Πολιτιστικό πρόγραμμα Έθιμα Καθαράς Δευτέρας – Χαρταετός Σχολικό έτος 2013-2014 Υπεύθυνη νηπιαγωγός : Κηπουργού Νικολίτσα Συνεργαζόμενη νηπιαγωγός : Κτενά Ιωάννα Για την υλοποίηση του προγράμματος συνεργαστήκαμε με το 3ο Νηπιαγωγείο Πατρών.

Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στο 4ο νηπιαγωγείο Παραλίας Πατρών Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στο 4ο νηπιαγωγείο Παραλίας Πατρών. Η διάρκεια του ήταν από τον Ιανουάριο 2014 έως τον Μάρτιο 2014. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν τα 21 παιδιά του ολοήμερου τμήματος του σχολείου μας, από τα οποία τα 9 είναι νήπια και τα 12 προνήπια. Τα 7 είναι κορίτσια και τα 14 αγόρια.

Ο στόχος μας Ο γενικός μας στόχος ήταν να κατανοήσουν τα παιδιά τα ήθη και έθιμα που σχετίζονται με την Καθαρά Δευτέρα, τον χαρταετό και τη Σαρακοστή, να διασκεδάσουν μέσα από αυτά, ανακαλύπτοντας την ομορφιά και την αξία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, ώστε να γίνουν οι αυριανοί συνεχιστές της.

Πως ξεκινήσαμε Η αφορμή δόθηκε από τα παιδιά, όταν κάποια μας είπαν, στη διάρκεια των ελεύθερων ανακοινώσεων της Δευτέρας, ότι είχαν παρακολουθήσει την τελετή έναρξης του καρναβαλιού. Ξεκινήσαμε λοιπόν να κουβεντιάζουμε για τις περσινές τους στολές και ότι θυμούνται από την περσινή αποκριά και την Καθαρά Δευτέρα, που είχαν πάει, τι είχαν κάνει τι θα ήθελαν για φέτος.

Φτιάξαμε το ιστόγραμμα του θέματος

Με αφορμή ιστορία και ποίημα θυμήθηκαν το γαϊτανάκι Με αφορμή ιστορία και ποίημα θυμήθηκαν το γαϊτανάκι. • Μάθαμε την προέλευση του εθίμου (τον μύθο του Άττι - ήλιου) •Μετρήσαμε τις κορδέλες • Γράψαμε πρόσκληση και καλέσαμε το 3ο νηπιαγωγείο Πατρών για να χορέψουμε μαζί το γαϊτανάκι •Παίξαμε το γαϊτανάκι της ΑΒ •Είδαμε στον Η/Υ πως χορεύεται το γαϊτανάκι στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες.

Ζωγραφίζοντας το γαϊτανάκι

Μαζί με το 3ο Νηπιαγωγείο Πατρών

. Με αφορμή τον πίνακα του Σ. Βασιλείου, «Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας», μιλάμε για την Καθαρά Δευτέρα, γιατί λέγεται έτσι, τι σημαίνει Κούλουμα, τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Βλέπουμε στον Η/Υ γι’ αυτά ( π.χ. τα αλευρομουτζουρώματα στο Γαλαξίδι και τον Βλάχικο γάμο στη Θήβα). Βρίσκουμε στο χάρτη της Ελλάδας τα μέρη αυτά. Φτιάξαμε αφίσα με νηστίσιμες και αρτίσιμες τροφές, χρησιμοποιώντας εικόνες τροφών.

Μέσα από ιστορίες, πίνακες ζωγραφικής και ποιήματα είπαμε για την ιστορία του χαρταετού, βρήκαμε σύνθετες λέξεις με τη λέξη χαρτί, μιλήσαμε για το τι πρέπει να προσέχουμε για να πετάξουμε χαρταετό, είδαμε τους κινέζικους μιλήσαμε για τα σχήματα των χαρταετών.

Mετά το ποίημα «χαρταετοί στον ουρανό» και αφού είδαμε τον πίνακα του Αστεριάδη

Επικεντρώσαμε στο εξάγωνο και τον ρόμβο Επικεντρώσαμε στο εξάγωνο και τον ρόμβο. Μέτρησαν τις γωνίες και τις πλευρές, έκοψαν εξάγωνα, μέτρησαν πόσα τρίγωνα έχει, δοκίμασαν να φτιάξουν άλλο σχήμα χαρταετού. Φτάσαμε στους ρόμβους. Έφτιαξαν χαρταετούς με χαρτόνι και με πλαστελίνη σε ότι σχήμα ήθελαν.

Τύπωσαν χαρταετούς και έμαθαν την τεχνική του τυπώματος

Καλέσαμε μια μαμά και μας βοήθησε να φτιάξουμε τον χαρταετό της τάξης μας

Ακούσαμε τους «Χαρταετούς » του Μ. Θεοδωράκη Ακούσαμε τους «Χαρταετούς » του Μ. Θεοδωράκη. Με ευκαιρία τον χαρταετό και το πέταγμα του, ασχοληθήκαμε με τον αέρα φουσκώσαμε μπαλόνια και τα ζυγίσαμε για να δούμε ότι έχει βάρος. Συζητάμε για το πώς τον καταλαβαίνουμε και αν τον χρειαζόμαστε Φτιάχνουμε βεντάλιες Περιγράφουν τι γίνεται στα κλαδιά των δέντρων και τη σημαία όταν φυσάει. Μιλήσαμε για τον Αίολο

Γυρίζοντας από το τριήμερο, έχουμε χαλβά, ελιές, ψωμί και με τη βοήθεια μιας μαμάς φτιάχνουμε ταραμοσαλάτα και τρώμε νηστίσιμο δεκατιανό. Γράφουμε όπως μπορούμε τη συνταγή.

Πριν το τριήμερο, με τη βοήθεια μαμάς φτιάξαμε την Κυρά Σαρακοστή, με αλεύρι και νερό, όπως λέει και το ποίημα που μάθαμε

Έφτιαξαν ατομικά την Κυρά Σαρακοστή. Έγραψαν όπως μπορούσαν τη συνταγή.

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος βρήκαμε την ευκαιρία Να επαναλάβουμε τα σχήματα Να ασχοληθούμε με το ολόκληρο – μισό Να σειροθετήσουμε κλόουν Να κάνουμε αντιστοιχίσεις αποκριάτικων στολών με τα καπέλα ή τις μάσκες τους. Να βρίσκουν τις διαφορές ανάμεσα σε εικόνες που μοιάζουν. Να φτιάξουν το δικό τους πάζλ. Να διασκεδάσουμε παίζοντας παντομίμα, τη Χάσκα, αλλά και παιχνίδι με καλαμάκια και χαρτοπόλεμο. Να κάνουμε πάρτι.

Από τα μαθηματικά μας

Από τις δημιουργίες μας

Η γραφή μας

Μάθαμε τραγούδια , χορέψαμε με ελληνική παραδοσιακή μουσική (γαϊτανάκι, Τσικνοπέμπτη), αλλά και ξένη (ταραντέλα). Στη διάρκεια του προγράμματος, είχαμε την βοήθεια των γονιών. Εκτός από τις μαμάδες που μας βοήθησαν με ότι έχει να κάνει με τις συνταγές, είχαμε και τη βοήθεια των μπαμπάδων την Τσικνοπέμπτη, για να ψήσουμε και να διασκεδάσουμε όλοι μαζί.

Τι πετύχαμε Αξιολογώντας την προσπάθεια μας, μπορούμε να πούμε ότι πραγματοποιήσαμε τον κύριο στόχο μας αλλά και τους επιμέρους. Σε αυτό μας βοήθησαν τα παιδιά και το ενδιαφέρον τους στις δραστηριότητες. Ήρθαν σε επαφή με πολιτιστικά δρώμενα και οι γνώσεις τους εμπλουτίστηκαν μέσα από δημιουργική δράση και τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Ήταν ένα ταξίδι συναρπαστικό και διασκεδαστικό και τις εμπειρίες τους κατέγραψαν τα παιδιά με τις δύο ιστορίες που έφτιαξαν.

«τον Λύκο της Αποκριάς» και τα «τέσσερα παιδιά της Αποκριάς».

και δεν τον άκουσαν καθόλου. Ο λύκος της Αποκριάς Μια φορά και έναν καιρό, ζούσαν τρία παιδάκια, που τα έλεγαν Βασίλη, Δημήτρη και Βασιλική. Ζούσαν σε μια μικρή καλύβα στο δάσος με τη μαμά τους και τον μπαμπά τους. Ένα βράδυ, όταν η μαμά και ο μπαμπάς κοιμόντουσαν ήλθε ένας λύκος και άρχισε να ουρλιάζει έξω από την καλύβα τους. Τα παιδιά ήταν ξύπνια και έπαιζαν και άκουσαν το ουρλιαχτό του, ενώ οι γονείς τους, ήταν πολύ κουρασμένοι, κοιμόντουσαν και δεν τον άκουσαν καθόλου. Πήγαν τα παιδιά και ξύπνησαν τους γονείς τους. Ο μπαμπάς πήρε το όπλο του, άνοιξε το παράθυρο και πήγε να πυροβολήσει. Βρε Νίκο, άκουσε μια φωνή, θα με σκοτώσεις; Ο μπαμπάς έμεινε άφωνος και μετά είδε ότι ο λύκος ήταν ο αδελφός του, που είχε μασκαρευτεί.

Βρε Αλέξη, μας τρόμαξες! Παραλίγο να σε σκοτώσω. Γιατί το έκανες αυτό; Γιατί , είπε ο Αλέξης, ήρθαν οι Απόκριες και στο χωριό έχει γλέντι και ήρθα να σας ενημερώσω για τις Απόκριες και να βάλετε κι εσείς τις στολές σας και να βγείτε έξω, να πάμε στο χωριό, στο καρναβάλι, να φάμε, να πιούμε και να χορέψουμε. - Γιούπι!!! Φώναξαν τα παιδιά και έτρεξαν να φορέσουν τις στολές τους. Ο Βασίλης ντύθηκε μπανάνα, ο Δημήτρης spiderman και η Βασιλική Ραπουνζέλ. Ο μπαμπάς Αρκούδος και η μαμά αρκουδίτσα. Ξεκίνησαν όλοι μαζί για το καρναβάλι και εκεί έκαναν παρέλαση, όλα τα παιδιά του χωριού, μικρά και μεγάλα και οι μεγάλοι έψηναν μπριζόλες και σουβλάκια και λουκάνικα για να φάνε και να περάσουν καλά. Μετά το φαγητό, χόρεψαν μέχρι το πρωί. Και πέρασαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

4 παιδιά της Αποκριάς Μια φορά και έναν καιρό, ήταν τέσσερα παιδάκια, που τα έλεγαν Νίκη, Ιωάννα, Αλέξανδρο και Σωτήρη και ήταν αδελφάκια. Ζούσαν με τον μπαμπά τους και τη μαμά τους σε μια μεγάλη πολυκατοικία, στην Αθήνα. Η Νίκη και η Ιωάννα, είναι δίδυμες και πάνε σχολείο στην 3η γυμνασίου και ο Αλέξανδρος πάει Δευτέρα γυμνασίου και ο Σωτήρης πάει στην πρώτη δημοτικού. Όταν τελειώνουν το σχολείο, πάνε στο σπίτι τους και τρώνε και μετά διαβάζουν τα Μαθήματα τους. Κοντεύει η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και τα παιδιά ετοιμάζονται να φορέσουν τις στολές τους. Η Νίκη θα ντυθεί γιατρίνα, η Ιωάννα αστυνομικίνα, ο Αλέξανδρος πειρατής και ο Σωτήρης αστυνόμος. Ο μπαμπάς και η μαμά θα ντυθούν βασίλισσα και βασιλιάς. Το τριήμερο της Αποκριάς, η οικογένεια τους , θα πάει στο χωριό του μπαμπά, στον Αλισσό, που είναι κοντά στην Πάτρα.

Έτσι θα πάνε στο καρναβάλι, στη παρέλαση, ντυμένα με τις στολές τους και θα προσπαθήσουν να πιάσουν σοκολάτες από το μεγάλο άρμα που βγαίνει στο τέλος της παρέλασης. Το βράδυ θα περιμένουν να δουν τα πυροτεχνήματα, την ώρα που καίνε το βασιλιά καρνάβαλο. την Καθαρά Δευτέρα, θα πετάξουν τον χαρταετό τους. Τα παιδιά δεν θα τον αγοράσουν αλλά θα τον φτιάξουν μόνα τους, με την βοήθεια της Νίκης και της Ιωάννας. Για να φτιάξουν τον χαρταετό , χρειάζονται ψαλίδι, σπάγκο, κόλλα, χαρτί ειδικό για χαρταετό, ξυλάκια, ένα καρφάκι και ένα σφυρί. Είχαν πάρει τα τρία ξύλα, τα έβαλαν το ένα πάνω στο άλλο και η Νίκη πήρε το σφυρί και κάρφωσε το καρφί στη μέση και μετά τα ανοίξανε και πήρανε σπάγκο και τα δέσανε για να βγει ο σκελετός του χαρταετού. Μετά τον βάλανε στο ειδικό χαρτί και κόψανε όσο χρειαζόταν. Μετά τον κόλλησαν με την κόλλα και στη μέση έκαναν μια τρύπα για να περάσουν το σκοινί. Μετά βάλανε τα ζύγια και την ουρά

Όσο τα παιδιά έφτιαχναν τον χαρταετό, η μαμά και η γιαγιά και η θεία, καθαρίζανε τα ταψιά από τα λίπη της Αποκριάς. Μετά μαγείρεψαν γαριδομακαρονάδα και ταραμοσαλάτα και πιπεριές. Έβγαλαν ελιές. Ο μπαμπάς πήγε να ψωνίσει λαγάνα και χαλβά. Έφτιαξαν την Κυρά Σαρακοστή και της έβαλαν επτά πόδια. Στο μεταξύ ήταν έτοιμος ο χαρταετός και βγήκαν έξω στην άκρη του χωριού, για να μην έχει καλώδια, για να τον πετάξουν. Είχε ήλιο και λίγο αεράκι και πέταξαν τον χαρταετό. Πήγε πολύ ψηλά στον ουρανό. Όταν ήλθε η ώρα να φάνε, μάζεψαν τον χαρταετό και τον φύλαξαν στην αποθήκη για του χρόνου. Έφαγαν και μετά το φαγητό, ετοιμάστηκαν να φύγουν. Χαιρέτησαν τη γιαγιά , τον παππού και τη θεία και μπήκαν στο αυτοκίνητο τους, για να γυρίσουν στην Αθήνα. ήταν πολύ χαρούμενα γιατί πέρασαν όμορφα και πέταξαν τον χαρταετό τους.

Από την παρουσίαση του προγράμματος στους γονείς, στο 3ο νηπιαγωγείο Πατρών

Οι ιστορίες που διαβάσαμε στα παιδιά στη διάρκεια του προγράμματος ήταν: Ο μικρός Καρνάβαλος και η νεράιδα Σερπαντίνα του Β. Ηλιόπουλου από το περιοδικό «Παράθυρο στην Εκπαίδευση» 1-2/2006 «Τα παιχνίδια του Φλεβάρη» της Λόττη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου «Μια μάσκα μαγική» του Β. Ηλιόπουλου από το περιοδικό Σύγχρονο Νηπιαγωγείο 1-2/2014 «Το τραγούδι του χαρταετού» του Β. Ηλιόπουλου από το περιοδικό Παράθυρο στην Εκπαίδευση 1-2/2007 «Οι κορδέλες της χαράς» από το περιοδικό Παράθυρο στην Εκπαίδευση 1-2/2011 «Ο ζαβολιάρης χαρταετός» της Πέγκυς Παπαδοπούλου Τα ποιήματα «Χαρταετοί στον ουρανό» της Ρένας Καρθαίου «τα παιχνίδια του αγέρα» της Ντίνας Χατζηνικολάου «Το γαϊτανάκι» «Η κυρά Σαρακοστή»

Οι πίνακες ζωγραφικής που χρησιμοποιήσαμε για το πρόγραμμα: Ας πετάξουμε χαρταετό του Pierre H. Matisse Τοπίο με χαρταετούς του Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα Οι χαρταετοί του Σπύρου Βασιλείου Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας του Σπύρου Βασιλείου Χαρταετοί του Αγήνορα Αστεριάδη Παιδιά παίζουν με χαρταετούς ανώνυμου καλλιτέχνη Χαρταετός Morgan The entangled kite : Myles Foster