Παιδαγωγική αξιοποίηση της δημιουργίας λήμματος σε wiki Τσαμπίκα Καράκιζα – Τιμολέων Θεοφανέλλης Σύρος, Μάης 09

Η ιδέα …. βασίζεται στη θεωρία ταξινομίας του Bloom, αξιοποιεί τη μέθοδο project ως τεχνική διδασκαλίας, εφαρμόζει τις αρχές της συνεργατικής μάθησης, ενισχύει την κατεύθυνση της διαθεματικότητας και στοχεύει στην παιδαγωγική αξιοποίηση ελκυστικών και οικείων για τους μαθητές διαδικτυακών περιβαλλόντων και πρακτικών.

Ειδικός σκοπός της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο (1/5) να δώσει στους μαθητές όλα τα απαιτούμενα εφόδια ώστε να εντρυφήσουν στις βασικές έννοιες και όρους της Τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ), δηλαδή των μέσων και των τεχνικών που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία, τη μετάδοση και λήψη κάθε πληροφορίας που μπορεί να παρουσιασθεί σε ψηφιακή μορφή. …

Ειδικός σκοπός της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο (2/5) Να κατακτήσουν τις έννοιες της πλοήγησης και της αλληλεπίδρασης, να περιηγηθούν στο Διαδίκτυο, να εκπαιδευτούν στη χρήση κατάλληλου λογισμικού ώστε να αξιοποιήσουν τον υπολογιστή, αρχικά στο πλαίσιο διαφόρων μαθημάτων τους αλλά και στις μετέπειτα δραστηριότητές τους.

Ειδικός σκοπός της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο (3/5) Να ανακαλύψουν, να επιλέξουν, να αναλύσουν και να αξιολογήσουν πληροφορίες για να τις αξιοποιήσουν στις εκπαιδευτικές τους δραστηριότητες αλλά και στην καθημερινή τους ζωή γενικότερα.

Ειδικός σκοπός της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο (4/5) Να αναπτύξουν κώδικες δεοντολογίας στο πλαίσιο της συνεργασίας με άλλους, του σεβασμού της εργασίας τους και της διαφορετικότητάς τους.

Ειδικός σκοπός της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο (5/5) Να γνωρίσουν και να κρίνουν τις τρέχουσες και τις μελλοντικές επιπτώσεις των ΤΠΕ σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο αλλά και στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας

Προτείνεται η ολιστική μελέτη των αντικειμένων με βασική επιδίωξη … την ανάπτυξη δεξιοτήτων έρευνας, τη δημιουργική αντιμετώπιση των προβλημάτων, τη μείωση των εξειδικευμένων γνώσεων και τη συσχέτιση της διδασκαλίας με τις πραγματικές καταστάσεις της ζωής.

Απώτερος στόχος είναι και… η παροχή ευκαιριών στους μαθητές να εμβαθύνουν και να διαμορφώσουν μεταγνωστικές σκέψεις και στάσεις, που θα εφαρμόσουν στην καθημερινή τους ζωή. Ο στόχος αυτός είναι εφικτός για μαθητές κάθε «γνωσιακού επιπέδου», αφού όλοι μπορούν να βελτιωθούν σε κάποιες δεξιότητες.

Για να υπηρετηθούν οι παραπάνω στόχοι θα πρέπει… (ΔΕΠΠΣ). η διδακτική πορεία να βασίζεται στην έμφυτη περιέργεια του μαθητή και στην αυτενέργειά του… να παρακινείται να αξιοποιεί διάφορες πηγές και μέσα … να συνδυάζει τη θεωρία με την πράξη για την απόκτηση κριτικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων μεθοδολογικού χαρακτήρα… να αξιοποιείται η στήριξη σε προηγούμενες γνώσεις, εμπειρίες και βιώματα των μαθητών.

Αυτό σημαίνει ότι δραστηριότητες και εργασίες των μαθητών θα πρέπει όσο είναι δυνατό να επιλέγονται από το χώρο των ενδιαφερόντων τους, το περιβάλλον τους και τις προσωπικές τους εμπειρίες.

Πρόταση Δημιουργία λήμματος σε wiki Δημιουργία blog με συγκεκριμένο περιεχόμενο Αξιοποίηση των υπηρεσιών του web2. Γιατί;

Γιατί Οικεία – ελκυστικά – ευέλικτα εργαλεία Συνεργατικότητα Διαδραστικότητα Πληροφορικός-κριτικός αλφαβητισμός Διευκολύνουν τη διαθεματικότητα Δυναμική εξέλιξη Ευρύτερη σχολική εμπλοκή Κοινωνικό ίχνος

Ειδικότερα για τα wikis (1/2) Καθένας μπορεί να συμμετέχει στη σύνταξη-διόρθωση Ευκολία στην εκμάθηση και στη χρήση Εξοικονόμηση χρόνου στην ανανέωση του περιεχομένου Δυνατότητα δυναμικής συνεργασίας Το λογισμικό κρατάει στοιχεία για κάθε τροποποίηση που γίνεται και η επαναφορά σε προηγούμενη έκδοση αποτελεί απλή διαδικασία

