Οι επεξεργαστές δεν σχετίζονται πλέον μόνο με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές καθώς ενσωματώνονται σε κάθε είδους συσκευής στην οποία απαιτείται ύπαρξη υπολογιστικής ικανότητας όπως κινητά τηλέφωνα, ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές και βιντεοκάμερες.. Θέση επεξεργαστή πάνω στην μητρική πλακέτα Είναι το κεντρικό εξάρτημα ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, που ελέγχει τη λειτουργία του και εκτελεί επεξεργασίες στα δεδομένα. Όταν αποτελείται από ένα μόνο ολοκληρωμένο κύκλωμα τότε ονομάζεται μικροεπεξεργαστής.

Η διάκριση μεταξύ ΚΜΕ και υπολογιστών ως σύνολο είναι πολύ δυσδιάκριτη στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των υπολογιστών. Αρχικά δεν υπήρχε η έννοια της ΚΜΕ καθώς ο υπολογιστής ήταν στην ουσία μια μονάδα επεξεργασίας. Ο διαχωρισμός συνέβη αργότερα, όταν προστέθηκαν στους υπολογιστές επιπλέον εξαρτήματα όπως μνήμες, μονάδες εισόδου/εξόδου, δίαυλοι κ.α.

Ένας μικροεπεξεργαστής περιλαμβάνει τις περισσότερες ή όλες τις λειτουργίες μιας κεντρικής μονάδας επεξεργασίας (ΚΜΕ) ενός υπολογιστή σε ένα ενιαίο ολοκληρωμένο κύκλωμα (IC).

Οι πρώτοι μικροεπεξεργαστές εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και χρησιμοποιήθηκαν σε ηλεκτρονικές αριθμομηχανές. Η ενσωμάτωση των μικροεπεξεργαστών σε άλλες συσκευές, όπως τερματικά, εκτυπωτές κλπ, ακολούθησε σχετικά γρήγορα. Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας των μικροεπεξεργαστών που ακολούθησε συνδέεται με τις αυξημένες απαιτήσεις από γλώσσες προγραμματισμού υψηλού επιπέδου.

Η Intel παρουσιάζει τον πρώτο μικροεπεξεργαστή, τον Έχει δίαυλο δεδομένων πλάτους 4 bit, κατασκευάζεται με τρανσίστορς και έχει συχνότητα λειτουργίας 108 kHz. Μέσα στην επόμενη χρονιά εμφανίζεται ο διάδοχος του, Εμφάνιση του Intel –bit μικροεπεξεργαστή (εξέλιξη του 8008). Έχει συχνότητα λειτουργίας 2 MHz και τρανσίστορς. Απάντηση της Zilog ο Z80 και της Motorola ο 6800 με συχνότητα λειτουργίας 2 ΜΗz και τρανσίστορς.

Η Intel αναβαθμίζει τον 8080 σε Εμφανίζονται οι πρώτοι 16–bit μικροεπεξεργαστές (δηλαδή ο δίαυλος δεδομένων τους έχει πλάτος 16 bit). H Intel παρουσιάζει τον 8086/8088, του οποίου η συχνότητα λειτουργίας έχει ανέβει πλέον στα 10 MHz και η κατασκευή του απαιτεί τρανσίστορς. Η Motorola εμφανίζει τον με συχνότητα λειτουργίας 8 MHz, ο οποίος περιέχει τρανσίστορς (από αυτό το γεγονός πήρε και το όνομά του).

Ο ι ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς π λ έ ο ν ε ί ν α ι ρ α γ δ α ί ε ς. Εμφανίζεται ο Intel 80286, ο οποίος περιέχει τρανσίστορς και έχει συχνότητα λειτουργίας 12,5 MHz. Αντίστοιχα η Motorola εμφανίζει τον Εμφανίζονται οι πρώτοι 32–bit μικροεπεξεργαστές. Από τη μια ο Intel 80386, ο οποίος περιέχει τρανσίστορς και συχνότητα λειτουργίας 33 MHz και από την άλλη ο Motorola με τρανσίστορς και 16 MHz.

