ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-13 1ο ΓΕΛ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ

Πώς ξέρεις τι είναι σωστό και τι λάθος; Ποιος είναι ο κανόνας; Από πού προέρχεται η γνώση του σωστού και του λάθους; Γεννιόμαστε με αυτή τη γνώση ή την αποκτούμε στη διάρκεια της ζωής μας; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που εξετάζει η Ηθική. Δεν υπάρχουν κανόνες . Η ηθική είναι δύσκολη υπόθεση. Απαιτεί σκέψη. Η απάντηση είναι ΝΑΙ και στα δύο ερωτήματα.

Τι είναι ηθική; Τι δεν είναι ηθική; Τι είναι ηθική; Τι δεν είναι ηθική;

Φίλοι, Γονείς, Μαθητές, κτλ. Ηθική είναι ο φιλοσοφικός κλάδος εξετάζει το ερώτημα, "Πώς πρέπει να ζούμε;" Αναφέρεται σε κανόνες συμπεριφοράς που μας λένε τι πρέπει να κάνουμε ή πως οφείλουμε να ενεργούμε σε διάφορες καταστάσεις ως Πολίτες, Επιχειρηματίες, Δάσκαλοι, Επιστήμονες, Δημόσιοι Υπάλληλοι, Γιατροί, Δημοσιογράφοι, Πολιτικοί, Φίλοι, Γονείς, Μαθητές, κτλ.

Τι δεν είναι ηθική; Ηθική δεν είναι το συναίσθημα. Ηθική δεν είναι η θρησκεία. Ηθική δεν σημαίνει σέβομαι τους νόμους. «Ότι νόμιμο, δεν είναι και απαραίτητα ηθικό»! Ηθική δεν είναι να ακολουθείς τις συνήθειες της φυλής ή της κουλτούρας σου. Ηθική δεν είναι η επιστήμη.

Εφαρμοσμένη Ηθική Η Εφαρμοσμένη Ηθική είναι ένας σύγχρονος, διεπιστημονικός, φιλοσοφικός κλάδος που συζητά δύσκολα διλήμματα της καθημερινής ζωής ή καίρια κοινωνικά και παγκόσμια προβλήματα και προτείνει λύσεις χωρίς να παραμένει στο επίπεδο της αφηρημένης θεωρητικής ανάλυσης.

Κλάδοι Εφαρμοσμένης Ηθικής με τους οποίους ασχοληθήκαμε: Περιβαλλοντική Ηθική Ηθική των Επιχειρήσεων Ηθική της Δικαιοσύνης Ηθική της Διαφήμισης Ηθική των Πολιτικών Ηθική του καταναλωτή ‘Ηθική’ του τρομοκράτη Επαγγελματική - Εργασιακή Ηθική Βιοηθική Ατομική Ηθική

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ποιο μοντέλο θα μπορούσε να συμβιβάσει την οικολογία και την οικονομία και να συμφιλιώσει το περιβάλλον με τον άνθρωπο;

Δέλτα Αξιού

ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οι κάτοικοι δεν είναι ευχαριστημένοι, ο καθένας για τους λόγους του. ΘΕΜΑ: ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ διαχείριση υγροβιότοπου παιχνίδι ρόλων 1. ψαράδες 2. γεωργοί 3. κτηνοτρόφοι 4. κάτοικοι 5. βιομήχανοι 6. πουλιά 7. οικολογικές οργανώσεις 8. δημοσιογράφοι Οι γεωργοί καλλιεργούν κυρίως ρύζι που θέλει πολύ νερό. Οι κτηνοτρόφοι δυσκολεύονται να βρουν καθαρό νερό για να ποτίσουν τα ζώα τους. Οι ψαράδες γκρινιάζουν διότι τα ψάρια λιγοστεύουν εξαιτίας της ρύπανσης και της καταστροφής των περιοχών ωοτοκίας. Στη σύμβαση Ramsar υπάρχουν διάφορες απαγορεύσεις, πχ. δεν μπορούν να κυνηγήσουν, να κτίσουν σπίτια όπου θέλουν, ή να καλλιεργήσουν τις εκτάσεις που είναι δίπλα στον ποταμό. Δεν υπάρχουν πολλά εργοστάσια ούτε άλλες δουλειές. Η Θεσσαλονίκη είναι κοντά, και έτσι πολλοί κάτοικοι φεύγουν. Η κυβέρνηση αποφάσισε να βοηθήσει την κατάσταση. Προτείνει λοιπόν: 1. να επιτραπεί το κυνήγι στο Δέλτα ώστε να έχουν κάποια διασκέδαση οι κάτοικοι 2. να επιτραπεί να καλλιεργήσουν τα χωράφια δίπλα στο ποτάμι 3. να δοθούν άδειες για καινούργια εργοστάσια 4. να επιτραπεί να κτίσουν σπίτια όπου θέλουν Ρόλοι

