Η ανάπτυξη των νησιών. Ευρωπαϊκά νησιά και Πολιτική Συνοχής - EUROISLANDS Γιάννης Σπιλάνης Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΥΠΟΙΟ - Αθήνα 6/07/09

Στόχοι της μελέτης (α) Η ενημέρωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη «νησιωτικότητα» και το γεγονός ότι δημιουργεί δομικά προβλήματα και άνισες ευκαιρίες μεταξύ των Ευρωπαίων Πολιτών (β) Η επεξεργασία προτάσεων πολιτικής συμβατών με τις Ευρωπαϊκές Πολιτικές με στόχο την ενθάρρυνση της ενδογενούς ανάπτυξης των νησιών (γ) Η χρησιμοποίηση των αποτελεσμάτων της μελέτης στην επεξεργασία των μελλοντικών πολιτικών σχετικών με την Εδαφική Συνοχή και τα Διαρθρωτικά Ταμεία

Τομείς Εστίασης Ενίσχυση της (καινοτόμου) επιχειρηματικότητας / ανταγωνιστικός παραγωγικός ιστός Διαχείριση και αξιοποίηση φυσικών και πολιτιστικών πόρων (σε συνδυασμό με ανάπτυξη α’γενή τομέα και τουρισμό) Αναβάθμιση ανθρώπινου δυναμικού Βελτίωση των υποδομών και υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος (μεταφορές, επικοινωνίες, υγεία, παιδεία)

Η προσέγγιση Απαντήσεις σε 3 Βασικά Ερωτήματα 1.Τι συμβαίνει στα νησιά και ποιο είναι το πρόβλημα 2.Γιατί συμβαίνει; Ποιες είναι οι αιτίες; 3.Τι μπορεί να γίνει (ποια στρατηγική) και πώς; (με ποιες πολιτικές)

Η δομή της Μελέτης Κατάσταση των νησιών Ελκυστικότητα νησιών Τυπολογία Νησιών SWOT analysis Προτάσεις πολιτικής Εκτίμηση Επιπτώσεων Πολιτικών (IIA) Αρχές ανάπτυξης νησιών

ΕκροέςΔράσειςΕισροές Δημιουργία/ μεταβολή Κεφαλαίων ΕΚΡΟΕΣΔΡΑΣΕΙΣ ΕΙΣΡΟΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Εξωγενείς Επίλυση Αποτελέσματα Επιπτώσεις Αιτίες Προβλήματα Αντιμετώπιση ΒιώσιμηΑνάπτυξη Ελκυστικότητα ΑνάλυσηΑξιολόγηση Εξωγενείς Παράγοντες ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Κατάσταση – Ελκυστικότητα νησιών Προσέγγιση σε 2 επίπεδα: Α) 19 Ευρωπαϊκές Νησιωτικές στατιστικές ενότητες όπου περιλαμβάνονται: οι 4 Ελληνικές Νησιωτικές Περιφέρειες και 8 Νησιωτικοί Νομοί (Λέσβου, Χίου, Σάμου, Κυκλάδων, Δωδεκανήσου, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας, Κέρκυρας) Συγκέντρωση δημοσιευμένων στατιστικών δεδομένων (EUROSTAT, ESPON DB, DG REGIO, Μελέτες) και δεδομένων από Stakeholders Διακίνηση Ερωτηματολογίων για Ελκυστικότητα Εγκατάστασης (α) Επιχειρήσεων (β) Νοικοκυριών και (γ) για Βέλτιστες Πρακτικές και Εκτίμηση Ευρωπαϊκών Πολιτικών από Stakeholders σε φορείς

Ερωτηματολόγιο Ελκυστικότητας για Νοικοκυριά Έχει σταλεί από CRPM, ESIN και ΥΠΟΙΟ σε: –Τοπικές Αρχές (Περιφερειακές, Νομαρχιακές και Δημαρχιακές) Ζητήθηκαν απαντήσεις μέχρι 15/7 Στόχος: Αξιολόγηση σημαντικότητας παραμέτρων Ιεράρχηση παραμέτρων Προσθήκη παραμέτρων

Ερωτηματολόγιο Ελκυστικότητας για Επιχειρήσεις Έχει σταλεί από CRPM, ESIN, INSULEUR και ΥΠΟΙΟ σε: –Επιμελητήρια –Τοπικές Αρχές (Περιφερειακές, Νομαρχιακές και Δημαρχιακές) Ζητήθηκαν απαντήσεις μέχρι 15/7 Στόχος: Αξιολόγηση σημαντικότητας παραμέτρων Ιεράρχηση παραμέτρων Προσθήκη παραμέτρων

Ερωτηματολόγια για βέλτιστες πρακτικές και αξιολόγηση ευρωπαϊκών πολιτικών Έχει σταλεί από CRPM, ESIN, INSULEUR και ΥΠΟΙΟ σε: –Επιμελητήρια –Τοπικές Αρχές (Περιφερειακές, Νομαρχιακές και Δημαρχιακές) Ζητήθηκαν απαντήσεις μέχρι 15/7 Στόχος: –Καταγραφή εφαρμοσμένων πολιτικών που αντιμετωπίζουν θέματα ελκυστικότητας των νησιών –Καταγραφή απόψεων για τις επιπτώσεις ευρωπαϊκών πολιτικών στα νησιά

