Γυναίκες Μετανάστριες και Δια Βίου Εκπαίδευση Πανταζάκου Χριστίνα Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της Πληροφορίας Επιβλέπουσα καθηγήτρια Λάουρα Αλιπράντη Συνεπιβλέπουσες Μαρία Γκασούκα Χαρά Καραγιαννοπούλου

Εισαγωγή Η Ελλάδα από χώρα αποστολής μεταναστών μετατρέπεται σε χώρα υποδοχής μεταναστών Η γυναικεία μετανάστευση αποτελεί νέα εξέλιξη στην ιστορία της μετανάστευσης. Περισσότερες γυναίκες μεταναστεύουν αυτόνομα – «θηλυκοποίηση της μετανάστευσης»

1 ο Κεφάλαιο: Μετανάστευση στην Ελλάδα Ορισμός Μετανάστευσης Κατηγορίες Μετανάστευσης

1 ο Κεφάλαιο: Μετανάστευση στην Ελλάδα (συνέχεια) Γυναικεία Μετανάστευση στην Ελλάδα περισσότερες γυναίκες μεταναστεύουν μόνες τους, ως αρχηγοί νοικοκυριών Διαφοροποίηση ανάλογα με την εθνικότητα Π.χ. χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρωσία, οι Φιλιππίνες και η Ουκρανία παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά γυναικών μεταναστριών στη χώρα μας

1 ο Κεφάλαιο: Μετανάστευση στην Ελλάδα (συνέχεια) Στατιστικά στοιχεία για μετανάστες/στριες στην Ελλάδα Στατιστικά στοιχεία για μετανάστες/στριες στο Νομό Κορινθίας

Κεφάλαιο 2 ο : Εκπαίδευση και Μετανάστες στην Ελλάδα Εκπαίδευση και μετανάστες στον ελληνικό χώρο Πλαίσιο Δια Βίου Εκπαίδευσης στην Ελλάδα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Δια Βίου Μάθησης Προγράμματα για μετανάστες/στριες Παρουσίαση των προγραμμάτων για μετανάστες της Γενικής Γραμματείας Δια Βίου Μάθησης Υλοποιηθέντα Εκπαιδευτικά προγράμματα και στατιστικά στοιχεία

Κεφάλαιο 3 ο : Η εμπειρική Διερεύνηση Αντικείμενο της έρευνας Αντικείμενο της έρευνας είναι η διερεύνηση των εκπαιδευτικών φιλοδοξιών γυναικών μεταναστριών που διαμένουν στο Ν. Κορινθίας, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο προσλαμβάνουν τη δυνατότητα δια βίου εκπαίδευσης (π.χ. ως μέσο για εύρεση καλύτερης ή πιο σταθερής εργασίας). Η έρευνα επικεντρώνεται κυρίως στο θέμα της εκπαίδευσης, τόσο στη χώρα καταγωγής των μεταναστριών, όσο και στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, διερευνώνται και άλλα ζητήματα, όπως αυτό της απασχόλησης αλλά και των προσδοκιών που είχαν ερχόμενες στην Ελλάδα, σχετικά με την εύρεση εργασίας.

Κεφάλαιο 3 ο : Η εμπειρική Διερεύνηση Ερευνητικά Ερωτήματα Πιο αναλυτικά, διερευνώνται: οι λόγοι για τους οποίους οι γυναίκες μετανάστριες παρακολουθούν σεμινάρια κατάρτισης, ή αν δεν παρακολουθούν, οι λόγοι για τους οποίους θα ήθελαν ή δεν θα ήθελαν να παρακολουθήσουν σεμινάρια δια βίου εκπαίδευσης οι εκπαιδευτικές φιλοδοξίες που έχουν οι φιλοδοξίες που είχαν ερχόμενες στην Ελλάδα σχετικά με την απασχόληση οι φιλοδοξίες σχετικά με την απασχόληση μετά την παρακολούθηση κάποιας εκπαίδευσης δυσκολίες που μπορεί να συνάντησαν με το εκπαιδευτικό σύστημα, κλπ

Κεφάλαιο 3 ο : Η εμπειρική Διερεύνηση Το Δείγμα και η Μέθοδος της Έρευνας Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 42 γυναίκες μετανάστριες που διαμένουν στο Ν. Κορινθίας, ηλικίας ετών. Η επιλογή του δείγματος έγινε με τη μέθοδο της χιονοστιβάδας. Για τη συλλογή των εμπειρικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος των δομημένων συνεντεύξεων με συμπλήρωση ερωτηματολογίου διάρκειας 10 λεπτών περίπου.