Εμφανίζεται ο 32–bit μικροεπεξεργαστής Intel 80486, ο οποίος έχει τρανσίστορς και συχνότητα λειτουργίας 50 MHz. Εμφανίζεται ο Intel Pentium, ο οποίος περιέχει τρανσίστορς και η συχνότητα λειτουργίας του έχει φτάσει στα 166 MHz. H Digital παρουσιάζει τον πρώτο 64–bit μικροεπεξεργαστή Alpha.

O Pentium II είναι ένας Pentium Pro με τεχνολογία MMX απαραίτητη για την υποστήριξη πολυμέσων. Η συχνότητα λειτουργίας του βρίσκεται στα 300 MHz και το ολοκληρωμένο κύκλωμά του αποτελείται από τρανσίστορς. H Intel ανακοινώνει τον Pentium Pro. Εχει διαφορετική αρχιτεκτονική από τον Pentium αλλά είναι μόνο κατά 20% ταχύτερος Η AMD μπαίνει δυναμικά στην αγορά των μικροεπεξεργαστών παρουσιάζοντας τους επεξεργαστές της σειράς K6, οι οποίοι ήταν εφάμιλλοι αυτών της Intel σε τιμή και επιδόσεις.

Καθώς ο Pentium II, ήταν πολύ ακριβός, η Intel κυκλοφόρησε την σειρά επεξεργαστών Celeron. Ο Celeron είχε πιο προσιτή τιμή, αλλά δεν μπορούσε να λειτουργήσει σε πολύ υψηλές συχνότητες. Με βάση αυτόν τον επεξεργαστή κατασκευάστηκαν εκδόσεις αντίστοιχες και των επόμενων Pentium. Η Intel ταυτόχρονα παρουσίασε άλλον ένα νέο Pentium II επεξεργαστή που ονομάστηκε Xeon.

H Intel ανακοινώνει τον Pentium III με συχνότητα λειτουργίας 450 MHz (κ φτάνοντας σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου στο 1.13 GHz). Tο ολοκληρωμένο κύκλωμα αποτελείται από τρανσίστορς. Η AMD προώθησε την καινούργια οικογένεια μικροεπεξεργαστών, Athlon. Ο Athlon Classic, αποτελεί τον πρώτο επεξεργαστή της σειράς και μεγάλο ανταγωνιστή των Pentium. H Intel ανακοινώνει τον Pentium IV. Η συχνότητα λειτουργίας του βρίσκεται στα 2.0 GHz και το ολοκληρωμένο κύκλωμά του αποτελείται από τρανσίστορς.

Πρώτη η AMD εισήγαγε στους υπολογιστές γραφείου τον Athlon 64, και ακολούθησε η Intel με τον Intel 64. Και οι δύο επεξεργαστές μπορούσαν να τρέξουν τις 32bit εφαρμογές καθώς επίσης και το νέο λογισμικό 64bit. Ένας 64bit υπολογιστής μπορεί να κάνει μαθηματικές πράξεις με μεγαλύτερους αριθμούς και να είναι πολύ πιο απoτελεσματικός με μικρότερους αριθμούς σε σχέση με έναν 32bit.

Πρώτη η AMD και περίπου ένα χρόνο μετά η Intel, παρουσιάζουν διπλοπύρηνους μικροεπεξεργαστές. Από την πλευρά της AMD o Opteron προορίζεται για servers και workstations και ο διπλοπύρηνος Athlon 64 για προσωπικούς υπολογιστές. Από την πλευρά της Intel παρουσιάζονται 10 νέοι μικρο- επεξεργαστές Core 2 Duo και Core 2 Extreme Με την χρήση των δύο πυρήνων οι επεξεργαστές μπορούν να διαχειριστούν πολλές εργασίες ταχύτερα, καθώς επίσης και να λειτουργήσουν πιο ομαλά όταν τρέχουν πολλαπλές εφαρμογές. Επιπλέον, βελτιώνουν εργασίες όπως η αναπαραγωγή βίντεο υψηλής ευκρίνειας, η προστασία του υπολογιστή και των στοιχείων του και η βελτιωμένη διάρκεια ζωής της μπαταρίας για κομψότερους και ελαφρύτερους φορητούς υπολογιστές.