Όταν ανακοινώθηκαν οι προτάσεις κάποιοι συμφωνούσαν και κάποιοι όχι Όταν ανακοινώθηκαν οι προτάσεις κάποιοι συμφωνούσαν και κάποιοι όχι. Άρχισαν να μαλώνουν μεταξύ τους. Ήρθαν λοιπόν 2 δημοσιογράφοι να μάθουν τι γίνεται και να γράψουν τα σχετικά άρθρα. Έγινε προφορική συνέντευξη και αντιπαράθεση. Η κάθε ομάδα επιχειρηματολόγησε για το αν συμφωνεί ή διαφωνεί με τα μέτρα. Πρότεινε εναλλακτικές λύσεις και αντέκρουσε τα επιχειρήματα των άλλων ομάδων. Οι δημοσιογράφοι συντόνισαν τη συζήτηση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Δεν είναι εύκολο να μιλάς για την προστασία του περιβάλλοντος όταν είσαι άνεργος, ή για «ανάπτυξη» όταν είσαι ψαράς. Όταν τα συμφέρονται ποικίλλουν, το «καλό» δεν είναι εύκολα ξεκαθαρισμένο. Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Η αξιολόγηση γίνεται με κριτήρια την ποιότητα και το πλήθος των επιχειρημάτων, τις ερωτήσεις και το επίπεδο της αντιπαράθεσης.

ΗΘΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται εντός των επιχειρήσεων τμήματα ηθικής και δεοντολογίας με σκοπό τη διαχείριση της διοικητικής ηθικής και της επιχειρηματικής δεοντολογίας.

Δίλημμα: Θα έπρεπε ν’ αντικατασταθεί ο Μιχαηλίδης; Επιχειρησιακή δεοντολογία Εργασιακές σχέσεις Λογομαχία Ο Γιώργος Μιχαηλίδης, που είναι διευθυντής σε εργοστάσιο παραγωγής υποδημάτων, απεκάλυψε πρόσφατα στο προσωπικό του ότι είναι υπερήφανος που είναι μέλος του κόμματος της Χρυσής Αυγής. Αν και ο Μιχαηλίδης συνέχισε να κάνει τη δουλειά του σωστά, εντούτοις, από τη στιγμή που έκανε αυτή την αποκάλυψη πολλοί εργαζόμενοι διαπίστωσαν ότι ήταν πιο δύσκολο γι’ αυτούς να τον έχουν προϊστάμενό τους. Κάποια στιγμή, η παραγωγικότητα έπεσε κατά 15%. Ο Κώστας Πολυχρονόπουλος, υποδιευθυντής είναι αγαπητός στο προσωπικό και αρκετά καλά εκπαιδευμένος. Έδειξε πως ενδιαφέρεται για προαγωγή. Δίλημμα: Θα έπρεπε ν’ αντικατασταθεί ο Μιχαηλίδης; Θέμα:

