Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ενημέρωση για κάπνισμα Ι. Μητρούσκα Πνευμονολογική κλινικήΠανεπιστήμιο Κρήτης

Κάπνισμα Η συχνότερη νόσος του ανεπτυγμένου κόσμου Κάπνισμα Η συχνότερη νόσος του ανεπτυγμένου κόσμου

Ranking of Substance Dependence (Scale 0 – 3) Mean Dependence Pleasure Psychological Physical Heroin 3.00 3.0 Cocaine 2.39 2.8 1.3 Tobacco 2.21 2.3 2.6 1.8 Alcohol 1.93 1.9 1.6 Amphetamine 1.67 2.0 1.1 Cannabis 1.51 1.7 0.8 Nutt et al, Lancet 2007;369:1047-1053 4

Περιέχει 4.000 βλαβερές ουσίες TΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΟ; Περιέχει 4.000 βλαβερές ουσίες

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ Τα καρκινογόνα συστατικά - Βρίσκονται στην πίσσα Οι ερεθιστικές ουσίες - Προκαλούν τον βήχα και το φλέγμα Η νικοτίνη - Θεωρείται υπεύθυνη για τη συνήθεια του καπνίσματος Το μονοξείδιο του άνθρακα - Ο καπνιστής μπορεί να αποκτήσει στους πνεύμονες επίπεδα 8 φορές υψηλότερα από το επιτρεπόμενο όριο στην βιομηχανία

Αναγνωρίζονται οι συνέπειες Ιστορική Διαδρομή Κάπνισμα = αμαρτία 1604 : King James referred to smoking as: ‘smoking is a branch of the sin of drunkenness, which is the root of all sins’ Russel MA. Br J Med Phychol 1971; 44(1) 1964: ‘Smoking and Health Report’ was chosen as one of the 10 most important scientific works published in the last 100 years Surgeon’s General Report Αναγνωρίζονται οι συνέπειες στην υγεία

WHO: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τέλος δεκαετίας ΄90 Κάπνισμα : Η συχνότερη χρόνια νόσος του αναπτυγμένου κόσμου με συχνές υποτροπές Ο καπνιστής πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ασθενής

Ξέρουμε πλέον ότι το κάπνισμα είναι μία χρόνια νόσος που αρχίζει πολύ νωρίς

M.J Jarvis, BMJ 2004;328:277-279

Σχεδόν όλοι οι ενήλικες καπνιστές άρχισαν στην εφηβεία GIOVANI AG. Epidimiol Review 2000 9/4/2017 Giovani AG Epidimiol Rev 1995

Έφηβοι και κάπνισμα

‘‘Why do people smoke . . . to relax; for the taste; to fill the time; something to do with my hands. . . . But, for the most part, people continue to smoke because they find it too uncomfortable to quit’’ Philip Morris, 1984 Philip Morris. Internal presentation. 1984, 20th March; Kenny et al. Pharmacol Biochem Behav. 2001;70: 531-549.

If it were not for the nicotine in tobacco smoke, people would be little more inclined to smoke than they are to blow bubbles MA H Russell, tobacco researcher, 1977 Αν δεν υπήρχε στα τσιγάρα η νικοτίνη οι άνθρωποι δεν θα κάπνιζαν

Νικοτίνη = φαρμακευτική ουσία Ενεργοποιεί το ντοπαμινεργικό σύστημα Διεγείρει υποδοχείς νικοτίνης  ακετυλχολίνης

Οι οδοί του εθισμού Οδός ανταμοιβής (mesolimbic dopamine system) Οδός στέρησης (locus coeruleus) This slide illustrates two pathways in the brain that are important in nicotine addiction—the ‘reward’ pathway consisting of a network of dopaminergic neurons in the mesolimibic system; and the ‘withdrawal’ pathway, which involves noradrenergic neurons in the locus coeruleus.1 Reward pathway Like other addictive drugs, nicotine activates the mesolimbic system resulting in release of dopamine in the nucleus accumbens.2,3 This dopamine surge is believe to induce feelings of pleasure or elation that become associated with nicotine intake.2,3 The rapid action of inhaled nicotine on these pathways provide immediate ‘positive reinforcement’.4 The smoker is motivated to repeat the behaviour, leading to compulsive use of the drug. Chronic nicotine administration produces tolerance so that smokers need to smoke more to achieve the same effect.5 Withdrawal pathway A second factor involved in the development of nicotine addiction is the occurrence of withdrawal symptoms on deprivation of nicotine. These are believed to develop as a result of adaptive changes in the brain during chronic nicotine use and to be mediated by noradrenergic activity in the locus coeruleus.1,6 1. Leshner AI. Hosp Pract 1996; Oct 15: 47-59. 2. Nisell M, Nomikos GG, Svensson TH. Pharmacol Toxicol 1995; 76: 157-62. 3. Pontieri FE, Tanda G, Orzi F, Di Chiasa G. Nature 1996; 382: 255-57. 4. Thompson GH, Hunter DA. Ann Pharmacother 1998; 32: 1067-75. 5. Benowitz NL. Prim Care Clin Office Practice 1999; 26: 611-31. 6. Svensson TH, Engberg G. Acta Physiol Scand 1980; (Suppl 479): 31-34.

