Ανδρική Ενδυμασία στην Εποχή του Χαλκού

Α. Εισαγωγή Η υφαντική τεχνική είναι όρος γενικός και αμφίσημος. Σημαίνει τη συγκεκριμένη τεχνική της ύφανσης, της διαπλοκής των νημάτων για τη δημιουργία υφάσματος, αλλά συχνά δηλώνει και ολόκληρο τον κύκλο παραγωγής υφασμάτων και επομένως εμπεριέχει επιμέρους τεχνικές, όπως είναι η νηματουργία ή η βαφική. Ως όρος που σημαίνει ολόκληρο το παραγωγικό κύκλωμα δύσκολα μπαίνει σε μια ιδεατή κλίμακα εξέλιξης ή μπορεί να αξιολογηθεί συνολικά. Η κυριότερη, όμως, δυσκολία, όταν πρόκειται για μια τεχνολογία εποχών τόσο απομακρυσμένων, που άφησαν τόσο λίγα υλικά κατάλοιπα, είναι ότι, όσο και αν προσπαθήσουμε να ανασυστήσουμε τα εργαλεία και τους τρόπους, όσο και αν προβούμε σε αναπαραστάσεις του κύκλου των εργασιών και των μεθόδων, δε θα έχουμε ποτέ μια πραγματική εικόνα των αποτελεσμάτων.

Τα πραγματικά υφάσματα της εποχής του χαλκού δε γνωρίζουμε πώς ήταν Τα πραγματικά υφάσματα της εποχής του χαλκού δε γνωρίζουμε πώς ήταν. Οι πληροφορίες που έχουμε προέρχονται μόνο από τις αναπαραστάσεις των ενδυμάτων. Το γνέσιμο ήταν το κύριο στάδιο της νηματουργίας. Η εργασία αυτή μετέτρεπε τα έτοιμα και καθαρά λινάρια ή τα έρια σε υφάνσιμες ίνες. Η ύφανση πραγματοποιείται στον αργαλειό. Την εποχή του χαλκού στο Αιγαίο οι αργαλειοί για τους οποίους έχουμε πληροφορίες είναι οι ονομαζόμενοι κάθετοι αργαλειοί με βάρη. Αργαλειός θεωρείται κάθε μηχανισμός που επιτρέπει να τεντώνονται με κάποια σειρά νήματα – που τα ονομάζουμε στημόνια – μεταξύ δύο σταθερών σημείων, έτσι ώστε να περνούν ανάμεσά τους με τη βοήθεια της σαΐτας μία δεύτερη σειρά νήματα – τα ονομαζόμενα υφάδια – και να δημιουργείται έτσι το ύφασμα.

Β. Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΝΔΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Γιατί ντύθηκε ο άνθρωπος; Τι τον οδήγησε να καλύψει ή να στολίσει το σώμα του; Ποιοι ήταν οι πρακτικοί ή αισθητικοί λόγοι που τον ανάγκασαν να ντυθεί

Το ένδυμα αποτέλεσε σε όλες τις εποχές ένα είδος ταυτότητας για τους ανθρώπους που το φορούσαν. Φανερώνει την ηλικία, την απασχόληση, την ιδεολογία την κοινωνική τάξη. Σηματοδοτεί επομένως τη θέση του ατόμου στην κοινωνία του. Ακόμη και την ελευθερία από τη σκλαβιά σηματοδοτεί. Κάποτε το ρούχο μπορεί να εξομοιώσει την ατομικότητα μέσα σε μία λειτουργική ανωνυμία, όπως στα στρατιωτικά σώματα, οπότε οι άνθρωποι της ομάδας φέρουν στολές. Άλλοτε, τέλος, προβάλλει την ανισότητα. Οι άρχοντες και εν γένει οι δυνατοί μέσω της όψης επιβλήθηκαν σε όλες τις εποχές.

Με το ένδυμα το δέρμα των ανθρώπων έχασε τη μοναδική εκείνη προσαρμοστικότητά του στο εξωτερικό περιβάλλον, αφού ο φυσικός «θερμοστάτης» του σώματος που διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία του πάντοτε ίδια αρχίζει σιγά-σιγά να απορυθμίζεται και να χρειάζεται τεχνητά μέσα για την συμπλήρωση της λειτουργίας του. Έτσι οι άνθρωποι σήμερα «πεθαίνουν από το κρύο», όπως δεν είχε συμβεί στην εποχή των παγετώνων, ή από τη ζέστη, όπως δεν είχε συμβεί στα καυτερά τροπικά κλίματα με τους γυμνούς ιθαγενείς.