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Ο όρος «εταιρική κοινωνική ευθύνη» εκφράζει ένα σύνολο δράσεων που αναπτύσσουν οι επιχειρήσεις που ορίζουν πλέον την αποστολή τους με ευρείς κοινωνικούς όρους και αποσυνδέονται από το αυστηρό πλαίσιο της ανάπτυξης και του κέρδους. Το να είναι μία εταιρεία κοινωνικά υπεύθυνη δεν σημαίνει μόνο ότι πρέπει να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που τις επιβάλλονται από τον νόμο, αλλά και να λειτουργεί με ηθικές αρχές επενδύοντας πολλά στον άνθρωπο, στον εργαζόμενο, στο περιβάλλον αλλά και στη κοινωνία γενικότερα. Πρόγραμμα κοινωνικής δράσης ή έμμεση διαφήμιση; Αν δούμε κριτικά το θεσμό της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αυτή είναι ουσιαστικά μια τεχνική με την οποία οι επιχειρήσεις προβάλλουν ένα «κοινωνικό» προφίλ ενώ στην πραγματικότητα ο στόχος τους είναι το κέρδος. Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Ο ‘ηθικός ‘ επιχειρηματίας θέτει στον εαυτό του τα ακόλουθα βασικά ερωτήματα: Είναι το προϊόν καλό για τον καταναλωτή (έχει προστιθέμενη αξία για τον πελάτη;) Είναι το προϊόν καλό για την εταιρεία (έχει κέρδος ; αυξάνει τη φήμη μας ; είναι καλό για τους μετόχους;) Είναι το προϊόν ‘ΗΘΙΚO’ (δημιουργεί καλό προηγούμενο ή τουλάχιστον λιγότερη ζημιά από ένα άλλο προϊόν;) Θα αγόραζα το προϊόν για τον εαυτό μου;

ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ κώδικας δεοντολογίας της διαφήμισης Παιδική Διαφήμιση Πως το φαγητό στις διαφημίσεις φαίνεται τέλειο Στοχευμένη διαφήμιση Το μέλλον βρίσκεται σε εκείνα τα προϊόντα που παράγονται και προωθούνται με υψηλές προδιαγραφές και υπακούουν σε αυστηρά ποιοτικά πρότυπα, δηλαδή, στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρουν πραγματική ωφέλεια στους τελικούς καταναλωτές τους, έτσι ώστε να αποτελούν διαφήμιση του εαυτού του.

ΗΘΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Μία νέα στάση καταναλωτικής συμπεριφοράς είναι αυτή του «ηθικού καταναλωτή». Ο σύγχρονος καταναλωτής είναι ευφυής , επιλεκτικός, υποψιασμένος και όχι παθητικός. Θεωρεί ότι ένα προϊόν δεν μπορεί να αποκοπεί από την ηθική διάσταση της παραγωγικής του διαδικασίας. Γι’ αυτό τον λόγο, εκτός από την τιμή και την ποιότητα συνεξετάζει πολλά άλλα κρίσιμα χαρακτηριστικά του προϊόντος που καλείται να αγοράσει. Ποιος το παρήγαγε; Ποιος θα αποκομίσει τα οφέλη; Επιβαρύνει το περιβάλλον; Προσβάλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Η μοναδικότητα των γονιδίων Βιοηθική

ΒΙΟΗΘΙΚΗ Βιοηθική είναι ο κλάδος εκείνος της επιστήμης που ασχολείται με τα ηθικά προβλήματα που προέκυψαν από τις νέες ανακαλύψεις της Βιολογίας και τις εφαρμογές της Γενετικής Μηχανικής .

ΒΙΟΗΘΙΚΗ: ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΒΙΟΗΘΙΚΗ: ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Τα σπουδαιότερα ηθικά διλήμματα, όπως ανακύπτουν στο χώρο της ιατρικής και της βιοτεχνολογίας για τα οποία καλείται να πάρει θέση η φιλοσοφία είναι σε γενικές γραμμές, τα παρακάτω: υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ή υιοθεσία; καλλιέργεια και χρήση βλαστοκυττάρων μεταλλαγμένα τρόφιμα θεραπευτική και αναπαραγωγική κλωνοποίηση σκόπιμη αλλαγή χαρακτηριστικών των εμβρύων / προεμφυτευτική και προγεννητική διάγνωση/ επιλογή φύλου παρένθετη μητρότητα / υπερήλικες μητέρες άμβλωση δημιουργία τραπεζών πληροφοριών DNA για εγκληματίες / χρήση και διαχείριση γενετικών δεδομένων παθητική και ενεργητική ευθανασία μεταμοσχεύσεις οργάνων χρησιμοποίηση εθελοντών για δοκιμή νέων φαρμάκων έρευνα σε ανθρώπινα έμβρυα θανατική καταδίκη