Ειδικότερα για τα wikis (2/2) Διευρύνει την πρόσβαση στις διαδικτυακές εκδόσεις και για χρήστες με περιορισμένες τεχνολογικές γνώσεις Το wiki δεν έχει προκαθορισμένη δομή –είναι ένα ευέλικτο εργαλείο για μεγάλο εύρος εφαρμογών Υπάρχει ποικιλία από ανοικτού κώδικα λογισμικό wiki Ο εκπαιδευτικός/μαθητής μπορεί εύκολα να ιχνηλατήσει τις παρεμβάσεις στο wiki παρακολουθώντας έτσι τη γνωστική εξέλιξη

Βήμα1 - Εισαγωγή Συζήτηση-παρουσίαση για τα νέα μέσα έκφρασης του web2 Καταγραφή ιδεών για αξιοποίηση Τι προτείνουν συνήθως οι μαθητές Η μέχρι τώρα χρήση του wiki - τι γνωρίζουν – το παράδειγμα των εκπαιδευτικών

Βήμα2 - Οργάνωση Επιλογή θέματος (από απλό ορισμό μέχρι μια διαθεματική έννοια) Προετοιμασία εκπαιδευτικού (λογαριασμοί κλπ) Χρονικό πλάνο (3 ώρες – 3 μήνες) Ομάδες Συμβόλαιο για το πώς θα δουλέψουν-αξιολογηθούν Περιγραφή του τελικού στόχου

Πιθανά θέματα - λήμματα ένας ορισμός από το μάθημα της πληροφορικής (πχ ψηφιακό-αναλογικό) ή από άλλα θεματικά πεδία, αν αποφασιστεί η διαθεματική διάχυση (πχ ιστορία των υπολογιστικών μηχανών, η τεχνολογία στην αρχαιότητα κλπ). Μπορεί επίσης να είναι μια ευρύτερη έννοια (πχ ψηφιακή επικοινωνία, ιοί υπολογιστών, πνευματική ιδιοκτησία ή ασφάλεια στο διαδίκτυο, εικόνα και επικοινωνία, το σχολείο μου, η πόλη μου κλπ)

Βήμα3 – Σχεδιασμός με…αξία Χρειάζεται χαρτογράφηση της δόμησης της έννοιας-λήμμα που θα αναρτηθεί (χρήση Cmap Tools). Με ειδικούς στόχους ο μαθητής να μπορεί να: Εντοπίζει, να αιτιολογεί και να αναδεικνύει το σημαντικό Ιεραρχεί και δομεί τα «συστατικά» στοιχεία κάθε έννοιας Διατυπώνει τις σχέσεις που συνδέουν τα επιμέρους στοιχεία της έννοιας

Βήμα4 – Η κάθε ομάδα (1/2) Αναλαμβάνει το λήμμα ή το τμήμα λήμματος που της αναλογεί Διατυπώνει με βάση λέξεις κλειδιά, τον μέγιστο δυνατό αριθμό ερωτήσεων που να καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές του θέματος

Βήμα4 – Η κάθε ομάδα (2/2) Τις απαντά με βάση ποικίλες πηγές (αναλυτική διαδικασία, στην οποία η χαρτογράφηση προσφέρει σημαντική βοήθεια. πχ για το λήμμα οθόνη: Τι είναι, που χρησιμοποιείται, πώς λειτουργεί, πώς εξελίχθηκε, τα είδη της κλπ) Συνθέτει και καταγράφει ένα κείμενο το οποίο θα αποτελέσει και το εν δυνάμει υλικό προς ανάρτηση

Βήμα5 – η σύνθεση (1/2) Μέσα στο εξ αρχής καθορισμένο χρονικό διάστημα όλες οι ομάδες πρέπει να τελειώσουν και να «καταθέσουν» στο κοινό τραπέζι, (ένα διαμοιραζόμενο αρχείο επεξεργασίας κειμένου ή ένα πραγματικό τραπέζι στο κέντρο του σχολικού εργαστηρίου όπου συγκεντρώνεται η τάξη ως ενιαία πλέον ομάδα), το υλικό τους.

Βήμα5 – η σύνθεση (2/2) Εκεί γίνεται η παρουσίαση, η ετερο-αξιολόγηση και τελικά η σύνθεση σε ένα «αρθρωτό» κείμενο με ενιαίο ύφος. Ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί κατόπιν την κάθε ομάδα ώστε να αναρτηθούν σταδιακά όλα τα τμήματα του λήμματος/λήμματα.

Ο εκπαιδευτικός: το πώς και το τι Ο ρόλος του εκπαιδευτικού οφείλει να περιλαμβάνει μια γνωσιακή πλευρά που αφορά κυρίως την οργάνωση της δόμησης της σκέψης των μαθητών και τη διαχείριση των πηγών, αλλά και μια σοβαρή κοινωνική πλευρά που έχει να κάνει με τη διαχείριση των ομάδων και των διεργασιών που γίνονται μέσα σ’ αυτές.