Μελέτες Περίπτωσης Β) 9 Νησιά – μελέτες περίπτωσης (Malta, Κύπρος, Sardegna, Minorca, Kokar, Samso, Lipari, Saaremaa, Κάλυμνος-Λειψοί) Συγκέντρωση στατιστικών, γεωγραφικών & ποιοτικών δεδομένων από δημοσιευμένων στατιστικών δεδομένων,από Stakeholders και επιτόπια έρευνα σε μικρά νησιά Διακίνηση Ερωτηματολογίων για Ελκυστικότητα Εγκατάστασης (α) Επιχειρήσεων (β) Νοικοκυριών και (γ) για Βέλτιστες Πρακτικές και Εκτίμηση Ευρωπαϊκών Πολιτικών σε φορείς, επιχειρήσεις και κατοίκους

Ποσοτική Πληροφορία Ευρωπαϊκές Βάσεις Δεδομένων (EUROSTAT, ESPON DB, DG REGIO, Μελέτες) για τα κοινά δεδομένα + Stakeholders + επιτόπια έρευνα Στην Ελλάδα η συγκέντρωση των δεδομένων γίνεται από το ΥΠΟΙΟ Δημογραφικά δεδομένα: ΕΣΥΕ ΑΕΠ – Απασχόληση: ΕΣΥΕ Εισόδημα: ΥΠΟΙΟ – ΚΗΠΥΟ

Ποιοτική – Γεωγραφική πληροφορία – 1 Προσπελασιμότητα νησιωτών σε: –Υπηρεσίες υγείας –Δημόσιες Υπηρεσίες όπως Εφορία, Πολεοδομία, Δικαστήρια, φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (πχ. ΙΚΑ), ΟΑΕΔ –Υπηρεσίες εκπαίδευσης – κατάρτισης –Πολιτιστικές Υπηρεσίες Με βάση απόψεις τοπικών φορέων και στοιχεία δρομολογίων

Νησιωτικότητα και κόστος διαβίωσης Ποια αγαθά-υπηρεσίες θεωρούμε κρίσιμα; Βενζίνη / Πετρέλαιο θέρμανσης (1 λίτρο) Οικοδομικά υλικά (1 σακί τσιμέντο) Μεταφορά εμπορευμάτων (containers) Ευπαθή προϊόντα (1 λίτρο φρέσκο γάλα) Ογκώδη προϊόντα (χαρτικά;) Βαριά προϊόντα (1 κ. αλεύρι / ζάχαρη) Σύγκριση με Αθήνα ή/και με αντίστοιχη μακρινή περιοχή Ποιοτική – Γεωγραφική πληροφορία – 2

Ποιοτική – Γεωγραφική πληροφορία – 3 Κατάσταση Περιβάλλοντος Κατάσταση υδατικών πόρων – ισοζύγιο νερού (υφαλμύρωση πηγών ύδρευσης, ύπαρξη πόσιμου νερού στο δίκτυο), έργα παραγωγής νερού (αφαλάτωση, λιμνοδεξαμενές, κλπ) Σύστημα διαχείρισης λυμάτων (% κατοίκων που καλύπτεται από δίκτυο & επεξεργασία) Σύστημα διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ύπαρξη οργανωμένης διαχείρισης & ανακύκλωσης) Ποιότητα θαλάσσιου νερού Μεταβολή στάθμης θάλασσας Δείκτης ευθραυστότητας

Ποιοτική – Γεωγραφική πληροφορία - 4 Διάβρωση ακτών Φυσικοί και τεχνολογικοί κίνδυνοι Αποθέματα ψαριών «Τσιμεντοποίηση» (artificialisation) ακτών Προστατευόμενες περιοχές Διάβρωση εδάφους Αλλαγές χρήσεων γης – Παρέμβαση ανθρώπου Ύπαρξη φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου Κοινωνικό κεφάλαιο Διακυβέρνηση

Επόμενα βήματα - 1 Συγκέντρωση στοιχείων (Σεπτέμβριος ’09) από β’γενείς πηγές, Stakeholders και επιτόπια έρευνα Παράγοντες Ελκυστικότητας: Συλλογή + επεξεργασία ερωτηματολογίων (Ιούλιος – Σεπτέμβριος). Ταξινόμηση παραγόντων ελκυστικότητας (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος) Συγγραφή εκθέσεων μελετών περίπτωσης Ανάλυση κατάστασης νησιών με βάση τις παραμέτρους κατάστασης/ελκυστικότητας – Ανάδειξη κοινών χαρακτηριστικών νησιών σε σύγκριση με ηπειρωτική Ευρώπη - Κατασκευή Άτλαντα Νησιών -

Επόμενα βήματα - 2 Ταξινόμηση νησιών σε ομάδες με βάση την κατάσταση και την ελκυστικότητα τους Ανάλυση των κοινών χαρακτηριστικών των ομάδων των νησιών Καταγραφή - Ανάλυση βέλτιστων πρακτικών και αξιολόγηση της δυνατότητας γενίκευσής τους σε ευρωπαϊκές πολιτικές Καταγραφή – Ανάλυση απόψεων τοπικών φορέων επιπτώσεων ευρωπαϊκών πολιτικών στις νησιωτικές περιοχές