Σύμφωνα με τους προϊστοριολόγους ο άνθρωπος πρωτοφόρεσε ρούχα για λόγους τελετουργικούς και μόνο. Αποσκοπούσαν στην προσέλκυση των φιλικών και στην αποτροπή των εχθρικών στοιχείων. Σε δεύτερο στάδιο τα δέρματα και τα φυτά που χρησιμοποιήθηκαν σα ρούχα είχαν σχέση με την προσπάθεια εντυπωσιασμού του ετερόφυλου. Μόλις σε τρίτο στάδιο ο άνθρωπος ανακάλυψε ότι τα «μαγικά» ή τα «ερωτικά» με τα οποία κάλυπτε το σώμα του μπορούσαν να τον προστατεύσουν και από τις κλιματικές συνθήκες. Οι προϊστορικοί άνθρωποι αγνοούσαν κάθε είδους ένδυμα, παρ’ ότι το κλίμα σε πολλές περιοχές ήταν εξαιρετικά ψυχρό. Από εικόνες σε σπήλαια οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι παρά τη δριμύτητα του κλίματος οι άνθρωποι των χρόνων εκείνων κυκλοφορούσαν γυμνοί, ενώ ελάχιστα ρούχα τους τα χρησιμοποιούσαν για σκοπούς τελετουργικούς.

ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ Πληροφορίες για την ένδυση και τον καλλωπισμό των Μινωιτών αντλούμε από τα έργα τέχνης που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφικές έρευνες και συγκεκριμένα από τις τοιχογραφίες σημαντικών κτιρίων, κυρίως ανακτόρων. Οι παραστάσεις νεαρών κυρίως ανδρικών και γυναικείων μορφών με τα ανεξίτηλα και φωτεινά τους χρώματα στις τοιχογραφίες δεν αφήνουν αμφιβολία για την ξένοιαστη και πολυτελή ζωή των ευγενών της μινωικής Κρήτης. Πέρα από τις καλλιτεχνικές συμβάσεις που είναι σαφείς και έντονες, αναδεικνύονται λεπτομέρειες της εμφάνισης, που αποδεικνύονται και με την εύρεση πραγματικών αντικειμένων. Στις τοιχογραφίες συχνά εμφανίζονται μονόχρωμα υφάσματα διακοσμημένα με επίρραπτες υφαντές τρέσες.

ΕΝΔΥΣΗ - Άνδρες  Στην καθημερινή τους ζωή αλλά και στη δημόσια οι άνδρες του μινωικού πολιτισμού φορούσαν το λεγόμενο «ζώμα», που έμοιαζε με κοντή φούστα ή ποδιά σφιγμένη στη μέση. Το ζώμα είχε ποικίλους τύπους. Ο απλούστερος ήταν μια ζώνη και μια ορθογώνια ταινία που ξεκινούσε από τη μέση, περνούσε ανάμεσα στους μηρούς και κατέληγε πάλι σ’ αυτήν. Ο πιο περίτεχνος κάλυπτε την περιοχή από τη μέση μέχρι το άνω τμήμα των μηρών σε διάφορα σχήματα και μήκη.

Δ. ΕΝΔΥΣΗ - Άνδρες Την ανδρική ενδυμασία χαρακτηρίζουν οι σφικτές υφασμάτινες,  δερμάτινες, ίσως και μεταλλικές ζώνες. Πάντως η πολύ λεπτή μέση που εμφανίζεται στις απεικονίσεις Μινωιτών μάλλον αποτελεί καλλιτεχνική σύμβαση και δεν ανταποκρίνεται απολύτως στην πραγματικότητα. Οι ζώνες ήταν συχνά πλούσια διακοσμημένες και συχνά στα άκρα τους έφεραν κρόσσια ή χάντρες. Σ’ αυτές στήριζαν οι άνδρες το εγχειρίδιο, μικρό σπαθί ή μαχαίρι, κάτι που συναντάται στην προ λίγων χρόνων κρητική ενδυμασία. Στην καθημερινή τους ζωή και το κυνήγι προτιμούσαν το απλό ζώμα, που άφηνε ελεύθερα τα πόδια, ενώ σε επίσημες περιστάσεις επιμελούνταν ιδιαίτερα την εμφάνισή τους: το ζώμα ήταν εντυπωσιακά διακοσμημένο με πλούσια σχέδια και συμπληρωνόταν με ένθετα κοσμήματα.

Μινωική ενδυμασία Διάφοροι τύποι ζώματος

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ AΝΔΡΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Αντίθετα από τη γυναικεία ενδυμασία που εμφανίζεται συχνά ως μια πιστή αντιγραφή της μινωικής, η ενδυμασία των Μυκηναίων ήταν τελείως διαφορετική από τους τύπους του μινωικού ζώματος. Οι μυκηναίοι άντρες φορούσαν ένα χειριδωτό χιτώνα που έφτανε συνήθως μέχρι τα γόνατα και ήταν φτιαγμένος από δύο κομμάτια υφάσματος. Τα υφάσματα που χρησιμοποιούσαν ήταν συνήθως μονόχρωμα ή είχαν αραιά επαναλαμβανόμενα υφαντικά μοτίβα. Στις παρυφές και στις ενώσεις των χιτώνων ήταν ραμμένες υφαντές ταινίες, που δημιουργούσαν μια έντονη χρωματική αντίθεση με το υπόλοιπο ένδυμα.

Ο ΡΥΤΟΦΟΡΟΣ