ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ» ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Κ.ΖΑΧΑΡΟΣ ΒΟΥΤΣΙΝΑ ΕΛΕΝΗ Α_Μ 4897 ΠΑΛΙΟΥΡΑ ΓΕΩΡΓΙΑ Α_Μ 4986 ΠΑΤΡΑ 2012

ΝΗΠΙΑ ΑΝΤΛΟΥΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΌ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΟ (Μαρία Κίλια, Κώστας Ζαχάρος) ΕΙΣΑΓΩΓΗ  Θέμα της παρούσας έρευνας αποτελεί η φωτογραφία και συγκεκριμένα φωτογραφίες ως αναπαραστάσεις αντικειμένων και χώρων.  Η κύρια σημασία του αντικειμένου της έρευνας στην εκπαίδευση είναι ότι οι φωτογραφίες συμβάλλουν στην διευκόλυνση της κατανόησης σύνθετων πληροφοριών και χωρικών σχέσεων.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Οι δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν στη διδασκαλία του θέματος οφείλονται στα παρακάτω αίτια :  Σύμφωνα με τους Piaget και Inhelder στη προσχολική ηλικία τα παιδιά δεν έχουν αναπτύξει πλήρως την γνώση τους για το χώρο, καθώς απαιτείται συνεχής εμπειρία και δράση τους σε αυτόν. Επιπλέον, τροχοπέδη αποτελεί και το στοιχείο του παιδικού εγωκεντρισμού, όπου δυσκολεύει το παιδί να κατανοήσει ποσοτικά δεδομένα, διότι έχει ως σύστημα αναφοράς τον εαυτό του.  Μικρής σημασίας αίτιο μπορεί να θεωρηθεί και η έλλειψη ερευνητικών άρθρων σχετικά με την εκπαιδευτική χρήση της φωτογραφίας και τον τρόπο που κατανοείται και αποκωδικοποιείται από τα νήπια.

ΜΕΘΟΔΟΣ Θέμα και τρόπος διδασκαλίας Το θέμα της διδασκαλίας εστιάζει στη διερεύνηση της ικανότητας των νηπίων να κάνουν μετάβαση από τον πραγματικό χώρο στην αναπαράσταση και το αντίστροφο. Για να πραγματοποιηθεί η παραπάνω διερεύνηση ο χώρος χωρίστηκε σε μίκρο, μέσο και μάκρο –χώρο, όπου στη συγκεκριμένη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε ο μέσο-χώρος. Οι δραστηριότητες είχαν ως παιδαγωγικό πλαίσιο την αναζήτηση ενός κρυμμένου θησαυρού σε δύο τοποθεσίες : α) τους διακριτούς και β) τους μη διακριτούς χώρους. Για την διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων χρησιμοποιήθηκαν τα εξής ερευνητικά ερωτήματα :  «Μπορούν τα παιδιά να αντιληφθούν την φωτογραφία ως αναπαράσταση του πραγματικού χώρου;»

 «Μπορούν τα παιδιά να υποδείξουν τη θέση απ’ όπου πάρθηκε η φωτογραφία, δηλαδή τη θέση του φωτογράφου;»  «Μπορούν τα παιδιά να υποδείξουν τη θέση τους στις φωτογραφίες;»  «Μπορούν τα παιδιά να βρουν κρυμμένα αντικείμενα στο πραγματικό χώρο, χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία ως χάρτη και να προσανατολιστούν στο χώρο χρησιμοποιώντας αντικείμενα του υπαρκτού χώρου;»  «Μπορούν τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τις αναλογίες της φωτογραφίας στον πραγματικό χώρο;» Τα ερευνητικά αυτά ερωτήματα επιδιώχθηκε να απαντηθούν μέσω δραστηριοτήτων, όπου προβάλλονταν φωτογραφίες από το χώρο του νηπιαγωγείου και τα παιδιά καλούνταν να ακολουθήσουν ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης κάθε φορά, προκειμένου να επιλύσουν το αντίστοιχο ερώτημα.

