ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ-ΜΕΤΕΩΡΑ 2ο ΓΕΛ Άνω Λιόσια 2ο ΓΕΛ Άνω Λιόσια Υπεύθυνη καθηγήτρια : Πέννυ Αποστόλου Ημερομηνία : 16/5/2014

Μετέωρα !!! Πριν από 25-23 χρόνια μετά από γεωλογικές μεταβολές που συνέβησαν κατά την διάρκεια των αιώνων , ανυψώθηκε το κεντρικό τμήμα της σημερινής Ελλάδας και βυθίστηκε η περιοχή της Θεσσαλίας, η οποία αποτέλεσε μία λίμνη. Αργότερα δημιουργήθηκε το άνοιγμα των Τεμπών , με αποτέλεσμα τα νερά να χυθούν στο σημερινό Αιγαίο και να αποκαλυφθεί η Θεσσαλική πεδιάδα. Στους βράχους βρήκαν καταφύγιο αρκετοί τολμηροί ερημίτες και αναχωρητές οι οποίοι αναζητούν ψυχική ηρεμία ,γαλήνη και με την προσευχή επιδίωκαν την χριστιανική τελειότητα . Ο πρώτος ασκητής αναφέρεται ο Βαρνάβας περί 950-970 μ .Χ. που ίδρυσε τη Σκήτη του Αγίου Πνεύματος . Ήδη πριν από το 14 αι. μ .Χ. οι βράχοι των Μετεώρων χρησίμευαν ως ασκητήρια μοναχών που κατοικούσαν μέσα σε σπηλιές ή κελιά . Οι μοναχοί που ασκούνταν σ’ αυτά συνέρχονταν μία φορά την εβδομάδα στο ναό ( που καλείται ‘’Κυριακού ‘’) για την τελετή της θείας λειτουργίας ως Κυριακού χρησίμευε ο μικρός ναΐσκος της Δούπιανης κοντά στο σημερινό χωριό Καστράκι ο οποίος συν τω χρόνο απέβη κ’ αυτό μοναστήρι .Η ζωή τους ήταν λιτή και η εργασία επίπονη. Ο επικεφαλής της Σκήτης της Δούπιανης , έφερε τον τίτλο ‘’Πρώτου ‘’ και ‘’ Καθηγούμενου’’ της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος από τον όσιο Αθανάσιο ο οποίος έδωσε τον μεγάλο βράχο ‘’ Πλατύ Λίθο ‘’το όνομα Μετέωρα τότε όλοι οι βράχοι φέρουν αυτό το όνομα. Σήμερα συνεχίζουν χωρίς διακοπή την παράδοση της αυτό το όνομα. Όμως συνεχίζουν χωρίς διακοπή την παράδοση της ορθοδοξίας για πάνω από 600χρόνια οι Ι . Μονή Μεγάλου Μετεώρου.

Η Unesco έχει χαρακτηρίσει τα ’’ Άγια Μετέωρα ως διατηρητέων’’ μνημείων της Ανθρωπότητας . Ο μέγιστος αριθμός μοναστηριών ήταν 24. Τα Άγια Μετέωρα αποτελούν μια Μοναστική Πολιτεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε μία ενιαία περιοχή , που διατηρείται από τη δημιουργία της αναλλοίωτη. Όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων λειτουργούν ως κοινόβια. Έτσι η εργατικότητα , η αυτοθυσία , η πνευματικότητα και η φιλοσοφία τους έχουν προδώσει στα μοναστήρια των Μετεώρων εξαιρετικό αρχιτεκτονικό κάλλος ομορφιάς , αρχιτεκτονικές τοιχογραφίες θαυμαστά χρυσοκέντητα και άλλα έργα τέχνης. Ο μεγαλύτερος όμως θησαυρός που διασώζουν είναι τα ιερά λείψανα των αγίων μας και εν Χρηστό ζωή . Οι Μετεωρίτες πατέρες με δικά τους χρήματα ίδρυσαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και με τα ιερά εκπαιδευτήρια . Τα χειρόγραφα έντυπα και τα έγγραφα που σώζονται στο μοναστήρια αποτελούν ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών , τόσο για την εκκλησιαστική όσο και για την εθνική μας ιστορία. Κατά τη διάρκεια Τουρκοκρατίας η Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου , Μετεώρων και καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Αλή Πασά των Ιωαννίνων . Όμως πολλές ζημίες έγιναν κατά την διάρκεια της Ιταλό-Γερμανικής κατοχής (1941-1944) και του εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) όχι μόνο από τους κατακτητές αλλά και από τους Έλληνες που χρησιμοποίησαν τα μοναστήρια των Μετεώρων ως Πολεμικό καταφύγιο ή ορμητήρια.

