Η συναίνεση του ασθενούς & το δικαίωμα της αυτονομίας τους Α. ΜΑΥΡΟΦΟΡΟΥ LLM LAMP, ΜSc, MBA Εργαστήριο Βιοηθικής & Δεοντολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Θεσσαλίας Τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας Παν/μίου Θεσσαλίας

Η συναίνεση ως διαδικασία στην δεκαετία του 80

ΣΕ ΠΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΣΕ ΠΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την Βιοιατρική 1997 (Ν. 2619/98) « Επέμβαση σε θέματα υγείας μπορεί να υπάρξει μόνο αφού το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δώσει την ελεύθερη συναίνεση του, κατόπιν ενημέρωσης » (5§1) «Ο ασθενής θα ενημερώνεται εκ των προτέρων ως προς το σκοπό τη φύση της επέμβασης, τους κινδύνους που συνεπάγεται» (5§2) «Όλοι έχουν δικαίωμα σεβασμού της προσωπικής τους ζωής & ενημέρωση για την κατάσταση της υγείας τους» (10§1)

ΣΕ ΠΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΣΕ ΠΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ Στα άρθρα 11, 12 του ΚΙΔ (Ν. 3418/2008) Στο άρθρο 47 του Ν. 2071/92 που αναφέρεται στα δικαιώματα του Νοσοκομειακού Ασθενούς Στο ελληνικό Σύνταγμα άρθρα 5§1, 2§1 «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικό- τητα του και να συμμετέχει στη κοινωνική, οικονομική & πολιτική ζωή της χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και τα χρηστά ήθη» «Ο σεβασμός & η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας»

«Ο γιατρός οφείλει απόλυτο σεβασμό προς την τιμή και προσωπικότητα του ανθρώπου. Δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε μη ενδεδειγμένη θεραπευτική ή χειρουργική επέμβαση ή πειραματισμός, ο οποίος μπορεί να θίξει το αίσθημα της προσωπικής ελευθερίας και την ελεύθερη βούληση των ασθενών που έχουν σώας τας φρένας». Β.Δ. 15-7-55

Η ΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Ιατρική πράξη που διενεργείται χωρίς την έγκυρη συναίνεση του ασθενούς, ακόμη κι αν εκτελείται lege artis Παραβιάζει τις προαναφερόμενες διατάξεις του νόμου την υπάρχουσα σύμβαση ιατρικής αγωγής μεταξύ Γ ↔ Α Προσβάλλει την προσωπικότητα του ασθενούς (ΑΚ 57) Στοιχειοθετεί το αδίκημα της παράνομης βίας (β΄άποψη) Η ιατρική πράξη συνιστά παράνομη σωματική βλάβη, όχι άδικη διότι εξυπηρετείται το αληθές συμφέρον του ασθενούς

Όποιος χρησιμοποιώντας σωματική βία ή απειλή της ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη εξαναγκάζει άλλο σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή για τις οποίες ο παθών δεν έχει υποχρέωση, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 2 ετών, ανεξάρτητα αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον εκείνου που απειλείται. (330 ΠΚ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΒΙΑ) Όποιος προσβάλλεται παράνομα η προσωπικότητα του έχει δικαίωμα να απαιτήσει άρση της προσβολής και μη επανάληψη της στο μέλλον. Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες, δεν αποκλείεται. (57 ΑΚ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ)

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ▲ Νομική και ηθική έκφραση του δικαιώματος της αυτονομίας του ασθενούς (ανάληψη κινδύνου από τον ασθενή) ▲ Νομιμοποιητικός όρος οποιασδήποτε επέμβασης

Η εξουσία του ατόμου να επιλέγει οτιδήποτε το αφορά ΕΑΥΤΟΣ ΝΟΜΟΣ Η εξουσία του ατόμου να επιλέγει οτιδήποτε το αφορά με βάση τις δικές του ηθικές αρχές, αξίες ΣΕΒΑΣΜΟΣ αρχές, πεποιθήσεις, δικαιώματα, συναισθήματα, συμφέροντα