Μηχανισμός Δράσης της Νικοτίνης στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα a4 b2 4b2 Κύριοι Νικοτινικοί Υποδοχείς *Μεσομεταιχμιακό Σύστημα * Επικλινής πυρήνας (nAcc) Κοιλιακό καλυπτρικό πεδίο (VTA) Νικοτίνη Ντοπαμίνη

Νικοτίνη = φαρμακευτική ουσία Νικοτίνη = φαρμακευτική ουσία Αντιμετωπίζεται Η διέγερση των υποδοχέων προκαλεί έκκριση: Σεροτονίνης: τροποποιεί τη διάθεση Νορεπινεφρίνης: ενισχύει την εγρήγορση Ντοπαμίνης: προκαλεί ευχαρίστηση

Εθισμός στη Νικοτίνη: ορίζεται ο Ψυχο-φαρμακολογικός μηχανισμός ο οποίος διατηρεί η ενισχύει τη συνέχιση του καπνίσματος

Ο Κύκλος του Εθισμού στη Νικοτίνη Ντοπαμίνη Η συνεχής δέσμευση της νικοτίνης στους nAcc υποδοχείς → παρατεταμένη διέγερση, απευαισθητοποίηση και αύξηση του αριθμού των υποδοχέων Ανοχή Νικοτίνη Ευχαρίστηση Ηρεμία Jarvis MJ. BMJ. 2004; 328:277-279. Picciotto MR, et al. Nicotine and Tob Res. 1999: Suppl 2:S121-S125.

Παρατεταμένη χρήση Διακοπή Συμπτώματα στέρησης Εθισμός σε αυξημένα επίπεδα νευρομεταβιβαστών Διακοπή Ελάττωση επιπέδων ντοπαμίνης νορεπινεφρίνης σεροτονίνης Συμπτώματα στέρησης

Δράση Νικοτίνης Fould J Int J Clin Pract 2006

Εμφάνιση συμπτωμάτων στέρησης 9/4/2017 Di Franza Tob CONTROL 2000

Σύνδρομο Στέρησης: Ευερεθιστότητα, απογοήτευση ή θυμός Ευερεθιστότητα, απογοήτευση ή θυμός (<4 εβδομάδες)2 Αϋπνία / διαταραχές ύπνου (<4 εβδομάδες)2 Αυξημένη όρεξη ή πρόσληψη σωματικού βάρους (>10 εβδομάδες)2 Άγχος (μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί με τη διακοπή του καπνίσματος)1,2 Δυσφορία ή καταθλιπτική διάθεση (<4 εβδομάδες)2 Νευρικότητα ή ανυπομονησία (<4 εβδομάδες)2 Δυσκολία Συγκέντρωσης (<4 εβδομάδες)2 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, IV-TR. Washington, DC: APA; 2006: 2. West RW, et al. Fast Facts: Smoking Cessation. 1st ed. Oxford, United Kingdom. Health Press Limited. 2004.

Το κάπνισμα : 1. είναι νόσος εθισμού 2 Το κάπνισμα : 1. είναι νόσος εθισμού 2. είναι ο κυριότερος προδιαθεσικός παράγων άλλων νοσημάτων πρέπει να θεραπευθεί;;

Γιατί να θεραπευθεί το κάπνισμα Θάνατοι που αποδίδονται στο κάπνισμα1 Παγκοσμίως, 4.2 εκατομ. θάνατοι από νόσο που σχετίζεται με το κάπνισμα το 2000. Θάνατοι σχετιζόμενοι με το κάπνισμα αυξήθηκαν σε 4.9 εκατομ. το 20022 Το κάπνισμα σκοτώνει τους μισούς από τους εφ΄ όρου ζωής καπνιστές Από όσους ζουν σήμερα , 500 εκατομ τελικά θα πεθάνουν εξαιτίας του καπνίσματος Ανεπτυγμένα κράτη Αναπτυσόμενα κράτη Deaths (in Millions) According to World Health Organization (WHO) estimates, half of regular smokers die prematurely of tobacco-related disease. In Europe, tobacco smoking is responsible for about 1,200,000 deaths each year. It is thought that tobacco use will produce 2,000,000 European deaths a year by 2020. this increased mortality is due, notably, to increased tobacco use by women. Although in the past, mortality from tobacco was much higher in developed compared to developing countries, in 2000 the mortality rates were the same Mackay J, Eriksen M. The Tobacco Atlas. Geneva, WHO;2002, International treaty for tobacco control. WHO; 2005

