Υλικά και εργαλεία γραφής Κώδικες γραφής Αντωνίου Αντώνιος Γούκος Αναστάσιος Θεοφιλίδου Ειρήνη Ιωάννου Μαρία Τοκατλή Ευνίκη Φωστηρόπουλος Κων/νος Χαραλαμπίδου Χρυσή

Γραφικές ύλες πριν την ανακάλυψη της τυπογραφίας Ανόργανες (χώμα, πετρώματα, μέταλλα, ορυκτά Φυτικές (τμήματα φυτών, φυτικά παρασκευάσματα) Ζωικές (μέρη σώματος ζώων, προϊόντα ζώων)

Από τις πρώτες γραφικές ύλες που χρησιμοποίησαν οι άνθρωποι για την γραφή ήταν διάφορα πετρώματα στα οποία χάραζαν με αιχμηρά αντικείμενα τα γράμματα και αργότερα ο πηλός (ψημένος ή νωπός )πάνω στον οποίο χάραζαν τα γράμματα. Αττικό αλφάβητο σε Αττικό αγγείο

Αριστερά: Το «Θεώρημα του Πυθαγόρα» σε κεραμική πλάκα της Μεσοποταμίας με σφηνοειδή γραφή, Δεξιά: Η «Πινακίδα Plimpton 322», μία διαχειριστική κατάσταση από την εποχή των Σουμερίων Ιερογλυφική γραφή της Αιγύπτου. http://sfrang.com/historia/selida102.htm

Οι σπουδαιότερες γραφικές ύλες πριν την ανακάλυψη του χαρτιού Πάπυρος: Σε χρήση στην Αίγυπτο από το 3000 πΧ. Η βασική γραφική ύλη ως τον 4ο αιώνα μΧ. Κύλινδρος: Μακρύ φύλλο παπύρου, με τη συνένωση πολλών φύλλων, τυλιγμένο σε ρολό. Έως τον 2ο μΧ αιώνα ο κύριος τρόπος συγκρότησης των χειρόγραφων βιβλίων. Περγαμηνή: Αντικατέστησε τον πάπυρο τον 5ο με 6ο αιώνα μΧ.

Επάνω δεξιά :πάπυρος, υλικό από τα μέρη του ομώνυμου φυτού. Δεξιά πάνω: Ο Κώδικας αποτελεί τύπο συλλογής χειρογράφων από πάπυρο, περγαμηνή ή χαρτί, στερεωμένων σε ένα σώμα με τη μορφή βιβλίου, που ήταν σε χρήση, κυρίως πριν από την εφεύρεση της τυπογραφίας. Δεξιά κάτω: περγαμηνή, υλικό ανθεκτικό, από δέρμα μικρού ζώου

Το χαρτί ανακαλύφθηκε στην Κίνα το 105 μΧ Το χαρτί ανακαλύφθηκε στην Κίνα το 105 μΧ. Παρασκευάζονταν από φυτικές ίνες: λινάρι, κάναβι, φλοιό μουριάς. Ο τρόπος παρασκευής του- μυστικός για 700 χρόνια- διαδόθηκε από τους Άραβες τον 8ο αι. μΧ και αντικατέστησε την περγαμηνή. Έδωσε ώθηση στην ανακάλυψη της τυπογραφίας.

Αρχαίο Ελληνικό αγγείο που παριστάνει ένα γραφέα να γράφει στο δίπτυχο -λεύκωμα- χρησιμοποιώντας την γραφίδα του.

Εργαλεία γραφής: Γραφίδες α) χαρακτικές, β) εκτυπωτικές γ) χρωστικές: πινέλο( από τρίχες ζώων ή φυτικές ίνες), κάλαμος( από αποξηραμένο καλάμι, σε χρήση στην Ανατολή), κονδύλιο ή penna(από φτερό χήνας σε χρήση στη Δύση από τον 6ο αι. πΧ).

Εργαλεία γραφής για τους μαθητές http://users.auth.gr/~marrep/LESSONS/ERGASTIRI/FYLO%202001_2002/5.5.4.a.htm Οι μαθητές φρόντιζαν να προμηθεύονται μικρά κομμάτια περγαμηνής, που περίσσευαν από τους βιβλιοδέτες ή από εκείνους που πουλούσαν δέρματα. Έγραφαν με ένα ειδικά ξυσμένο καλάμι, τον κάλαμον, που το βουτούσαν σε μελάνι , μαύρο συνήθως. Μαζί τους είχαν ένα μαχαιράκι για να ξύνουν τη μύτη του καλάμου, που ήταν χαραγμένη κατά μήκος, ώστε να συγκρατεί το μελάνι. Στο κανίκλειον, το μελανοδοχείο, είχαν το μελάνι ∙ και με τον κανόνα, τον χάρακα, χαράκωναν την περγαμηνή.