1)Μεταμορφόσεως 2)Βαρλααμ 3)Αγίας Τριάδος 4) Αγίου Στεφάνου Εκτός των ερειπίων πολλών δυνατή, διασώζονται 6 μοναστήρια από τα οποία τα τέσσερα είναι εν ενεργεία : 1)Μεταμορφόσεως 2)Βαρλααμ 3)Αγίας Τριάδος 4) Αγίου Στεφάνου Και 2 ερειπωμένα η μονή του Ρούπανη και η μονή της Υπαπαντής .

Βαρλαάμ Η Ι. Μονή Βαρλαάμ βρίσκετε σε βράχο κοντά στη μονή της Μεταμορφώσεως στην Καλαμπάκα όπου σήμερα στεγάζεται η Μητρόπολη Σταγών και Μετεώρων καθώς και το Πνευματικό Κέντρο της Μητρόπολης. Το 1511 οι αδερφοί Νεκτάριος και Θεοφάνης Αψαράς από τα Ιωάννινα , ανήγειραν στα ερείπια της παλαιάς μονής Βαρλαάμ νέα, που είναι η μέχρι σήμερα σωζόμενη. Το 1960και μετά άρχισαν σοβαρές αναστηλωτικές και οικοδομικές εργασίες αναστηλώσεις και συντηρήσεις των μετεωρικών μνημείων συνεχίζονται μέχρι σήμερα με την συμπαράσταση του Μητροπολίτη Σταγών και Μετεώρων .Η Unesco όπως είπαμε στην αρχή , η χρηματοδότηση των εργασιών γίνεται από το Κράτος μέσω του Υπουργείου Πολιτισμού .

Το μοναστήρι αυτό τιμάται στο όνομα των Αγίων Πάντων Το μοναστήρι αυτό τιμάται στο όνομα των Αγίων Πάντων . Το καθολικό της μονής που αναγέρθηκε το 1542 είναι κομψός ναός με τρούλο κατά τον αδερφό του ιερέα Γεώργιο. Το εσωτερικό έχει αξιολογότατες τοιχογραφίες του 1548. Ο δε νάρθηκας κοσμήθηκε το 1566απο τον Φράμιο Κατελάνο και των αδερφό του ιερέα Γεώργιου . Αξιοσημείωτο εδώ είναι το μικρό παρέκκλιση των Τριών Ιεραρχών αναγερμένο το 1627, διακοσμημένο με καλές τοιχογραφίες το 1637. Το σκευοφυλάκιο περιέχει αξιόλογα κειμήλια . Στην βιβλιοθήκη φυλάσσονται 269 κώδικες.

Μοναχισμός Ο Μοναχισμός είναι μια εξαίρεση πνευματική οδός απόλυτης αφιερώσεως του πιστού στη βίωση της όλης «πολιτείας» του Χριστού . Ο αγώνας για τον ελέγχω του σαρκικού και του γενικότερου κοσμικού φρονήματος, το οποίο διείσδυε σταδιακά στους κόλπους των τοπικών όχι μόνον την ανάπτυξη σε αυτές των τάξεων των εγκρατών αλλά και ακέριες εκδηλώσεις του ασκητικού ιδεώδους. Υπόδειγμα των αναχωρητών ή ερημιτών ήταν η αναχώρηση του Χριστού στην έρημο για τη μετακινήσει τους πειρασμούς του σατανά αλλά και για να κατορθώσουν τη μίμηση της «πολιτείας» του Χριστού . Από τον Αναχωρητισμό των ερημιτών γεννήθηκε ο Μοναχισμός ως μία αυθεντική μίμηση της «πολιτείας » ή του «υποδείγματος» του Χριστού για την βίωση ήδη από τον παρόντα βίο της προσωπικής εμπειρίας της κοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό. Οι Μοναχοί έπρεπε να παραμένουν συνεχώς στα μοναστήρια τους, να τηρούν αυστηρός τους κανόνες του ασκητικού βίου και να μην περιφέρονται ασκόπως στις πόλεις. Η εγκαταλείψεις της ερήμου από τους μοναχούς , με την ίδρυση μοναστηριών στον περίγυρο των πόλεων συνεπάγονταν την κίνηση της διαδικασίας για την υποταγή τους στη πνευματική εποπτεία επιχώριου επισκόπου.