Το βάρος του καπνίσματος 2.5 δισεκατομμύρια άνθρωποι καπνίζουν σε όλο τον κόσμο ~5.500.000 θάνατοι ετησίως 100 δισεκατ. δολ. / έτος το συνολικό κόστος υγείας εξαιτίας του καπνίσματος 12.6 εκατομ. δολάρια ξοδεύονται καθημερινά για διαφήμιση τσιγάρων The February 2000 report of the Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians acknowledged that smoking is the single most important public health problem in Britain.1 Around 13 million adults (aged 16 years and over) in the UK are currently estimated to smoke.2 A further 1.7 million would be added to this total if children under 16 years who smoke at least one cigarette a week are taken into account.3 As the leading cause of avoidable illness and premature death, smoking is responsible for nearly 120,000 deaths each year in the UK.1,4 Smoking is also associated with substantial healthcare and social costs. The annual cost to the NHS of GP consultations, prescriptions and hospital care is estimated at around £1.7 billion.2 Added to this are considerable indirect costs due to lost work productivity, social security payments, etc.5 1. Royal College of Physicians of London. Nicotine Addiction in Britain: A Report of the Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians. London: Royal College of Physicians, 2000. 2. Secretary of State for Health and Secretaries of State for Scotland, Wales and Northern Ireland. Smoking kills: A White Paper on tobacco. Presented to Parliament by Command of Her Majesty. London: The Stationery Office, November 1998. 3. Health Education Authority. Smoking: The Facts. Health Education Authority, 1998. 4. Callum C. The UK smoking epidemic: deaths in 1995. London: Health Education Authority, 1998. 5. Buck D, Godfrey C. Helping smokers give up: guidance for purchasers on cost-effectiveness. London: Health Education Authority, 1994.

Το τεράστιο βάρος του καπνίσματος Το τεράστιο βάρος του καπνίσματος 3 εκατομμύρια ενήλικες καπνίζουν στην Ελλάδα ~15.000 θάνατοι ετησίως Το άμεσο ιατρικό κόστος ανέρχεται σε 3,2 δις δραχμές ετησίως/ υποτριπλάσιο της φορολογιας καπνού 25-30 εκατομ € για τσιγάρα

Θνησιμότητα και κάπνισμα (Ελλάδα) Θνησιμότητα και κάπνισμα (Ελλάδα) Τουλάχιστον 50-60 θάνατοι ημερησίως εξαιτίας του καπνίσματος στην Ελλάδα Απώλεια 22 ετών από την πιθανή διάρκεια ζωής ενός καπνιστή (ο οποίος πεθαίνει από ασθένεια που σχετίζεται με το κάπνισμα) Compared with most other countries in the EU, the UK has a worse mortality rate from smoking-related disease.1 In 1997, cigarette smoking accounted for an estimated 117,400 deaths out of a total of 628,000 deaths in the UK.2 Smoking is therefore responsible for about one in every five deaths in the UK each year. This translates into about 2,300 people killed by smoking every week—about 320 deaths every day and 13 deaths every hour.2,3 Relative mortality due to smoking is greater in younger age groups. Deaths from smoking-related illness account for about a quarter of all deaths in people aged 35 to 64 years and a third of male deaths in this age group.2,3 About half of all smokers who start as teenagers and continue to smoke regularly throughout their lives will die as a result of their smoking.4 Of these, half will be killed by smoking in middle age (35 to 69 years) and the other half in old age (>70 years); those who die of a smoking-related disease in middle age lose 22 years of life-expectancy on average.5,6 1. World Health Organization. Health for all. Database: European Region, 1998. 2. Royal College of Physicians of London. Nicotine Addiction in Britain: A Report of the Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians. London: Royal College of Physicians, 2000. 3. Callum C. The UK smoking epidemic: deaths in 1995. London: Health Education Authority, 1998. 4. ASH Basic Facts No. 2. Smoking and disease. Action on Smoking and Health, February 2000. 5. Peto R, Lopez AD, Boreham J et al. Imperial Cancer Research Fund and World Health Organization. Mortality from smoking in developed countries 1950-2000. Oxford: Oxford University Press, 1994. 6. Peto R, Lopez AD, Boreham J et al. Lancet 1992; 329: 1268-78.