ΑΣΘ. Είμαι εδώ γιατί χρειάζεται να ακρωτηριάσω τον δεξιό βραχίονα μου. Μου είπαν πως είστε ο καλύτερος χειρουργός στην πόλη. ΙΑΤΡ. Τι σας κάνει να θέλετε να ακρωτηριάσετε τον βραχίονα σας; ΑΣΘ. Είναι ο μόνος τρόπος εξιλέωσης των αμαρτιών μου. ΙΑΤΡ. Χωρίς να υπάρχει πρόβλημα, θα πρέπει να είστε τρελός. ΑΣΘ. Θα ήμουν τρελός αν πήγαινα σε ένα γιατρό άσχετης ειδικότητας ΙΑΤΡ. Λυπάμαι το αίτημα σας είναι απαράδεκτο. Οι αρχές μου δεν επιτρέπουν να παράσχω τις υπηρεσίες που θέλετε. ΑΣΘ. Δεν σας προσλαμβάνω για την ικανότητα σας να κάνετε ηθικές κρίσεις, αλλά για την τεχνική σας στους ακρωτηριασμούς. Εδώ συζητάμε για την ζωή μου, το χέρι μου και τις αξίες μου. Έχω αποφασίσει να ακρωτηριάσω το χέρι μου και απλά σας ζητώ να σεβαστείτε την αυτονομία μου και να ασκήσετε το επάγγελμα σας. Δεν με αφορούν οι ηθικές ή οι θρησκευτικές σας απόψεις. Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να εμπλακούν σε μια υψηλής ποιότητας τεχνική, την οποία σας πληρώνω να μου παρέχετε. Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics, vol.2. (1992) pp.159-64

Οι περιορισμοί της αυτονομίας των ασθενών Οι γιατροί δεν οφείλουν να προσφέρουν: Την θεραπεία του ασθενούς με μη ιατρικά μέσα Πρακτικές έξω από το πεδίο και τους σκοπούς της ιατρικής Σε ιατρικές πράξεις που αποκλίνουν από τις κυρίαρχες ηθικές κοινωνικές αξίες 4. Μάταιες ή επιβλαβείς ιατρικές πράξεις

Κακή συλλογιστική εκτίμηση των διαθέσιμων επιλογών Είναι σημαντικό κατά την άσκηση της αυτονομίας μου να μην υποπέσω σε λάθη λογικής, τα οποία περιορίζουν την αυτονομία μου Παράδειγμα: Ο ασθενής Α έχει καρκίνο στο γόνατο και έχει δύο επιλογές: α) να αφήσει τον καρκίνο να εξελιχθεί β) να ακρωτηριάσει το πόδι του + να βάλει τεχνητό μέλος Αν υποβληθώ σε ακρωτηριασμό, θα χρειαστεί αναισθησία και ίσως να μην επανέλθω από αυτή ποτέ (κακή συλλογιστική εκτίμηση των διαθέσιμων επιλογών)

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΓΚΥΡΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ (12 ΚΙΔ) 1. Ο ασθενής να έχει ικανότητα για συναίνεση 2. Η συναίνεση πρέπει να παρέχεται μετά από πλήρη, κατανοητή ενημέρωση 3. Η συναίνεση να μην είναι αποτέλεσμα πλάνης, απάτης ή απειλής 4. Η συναίνεση να μην συγκρούεται με τα χρηστά ήθη. 5. Να καλύπτει πλήρως την ιατρική πράξη (περιεχόμενο, χρόνο)

Νομική θέση νεογνών ΑΚ 34 : Ικανότητα Δικαίου ΑΚ 35 «Το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό» ΑΚ 1510 «η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων» ΦΟΡΕΙΣ Δικαιωμάτων και υποχρεώσεων Υποκείμενα δικαίου ΟΧΙ άσκηση

ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ● H συναίνεση δίδεται από αυτούς που ασκούν τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια του. 12 ΚΙΔ ● Η συναίνεση δεν απαιτείται στις επείγουσες περιπτώσεις, στις οποίες δεν μπορεί να ληφθεί κατάλληλη συναίνεση & υπάρχει άμεση, κατεπείγουσα ανάγκη παροχής ιατρικής φροντίδας ● Λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του αν, κατά την κρίση του ιατρού, έχει την ηλικιακή, πνευματική και συναισθηματική ωριμότητα να κατανοήσει την κατάσταση της υγείας του, το περιεχόμενο της ιατρικής πράξης και τις συνέπειες ή τους κινδύνους της πράξης αυτής. 12 ΚΙΔ

ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ■ Ήπιες βλάβες υγείας που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση ■ Σοβαρές παθολογικές καταστάσεις που χρονίζουν πχ μορφές καρκίνου, διαβήτης κλπ

Νομοθέτηση της αυτοπρόσωπης συναίνεσης του ανηλίκου Θεσπιση κριτηρίων εκτίμησης ανηλίκων Εκπαίδευση γιατρών –νοσηλευτών Διορισμός ειδικών

Το συμφέρον του ανηλίκου ΑΚ 1511 «Κάθε απόφαση γονέων πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου» ΑΚ 1512 : «Σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων μεταξύ τους για την άσκηση της γονικής μέριμνας αποφασίζει το δικαστήριο» ΑΚ 1516: «Μπορεί και μόνο ένας γονιός να επιχειρεί πράξεις επιμέλειας του ανηλίκου, άρα και ιατρικές πράξεις με συνήθη ή επείγοντα χαρακτήρα»

Η νομοθεσία δεν ιεραρχεί ποιου συγγενή η άποψη είναι αυξημένης βαρύτητας Η ιεράρχιση επαφίεται στον θεράποντα ιατρό Λήψη απόφασης από Επιτροπή Δεοντολογίας

ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ Εξάντληση όλων των διαθέσιμων μέσων από το γιατρό ΑΚ 1534 : «κατεπείγουσα ανάγκη…για να αποτραπεί κίνδυνος υγείας ή ζωής… άρνηση γονέων …Εισαγγελέας» 12 ΚΙΔ : Δεν απαιτείται συναίνεση όταν οι γονείς του ανήλικου ασθενή, που έχουν την εξουσία συναίνεσης για τον ασθενή, αρνούνται να δώσουν την αναγκαία συναίνεση και υπάρχει ανάγκη άμεσης παρέμβασης για να αποτραπεί κίνδυνος για τη ζωή ή την υγεία του ασθενή. Εξάντληση όλων των διαθέσιμων μέσων από το γιατρό (αυτομετάγγιση, σύγχρονα υποκατάστατα του όγκου του αίματος)

ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ● μεταμοσχεύσεις, ● μέθοδοι IVF, ● επεμβάσεις αλλαγής ή αποκαταστάσεως φύλου, ● αισθητικές ή κοσμητικές επεμβάσεις Συναίνεση των ατόμων που έχουν τη γονική μέριμνα ανηλίκου

ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΨΥΧΙΚΗ Ή ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ● Η συναίνεση για την εκτέλεση ιατρικής πράξης δίδεται από τον δικαστικό συµπαραστάτη ● Αν δεν έχει ορισθεί → τη συναίνεση δίνουν οι οικείοι του ασθενούς ● Η θέση ενός προσώπου σε δικ. συμπαράσταση→ δεν σημαίνει αυτόματη ανάθεση της επιμέλειας του στο δικ. συμπαραστάτη. Χρειάζεται δ.α. για τη ρύθμιση της επιμέλειας του, αλλιώς την έχει ο ίδιος και μπορεί συναινεί αυτοπροσώπως στην ι.π. ● Στις επείγουσες ιατρικές πράξεις → ο γιατρός ενεργεί νόμιμα χωρίς συναίνεση

Η δικαστική συμπαράσταση: Αποβλέπει στην προστασία ενηλίκων που η σωματική, διανοητική ή ψυχική κατάσταση δεν τους επιτρέπει να διαμορφώνουν έννομες σχέσεις χωρίς να κινδυνεύουν τα συμφέροντα τους (πχ. εγκεφαλικό επεισόδιο, άνοια, τοξικομανία, αλκοολισμός) Ποιος υποβάλλει αίτηση για την θέση προσώπου σε δικ. συμπαράσταση: ο ίδιος που έχει ανάγκη προστασίας ή σύζυγος ή γονείς ή τέκνα ή ο εισαγγελέας ή με αυτεπάγγελτη ενέργεια του δικαστηρίου Διαδικασία: Υποβολή αίτησης, κλήτευση μαρτύρων, δημοσίευση απόφασης Συνέπειες: Με την δημοσίευση της δ.α.→στέρηση/περιορισμός της δικαιοπρακτικής ικανότητας του προσώπου Όταν η δ.α. τελεσιδικίσει → το δικαστήριο διορίζει συμπαραστάτη που αναπληρώνει την έλλειψη ικανότητας

ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΑΠΟΠΕΙΡΑΘΗΚΑΝ ΝΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΗΣΟΥΝ ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ

Ο ΑΠΕΡΓΟΣ ΠΕΙΝΑΣ ● Ίδια η ιατρική αντιμετώπιση ενός κρατουμένου και ενός ελεύθερου πολίτη ● Καμιά ιατρική πράξη δεν εκτελείται, χωρίς την συναίνεση του κρατουμένου απεργού ασθενούς. (29§2, Σωφρ. Κώδικα) ● Σε επείγουσες περιπτώσεις που συντρέχει άμεση, απόλυτη ανάγκη παροχής ιατρικής φροντίδας, και δεν μπορεί να ληφθεί η συναίνεση → δεν απαιτείται συναίνεση. Αν ένας απεργός υποβληθεί σε ιατρική επέμβαση χωρίς να το επιθυμεί και χωρίς να κινδυνεύει άμεσα η υγεία του, → προσβάλλεται η προσωπικότητα του (αποζημίωση 57 ΑΚ)

ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ Μη χρονική κάλυψη της ιατρικής πράξης → άκυρη

ΑΝΑΚΛΗΣΗ, ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ

ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ Άκυρη η μη κάλυψη της ι.π. κατά περιεχόμενο Επιτρέπεται η διεύρυνση της συναίνεσης, χωρίς ενημέρωση του ασθενούς μόνο όταν ο γιατρός αποδείξει ότι συντρέχει άμεσος κίνδυνος για την υγεία του ασθενούς ή ο ασθενής έχει συναινέσει σε πιθανή επέκταση της ιατρικής πράξης Που οφείλεται: -πλημμελή αρχική διάγνωση – διαγνωστικό σφάλμα (αθέτηση υποχρέωσης ενημέρωσης) - Αντικειμενική αδυναμία διάγνωσης

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΚΙΝΔΥΝΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ (αυτονόητη συναίνεση)

Ο ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ √ δεν χρειάζεται να περιβληθεί κάποιο τύπο η συναίνεση παρά μόνο όπου το ορίζει ο νόμος √ κείμενο με ημερομηνία και υπογραφή

ΓΕΝΙΚΗ –ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ

ΑΝΙΣΧΥΡΟ ΕΝΤΥΠΟ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ – ΛΕΥΚΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ «Ο/Η υπογεγραμμεν…. που νοσηλεύομαι στην Χειρουργική κλινική του νοσοκομείου ..…..., αφού ενημερώθηκα από τους θεράποντες ιατρούς για την πάθηση μου, δηλώνω υπεύθυνα με πλήρη ψυχική και πνευματική διαύγεια ότι εμπιστεύομαι τον εαυτό μου στο επιστημονικό προσωπικό του τμήματος που με νοσηλεύει και δίνω την συγκατάθεση μου να καθορίσουν και να εφαρμόσουν οποιαδήποτε διαγνωστική μέθοδο και θεραπευτική αγωγή ενδείκνυται με χειρουργικά, φαρμακευτικά και ακτινολογικά μέσα. Επίσης συγκατατίθεμαι και εμπιστεύομαι απόλυτα τους γιατρούς μου για κάθε άλλη ιατρική πράξη, την οποία αυτοί θα κρίνουν αναγκαία (αναισθησία, μετάγγιση αίματος, παρακεντήσεις κλπ) για να αποκατασταθεί η υγεία μου, πάντοτε με πλήρη γνώση όλων των ενδεχόμενων για την ζωή μου κινδύνων κατά την εφαρμογή αυτών».

Περιγραφή συγκεκριμένων ιατρικών πράξεων Εξατομίκευση της ενημέρωσης Εξειδίκευση στα ιατρικά δεδομένα Αλλιώς: Aπολύτως ανίσχυρη συναίνεση Προσβολή προσωπικότητας του ασθενούς (2§1 Σ, 8 ΚΙΔ)

ΣΙΩΠΗΡΗ

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΓΚΥΡΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ (12 ΚΙΔ) 1.Ο ασθενής να έχει ικανότητα για συναίνεση 2.Η συναίνεση πρέπει να παρέχεται μετά από πλήρη ενημέρωση 3. Η συναίνεση να μην είναι αποτέλεσμα πλάνης, απάτης ή απειλής 4. Η συναίνεση να μην συγκρούεται με τα χρηστά ήθη. 5. Να καλύπτει πλήρως την ιατρική πράξη (περιεχόμενο, χρόνο)