Υλικά και τρόπος συλλογής δεδομένων Το κύριο υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την εκπόνηση των δραστηριοτήτων ήταν οι φωτογραφίες και δευτερευόντως το αντικείμενο του κρυμμένου θησαυρού, ένα σοκολατένιο νόμισμα καθώς και μια λωρίδα χαρτονιού, η οποία τοποθετήθηκε πάνω στη πόρτα. Τα εμπειρικά δεδομένα προσκτήθηκαν με ατομικές συνεντεύξεις, οι οποίες μαγνητοσκοπήθηκαν από τους ερευνητές.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΟΛΟΓΗΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτουν τα εξής αποτελέσματα :  Στο πρώτο ερευνητικό ερώτημα τα νήπια διακρίθηκαν σε 2 κατηγορίες ανάλογα με την ταχύτητα αναγνώρισης των αντικειμένων στη φωτογραφία, με τη πλειοψηφία να έχει δυσκολία στη συσχέτιση αντικειμένων.(φωτογραφία- πραγματικός χώρος)  Στο δεύτερο ερευνητικό ερώτημα η κατηγοριοποίηση έγινε με κριτήριο την αναγνώριση της θέσης του φωτογράφου, δηλαδή εάν την αναγνώρισαν μόνα τους ή με τη παρότρυνση του εκπαιδευτικού καθώς και αν η αναγνώριση έγινε σωστά και στις δύο φωτογραφίες. Προκύπτουν λοιπόν τέσσερις κατηγορίες, όπου και πάλι στο μεγαλύτερο βαθμό τα παιδιά δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν άρτια.

 Όσον αφορά το τρίτο ερευνητικό ερώτημα κατατάσσουμε τα νήπια σε τρεις κατηγορίες με βάση την επιλογής της κατάλληλης φωτογραφίας και θέσης τους σε αυτή. Τα ποσοστά εδώ ήταν ισάριθμα.  Στο τέταρτο ερευνητικό ερώτημα έχουμε 100% επιτυχία στο σκέλος της εύρεσης του μοναδικού αντικειμένου στο μεσο- χώρο. Στη δραστηριότητα όμως του συντονισμού χωρικών σχέσεων αναδεικνύονται τρείς κατηγορίες με μικρή διαφορά στα ποσοστά της κάθε κατηγορίας.  Καταληκτικά, δύο είναι οι κατηγορίες που προέκυψαν από το πέμπτο ερευνητικό ερώτημα, με γνώμονα την σωστή τοποθέτηση της φωτογραφίας στο κατάλληλο σημείο της πόρτας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αναλύοντας τα πορίσματα από την διεξαγωγή της παρούσας έρευνας προκύπτει το συμπέρασμα ότι η χρήση της φωτογραφίας είτε για προσανατολισμό, είτε για εντοπισμό αντικειμένων είναι μια ικανότητα όπου τα παιδιά προσχολικής ηλικίας κατέχουν σε επαρκή βαθμό. Πρέπει να σημειωθεί ότι το ποσοστό επιτυχίας αυξάνεται από τις παρεμβάσεις του εκάστοτε ερευνητή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  Blades M. and Spencer C.P. (1987). The use of maps by 4 to 6 years old children in a large scale maze. British Journal of Development Phychology,5:19-24  Blades M., Blaut J., Davizeh Z., Elguea S., Sowden S., Soni D., Spencer C., Slea D., Surajpauli R, and Uttal D. (1998). A cross-cultural study of young children’s mapping abilities. Transactions of the Institute of British Geographers, 23:  Brousseau, G. (1991). Η Διδασκαλία της Στοιχειώδους Γεωμετρίας ως Μοντέλο Χώρου. Στο Αθ. Γαγάτση (εκ.) Θέματα Διδακτικής των Μαθηματικών. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.  DeLoache J. D., (2000). Dual representation and young children’s use of scale Models. Child Development, 71(2):

 Germanos D., Oikonomou A. and Tzekaki M. (1997). A Spatio Pedagogical Approach to the Learning Process in Early Childhood: An Application on Space-Mathematical Concepts. European Early Childhood Education Research Journal, 5(1):  Goldin, G.A., & Kapui, J.J.(1996). A joint perspective on the idea of representation in learning and doing mathematics. In L. Steffe, P. Nesher, P. Cobb, G.A. Goldin, and B. Greer (Eds), Theories of Mathematical Learning (pp ). Hillsdale, NJ: Erlbaum.  Huttenlocher J.E., Newcombe N. and Vasilyeva M. (1999). Spatial scaling in young children. Phychological Science, 10(5):  Liben L.S and Downs R.M. (1993). Understanding Person- Scale-Map relations: Cartographic and Developmental perspectives. Developmental Psychology, 29(4):

 Piaget, J. and Inhelder, B (1956). The child’s conception of space. London: Routledge and Kegan Paul.  Plester B., Richards J., Blades M. and Spencer C.(2002). Young children’s ability to use aerial photographs as maps. Journal of Environmental Psychology, 22:  Ανθοπούλου Β., Παπαιωάννου Χ. και Ραβάνης Κ. (2009). Η φωτογραφία και η φωτογραφική μηχανή στη σκέψη παιδιών προσχολικής ηλικίας. Διδασκαλία των φυσικών επιστημών: Έρευνα και Πράξη, 31:4-18.