Καρκίνοι Χρόνια νοσήματα Πνεύμονας Λάρυγγας Οισοφάγος Κύστη Νεφροί Πάγκρεας Στοματοφάρυγγας Αγγειακό εγκεφαλικό Στεφανιαία νόσος Ανεύρυσμα αορτής Αρτηριοσκλήρυνση περιφερειακών αγγείων Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια Χρόνια νοσήματα

Οι κυριότερες συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία Καρκίνος - του πνεύμονα - στόματος, λάρυγγα,οισοφάγου - του τραχήλου της μήτρας - της ουροδόχου κύστης - του παγκρέατος Χρόνια αποφρακτική πνευμονική νόσος (COPD) Στεφανιαία νόσος Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια Περιφερική αγγειακή νόσος Επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό Cancer: Smoking is a major cause of the cancers shown on the slide but also causes leukaemia and cancers of the kidney, stomach and liver.1,2 Smokers have twice the risk of death from cancer as non-smokers, and heavy smokers are four times at risk.3 COPD: Smoking is the main cause of COPD,4 accounting for over 125,000 new cases each year5 and at least 80% of deaths from the disease.3 Smokers have at least 10 times the risk of dying from COPD compared with non-smokers.6 Coronary heart disease: Up to 50% of cases of coronary heart disease are attributed to smoking.7 Under the age of 65 years, smokers are almost twice as likely to die of coronary heart disease than non-smokers, and heavy smokers are even more at risk.3,8 Cerebrovascular disease: Smoking can increase the risk of stroke by up to 3-fold.9 Around a fifth of all cases of stroke and 11% of deaths due to stroke are estimated to be caused by smoking.3,9 Peripheral vascular disease: Over 90% of patients with peripheral vascular disease are smokers.2 Pregnancy and birth complications: Complications of pregnancy and birth (e.g. miscarriage, premature labour, low-birthweight baby, still birth) occur more frequently with smokers than non-smokers.2 In fact, smoking during pregnancy doubles the risk of having a low-birthweight baby.10 One quarter of cot deaths each year are estimated to be caused by maternal smoking.11 1. ASH Fact Sheet no. 2. Smoking statistics: Illness & death. Action on Smoking and Health, March 1999. 2. ASH Basic Facts No. 2. Smoking and disease. Action on Smoking and Health, February 2000. 3. Callum C. The UK smoking epidemic: deaths in 1995. London: Health Education Authority, 1998. 4. Ward MJ. Asthma J 1999; 4: 108-14. 5. Health Economic Consequences of Smoking Model, endorsed by the World Health Organization. September 1999. Available at http://www.who.dk/hp/adt/ecos/whoweb.asp/ 6. Doll R, Peto R, Wheatley K et al. Br Med J 1994; 309: 901-11. 7. Coronary heart disease statistics. British Heart Foundation Database, 1998. 8. US Department of Health and Human Services. The health consequences of smoking: cardiovascular disease: A report of the Surgeon General. Rockville, Maryland. US department of Health and Human Services, Public Health Service, Office on Smoking and Health, 1984. 9. Hankey GJ. J Cardiovasc Risk 1999; 6: 207-11. 10. US Department of Health and Human Services. The health consequences of smoking for women: A report of the Surgeon General. Rockville, Maryland: US department of Health and Human Services, Public Health Service, Office on Smoking and Health 1980. 11. Royal College of Physicians of London. Smoking and the young: A report of a working party of the Royal College of Physicians. London: Royal College of Physicians, 1992.

(a) Centrilobular (centriacinar) emphysema (b) Panacinar emphysema (c) barium sulfate precipitation

Απόφραξη αεραγωγών

Άσθμα και κάπνισμα στο περιβάλλον ETS aggravates asthma in childhood Asthmatic children whose mothers smoke have more severe cases of asthma compared with those whose mothers don’t smoke Prenatal smoking is causally associated with increased prevalence of asthma in children Παιδιά που οι γονείς καπνίζουν: Παθαίνουν συχνά κρίσεις άσθματος Οι κρίσεις είναι σοβαρές Slide 36 Key Point Environmental tobacco smoke (ETS) aggravates asthma in childhood. Chan-Yeung et al quote the WHO as estimating that more than a billion adults are smokers worldwide, and that at least 700 million, almost half of the world’s children, breath air polluted by tobacco smoke at home. Asthmatic children whose mothers smoke have more severe cases of asthma compared with those who have mothers who don’t smoke. The authors note that increased airways responsiveness at 4.5 weeks of age has been demonstrated in normal infants of smoking parents compared with infants with nonsmoking parents. The authors also comment that reduced FEV1 shortly after birth has been shown in healthy infants born to mothers who smoke. Reference Chan-Yeung M, Dimich-Ward H. Respiratory health effects of exposure to environmental tobacco smoke. Respirology. 2003;8(2):13113-13119. Erratum in: Respirology. 2005;10(4):553.