Η Intel κυκλοφόρησε τον Atom, το μικρότερο σε μέγεθος επεξεργαστή της που υλοποιήθηκε με τα μικρότερα τρανζίστορ του κόσμου. Δημιουργήθηκε ως μία εντελώς νέα σχεδίαση, ειδικά για φθηνές συσκευές, όπως πολύ μικρά notebooks και φορητές συσκευές με πρόσβαση στο Internet. Επίσης η Intel ανακοίνωσε τη νέα σειρά επεξεργαστών της με το όνομα Core i7. Η νέα αρχιτεκτονική στην οποία βασίζονται οι Core i7 είναι ριζικά διαφορετική από οτιδήποτε έχει επιδείξει η Intel μέχρι σήμερα. Ο Intel Core i7, δεν είναι απλά ένας νέος επεξεργαστής, αλλά μία ολόκληρη νέα πλατφόρμα η οποία επεκτείνεται σε όλα τα μέρη του υπολογιστή

Τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι: η ενσωμάτωση τεσσάρων διακριτών πυρήνων. η ενσωμάτωση του ελεγκτή μνήμης εντός του επεξεργαστή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πολύ καλύτερη και πιο γρήγορη επικοινωνία επεξεργαστή και μνήμης. η υποστήριξη, για πρώτη φορά από την ίδια την Intel, της χρήσης δύο ή περισσότερων καρτών γραφικών στο ίδιο σύστημα. συχνότητες των 2,66 GHz και 2,93 GHz.

Οι μικροεπεξεργαστές συνεχίζουν να εξελίσσονται με αμείωτους ρυθμούς, καθώς οι κατασκευαστές των μικροεπεξεργαστών εργάζονται πυρετωδώς, ώστε να κερδίσουν έδαφος έναντι του μεγάλου ανταγωνισμού που υπάρχει. Η Intel και η AMD, που έχουν κυριαρχήσει στην αγορά, συνεχώς ανακοινώνουν καινούργια προϊόντα με αποτέλεσμα την κυκλοφορία εξαπύρηνων και οχταπύρηνων επεξεργαστών. Η συνεχής βελτίωση των επιδόσεων έχει οδηγήσει στην μαζική κυκλοφορία νέων εκδόσεων μικροεπεξεργαστών. Στα επόμενα χρόνια περιμένουμε να δούμε νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις να ενσωματώνονται σε αυτούς και να αποκτούν ακόμα μεγαλύτερες δυνατότητες επεξεργασίας. Ταυτόχρονα η χρήση τους θα επεκτείνεται σε όλο και περισσότερες εφαρμογές, κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη. Οι μικροεπεξεργαστές συνεχίζουν να εξελίσσονται με αμείωτους ρυθμούς, καθώς οι κατασκευαστές των μικροεπεξεργαστών εργάζονται πυρετωδώς, ώστε να κερδίσουν έδαφος έναντι του μεγάλου ανταγωνισμού που υπάρχει. Η Intel και η AMD, που έχουν κυριαρχήσει στην αγορά, συνεχώς ανακοινώνουν καινούργια προϊόντα με αποτέλεσμα την κυκλοφορία εξαπύρηνων και οχταπύρηνων επεξεργαστών. Η συνεχής βελτίωση των επιδόσεων έχει οδηγήσει στην μαζική κυκλοφορία νέων εκδόσεων μικροεπεξεργαστών. Στα επόμενα χρόνια περιμένουμε να δούμε νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις να ενσωματώνονται σε αυτούς και να αποκτούν ακόμα μεγαλύτερες δυνατότητες επεξεργασίας. Ταυτόχρονα η χρήση τους θα επεκτείνεται σε όλο και περισσότερες εφαρμογές, κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη.