«ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Εκκλησιαστικά Μνημεία της Σιάτιστας Μαθήτριες: Γκουτζιαμάνη Ιωάννα Ζευκλή Δέσποινα Καπάντζου Δήμητρα Κουτσώνα Αναστασία Λέγγου Παναγιώτα Μπζιώτη Γλυκερία Τσότσου Ελένη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Σιάτιστα, δημιούργημα των χρόνων της δουλείας, στα μέσα του 17ου αιώνα εξελίχθηκε σε εμπορική και βιοτεχνική πολιτεία. Η περίοδος αρχιερατείας του Ζωσιμά (1686 – 1746) αποτελεί το «χρυσό αιώνα» για τη πόλη. Την εποχή αυτού του δυναμικού ιεράρχη κτίστηκαν και οι περισσότεροι ναοί, καθώς οι εμπορικοί οίκοι παρείχαν οικονομική δυνατότητα για ανέγερση ναών και αρχοντικών. Σήμερα είκοσι έξι μεταβυζαντινές εκκλησίες στολίζουν τη πόλη της Σιάτιστας και καλούν τον επισκέπτη να του διηγηθούν τη μακραίωνη ιστορία τους μέσα από τους θησαυρούς της τέχνης που κρύβουν στο εσωτερικό τους .

Ιερά Μητρόπολη Η Σιάτιστα σήμερα είναι έδρα της μητροπόλεως « Σισανίου και Σιατίστης » . Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αρχική έδρα της μητροπόλεως ήταν το Σισάνιο, ακμάζουσα πόλη κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να προσδιορίζουντην ίδρυση της επισκοπής Σισανίου, αλλά σύμφωνα με ερείπια ναού που ανακαλύφθηκαν, στα βυζαντινά χρόνια το Σισάνιο ήταν εξέχον κέντρο της περιοχής.Η επισκοπή Σισανίου και Σιατίστης προάγεται σε μητρόπολη το έτος 1767 και τον ίδιο χρόνο κατατάγεται στις επαρχίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Προηγουμένως ήταν επισκοπή υπό την Μητρόπολη Καστοριάς και υπαγόταν στην αυτοκέφαλη αρχιεπισκοπή Αχρίδος. Πότε έπαψε να υπάγεται στη Μητρόπολη Καστοριάς δεν το γνωρίζουμε. Στον προαύλιο χώρο της Μητροπόλεως υπάρχει το εκκλησιαστικό μουσείο, το οποίο χτίστηκε στις αρχές του 21ου και κατά την νέα χιλιετία, κατώπιν αιτήματος της Μητροπόλεως και του τότε Μητροπολίτη κκ. Αντώνιου .

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο Άγιος Δημήτριος είναι ο μεγαλοπρεπέστατος ναός της Σιάτιστας. Είναι ο τρίτος κατά σειρά ναός στην ίδια θέση που φανερώνει την ευλάβεια του λαού και την τιμή του στον Άγιο Μεγαλομάρτυρα Δημήτριο

Ο πρώτος Ναός Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, αρχικός καθεδρίκος ναός του Αγίου Δημητρίου στη Σιάτιστα ήταν εκείνος που κτίστηκε το έτος 1647. Ο πρώτος ναός ήταν πολύ μικρός και δεν χωρούσε πολλούς πιστούς. Για το λόγο αυτό κατεδαφίστηκε το 1801 για να οικοδομηθεί μεγαλύτερος και μεγαλοπρεπέστερος.

Ο δεύτερος Ναός Η ανοικοδόμηση του δεύτερου ναού έγινε ύστερα από έκδοση ανακοίνωσης του Αλί πασά την 1η Αυγούστου του 1801. Ήταν τρίκλιττος, ξυλόστεγος βασιλικός με τρούλο στο ανατολικό μέρος του κυρίως ναού, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1881. Το Πάσχα του 1839 συνέβη στο ναό του Αγίου Δημητρίου το τραγικό περιστατικό του θανάτου από ασφυξία πολλών γυναικών, ο λεγόμενος « σκοτωμός », ενώ 71 χρόνια αργότερα, την Τρίτη 13 Ιουλίου 1910, ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς λόγω αμέλειας και απροσεξίας από πυρκαγιά .

Ο τρίτος Ναός Για την ανοικοδόμηση του τρίτου ναού κινητοποιήθηκαν όλοι οι Σιατιστινοί με μεγάλο ζήλο. Ο μητροπολίτης Ιερόθεος, ανέδειξε δωδεκαμελή επιτροπή που ήταν υπεύθυνη για την ανέγερση του ναού. Η θεμελίωση του ναού έγινε στις 5 Αυγούστου 1912, επί Σουλτάνου Μεχμέτ Ρουσάτ Α’. Ο ναός, όπως σχεδίασε ο Ζάχος, είναι τρουλαία τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος, με αετωματικές απολήξεις, διαστάσεως 31,70 x 20,20μ.

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ Μια από τις πιο γνωστές και παλαιότερες εκκλησίες της Σιάτιστας είναι ο ιερός ναός Αγίας Τριάδας και βρίσκεται στη Χώρα, τη βόρεια συνοικία της Σιάτιστας. Ο ναός χρονολογείται ότι πιθανότατα κτίστηκε το 1610 και το βράδυ της 12ης Νοεμβρίου του 1948 πυρπολήθηκε από τους συμμορίτες (μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος της περιόδου του εμφυλίου 1946-1949) και έμεινε μόνο η κόγχη. Ξανακτίστηκε όμως το 1951 σε ελληνορωμαϊκό ρυθμό. Βρίσκεται σε υψόμετρο 970μ. και ο τόπος στον οποίο κτίστηκε διακρίνεται για το ένδοξο παρελθόν του.

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Ο Ναός της Αγίας Παρασκευής, που τιμάται στο όνομα της Αγίας Αικατερίνης , είναι ο αρχαιότερος ναός της Σιάτιστας. Χτισμένος το 1677,αποτελεί ένα σημαντικό μνημείο μεταβυζαντινής τέχνης. Μπαίνοντας μέσα βλέπεις ένα ναό βυζαντινού ρυθμού, θολωτό με τρούλους και αψίδες με τέμπλο ψηλό, ξυλόγλυπτο όπως ο αμβώνας και το δεσποτικό. Μέσα στο ναό υπάρχει μια κρυπτή, η οποία τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας χρησίμευε για κρυφό σχολείο. Χαρακτηριστικός είναι και ο επιτάφιος της εκκλησίας, έργο του 1741, με ζωγραφική και στις δύο όψεις του ξύλου. Αξιοπρόσεκτη στο νότιο τοίχο του γυναικωνίτη η απεικόνιση αρχαίων σοφών Σόλωνα, Πλούταρχου, Αριστοτέλη Πλάτωνα και Θουκυδίδη φανερώνει την άνθηση της ελληνικής παιδείας στη Σιάτιστα στα τέλη του 17ου αιώνα και μετά

Το εξωτερικό του ναού

Το εσωτερικό του ναού

Επίσκεψη στο ναό της Αγίας Παρασκευής