Κεφάλαιο 3 ο : Η εμπειρική Διερεύνηση Το Ερευνητικό Εργαλείο Το ερευνητικό εργαλείο περιλαμβάνει 24 κοινές ερωτήσεις και στη συνέχεια χωρίζεται σε 2 μέρη, ανάλογα με το αν οι μετανάστριες έχουν παρακολουθήσει δια βίου εκπαίδευση στην Ελλάδα ή όχι. Το ένα μέρος περιλαμβάνει 9 ερωτήσεις και απευθύνεται σε μετανάστριες που έχουν παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο ή δια βίου εκπαίδευση στην Ελλάδα, ενώ το άλλο μέρος περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις και απευθύνεται σε μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει κάποιου είδους δια βίου εκπαίδευσης στη χώρα μας.

Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Δημογραφικά Στοιχεία Οικογενειακή Κατάσταση Οι περισσότερες γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν έγγαμες, σε ποσοστό 71%, ενώ ακολουθούν με πολύ μικρά ποσοστά οι άγαμες (19%) και οι διαζευγμένες (10%).

Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Δημογραφικά Στοιχεία Ηλικία Το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών (22%) της έρευνας ανήκει στην ηλικιακή ομάδα των ετών, ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα των ετών με ποσοστό 17%.

Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Δημογραφικά Στοιχεία Χώρα Καταγωγής Όσον αφορά την καταγωγή των ερωτώμενων γυναικών, οι περισσότερες από αυτές κατάγονται από την Αλβανία (σε ποσοστό 70%).

Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Επίπεδο Εκπαίδευσης Επίπεδο Εκπαίδευσηςτο μεγαλύτερο ποσοστό των μεταναστριών (29%) έχουν τελειώσει το λύκειο στη χώρα τους και ένα σχεδόν ίσο ποσοστό (28%) έχουν τελειώσει το γυμνάσιο.

Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Εργασία Προσδοκίες σχετικά με την απασχόληση η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστριών, περίμεναν να βρουν εργασία στη χώρα μας, σε ποσοστό 95%

Προσδοκίες σχετικά με την απασχόληση Από αυτές που ανέμεναν να βρουν εργασία, το μεγαλύτερο ποσοστό (69%) περίμενε να βρει εργασία παρά το γεγονός ότι δεν είχε αποκτήσει κάποια εξειδίκευση στη χώρα καταγωγής Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Εργασία

Κεφάλαιο 4. Η έρευνα – Παρουσίαση των αποτελεσμάτων Γνώσεις Ελληνικών Το μεγαλύτερο ποσοστό των μεταναστριών μιλάει τα ελληνικά σε άριστο επίπεδο (66%) Γράφει ελληνικά σε μέτριο επίπεδο (52%) Διαβάζει σε μέτριο επίπεδο (43%)

Μέρος 1 ο : Μετανάστριες που έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Είδος Σεμιναρίου το 87% έχει παρακολουθήσει σεμινάριο εκμάθησης ελληνικής γλώσσας, ενώ το υπόλοιπο 13% έχει παρακολουθήσει σεμινάριο σε άλλους τομείς, κυρίως εκμάθησης Η/Υ

Μέρος 1 ο : Μετανάστριες που έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Προσδοκίες από σεμινάριο το μεγαλύτερο ποσοστό απάντησε ότι θα τις βοηθήσει να βελτιώσουν την εργασία τους (45%). Ένα επίσης μεγάλο ποσοστό απάντησε ότι πιστεύουν ότι θα τις βοηθήσει στο να συνεννοούνται καλύτερα, ενώ το 14% θεωρεί ότι θα τις βοηθήσει στην καλύτερη κοινωνική ένταξη.

Μέρος 1 ο : Μετανάστριες που έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Χρησιμότητα Σεμιναρίου οι περισσότερες μετανάστριες απάντησαν ότι τις βοήθησε στο να συνεννοούνται καλύτερα (61%). Ένα αρκετά μικρότερο ποσοστό μεταναστριών (22%) απάντησε ότι το σεμινάριο συντέλεσε στην βελτίωση της εργασίας τους.