Αρχές Βιοηθικής 1. Αρχή Αυτονομίας 2. Αρχή Αγαθοεργίας-Ευεργεσίας 3. Αρχή μη πρόκλησης βλάβης και πόνου 4. Αρχή Δικαιοσύνης

ΒΙΟΗΘΙΚΗ παιχνίδι ρόλων Δικαστής Μητέρα Πατέρας Αδελφή Αδελφός Ρόλοι Δικαστής Μητέρα Πατέρας Αδελφή Αδελφός Δικηγόρος Γιατρός παιχνίδι ρόλων Στον Γολγοθά μιας οικογένειας που η μία κόρη τους πάσχει από λευχαιμία έρχεται να προστεθεί η αγωγή της μικρότερης αδελφής της εναντίον των γονιών της για την καταχρηστική ιατρική χρησιμοποίηση της , δίχως την συναίνεση της , που θέτει σε κίνδυνο και την δική της υγεία.

ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ) Γενετική τροποποίηση των οργανισμών είναι η μεταφορά γονιδίων μεταξύ οργανισμών ακόμα και αυτών που δεν είναι εξελικτικά συγγενείς. Η γενετική τροποποίηση μπορεί να γίνει όχι μόνο με την προσθήκη, αλλά και με την αφαίρεση ή την αλλοίωση ενός ή περισσοτέρων γονιδίων.

ΗΘΙΚΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ - ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Λογομαχία Η φράση του Θ. Πάγκαλου έγινε το θέμα για έναν πρωτότυπο ρητορικό αγώνα με θέμα: «Μαζί τα φάγαμε: σε μια δημοκρατία η ευθύνη είναι συλλογική»; Γιάννης Βαρουφάκης Χάρης Οικονομόπουλος Αυγουστίνος Ζενάκος Αντιγόνη Λυμπεράκη Θάνος Βερέμης Κέβιν Φέδερστον

Πολιτική ηθική είναι η ηθική εκείνου που ασκεί πολιτική εξουσία. Στις μέρες μας υπάρχει χάσμα μεταξύ πολιτικής και ηθικής...... Οι εκάστοτε ελίτ που διαχειρίζονται την εξουσία, προσφεύγουν σε συστηματική διαστρέβλωση της ηθικής για να δικαιολογήσουν τα αθέμιτα συμφέροντά τους. «δύο μέτρα και δύο σταθμά» Νόμοι δύο ταχυτήτων πολιτικός τυχοδιωκτισμός πολιτικός ακροβατισμός Οικογενειοκρατία – παραγοντισμός - Ευνοιοκρατία – αναξιοκρατία: Νεποτισμός πολιτικός αμοραλισμός ατιμωρησία παραβιάζεται η βασική ιδέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων Αυτοί που νομοθετούν δηλ. οι πολιτικοί, περιχαρακώνονται και «εγκλωβίζουν» νομοθετικά τους άλλους ώστε να παραμένουν συνήθως αυτοί στο απυρόβλητο!

ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΗΘΙΚΗ – ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΗΘΟΣ ΗΘΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ Δεοντολογία και διαχείριση ηθικών διλημμάτων στο επάγγελμα του: Δικηγόρου Φαρμακοποιού Γιατρού Εκπαιδευτικού Αστυνομικού Δημοσιογράφου

ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ Είναι το σύστημα κανόνων και αξιών που χρησιμεύει ως οδηγός συμπεριφοράς για τα μέλη κάθε επαγγελματικής ή επιστημονικής ομάδας. Αναφέρεται σε γενικές ηθικές αρχές στις οποίες πρέπει να βασίζεται η εξάσκηση του επαγγέλματος ή της επιστήμης. Οι αρχές αυτές λειτουργούν ως «επαγγελματική δέσμευση» και προσδιορίζουν σε αδρές γραμμές, «τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει» ο επαγγελματίας. Γενικές Υποχρεώσεις Σχέση προς τους πελάτες Σχέση προς συναδέλφους Σχέση προς τις Υπηρεσίες όπου εργάζεται

ΑΤΟΜΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Πειράματα Υπακοής και Εξουσίας ΑΤΟΜΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Πειράματα Υπακοής και Εξουσίας Υπακοή στην εξουσία: το πείραμα του Milgram στο πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ Έγινε για να καταδείξει κάποιες από τις κτηνωδίες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του ΙΙ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποκαλύπτει μέχρι που μπορεί να φτάσει ένας «συνηθισμένος άνθρωπος» υπακούοντας την εξουσία. Μετρήθηκε η προθυμία των συμμετεχόντων στο να υπακούν ένα πρόσωπο (Επιστήμονα) όταν αυτός τους ζητούσε να κάνουν πράγματα που αντιτίθενται στην συνείδησή τους για χάρη της έρευνας δηλαδή, να χορηγήσουν ισχυρότατα ηλεκτροσόκ σε άλλους συμμετέχοντες. Κατάχρηση εξουσίας: το πείραμα της φυλάκισης του πανεπιστημίου Stanford Έγινε για να καταδείξει τις ψυχολογικές επιπτώσεις που επιφέρει η μετατροπή ενός ατόμου σε φυλακισμένο ή δεσμοφύλακα. Τόσο οι εικονικοί φυλακισμένοι όσο και οι δεσμοφύλακες είχαν ταυτιστεί υπερβολικά με τους ρόλους τους με αποτέλεσμα οι φρουροί να επιδεικνύουν "γνήσια" σαδιστικές τάσεις, οι φυλακισμένοι να τραυματιστούν ψυχολογικά και ένας φοιτητής να καταρρεύσει λόγω των απάνθρωπων συνθηκών που επικρατούσαν στη φυλακή. Το πείραμα τερματίστηκε νωρίτερα απ’ ότι προβλεπόταν. ΈΡΕΥΝΑ της Δρ. Χαρίτου-Φατούρου , η οποία μέσω συνεντεύξεων των βασανιστών της χούντας (ΕΑΜ-ΕΣΑ) διαπίστωσε πως το περιβάλλον παίζει καταλυτικό ρόλο στη “δημιουργία” ατόμων έτοιμα να βασανίσουν τον οποιοδήποτε με μια και μόνη διαταγή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Διδάσκεται η ηθική; Η ατομική ηθική βασίζεται σε βιώματα και πνευματική καλλιέργεια. Η απλή γνώση και προσήλωση στον κώδικα δεοντολογίας δεν αρκεί για την ανάπτυξη ηθικής κρίσης. Η ατομική ηθική δεν έγκειται μόνο στην τήρηση των νόμων. Εάν το εργασιακό περιβάλλον δεν ενθαρρύνει την ηθική συμπεριφορά, ακόμα και άτομα με υψηλό και αυστηρό κώδικα ηθικής δεοντολογίας χειραγωγούνται ηθικά και δρουν αντίθετα στις πεποιθήσεις τους. Οι επικεφαλής πρέπει να λειτουργούν ως πρότυπα. Ηθική και πολιτική θα έπρεπε να συμπορεύονται. Οι αποφάσεις σε διλήμματα της πραγματικής ζωής δεν παίρνονται μέσα σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον με άνεση χρόνου για να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά. Χρειάζεται εγρήγορση, ξεκάθαρες αρχές και προσωπικοί κανόνες. Σε ζητήματα ηθικής δεν υπάρχει μόνον άσπρο-μαύρο. Οι αποφάσεις μας σε ηθικά διλήμματα εξαρτώνται από τις προδιαθέσεις μας, τις κοινωνικές συνθήκες αλλά και το αναμενόμενο τελικό αποτέλεσμα. «Εντάξει στο δημόσιο, αλλά στον ιδιωτικό τομέα υπάρχει διαφθορά;». Στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία η διαφθορά που μπορεί να αναπτυχθεί από την ανεξέλεγκτη λειτουργία της αγοράς μπορεί να είναι εξίσου η και περισσότερο ζημιογόνα από την κρατική διαφθορά. Η ηθική δικαιοσύνη δεν επιβάλλεται, αποτελεί στάση ζωής. Πλάτωνας…’Μπορεί η ηθική να είναι σαν τα μαθηματικά;’ ‘ Υπάρχουν παγκόσμιες ηθικές αλήθειες που ξεπερνούν τον πολιτισμό, τη θρησκεία και το χρόνο ;’