Μελάνη: Από καπνιά, κάρβουνο, μελάνη σουπιάς, κατάλοιπα οινοποιείας με την προσθήκη κόλλας. Σε χρήση από το 2697 πΧ Χρησιμοποιήθηκε ακόμη κόκκινη μελάνη, πράσινη, κίτρινη, χρυσή και αργυρή.

Εποχή της τυπογραφίας

Μολύβια Η χρήση τους στηρίζεται στον γραφίτη κι έγινε γνωστή στην Ευρώπη από τους Αζτέκους. Πέρασε από μια μακρά πορεία εξέλιξης μέχρι σήμερα που έχουμε τα μηχανικά μολύβια, τα χρωματιστά μολύβια και φυσικά αρκετά αξεσουάρ που σχετίζονται με τα μολύβια (ξύστρες, σβήστρες)

Γραφίδες Μεταλλικές πένες: υπήρχαν από την εποχή Του Αριστοτέλη. Όμως χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1748 για να ξαναχρησιμοποιηθούν και να εξελιχτούν σταδιακά σε στυλογράφους, στυλό διαρκείας, μαρκαδόρους.

Τυπογραφία: Η τέχνη της ήταν γνωστή στην Κίνα από πολύ νωρίς. Πατέρας της μηχανικής τυπογραφίας είναι ο Πι Σενγκ το 1041. Στην Ευρώπη όμως η «εφεύρεση» αποδόθηκε στον Γουτεμβέργιο. Αρχικά προσπάθησε η τυπογραφία να μιμηθεί τα χειρόγραφα. Γρήγορα όμως φάνηκε η σημασία της και επέφερε πραγματική επανάσταση η χρήση της.

Εικόνες από την πρώτη περίοδο εξέλιξης της τυπογραφίας

Τα εργαλεία της στοιχειοθεσίας

Το τυπογραφείο του χθες

Το τυπογραφείο του σήμερα

ABCDEF ABCDEF ABSDEF ABSDEF Ένα πλήθος γραμματοσειρών δημιουργήθηκαν καθώς η τυπογραφία εξελισσόταν ABCDEF ABSDEF ABCDEF ABSDEF

Γραφομηχανή Ο Αμερικανός εφευρέτης Christopher Latham Sholes κατάφερε το 1867 να κατασκευάσει την πρώτη εύχρηστη γραφομηχανή. Υπέγραψε συμβόλαιο παραγωγής με την εταιρία όπλων «Ε. Remington and Sons» Ένα χρόνο μετά το 1874 οι πρώτες γραφομηχανές διατέθηκαν στο εμπόριο και μετονομάστηκαν σε «Ρέμιγκτον».

Ηλεκτρικές γραφομηχανές: ήταν το επόμενο σημαντικό βήμα στην εξέλιξη των γραφομηχανών Πρόκειται ουσιαστικά για μηχανικές γραφομηχανές στις οποίες η μετάδοση της κίνησης κατά τη λειτουργία της εκτύπωσης εξασφαλίζεται από ηλεκτροκινητήρα. Το 1961 η IBM (International Business Machines Corporation) παρουσίασε την πρώτη εμπορικά επιτυχημένη γραφομηχανή με φορείο σφαιρικού τύπου.

Οι εκτυπωτές είναι εξωτερικές συσκευές που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εκτυπώσεων με την βοήθεια Η/Υ. Υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες εκτυπωτών, οι εκτυπωτές ακίδων, οι εκτυπωτές έγχυσης μελάνης – inkjet και οι εκτυπωτές laser (χρησιμοποιούν γραφίτη και παρέχουν την υψηλότερη ποιότητα εκτύπωσης).

Κώδικες – συστήματα γραφής

Ο Δίσκος της Φαιστού http://el.wikipedia.org/wiki/

Η Σπαρτιατική Σκυτάλη, μια πρώιμη συσκευή για την κρυπτογράφηση Κρυπτογραφία Η Σπαρτιατική Σκυτάλη, μια πρώιμη συσκευή για την κρυπτογράφηση Η πρώτη στρατιωτική χρήση της κρυπτογραφίας αποδίδεται στους Σπαρτιάτες. Γύρω στον 5ο π.Χ. αιώνα εφηύραν την «σκυτάλη», την πρώτη κρυπτογραφική συσκευή, στην οποία χρησιμοποίησαν για την κρυπτογράφηση την μέθοδο της αντικατάστασης