Η διάδοση του Μοναχισμού από την Ανατολή στη Δύση μετέφερε σε αυτήν όχι μόνο την ασκητική πνευματικότητα , αλλά και τα παρεπόμενα προβλήματα για τον εκκλησιαστικό βίο. Στις ευρύτερες περιοχές των μεγάλων πόλεων της Δύσεως ιδρύθηκαν αξιόλογα μοναστήρια , στα οποία κατέφυγαν και πολλοί ασκητές από την Ανατολή. Το Άγιο Όρος , έπρεπε να υπόκειται στην πνευματική του οικονομικού πατριάρχη .Το Άγιο όρος αναδείχθηκε πράγματι σε ένα υπέρ εθνικό και παν ορθόδοξο κέντρο Μοναχισμού , στο οποίο συνέρρεαν ασκητές από όλους τους ορθόδοξους λαούς : Έλληνες , Ίβηρες , Αρμένιοι , Ρώσοι ,Βούλγαροι , Σέρβοι κ.α. Ο Μοναχισμός λοιπόν των νεοσύστατων , Εκκλησιών των Ορθοδόξων, Σλαβικών λαών διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε σύμφωνα με τα πρότυπα του αγιορείτικου Μοναχισμού, από τον οποίο τροφοδοτήθηκαν πνευματικά σε όλες τις εποχές. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας Μοναχισμός ανέλαβε μία ευρύτερη κοινωνική και εθνική αποστολή έναντι των υποδούλων ορθόδοξων λαών, τα μοναστήρια αναδείχθηκαν σε σπουδαία πνευματικά κέντρα για την εθνική , τη θρησκευτική και την πνευματική επιβίωση των λαών. Τέλος , ο Μοναχισμός συνειδητοποίησε πλέον μέσα από τις δραματικές ιστορικές του περιπέτειες, ότι μόνο η ισορροπία μεταξύ της ασκητικής ησυχίας και της κοινωνικής μαρτυρίας του πλουτίζει κατά τρόπο αυθεντικό τον πνευματικό βίο των πιστών και συνδέεται οργανικά με την πνευματική αποστολή της Εκκλησίας μέσα στο κόσμο. Ο Μοναχισμός έχει λοιπόν όλες τις προϋποθέσεις να την εκτόνωση των οποιωνδήποτε ιεροκρατικών περασμάτων της εκκλησιαστικής ιεραρχίας ή και των εξατομικευμένων ιεραρχίας ή και των εξατομικευμένων αγκυλώσεων του σύγχρονου ευρωπαϊκού πνεύματος .

Τέλος , ο Μοναχισμός συνειδητοποίησε πλέον μέσα από τις δραματικές ιστορικές του περιπέτειες, ότι μόνο η ισορροπία μεταξύ της ασκητικής ησυχίας και της κοινωνικής μαρτυρίας του πλουτίζει κατά τρόπο αυθεντικό τον πνευματικό βίο των πιστών και συνδέεται οργανικά με την πνευματική αποστολή της Εκκλησίας μέσα στο κόσμο. Ο Μοναχισμός έχει λοιπόν όλες τις προϋποθέσεις να την εκτόνωση των οποιωνδήποτε ιεροκρατικών περασμάτων της εκκλησιαστικής ιεραρχίας ή και των εξατομικευμένων ιεραρχίας ή και των εξατομικευμένων αγκυλώσεων του σύγχρονου ευρωπαϊκού πνεύματος .

Μονή Αγ. Τριάδας Αναγέρθηκε το 15αι. μ. Χ. κατά παράδοση χωρίς να είναι γνωστός ο κτήτορας της .Το καθολικό αναγέρθηκε το 1476. Είναι πλούσιος μικρός ναΐσκος τρουλωτός με πλούσια κεραμική διακόσμηση . Υπάρχει μικρό παρέκκλιση του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου λαξευμένο στο βράχο με πολλές αξιόλογες τοιχογραφίες από το 1682 μ. Χ. Μονή Ρουσάνη Είναι η μονή που τιμάται στο όνομα της Μεταμορφώσεως και ιδρύθηκε το 16’ αι. μ.Χ. από τους ιερομονάχους αδελφό Μαφίμο και Ιωάσας . Το καθολικό αναγέρθηκε το 1545 και είναι τρουλωτός ναός αγιορείτικου τύπου. Εσωτερικά κοσμείται από αξιολογότατες αγιογραφίες κατασκευασμένες το 1561.