Παράπλευρα ενδεχόμενα οφέλη (1/2) Τα βήματα μπορούν να υλοποιηθούν από τους μαθητές μέσω μιας ιστοεξερεύνησης (web quest), που ο εκπαιδευτικός έχει εκ των προτέρων κατασκευάσει, την οποία μπορεί να αξιοποιεί ως εργαλείο οργάνωσης και καθοδήγησης της εργασίας των μαθητών του.

Παράπλευρα ενδεχόμενα οφέλη (2/2) Το τελικό υλικό-προϊόν που θα αναρτηθεί στο wiki, μπορεί να αναρτηθεί και ως σύνδεσμος στην ιστοσελίδα ή σε blog του σχολείου (αν υπάρχουν) ή/και να αποτελέσει αφορμή για να κληθούν οι άλλοι μαθητές σχολικής μονάδας να το δουν, αλλά και να συνεισφέρουν στη δυναμική επέκτασή του.

Πλεονεκτήματα της χρήσης των wikis Το τεχνικό κομμάτι είναι απλό, είναι εύκολο στη χρήση και δεν απαιτεί προχωρημένες γνώσεις Το αποτέλεσμα υπάρχει στο web και είναι προσβάσιμο και δυναμικά εξελισσόμενο από όλους. Μπορεί να υλοποιηθεί από όλες τις ειδικότητες σε 2-3 βασικές ενότητες του κάθε μαθήματος που ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι θέλει να “μείνουν” στους μαθητές. Η δραστηριότητα αυτή έχει και ευρύτερα κοινωνικό χαρακτήρα αφού οι μαθητές εργαζόμενοι σε ομάδες, μαθαίνουν να συνεισφέρουν αφιλοκερδώς για το κοινό καλό.

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα… (1/4) Ανάπτυξη συνδέσεων μεταξύ της νέας και της παλιότερης γνώσης που επιτρέπουν στους μαθητές τη δημιουργία δομών για τις πληροφορίες και τις ιδέες. Χρήση λειτουργιών ανάλυσης των εννοιών, σύνθεσης και αξιολόγησης Συγκρότηση δομημένου τρόπου σκέψης Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας μέσω της ιεράρχησης και ανάδειξης του σημαντικού

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα… (2/4) Ανάπτυξη γλωσσικών ικανοτήτων (διατύπωση ιδεών, διαμόρφωση ορισμών, επιχειρηματολογία, ενιαία διαμόρφωση κειμένων). Εγκαθίδρυση ενός ενεργητικού μαθησιακού ρόλου για το μαθητή Ανάπτυξη προσωπικών κοινωνικών ικανοτήτων (αυτοδέσμευση, βελτίωση της ικανότητας αναθεώρησης και επανεξέτασης, αύξηση της ευελιξίας στην εύρεση εναλλακτικών τρόπων έκφρασης του ιδίου νοήματος).

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα… (3/4) μέσω της παρουσίασης του έργου της ομάδας και της ετεροαξιολόγησης αναπτύσσουν ικανότητες αυτοπαρουσίασης, διατύπωσης γνώμης, επιχειρηματολογίας, ανοχής/αποδοχής της αρνητικής κριτικής δουλεύοντας σε ομάδες αναπτύσσουν κοινωνικές ικανότητες σεβασμού του έτερου, ανεκτικότητας, διαχείρισης συγκρούσεων, συλλογικής υπευθυνότητας

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα… (4/4) Ανάπτυξη διαπροσωπικών και επικοινωνιακών ικανοτήτων, (προσπάθεια για ομοφωνία ή συμβιβασμό, δημιουργική ευελιξία κλπ) μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η ανάγκη για αποτέλεσμα κινητοποιεί την διαπροσωπική λύση προβλημάτων. Εισαγωγή της ιδέας ότι ένα δημιουργικό έργο δεν είναι ποτέ «ολοκληρωμένο», πολύ περισσότερο η γνώση σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο δεν είναι ποτέ στατική.

Με κριτήριο αξιολόγησης μιας διδακτικής πρότασης τον βαθμό εμπλοκής των μαθητών σε συλλογικές διαδικασίες ενεργητικής μάθησης, Η αξιοποίηση των wikis στη διδασκαλία και τη μάθηση μπορεί να προσφέρει ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών, οι οποίες φέρνουν το μαθητή στο κέντρο της μαθησιακής διαδικασίας κάνοντάς τον δημιουργό και ταυτόχρονα χρήστη μιας διαρκώς εξελισσόμενης γνώσης σ’ ένα δυναμικό συνεχές ανταλλαγών…

…Ανταλλαγών ιδεών, γνώσεων, συναισθημάτων, ικανοτήτων, και κυρίως… τρόπων να μαθαίνουμε Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!