Το 17ο αιώνα ο καρδινάλιος Ρισιγιέ εφευρίσκει ένα εργαλείο κρυπτογράφησης που ονόμασε «γρύλο». Ήταν μια κάρτα με τρύπες, με τη βοήθεια της οποίας μπορούσαν να γραφτούν κωδικοποιημένα μηνύματα σε χαρτί. Προκειμένου να διαβάσει ο παραλήπτης το γράμμα έπρεπε να διαθέτει την ίδια κάρτα. http://pelopas.uop.gr/~gouscos/reports/CryptographyCryptanalysis.pdf

Η μηχανή Αίνιγμα χρησιμοποιήθηκε ευρέως από την Γερμανία Κρυπτό-μηχανή SIGABA

Angelic Αγγελικός Αυτό το αλφάβητο προέρχεται από την εβραϊκή γλώσσα και χρονολογείται από τον 12ο αιώνα. Ειπώθηκε πως θα χρησιμοποιείται από τους μάγους για την κρυπτογράφηση στα βιβλία των «Σκιών ».

Κατοπτρική γραφή της λέξης Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org/wiki/

Συντομογραφίες http://publications.europa.eu/code/el/el-5000300.htm Παράδειγμα Στενογραφίας EUR/USD = 1.2526/1.2528 Συντομογραφίες http://publications.europa.eu/code/el/el-5000300.htm Τίτλοι κ.[κύριος ― κυρία - (ολογράφως όταν δεν προηγείται το άρθρο)] κκ.-(κύριοι ή κυρίες) δ./δίδες-(δεσποινίς ― δεσποινίδες) δρ(α)-διδάκτωρ ― διδάκτορα (αιτιατ.)] ΑΜ(η) -Αυτού Μεγαλειότητα] ΑΕ[(η) -Αυτού Εξοχότητα]

Αλχημιστικά σύμβολα Η συμβολική σύλληψη του τετραγωνισμού του κύκλου κατά τους αλχημιστές-αρχετυπικό σύμβολο της ολοκλήρωσης και της ένωσης.

Διάφορα συστήματα γραφής αναπτύχθηκαν για να ικανοποιηθούν οι ιδιαίτερες ανάγκες που ανέκυπταν. Δίπλα βλέπουμε έναν τηλέγραφο και το τηλεγραφικό αλφάβητο ενώ κάτω αριστερά δείγμα από το αλφάβητο των τυφλών. ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΜΟΡΣ         ΑΡΙΘΜΟΙ           Α =  . -                     Ν =   - .                     1  =  . - - - -           Β =  - . . .                 Ξ =   - . . -                2  =  . . - - -           Γ =   - - .                  Ο =   - - -                  3  =  . . . - -           Δ =  - . .                   Π =   . - - .               4  =  . . . . -           Ε =   .                        Ρ =   . - .                  5  =  . . . . .           Ζ =   - - . .                Σ =   . . .                   6  =  - . . . .           Η =   . . . .                Τ =   -                       7  =  - - . . .           Θ =   - . - .                Υ =   - . - -               8  =  - - - . .            Ι  =   . .                     Φ =   . . - .                9  =  - - - - .            Κ =   - . -                  Χ =   - - - -               0  =  - - - - -            Λ =    . - . .               Ψ =   - - . -            Μ =   - -                   Ω =   . - - δείγμα γραφής Braille

Η Νέα τεχνολογία με την εξέλιξη των υπολογιστών και την ανάπτυξη λογισμικών με γραφικό περιβάλλον έχουν εισάγει ένα μεγάλο πλήθος εικονοσυμβόλων.

Εικονομηνύματα Στην σύγχρονη γραπτή ηλεκτρονική επικοινωνία το φαινόμενο των emoticons έχει επικρατήσει δημιουργώντας μια νέα τάση επέκτασης της γραπτής επικοινωνίας στον κόσμο των εικονογραμμάτων που καθιστούν την επικοινωνία πιο άμεση εκφράζοντας σύντομα και περιεκτικά τα συναισθήματα του γράφοντος.

Μουσική Ένα ξεχωριστό σύστημα γραφής ανέπτυξε η μουσική. Το δικό της γραπτό αλφάβητο είναι οι νότες γραμμένες στο πεντάγραμμο. Βέβαια κατέληξε στη σύγχρονη μορφή της ύστερα από μια μακρά πορεία εξέλιξης ξεκινώντας από την αρχαία ελληνική παρασημαντική και περνώντας μέσα από τη Βυζαντινή παρασημαντική. Αναγεννησιακή σημειογραφία

Αριθμοί Η γραπτή αναπαράσταση της αρίθμησης είναι και η ανάγκη που οδήγησε στην γραπτή επικοινωνία. Περνώντας μέσα από μια διαδικασία εξέλιξης με διάφορα συστήματα αρίθμησης και αναπαράστασης τους καταλήξαμε στο σημερινό ινδικό γνωστό όμως ως αραβικό σύστημα αρίθμησης.