Μονή Αγίου Στεφάνου Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του συγκροτήματος των Μετεώρων. Είναι κτισμένη στη θέση που- από το 12αι. μ.Χ. υπήρχε πιθανώς ασκητήριο μοναχών . Πότε ακριβώς χτίστηκε δεν είναι γνωστή . Η ύπαρξη της πάντως αναφέρεται από τον 14 αι. μ. Χ. Στην ανάδειξη της μόνης συντέλεσε πολύ ο Αντώνιος Κατακουζηνός. Το καθολικό της μονής (άγιος Χαράλαμπος ) είναι ευρύχωρος ναός ,με τρούλο αναγερμένος το 1798. Πολύ μεγαλύτερες σπουδαιότητα έχει το μικρό παρεκκλήσιο του Αγίου Στέφανου για τις σωζόμενες πολύτιμες τοιχογραφίες που ανάγονται στα τέλη του 14 αι. μ. Χ. Το μοναστήρι διαθέτει πλούσιο σκευοφυλάκιο και βιβλιοθήκη [ου περιέχει 103 κώδικες.

Μονή Υπαπαντής Μονή Μεταμορφώσεως Ο ναός αυτού του μοναστηρίου είναι ένας από τους τέσσερεις , τους οποίους ανήγειρε ο πρώτος της Σκήτης Σταγών , Νείλος . Συμφώνα με τη σωζόμενη επιγραφή , κτίστηκε και αγιογραφικέ το 1366, αφιερωμένος στο όνομα της Αναλήψεως. Οι τοιχογραφίες αυτού του ναΐσκου , σπουδαιότητες για την ιστορία του ζωγραφικής του 14 αι. μ. Χ. επισκιάστηκε το 1765. Για τα άλλα μοναστήρια , των οποίων τα ερείπια μόνο διαφαίνονται πάνω στους υψηλούς βράχους των Μετέωρων , δεν μπορεί να γίνει λόγος καθ’ όσον η ανάβαση προς αυτά είναι ακόμη σήμερα αδύνατη . Μονή Μεταμορφώσεως Η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη μονή των Μετεώρων. Ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14 αι. μ.Χ. από τον Αγ. Αθανάσιο το Μετεωρίτη. Το καθολικό του μοναστηριού αναγέρθηκε το 1388 από τον μοναχό Ιωασάφ , κατά κόσμο Ιωάννη Παλαιολόγο, εγγονός του Κράλη της Σερβίας Στέφανου Δούσαν . Το 1544 αναγέρθηκε το Μέγα Καθολικό στο οποίο η παλαιά εκκλησία χρησιμεύει ως ιερό. Το μέγα καθολικό είναι ευρύχωρος ναός με τρούλο και αψίδες, χτισμένος σύμφωνα με τον αρχιτεκτονικό τύπο του Αγίου Όρους.

Εκτός από το καθολικό και δύο παρεκκλήσια, αξιολογότατη για την αρχιτεκτονική της μορφή είναι η Τράπεζα του ναού που αναγέρθηκε το 1557 , όπως και το ερειπωμένο σήμερα νοσοκομείο , κτισμένο το 1572. Στο πλούσιο σκευοφυλάκιο του μοναστηριού φυλάσσονται πλείστα πολύτιμα κειμήλια και εικόνες , μεταξύ των όποιων 3 είναι εξαίρετης τεχνοτροπίας , έργα του 14 αι. μ. Χ. Η βιβλιοθήκη της μονής περιλαμβάνει εκτός από μεγάλο αριθμό εντύπων βιβλίων και 610 χειρόγραφες κώδικες .