Μέρος 2ο : Μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Πρόθεση Παρακολούθησης Σεμιναρίου Από το σύνολο των ερωτωμένων γυναικών, το 58% δήλωσε ότι θα ήθελε να παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο αν του δινόταν η ευκαιρία.

Μέρος 2ο : Μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Παρόλη την πρόθεσή τους όμως να παρακολουθήσουν κάποιο σεμινάριο, η πλειοψηφία των μεταναστριών δεν γνώριζε ότι έχει αυτή τη δυνατότητα. Υπάρχει δηλαδή ένας μεγάλος αριθμός μεταναστών και μεταναστριών, οι οποίοι θα ήθελαν να παρακολουθήσουν κάποιο σεμινάριο, αλλά δεν γνώριζαν ότι μπορούν καθώς αγνοούσαν την ύπαρξή τους. Αυτό το γεγονός αναδεικνύει το πρόβλημα διάδοσης και διάχυσης των συγκεκριμένων προγραμμάτων.

Μέρος 2ο : Μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Γνώση Ύπαρξης Σεμιναρίων Όπως επισημάναμε και προηγουμένως, το μεγαλύτερο ποσοστό των μεταναστριών δεν γνωρίζει την ύπαρξη σεμιναρίων

Μέρος 2ο : Μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο Προσδοκίες από την παρακολούθηση ενός σεμιναρίου το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτωμένων (46%) απάντησε ότι θεωρούν ότι θα τις βοηθήσει στη βελτίωση της εργασίας τους. Το 27% θεωρεί ότι θα τις βοηθήσει στο να συνεννοούνται καλύτερα.

Συμπεράσματα Οι περισσότερες μετανάστριες εργάζονταν στη χώρα καταγωγής τους και περίπου οι μισές από αυτές που εργάζονταν δεν είχαν κάποια εξειδίκευση. Σχεδόν όλες απάντησαν ότι περίμεναν να βρουν εργασία στην Ελλάδα, από τις οποίες, 7 στις 10 περίπου δεν είχαν εξειδίκευση, ενώ περίπου 2 στις 10 περίμεναν να βρουν εργασία ακριβώς πάνω στο αντικείμενο που είχαν σπουδάσει ή εξειδικευτεί ή τουλάχιστον σε σχετικό αντικείμενο. Όσον αφορά την εύρεση εργασίας, οι προσδοκίες των μεταναστριών του δείγματος εκπληρώθηκαν καθώς από το 95% που ανέμενε να βρει εργασία στην Ελλάδα, τελικά εργάζεται το 90%. Από τις μετανάστριες όμως που είχαν εξειδίκευση και περίμεναν να βρουν εργασία στο αντικείμενο της εξειδίκευσής τους, μόνο οι μισές τελικά εκπλήρωσαν το στόχο τους.

Συμπεράσματα Αναφορικά με τις προσδοκίες των μεταναστριών που έχουν παρακολουθήσει κάποιου είδους σεμινάριο στη χώρα μας, βλέπουμε ότι παρά το γεγονός ότι το 45% θεωρούσε ότι με το σεμινάριο και τις γνώσεις που θα αποκομίσει από αυτό, θα μπορούσε να βελτιώσει την εργασία του, μόνο το 22% κατάφερε να το πραγματοποιήσει, δηλαδή οι μισές από τις μετανάστριες που αρχικά πίστευαν ότι θα επιτύχουν το σκοπό αυτό. Αντιθέτως, το 36% που πίστευε ότι το σεμινάριο θα τις βοηθήσει να συνεννοούνται καλύτερα, δικαιώθηκε, καθώς δήλωσε ότι τελικά βοηθήθηκε από το σεμινάριο ως το προς να συνεννοείται καλύτερα. Τα σεμινάρια είχαν αυτό το αποτέλεσμα για το 61% των μεταναστριών, παρά το γεγονός ότι πολύ μικρότερο ποσοστό (36%) περίμενε αυτό το αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει ότι μετανάστριες με διαφορετικές προσδοκίες αρχικά από το σεμινάριο, τελικά επωφελήθηκαν σε άλλο τομέα.