Cardiovascular Benefits of Smoking Cessation Long-term Benefits Reduced risk of Stroke Repeat CABG Recurrent coronary events after MI Arrhythmic death after MI Secondary CVD events Revascularization procedure after CABG Reduced Mortality after CABG Mortality after PTCA Levels of inflammatory markers associated with progression of CVD (C-reactive protein, WBC, and fibrinogen) Short-term Benefits  fibrinogen concentration  rate of fibrinogen synthesis  WBCs Improved HDL/LDL ratio  risk of stroke  HDL; decreased LDL  arterial pressure  HR Improved arterial compliance  risk of arrhythmic death after MI  platelet volume Enhanced platelet cAMP response to stimulation of ADP with prostaglandin E1  smoking-induced platelet aggregability Smoking cessation is associated with multiple short- and long-term cardiovascular benefits. Twardella D, Kupper-Nybelen J, Rothenbacher D, Hahmann H, Wusten B, Brenner H. Short-term benefit of smoking cessation in patients with coronary heart disease: estimates based on self-reported smoking data and serum cotinine measurements. Eur Heart J. 2004;25(23):2101-2108. Morita J, Ikeda H, Haramaki N, Eguchi H, Imasizumi T. Only two-week smoking cessation improves platelet aggregability and intraplatelet redox imbalance of long-term smokers. J Am Coll Cardiol. 2005;45(4):589-594. Oren S, Isakov I, Golzman B, et al. The influence of smoking cessation on hemodynamics and arterial compliance. Angiology. 2006;57(5):564-568. Terres W, Becker P, Rosenberg A. Changed in cardiovascular risk profile during the cessation of smoking. Am J Med. 1994;97:242-249. Nilsson P, Lundgren H, Söderström M, Fagerström K-O, Nilsson-Ehle P. Effects of smoking cessation on insulin and cardiovascular risk factors—a controlled study of 4 months' duration. J Intern Med. 1996;240(4):189-194. Peters R, Brooks M, Todd L, Liebson P, Wilhelmsen L; The Cardiac Arrhythmia Suppression Trial (CAST) Investigators. Smoking cessation and arrhythmic death: the CAST experience. J Am Coll Cardiol. 1995;26:1287-1292. Rea TD, Heckbert SP, Kaplan RC, Smith NL, Lemaitre RN, Psaty BM. Smoking status and risk for recurrent events after myocardial infarction. Ann Intern Med. 2002;137:494-500. Hasdai D, Garratt K, Grill D, Lerman A, Holmes D. Effect of smoking status on the long-term outcome after successful percutaneous coronary revascularization. N Engl J Med. 1997;336:755-761 van Domburg RT, Meeter K, van Berkel DFM, Veldkamp RF, van Herwerden LA, Bogers JAJC. Smoking cessation reduces mortality after coronary artery bypass surgery: a 20-year follow-up study. J Am Coll Cardiol. 2000;36:878-883. Bakhru A, Erlinger TP. Smoking cessation and cardiovascular disease risk factors: results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey. PLos Med. 2005;2(6, e160):0528-0536. Eliasson B, Hjalmarson A, Kruse E, Landfeldt B, Westin A. Effect of smoking reduction and cessation on cardiovascular risk factors. Nicotine Tob Res. 2001;3(3):249-255. Hunter KA, Garlick PJ, Broom I, Anderson SE, McNurlan MA. Effects of smoking and abstention from smoking on fibrinogen synthesis in humans. Clin Sci (Lond). 2001;100(4):459-465. Wannamethee G, Shaper AG, Whincup PW, Walker M. Smoking cessation and the risk of stroke in middle-aged men. JAMA. 1995;274:155-160.

Carcinogenicity of Tobacco Smoke the chemistry and toxicity Cigarette smoking is the single largest preventable cause of death and disability in developed countries Tobacco smoke contains more than 4000 chemicals More than 60 carcinogens are in cigarette smoke, and a minimum of 16 are in unburned tobacco The composition of the processed tobacco in cigarettes influences of the smoke Θάνατος που μπορεί να προληφθεί Key Point Many carcinogens are in cigarette smoke. More than 60 known carcinogens are in cigarette smoke. These carcinogens vary in their potency and concentration within cigarette smoke. Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), nitrosamines, and aromatic amines are considered strong carcinogens and occur in cigarettes in smaller amounts (1-200 ng per cigarette) than weaker carcinogens such as acetaldehyde (nearly 1 mg per cigarette). If a low dose of a carcinogen produces tumors in laboratory animals, it is considered a strong carcinogen; if a high dose of a carcinogen is needed to produce tumors in laboratory animals, it is considered a weak carcinogen. The smoke produced by a single cigarette contains 1 to 3 mg of carcinogens and 0.5 to 1.5 mg of nicotine. Because most carcinogens are formed during combustion, unburned tobacco has fewer carcinogens than cigarette smoke. The most common strong carcinogens in unburned tobacco products such as oral snuff and chewing tobacco are the nitrosamines, specifically nitrosamines 4-(methylnitrosamino)-1-(3-pyridyl)-1-butanone (NNK) and N'-nitrosonornicotine (NNN). Usually only low levels of PAH are present in unburned tobacco. Carcinogenic aldehydes and metals are also found in unburned tobacco. Hecht. Nat Rev Cancer. 2003;3(10):733-743; Freiman. J Cutan Med Surg. 2004;8(6):415-423; US Surgeon General’s Report 1989. Accessed October 19, 2007. Reference Hecht SS. Tobacco carcinogens, their biomarkers and tobacco-induced cancer. Nat Rev Cancer. 2003;3(10):733-743.