Τα μοναστήρια που βρίσκονται σε λειτουργία για σήμερα είναι : Μεταμορφώσεως Βαρλαάμ Αγ. Νικολάου Ανάπαυσης Ρουσάνου Αγ. Τριάδος Αγ. Στεφάνου

Μονή Του Προφήτη Ηλία Βρίσκεται στην κορυφή του ομώνυμου όρους σε υψόμετρο 610 μέτρων. Το βουνό αυτό είναι ένα από τα ψηλότερα βουνά της Ρόδου. Ακολουθώντας τον δυτικό οδικό άξονα του νησιού φθάνει κανείς στο χωριό Καλαβάρδα. Από εκεί στρίβει νότια προς την ενδοχώρα και συνεχίζοντας φθάνει στο χωριό Σάλακος. Ανάμεσα στα χωριά Σάλακος και Απόλλωνα, στα νότια, υπάρχει η ένδειξη «Μονή του Προφήτη Ηλία». Για να φθάσει κανείς στη Μονή του Προφήτη Ηλία, εκτός από τον οδικό άξονα, μπορεί να ακολουθήσει ένα οργανωμένο μονοπάτι απόστασης 650 μέτρων περίπου, το οποίο ξεκινάει από το χωριό Σάλακος και είναι γνωστό ως το μονοπάτι Σάλακος– Προφήτης Ηλίας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής μπορεί να απολαμβάνει την καταπληκτική θέα που προσφέρει η διαδρομή στη θάλασσα καθώς και σε ένα μεγάλο τμήμα του νησιού. Η τοποθεσία αυτή κατά την έκφραση του μακαριστού Ρόδιου Αρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου Μουστάκα, «είναι λίαν μυστικοπαθής και γαλήνιος από τας ωραιοτέρας της γης, συνδυάζουσα την υπέροχον ορεινήν φύσιν, με εξαισίαν και πανοραμικήν θέαν της θαλάσσης». Από την τοπική παράδοση πληροφορούμαστε ότι κατά τους βυζαντινούς χρόνους, πάνω σε κάποιο κυπαρίσσι, κάποιοι χριστιανοί βοσκοί έβλεπαν φως. Όταν πλησίασαν βρήκαν την εικόνα του Προφήτη Ηλία κι έκτισαν στο όνομά του ένα μονύδριο. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Ρόδο το κατέστρεψαν. Αργότερα όμως ο Σουλτάνος έδωσε άδεια σε μοναχούς οι οποίοι έκτισαν το μεγάλο μοναστήρι που υπάρχει εκεί μέχρι σήμερα.

Ιερά Μονή Αγίου Νεκταρίου Κρυονερίου και Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου στο Φουντουκλή Στη διασταύρωση των Κολυμπίων αφήνουμε την εθνική οδό Ρόδου– Λίνδου και κατευθυνόμαστε νότια προς την ενδοχώρα. Πριν από το χωριό Αρχίπολη στην τοποθεσία «Κρυονέρι» βρίσκεται η Μονή του Αγίου Νεκταρίου Κρυονερίου μέσα σ ΄ ένα περιβάλλον εξαιρετικού φυσικού κάλλους, στην οποία εγκαταβιούν δύο μοναχές. Περνώντας τα χωριά Αρχίπολη και Ψίνθος φθάνουμε στο χωριό Ελεούσα. Ακολουθώντας το δρόμο δυτικά του χωριού Ελεούσα φθάνουμε στον Άγιο Νικόλαο στο Φουντουκλή. Ο ναός που χρονολογείται τον 14ο με 15ο αιώνα μ.Χ. είναι ένας κεντρικός τετράγωνος χώρος ο οποίος καλύπτεται με τρούλο. Οι τοιχογραφίες οι οποίες χρονολογούνται επίσης το 14ο με 15ο αιώνα μ.Χ., παρουσιάζουν μερικές εικονογραφικές ιδιαιτερότητες. Τα δύο πορτραίτα των δωρητών μας κάνουν να υποθέσουμε ότι ο χορηγός ήταν ένας βυζαντινός ανώτερος διοικητικός υπάλληλος που αφιέρωσε την εκκλησία στον Άγιο Νικόλαο. Στο νότιο τοίχος της δυτικής κόγχης εικονίζονται ο κτήτορας με τη σύζυγό του να κρατούν το ομοίωμα του ναού. Συγχρόνως δέονται προς την προτομή του Χριστού που τους ευλογεί.