Συμπεράσματα Παρόμοιες προσδοκίες έχουν και οι μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο, αλλά θα ήθελαν να παρακολουθήσουν. Θεωρούν ότι η παρακολούθηση ενός σεμιναρίου θα τις βοηθούσε στην βελτίωση της εργασίας τους (σε ποσοστό 46%), ενώ ένα 27% θεωρεί ότι θα τις βοηθούσε να συνεννοούνται καλύτερα

Συμπεράσματα Όσον αφορά την αλλαγή της στάσης των άλλων απέναντί τους (μετά την παρακολούθηση κάποιου σεμιναρίου), τόσο οι μετανάστριες που είχαν πάει σε σεμινάριο, όσο και οι μετανάστριες που δεν είχαν πάει, θεωρούν ότι η στάση των άλλων θα αλλάξει προς το καλύτερο, μόνο στο εργασιακό τομέα και στη συναναστροφή με τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Δεν θεωρούν (στο μεγαλύτερο ποσοστό), και στις δύο περιπτώσεις, ότι θα αλλάξει η συμπεριφορά τόσο της οικογένειάς τους, όσο και των φίλων τους.

Συμπεράσματα Αυτό που παρατηρούμε από την έρευνα, είναι ότι αφενός δεν υπάρχει ενημέρωση της ομάδας στόχου για την ύπαρξη σεμιναρίων που θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν. Το 68% των μεταναστριών (που δεν είχε παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο) δεν γνώριζε την ύπαρξή τους. Υπήρξε ωστόσο έντονο ενδιαφέρον να μάθουν για τέτοιου είδους σεμινάρια που υλοποιούνται στο νομό και για το πως μπορούν να τα παρακολουθήσουν. Από την άλλη, υπήρξε και ένα ποσοστό μεταναστριών 42% το οποίο δεν έδειξε ενδιαφέρον για την παρακολούθηση σεμιναρίων είτε γιατί θεωρούσε ότι δεν θα την ωφελήσει, είτε γιατί δεν είχε χρόνο. Αυτό μπορεί να προκύπτει και από το γεγονός ότι θεωρούν την δια βίου εκπαίδευση δευτερεύουσας ανάγκης και δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα οφέλη της.

Συμπεράσματα Γενικότερα, από το δείγμα της έρευνας φαίνεται ότι η δια βίου εκπαίδευση δεν είναι ευρέως γνωστή στην ομάδα στόχο, και κατά συνέπεια, τα σεμινάρια εκμάθησης ελληνικής γλώσσας. Η ανυπαρξία προγραμμάτων δια βίου εκπαίδευσης για μετανάστες/στριες, αλλά και η απουσία οργανωμένης προσπάθειας για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στους/στις μετανάστες/στριες διαφαίνεται και από τα ευρήματα της πανελλήνιας έρευνας του ΚΕΘΙ για τη γυναικεία μετανάστευση στην Ελλάδα.

Συμπεράσματα Ωστόσο, από το δείγμα της έρευνας προκύπτει επίσης ότι όταν γίνεται λόγος για την δια βίου εκπαίδευση, συνήθως οι μετανάστριες την συνδέουν μόνο με τα σεμινάρια εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Ελάχιστες αναφορές γίνονται σε άλλου είδους εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί, από τη μία, από το γεγονός ότι για την συγκεκριμένη ομάδα στόχο, προέχει η καλή εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, πριν προχωρήσουν σε άλλο αντικείμενο, και από την άλλη, από το γεγονός ότι αυτού του είδους τα σεμινάρια απευθύνονται αποκλειστικά και μόνο σε μετανάστες/στριες που διαβιούν στη χώρα μας.

Συμπεράσματα Κλείνοντας, κρίνεται σκόπιμο να επισημάνουμε ότι τόσο οι μετανάστριες που έχουν παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο, όσο και οι μετανάστριες που δεν έχουν παρακολουθήσει, θεωρούν στο μεγαλύτερο ποσοστό ότι τα σεμινάρια θα τις βοηθήσουν να βελτιώσουν την εργασία τους και κατά συνέπεια προσλαμβάνουν τη δια βίου εκπαίδευση ως τρόπο διεκδίκησης μιας καλύτερης ζωής, όπως αρχικά είχε υποτεθεί.

Ευχαριστώ!!