Η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ μη ενημέρωση ή ελλιπής ενημέρωση ● Ανίσχυρη η συναίνεση ● Αυθαίρετη ιατρική πράξη (Σύμβαση Οβιέδο, Ν. 2071/92 , 11-12 ΚΙΔ)

ΠΡΕΠΕΙ ΤΟ ΜΗ ΙΚΑΝΟ ΓΙΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΤΟΜΟ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΤΑΙ;

ΟΙ ΠΙΘΑΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ■ Η ενημέρωση με σεβασμό στην επαγγελματική αυτονομία του γιατρού ■ Η ενημέρωση του μέσου κοινωνικού ατόμου ■ Ενημέρωση προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ασθενή

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ Ο ΑΣΘΕΝΗΣ Διάγνωση – Πρόγνωση Σκοπό της θεραπείας Κίνδυνοι - ωφέλειες Εναλλακτικές θεραπείες Προετοιμασία ασθενούς Μέθοδος Ιατρική ομάδα Τρόπος διεξαγωγής θεραπείας Κόστος θεραπείας Στατιστικά στοιχεία αποτελεσμάτων Ανάκληση συναίνεσης Διάθεση προϊόντων του ασθενούς Η ζωή μετά την ιατρική πράξη Προσωπικές ιδιότητες ιατρού

Άκυρη συναίνεση εξαιτίας ασαφούς ενημέρωσης ΔΙΝΩ ΕΓΓΡΑΦΟ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ ΝΑ ΥΠΟΓΡΑΨΕΙ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΝΑΦΕΡΕΙ: «Δέχομαι να υποβληθώ σε εξέταση για ΗΚΓ και ανίχνευση HIV ή σε CT και MRI». Είναι ορθή η ενημέρωση του γιατρού;

Η ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΣΘΕΝΗ ΠΟΙΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΙ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ

ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ «Ο ιατρός σέβεται την επιθυμία των ατόμων που θέλουν να μην ενημερωθούν. Ο ασθενής μπορεί να ζητήσει από τον ιατρό του να ενημερώσει αποκλειστικά άλλο ή άλλα πρόσωπα, που ο ίδιος θα υποδείξει, για την κατάσταση της υγείας του, το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της προτεινόμενης ιατρικής πράξης, τις συνέπειες ή και τους κινδύνους από την εκτέλεσή της, καθώς και το βαθμό πιθανολόγησής τους» (11 ΚΙΔ) Ανάκληση παραίτησης / ενημέρωση σε άλλο χρόνο

(συναίνεση σε ι.π. που προσκρούουν στο αίσθημα Η ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΩΣ ΠΡΟΙΟΝ ΠΛΑΝΗΣ, ΑΠΑΤΗΣ, ΑΠΕΙΛΗΣ ή ΣΥΓΚΡΟΥΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ Χ.Η (συναίνεση σε ι.π. που προσκρούουν στο αίσθημα ευπρέπειας του μέσου λογικού ατόμου) ΑΚΥΡΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ LIVING WILLS Έγγραφα προδιατυπωμένης έκφρασης βούλησης σε νομική μορφή και ισχύ με τα οποία ένα υγιές άτομο εκφράζει εκ των προτέρων την θέληση του για το πως πρέπει να αντιμετωπιστεί σε περίπτωση που βρεθεί σε κώμα ή ασθένεια, η οποία του στερεί την ικανότητα λήψης αποφάσεων.

Ο ρόλος των “ advance directives” Προφορικές οδηγίες εκπεφρασμένες σε ανύποπτο, παρελθόντα χρόνο, προς συγγενείς ή φίλους. Αυθεντική έκφραση της αυτονομίας του προσώπου Επιβάλλεται η γνωστοποίηση τους προς τον γιατρό Θα πρέπει ο γιατρός να τις λαμβάνει υπόψιν του