Tobacco Smoke: καρκινογόνα Heterocyclic hydrocarbons Aromatic amines Phenolic compounds Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) Aldehydes Volatile hydrocarbons Other organic and inorganic compounds N-nitrosamines Nitro-hydrocarbons Key Point Cigarette smoke contains many carcinogens. Carcinogens in cigarette smoke are members of different chemical classes. These classes are listed on the above slide. The PAH benzo[a]pyrene (BaP) was the first carcinogen identified in cigarette smoke. PAHs, nitrosamines, and aromatic amines are considered strong carcinogens and occur in smaller amounts (1-200 ng per cigarette) in cigarettes than weaker carcinogens such as acetaldehyde (nearly 1 mg per cigarette). If a low dose of a carcinogen produces tumors in laboratory animals, it is considered a strong carcinogen; if a high dose of a carcinogen is required to produce tumors in laboratory animals, it is considered a weak carcinogen. Each cigarette contains 1 to 3 mg of carcinogens. a Hoffmann et al. Chem Res Toxicol. 2001;14(7):768-790. References Hoffmann D, Hoffmann I, El-Bayoumy K. The less harmful cigarette: a controversial issue. a tribute to Ernst L. Wynder. Chem Res Toxicol. 2001;14(7):768-790. Hecht SS. Tobacco carcinogens, their biomarkers and tobacco-induced cancer. Nat Rev Cancer. 2003;3(10):733-743.

Tobacco Smoke: Components Carcinogens 1-3 mg The smoke produced by a single cigarette contains 0.5-1.5 mg of nicotine 1-3 mg of carcinogens Tobacco smoke consists of Vapor Gas and semivolatile compounds Particulate matter Diameter 0.1 to <1.0 µm Καπνίζοντας 1 τσιγάρο = 2-3 φορές περισσότερα καρκινογόνα από νικοτίνη Key Point Cigarette smoke has various components. The smoke produced by a single cigarette contains 1 to 3 mg of carcinogens and 0.5 to 1.5 mg of nicotine. Cigarette smoke has both a vapor phase and a particulate phase. The smoke aerosol that passes through a Cambridge glass fiber filter is defined as the vapor phase. The part that is trapped on the glass fiber filter is the particulate phase. The particles range from 0.1 to <1.0 m in diameter. Hecht. Nat Rev Cancer. 2003;3(10):733-743; Hoffmann et al. Chem Res Toxicol. 2001;14(7):768-790. References Hecht SS. Tobacco carcinogens, their biomarkers and tobacco-induced cancer. Nat Rev Cancer. 2003;3(10):733-743. Hoffmann D, Hoffmann I, El-Bayoumy K. The less harmful cigarette: a controversial issue: a tribute to Ernst L. Wynder. Chem Res Toxicol. 2001;14(7):768-790.

Κάπνισμα και Καρκίνος Ευθύνεται για : 30% όλων των καρκίνων 87% των καρκίνων του πνεύμονα Συνέχιση του καπνίσματος μετά τη διάγνωση Επηρεάζει την απάντηση στη θεραπεία Επιδεινώνει την ποιότητα ζωής Αυξάνει την πιθανότητα υποτροπών Ελαττώνει το προσδόκιμο επιβίωσης C. Lerman. J Clin Oncol (23) 2 ; 2005

Stress σε νυν και πρώην καπνιστές Mean perceived stress score Cohen S. Health Psychology 1999;9:466

M.J Jarvis, BMJ 2004;328:277-279

Κάπνισμα σε μαθητές γυμνασίου / λυκείου National Youth Tobacco Survey 2004, United States

Sichletodis 2012

Vardavas 2009

Χρήση καπνού σε μαθητές 13-15 ετών στην Ελλάδα Kyrlesi A. BMC Public Health 2007;7:3

Τα σχολικά προγράμματα θα πρέπει να αποτελούν τμήμα αναλυτικών στρατηγικών που αφορούν στην πρόληψη της χρήσης καπνού και της ανάπτυξης του εθισμού στην νικοτίνη. ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ : Έχει την μεγαλύτερη επίδραση στη ζωή των παιδιών από οποιαδήποτε άλλη κοινωνική δραστηριότητα εκτός από την οικογένεια

