόγησης, ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει επανεξέταση εντός 14 ημερών από Ανώτερη Παιδαγωγική Εποπτική Αρχή, της οποίας η απόφαση είναι οριστική και αμετάκλητη. (Central Examination Commission, http://www.cke.edu.pl/).

ουγγαρια Οι Διευθυντές των Σχολικών Μονάδων παρακολουθούν την ποιότητα και την ποσότητα του έργου που επιτελείται από τους εκπαιδευτικούς και έχουν τη διακριτική ευχέρεια να τους απονείμουν ειδικά ή κανονικά πρίμ. Από το 2007 τα αποτελέσματα που πετυχαίνουν οι μαθητές σε τυποποιημένες εξετάσεις, μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε επιπλέον πρίμ για τους εκπαιδευτικούς. ΔΙΚΤΥΟ ΕΥΡΥΔΙΚΗ (http://www.eurydice.org)