Σημαντικό στοιχείο σε αυτήν την εκκλησία είναι η τριπλή σύνθεση των τοιχογραφιών στην κόγχη. Στο βόρειο τοίχο εικονίζονται τα τρία παιδιά του κτήτορα, ένα κορίτσι και δύο αγόρια, δεόμενα κάτω από την προτομή του Χριστού- Εμμανουήλ. Από τις επιγραφές που τα συνοδεύουν μαθαίνουμε ότι όλα είχαν πεθάνει. Ο ναός πιθανόν να χτίστηκε και να διακοσμήθηκε στη μνήμη τους. Ο καλλιτέχνης ζωγράφισε κατά παραγγελία του χορηγού, τον Παράδεισο στον οποίο είχαν εισέλθει τα παιδιά. Διακοσμητικά στοιχεία με πουλιά συμβολίζουν τον Παράδεισο. Το ίδιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι εικονίζεται ο Χριστός ως παιδί να ευλογεί τα πεθαμένα παιδιά του δωρητή και όχι ως γενειοφόρος. Αρκετοί που επισκέπτονται το εξωκλήσι ισχυρίζονται ότι ακούνε φωνές παιδιών.

Η Μονή της Παναγίας Τσαμπίκας   Βρίσκεται στην ανατολική ακτή του νησιού. Φθάνουμε εκεί ακολουθώντας τον ανατολικό οδικό άξονα από τη Ρόδο προς τη Λίνδο και πριν το χωριό Αρχάγγελος. Αποτελείται από την πάνω και την κάτω Μονή. Η πάνω Μονή βρίσκεται στην κορυφή του λόφου ανατολικά της λεωφόρου Ρόδου- Λίνδου και με θέα μία από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού ενώ η κάτω Μονή βρίσκεται δυτικά της λεωφόρου. Στην κορυφή του λόφου, σε υψόμετρο 320 μέτρων, βρίσκεται το παλαιότερο μοναστήρι της Παναγίας Τσαμπίκας. Φθάνει κανείς εκεί ακολουθώντας ένα φιδωτό και ανηφορικό μονοπάτι μήκους περίπου 500 μέτρων που περνάει μέσα από ένα δάσος από κυπαρίσσια. Το ύψωμα προσφέρει πανοραμική θέα στη γύρω περιοχή. Η νέα Μονή ανακαινίσθηκε το 1760 μ.Χ. Είναι ναός δωδεκανησιακού τύπου και ως δάπεδο έχει τα παραδοσιακά βότσαλα που παρατηρούνται και σε άλλες εκκλησίες της ευρύτερης περιοχής. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι εξαιρετικής τέχνης και φαίνεται παλαιότερο του 17ου αιώνα μ.Χ. Η Μονή πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου το Γενέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η μικρή Μονή φιλοξενεί την εικόνα της Παναγίας Τσαμπίκας που βρέθηκε θαυματουργικά πάνω στο λόφο και εικονίζει την Παναγία την Πλατυτέρα. Η ονομασία Τσαμπίκα, σύμφωνα με την παράδοση οφείλεται στη λέξη της τοπικής διαλέκτου «τσάμπα» που σημαίνει σπίθα και συνδέεται με τον τρόπο εύρεσης της εικόνας. Ένας βοσκός καθόταν στη βρύση του Αιμαχιού (ιστορικός τόπος Αρχαγγέλου που βρίσκεται χαμηλά απέναντι από το βουνό) όταν είδε ψηλά στην κορυφή, εκεί που σήμερα βρίσκεται η παλιά μικρή Μονή της Παναγίας Τσαμπίκας της Κυράς κάτι σαν σπίθες (τσάμπες). Όλη τη νύχτα την πέρασε ο βοσκός κοιτάζοντας να δει εάν θα κινηθεί το φως υποθέτοντας ότι κάποιος το κρατούσε. Το φως παρέμενε στην ίδια θέση. Ήρθε και δεύτερη νύχτα και τρίτη νύχτα αλλά το φως παρέμενε στην ίδια θέση. Τότε ο βοσκός, περίεργος αλλά και φοβισμένος μήπως υπήρχαν στο βουνό κακοποιοί κάλεσε συγχωριανούς του οπλισμένους ν’ ανέβουν να δούνε τι συμβαίνει. Όταν έφτασαν στην κορυφή παραδόξως αντίκρισαν μία ασημένια εικόνα της Παναγίας επάνω στο κυπαρίσσι και μπροστά της ένα καντήλι αναμμένο. Το γεγονός αυτό διαδόθηκε παντού.