ΔΙΑΘΗΚΗ ΕΝ ΖΩΗ Εγώ ο / η …………… όντας πνευματικά υγιής, σας γνωστοποιώ μη δεχόμενος καμία πίεση πως δεν επιθυμώ την παράταση της ζωής μου υπό τις παρακάτω συνθήκες: 1. Αν οποιαδήποτε στιγμή νοσήσω από ανίατη ασθένεια, ή βρεθώ σε κατάσταση που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί περαιτέρω από τους ιατρούς, συνεπεία ατυχήματος ή τραυματισμού μου και τουλάχιστον δύο ιατροί βεβαιώσουν πως βρίσκομαι σε τελικό στάδιο και μόνο ηρωικές προσπάθειες μπορούν να γίνουν για την διατήρηση μου στην ζωή και την καθυστέρηση του θανάτου μου, παρακαλώ να επισπευτεί ο θάνατος μου με τρόπο ανώδυνο και άμεσο. 2. Σε περίπτωση αδυναμίας μου να δώσω οδηγίες αναφορικά με την μη εφαρμογή διαδικασιών διατήρησης μου στην ζωή θα ήθελα αυτή η οδηγία να τηρηθεί από την οικογένεια μου ως έκφραση του δικαιώματος μου για παραίτηση από οποιαδήποτε ιατρική ή χειρουργική θεραπεία και ως αποδοχή των συνεπειών αυτής της άρνησης. 3. Είμαι πνευματικά, συναισθηματικά και νομικά ικανός να συντάξω αυτή την οδηγία και αντιλαμβάνομαι πλήρως την αξία της. 4. Διατηρώ το δικαίωμα ανάκλησης της ανά πάσα στιγμή. 5. Προς πίστωση των ανωτέρω η υπογραφή των μαρτύρων μου και η δική μου

Ασθενής, εξαιτίας της νόσου του, επείγει να χειρουργηθεί. Ο γιατρός ανακοινώνει στον ασθενή το επείγον της ιατρικής πράξης & αυτός αρνείται να δώσει τη συναίνεση του. Πως πρέπει να ενεργήσει ο γιατρός : 1.Να λάβει ψυχιατρική εκτίμηση - βεβαίωση στην οποία θα επισημαίνεται ότι ο ασθενής δεν πάσχει από νόσο η οποία εμποδίζει την ελεύθερη βούληση του 2. Να ζητήσει από τον ασθενή να υπογράψει έγγραφο στο οποίο θα τονίζεται ότι έχει ενημερωθεί κατανοητά για το επείγον της υποβολής του στην ιατρική πράξη και ότι ο ίδιος αρνείται να συναινέσει σ’ αυτή και ότι εξέρχεται εκουσίως. Στο έγγραφο πρέπει να υπάρχουν υπογραφές & ημερομηνία

Αρνούνται οι γονείς μη ικανού ασθενούς ανηλίκου ή ψυχικά διαταραγμένου- να δώσουν την συναίνεση τους για να υποβληθεί ο ασθενής σε ιατρική πράξη, ενώ απειλείται άμεσα η ζωή του → δεν απαιτείται συναίνεση Επείγει η υποβολή ασθενούς, που βρίσκεται σε καταστολή, σε ιατρική πράξη, και οι συγγενείς δεν μπορούν να βρεθούν → δεν απαιτείται συναίνεση Κάνω απόπειρα αυτοκτονίας και με διακομίζουν σε μια χειρουργική κλινική. Ακόμα & για μη επείγουσες ιατρικές πράξεις δεν απαιτείται συναίνεση κανενός

ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ ΜΕ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ (300 ΠΚ)

ΠΑΡΈΧΩ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΜΟΥ ΣΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΡΈΧΩ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΜΟΥ ΣΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΓΙΑ ΝΑ ΜΟΥ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΘΑΝΑΣΙΜΗ ΕΝΕΣΗ KAI NA ΤΕΡΜΑΤΙΣΕΙ ΤΗΝ ΑΝΥΠΟΦΟΡΗ ΖΩΗ ΜΟΥ ΘΑ ΤΙΜΩΡΗΘΕΙ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ;

«Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ ΜΕ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΘΟΝΤΟΣ (300 ΠΚ) «Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο για αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια τιμωρείται με φυλάκιση (10 μ – 5 έτη)» ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ ΜΕ ΠΡΟΘΕΣΗ(299 ΠΚ) «Όποιος με πρόθεση σκότωσε άλλον τιμωρείται με την ποινή του θανάτου ή με ισόβια κάθειρξη»

ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (29 ΚΙΔ) «Ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει ότι η επιθυμία ενός ασθενή να πεθάνει, όταν βρίσκεται σε τελικό στάδιο, δεν συνιστά νομική δικαιολόγηση για τη διενέργεια πράξεων που στοχεύουν στην επίσπευση του θανάτου»

ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ (Ν.2737/99) Αφαίρεση Ιστών και Οργάνων από ζώντα δότη Επιτρέπεται όταν: - δεν υπάρχουν ιστοί / όργανα από αποβιώσαντα πρόσωπα - δεν υπάρχουν άλλοι εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας δεν τίθεται σε προφανή κίνδυνο η ζωή του δότη σε συγγενικό πρόσωπο μέχρι και τον β’ βαθμό/ σύζυγο Η συναίνεση παρέχεται με ένα από τους εξής τρόπους: Με συμβολαιογραφικό έγγραφο Με απλό έγγραφο (γνήσιο της υπογραφής του δότη) Με προφορική δήλωση (καταχώριση σε βιβλίο του νοσοκομείου, δύο μάρτυρες παρίστανται) Ο δότης: δεν τελεί σε δικαστική συμπαράσταση έχει ικανότητα συναίνεσης –ενήλικος (ανήλικος-μ.μ.ο) είναι ενημερωμένος για σκοπό, φύση, κινδύνους της ι.π.

ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ (Ν.2737/99) Αφαίρεση Ιστών και Οργάνων από νεκρό δότη -Διενεργείται μετά την διάγνωση νέκρωσης του εγκεφαλικού στελέχους, & την σύνταξη του πιστοποιητικού θανάτου -Ενημέρωση: ΕΟΜ, σύζυγο δότη, συγγενών -Αναζήτηση συναίνεσης συγγενών αν ο δότης δεν είχε εγγράφως συναινέσει ή αποκλείσει τη μεταμόσχευση -Αποκλείεται η αφαίρεση αν ο δυνητικός δότης είχε εκφράσει εγγράφως την άρνηση του Κατά την γενική απογραφή κάθε ενήλικος ατομικά καλείται να δηλώσει εγγράφως σε ειδικό έντυπο αν συναινεί στην αφαίρεση οργάνων μετά τον θάνατο του. Αν δεν προβώ σε καμιά ενέργεια, αφαίρεση ενεργείται μόνο αν δεν αντιτίθεται στην αφαίρεση ο σύζυγος, τα ενήλικα τέκνα, οι γονείς και τα αδέλφια

ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ● Ο εθελοντής αιμοδότης πρέπει έγκαιρα να ενημερωθεί από τους γιατρούς για τη διαδικασία στην οποία θα υποβληθεί και για τους κινδύνους της Οφείλει να συμπληρώσει σχετικό ερωτηματολόγιο το οποίο θα του υποδείξουν οι γιατροί το οποίο λειτουργεί ως ιατρικό ιστορικό ● Αν αυτή η ενημέρωση δεν πραγματοποιηθεί, υπάρχει ευθύνη του προσώπου που ήταν επιφορτισμένο με το καθήκον ενημέρωσης και του ΝΠΔΔ στο οποίο εργάζεται. [παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας (ΕισΝΑΚ 104 - 106)].

ΜΟΛΥΝΣΗ ΓΙΑΤΡΩΝ-ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΗ ● Ο αιμοδότης, που πάσχει από μολυσματική ασθένεια και δεν το γνωρίζει, δεν ευθύνεται για τη μετάδοσή της σε γιατρό ή νοσηλευτή. ● Ο αιμοδότης που πιθανολογεί /ξέρει ότι είναι φορέας μεταδοτικού νοσήματος → τίθεται  θέμα απόδειξης στο δικαστήριο Αστικά, αν αποδειχθεί ότι γνώριζε, βαρύνεται με αποζημίωση του μολυσμένου ιατρού / νοσηλευτή (ΑΚ 914) Ποινικά αν δήλωσε εν γνώσει του ψευδώς προς τη μονάδα υγείας ότι είναι υγιής ευθύνεται με ψευδή κατάθεση ενώπιον αρχής (ΠΚ 225) και με το ΠΚ 308, πρόκληση σωματικής βλάβης

ΜΟΛΥΝΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ – ΕΥΘΥΝΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ● Η μετάδοση μολυσματικής ασθένειας στο προσωπικό κατά τη διάρκεια αιμοληψίας→ αποτελεί εργατικό ατύχημα (σωματική βλάβη κατά τη διάρκεια της εργασίας) ● Ο εργοδότης έχει ευθύνη απέναντι στον παθόντα εργαζόμενο. ● Ο εργαζόμενος (ιατρός /νοσηλευτής) έχει αξίωση αποζημίωσης από το (νοσοκομείο). Θα εξετασθεί και το άρθρο 300 ΑΚ