Πιθανότητα να καπνίσουν οι μικροί μαθητές όταν καπνίζουν οι μεγαλύτεροι και οι φίλοι Leatherdale S. Prev Med 2005;40:853-59

Πολιτική καπνίσματος στο σχολείο και επίπτωση καπνίσματος 11-14 ετών Η επίδραση αυτή παραμένει ↑↑ μετά την ανάλυση άλλων παραγόντων (γονείς, κοινωνία κλπ) Moore L. Tobacco Control 2001;10

Τι σημαίνει πρόγραμμα εκπαίδευσης στα σχολεία ;; Μαθητές Εκπαιδευτικούς /προσωπικό Επισκέπτες Πρόγραμμα ελέγχου καπνίσματος στο σχολείο Πρόγραμμα εκπαιδευτικό Πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών Εκπαίδευση για κατανόηση και διδασκαλία της συμπεριφοράς των καπνοβιομηχανιών Συνέπειες καπνίσματος Στάση απέναντι στο κάπνισμα Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν ότι η καπνοβιομηχανία: Συσχετίζει το κάπνισμα με Ελευθερία, Ενηλικίωση Ανεξαρτησία Άνεση στις δημόσιες σχέσεις Προσέγγιση κατ΄ιδίαν ή ομάδες

Πολιτική των σχολείων σχετικά με το κάπνισμα Απαγόρευση καπνίσματος στους χώρους του σχολείου Προσωπικό Μαθητές Επισκέπτες Απαγόρευση διαφήμισης καπνίσματος στους χώρους του σχολείου Λεωφορεία Χορηγία από καπνοβιομηχανία Απαγόρευση στους μαθητές να φοράνε ή να μεταφέρουν διαφημιστικά τσιγάρων

Πολιτική των σχολείων σχετικά με το κάπνισμα Γραπτές οδηγίες Προφορικές οδηγίες Γραπτές οδηγίες που διανέμονται στους γονείς ή κηδεμόνες Γραπτές οδηγίες που διανέμονται στο προσωπικό Προφορικές οδηγίες που δίνονται στους γονείς ή κηδεμόνες Αφίσες και ταμπέλες που δηλώνουν την πολιτική

Καπνιστές δάσκαλοι/καθηγητές και κάπνισμα στους εφήβους Αγόρια 11-12 ετών: μιμούνται τον δάσκαλο Κορίτσια 17-18: μιμούνται την δασκάλα Murray, Kiryluk 1985 Καλή συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος δασκάλων και μαθητών Tubman 2001 62% αγοριών και 60% κοριτσιών 86% αγοριών και 88% κοριτσιών Αύξηση επίπτωσης καπνίσματος στους μαθητές (OR 1.8) Εκτίθενται σε καπνό δασκάλων εκτός σχολείου Εκτίθενται σε καπνό δασκάλων εντός σχολείου Poulsen LH Tobacco Control 2002;11:246-251

Ελληνικά σχολεία Εκπαίδευση για κάπνισμα Ελληνικά σχολεία Εκπαίδευση για κάπνισμα Υπάρχει διδασκαλία στην τάξη για τους κινδύνους του καπνίσματος ;; Συζητούνται στην τάξη οι λόγοι για τους οποίους τα νέα παιδιά καπνίζουν ;;

Ελληνικά σχολεία Εκπαίδευση για κάπνισμα Ελληνικά σχολεία Εκπαίδευση για κάπνισμα 12-15 ετών αγόρια κορίτσια Kyrlesi A. BMC Public Health 2007;7:3

Πρόγραμμα εκπαίδευσης μαθητών σχετικά με το κάπνισμα Πρόγραμμα εκπαίδευσης μαθητών σχετικά με το κάπνισμα Διαλέξεις Συζήτηση σε ομάδες Ταινίες και videos Εναλλαγή ρόλων, εξομοιώσεις, πρακτική εξάσκηση Πρόσκληση ειδικών ομιλητών Ομαδικές εργασίες /διαδίκτυο Συμμαθητές εκπαιδευτές School Health Policy. Boerm B 2007;77:207-14

Όλα τα σχολεία στη Μεγάλη Βρετανία Πρόγραμμα εκπαίδευσης μαθητών σχετικά με το κάπνισμα curriculum (health education) 48% σχολείων στις ΗΠΑ Όλα τα σχολεία στη Μεγάλη Βρετανία Project alert Life skills training Here’s looking at you 2000 Teens against tobacco use Towards no tobacco use Others