Αστρολογικά σύμβολα Από πολύ παλιά χρησιμοποιήθηκαν διάφορα σύμβολα, για να υποδηλώσουν κάποιες έννοιες, συστήνοντας έναν ιδιαίτερο γραπτό κώδικα επικοινωνίας.

Θρησκευτικά σύμβολα Οι θρησκείες διαχρονικά χρησιμοποίησαν ένα δικό τους κώδικα συμβόλων γραπτών, που εμπεριέχουν πολλαπλές έννοιες οι οποίες αναγνωρίζονται από τα μέλη τους Σύμβολο του Ισλάμ:Η λέξη «Θεός» (Αλλάχ) γραμμένη στην αραβική γραφή

Κυριότερα σύμβολα νομισμάτων http://el. wikipedia Κυριότερα σύμβολα νομισμάτων http://el.wikipedia.org/wiki/Σύμβολο_νομίσματος ¢ = σεντ, για πολλά νομίσματα € = ευρώ, νόμισμα της Ευρωζώνης $ = δολάριο ΗΠΑ και άλλων χωρών (Καναδά, Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας) £ = λίρα (Ηνωμένου Βασιλείου και άλλων χωρών, παλαιότερα και της Ιταλίας, Σαν Μαρίνο και Βατικανού που σήμερα έχουν ευρώ) Ұ = γιεν Ιαπωνίας, γουάν Κίνας ₨ = ρουπία Ινδίας, Πακιστάν, και άλλων χωρών ₪ = σέκελ Ισραήλ

Τα σήματα του κώδικα οδικής κυκλοφορίας αποτελούν έναν σύγχρονο κώδικα «εικονογραμμάτων» που επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών γλωσσών

Στη σύγχρονη εποχή ένα μεγάλο πλήθος σημάτων «εικονοσυμβόλων» έχει αναπτυχθεί προκειμένου να συνοδεύσει τα προϊόντα στην παγκοσμιοποιημένη αγορά και να μεταδώσει συγκεκριμένα μηνύματα στους διαφορετικούς παραλήπτες

Ενδεικτικό Λεξικό γραφικών υλών Ένα ενδεικτικό λεξικό γραφικών υλών προέκυψε από την συγκέντρωση των υλικών και εργαλείων γραφής Βιβλίο: (το) σύνολο χειρόγραφων ή τυπωμένων φύλλων χαρτιού, συρραμμένα στη μια πλευρά καλυμμένα με εξώφυλλα , το οποίο συνήθως εκδίδεται σε πολλά αντίτυπα. [ΕΤΥΜ αρχ.< βιβλίον < βυβλίον (με προληπτική αφομοίωση του – υ- σε –ι- <βύβλος από το όνομα της φοινικικής πόλεως Βύβλου, από όπου εισαγόταν ο κατεργασμένος πάπυρος .]

Γραφίδα: (η)1.το όργανο με το οποίο γράφουμε πάνω σε χαρτί: ~από φτερό πουλιού , ή μεταλλική ~ 2.ΑΡΧΑΙΟΛ. μυτερό μεταλλικό όργανο με το οποίο χάραζαν σχέδια ή λέξεις πάνω σε σκληρές επίπεδες επιφάνειες. Διαβήτης: (ο) γεωμετρικό όργανο που χρησιμοποιείται για τη χάραξη κύκλων, μετρήσεις ακριβείας. κλπ. Κιμωλία: ( η) μικρό κυλινδρικό κομμάτι πετρώματος κιμωλίας , που χρησιμοποιείται για γράψιμο, ή για ζωγραφική. Όστρακον: (το) ΑΡΧΑΙΟΛ. Θραύσμα πήλινου αντικειμένου ( αγγείου ή κεραμιδιού) στο οποίο χάρασσε ο Αθηναίος πολίτης το όνομα προσώπου που έκρινε ότι έπρεπε να εξοστρακιστεί.

Γραμματείον: (το) λευκή σανίδα, επιστρωμένη με γύψο Γραμματείον: (το) λευκή σανίδα, επιστρωμένη με γύψο. Άλλα ονόματα : λευκή σελίς,λεύκωμα, πίναξ λευκωμένος, ιταλ. Album Πρωτόκολλον: (το) πρωτο+ κόλλον < κόλλα. Το πρώτο κόλλημα ενός κυλινδρικού παπύρου ,όπου αναγραφόταν η επίσημη σφραγίδα και η ημερομηνία κατασκευής του. Νάρθηξ: (ο) η κυλινδρική θήκη , από δέρμα, καλάμι, ξύλο, ή μέταλλο, μέσα στην οποία φυλασσόταν η ταινία του παπύρου. Άλλα ονόματα: θήκη, κάψα, κίστη