Στην Κύπρο όμως ακούστηκε με πολλή κατάπληξη γιατί εκεί είχε χαθεί από κάποιο Μοναστήρι μία εικόνα της Παναγίας με το καντήλι. Επίτροποι από την Κύπρο ήρθαν στον Αρχάγγελο, αναγνώρισαν την εικόνα και παίρνοντάς την επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Η εικόνα όμως πάλι έφυγε από το θρόνο της και ήρθε στην κορυφή του βουνού. Λυπημένοι οι φίλοι Κύπριοι ήρθαν πάλι και πήραν την εικόνα. Για να βεβαιωθούν και οι δύο πλευρές ότι πρόκειται για την ίδια εικόνα έκαψαν λίγο από το ξύλο της στην πίσω πλευρά του για να τη σημαδέψουν. Το σημάδι αυτό σώζεται ως σήμερα. Όταν όμως και την τρίτη φορά η εικόνα επέστρεψε στην κορυφή του λόφου, κτίστηκε το εκκλησάκι με οντάδες, αφιερωμένο στην Παναγία Τσαμπίκα την Κυρά. Για λόγους ασφαλείας, η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται σήμερα στην Παναγία Τσαμπίκα «την κάτω». Πάνω στο λόφο την τρίτη Κυριακή των νηστειών (της Σταυροπροσκυνήσεως) οι πιστοί συνηθίζουν να ανεβαίνουν για προσκύνημα φέρνοντας αρτοκλασίες. Η ανάβαση αυτή γίνεται γιατί εκείνη τη μέρα η εκκλησία μας προβάλλει για προσκύνηση τον Τίμιο Σταυρό. Πολλά είναι τα θαύματα της Παναγίας. Περισσότερο τα θαύματα γίνονται σε άτεκνες γυναίκες που παρακαλούν τη Θεοτόκο να τους χαρίσει παιδί και τάζουν να βαφτίσουν το παιδί που θ’ αποκτήσουν εκεί και να του δώσουν το όνομα Τσαμπίκος ή Τσαμπίκα ανάλογα με το αν αυτό θα γεννηθεί αγόρι ή κορίτσι. Έτσι στη Ρόδο το όνομα αυτό είναι πολύ διαδεδομένο. Ένα από τα παλαιότερα θαύματα της Παναγίας Τσαμπίκας είναι αυτό που συνδέεται με τα μεγάλα κτήματα της Μονής γύρω από το μοναστήρι. Αυτά τα κτήματα ανήκαν σ΄ έναν Τούρκο Πασά του οποίου η γυναίκα δεν τεκνοποιούσε. Εκείνη μαθαίνοντας για την Παναγία, προσευχήθηκε κι έφαγε το φυτιλάκι που έκαιγε στο καντήλι της εικόνας της. Το θαύμα έγινε κι η γυναίκα έμεινε έγκυος. Ο σύζυγός της δεν μπορούσε να πιστέψει πως επρόκειτο για θαύμα. Όταν όμως γεννήθηκε το μωρό κρατούσε στη μικρή χούφτα του το φυτιλάκι του καντηλιού. Έτσι ο Τούρκος Πασάς δώρισε στη Μονή όλα αυτά τα κτήματα που βρίσκονται γύρω της.

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Στη νεότερη πόλη, στην πλατεία Ελευθερίας, στη δυτική πλευρά του λιμανιού στο Μαντράκι, βρίσκεται ο πρώην καθολικός καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννου (Chiesa di San Giovanni) και νυν ορθόδοξος του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Οικοδομήθηκε κατά μίμηση του ναού του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή του Κολλακίου κατά την περίοδο 1924-1925 μ.Χ. Πρόκειται για μία τρίκλιτη ξυλόστεγη γοτθική βασιλική στην οποία συγχωνεύονται αρμονικά στοιχεία του βυζαντινού και του γοτθικού ρυθμού με τα χαρακτηριστικά του ρυθμού που δημιουργήθηκε στη Συρία κάτω από την κυριαρχία των Φράγκων. Στη δεξιά πλευρά του υψώνεται ένα τετράγωνο καμπαναριό με φανερή τη βενετσιάνικη επιρροή. Ο ναός παραμένει αναλλοίωτος εξωτερικά ενώ στο εσωτερικό προσαρμόστηκε ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ορθόδοξης λατρείας στην οποία και αποδόθηκε το 1947 και αγιογραφήθηκε από το 1951 έως το 1961 από τον βυζαντινό αγιογράφο Φώτη Κόντογλου και τους βοηθούς του Ιωάννη Τερζή και Παντελή Οδάμπαση.