Αποτελεσματικότητα εκπαίδευσης υγείας Αποτελεσματικότητα εκπαίδευσης υγείας Αγόρια και κορίτσια σε σχολεία χωρίς εκπαίδευση υγείας έχουν ↑↑ επίπτωση καπνίσματος στις ηλικίες 15-16 και 18-19 Murray M. J Epid Comm Health 1984;38:167 Η ενίσχυση της εκπαίδευσης κατά του καπνίσματος δεν επηρεάζει σημαντικά το κάπνισμα σε αγόρια και κορίτσια Maes L Tackling Tobacco 1999 Health Promotion Wales Peterson 2000 Reid, McNeill 1995 Nutbeam 1995 Charlton 2000 Απογοητευτικά αποτελέσματα

Hutchinson Smoking Prevention Project Built motivation General health motivation Long-term health Short-term health Cosmetic/social Physical fitness/sports Monetary Addiction Environmental tobacco smoke Effect on family Teach skills for identifying social influences to smoke Peer influence Advertising/media influences Action of the tobacco industry

EFSA (European Smoking prevention Framework) Curriculum: Σε 5 Ευρωπαϊκές χώρες 5-6 μαθήματα Εκπαίδευση και Οδηγός προς τους δασκάλους / καθηγητές Φυλλάδια για τις συνέπειες του καπνίσματος Διαγωνισμός για slogan, poster σχετικό με κάπνισμα De Vries H. Health Education Research 2003;18:611-26

Σκοποί ↑↑ επίπεδο γνώσης: Anti-smoking skills Ικανότητα να λέει ΌΧΙ όταν προσφέρεται τσιγάρο Ικανότητα υπεράσπισης της επιλογής με σαφή επιχειρήματα Ικανότητα απαίτησης καθαρού περιβάλλοντος Ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλίας για το περιβάλλον Ικανότητα κατάθεσης προσωπικής άποψης για το κάπνισμα Ανταλλαγή γνώσης και στάσης σε ότι αφορά στο κάπνισμα Σκοποί ↑↑ επίπεδο γνώσης: Συνέπειες του καπνίσματος Παθητικό κάπνισμα Κάπνισμα – εθισμός Κοινωνικές συνέπειες του καπνίσματος Οικονομικές συνέπειες του καπνίσματος Συνέπειες του καπνίσματος στο περιβάλλον Ενίσχυση θετικής στάσης στο μη-κάπνισμα Ενίσχυση αυτοπεποίθησης Δημιουργία ικανοτήτων άρνησης καπνίσματος Δημιουργία διάθεσης να γίνει ή να παραμείνει μη καπνιστής De Vries H. Health Education Research 2003;18:611-26

Τι σημαίνει πρόγραμμα εκπαίδευσης στα σχολεία ;; Πρόγραμμα ελέγχου καπνίσματος στο σχολείο Πρόγραμμα εκπαιδευτικό Πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών Εκπαίδευση για κατανόηση και διδασκαλία της συμπεριφοράς των καπνοβιομηχανιών

Εξοικείωση των παιδιών με τη διαφήμιση τσιγάρων Glynn T. Prev Medic 1993;22:568-575

Επίπτωση της διαφήμισης στην έναρξη καπνίσματος παιδιά 11-15 ετών Gilpin E. Am J Pub Health 2007; 97:1489-95

Τι τσιγάρα καπνίζουν τα παιδιά;; ↑↑↑ Διαφήμιση National Youth Tobacco Survey 2004, United States

Πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος στο σχολείο θέλουν οι μαθητές να συμμετέχουν σε τέτοιο πρόγραμμα;; 3136 μαθητές Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι δεν θα συμμετείχαν σε πρόγραμμα διακοπής στο σχολείο Leatherdale S. Addictive Behaviors 2006;31:1449-53

Ποια διαδικασία διακοπής καπνίσματος προτιμούν οι νέοι 3660 μαθητές Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι θα προτιμούσαν να κόψουν το κάπνισμα μόνοι τους και με την συμβουλή και συμπαράσταση φίλων Leatherdale S. Addictive Behaviors 2005;30:1614-18

Ποια είναι η γνώμη των φοιτητών σε ότι αφορά την πολιτική του καπνίσματος στα σχολεία Rigotti N Tobacco Control 2003;12:251-56

Δεν υπάρχει πολιτική καπνίσματος Οι μαθητές έχουν αυξημένο κίνδυνο να γίνουν καπνιστές όταν : Καπνίζουν οι φίλοι τους Καπνίζουν στην οικογένεια Παρακολουθούν σχολείο όπου : Δεν εκπαίδευση μη-καπνίσματος Καπνίζουν καθηγητές Καπνίζουν μεγαλύτεροι μαθητές 1.Εκπαίδευση /πολιτική καπνίσματος στα σχολεία 2. Αλλαγή προτύπων 3. Απαγόρευση διαφήμισης τσιγάρων Δεν υπάρχει πολιτική καπνίσματος