Η Ανάγκη Ολοκληρωμένης Αντιμετώπισης στην Εφαρμογή Πολιτικής για τα Μικρά Νησιά The Need of Integration and Holistic Approach in the Policy for Small Islands.

Παρουσίαση με θέμα: "Η Ανάγκη Ολοκληρωμένης Αντιμετώπισης στην Εφαρμογή Πολιτικής για τα Μικρά Νησιά The Need of Integration and Holistic Approach in the Policy for Small Islands."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η Ανάγκη Ολοκληρωμένης Αντιμετώπισης στην Εφαρμογή Πολιτικής για τα Μικρά Νησιά The Need of Integration and Holistic Approach in the Policy for Small Islands Χριστοφής Ι. Κορωναίος Δήμαρχος Νισυρίων Αναπλ. Καθηγητής – ΑΠΕ και Διαχ. Ενέργειας Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Επισκ. Καθηγητής- Μεταπτυχιακό Τμήμα Περιβάλλον και Ανάπτυξη ΕΜΠ Συνέδριο «Νησιωτικότητα και Γαλάζια Οικονομία: Πυλώνας Ανάπτυξης, Καινοτομίας, Επιχειρηματικότητας» (26-27 Μαΐου 2017) - Πανεπιστήμιο Πειραιώς

2 Τα Μικρά Ελληνικά Νησιά έχουν Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά.
Τα μικρά νησιά έχουν ειδικά χαρακτηριστικά: Μικρό μέγεθος, περιορισμένο πληθυσμό, μικρή έκταση, και περιορισμένους φυσικούς πόρους Είναι Απομακρυσμένα και Απομονωμένα Διαθέτουν το καθένα ιδιαιτερότητες με πλούσιο και ευαίσθητο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον Ο νησιωτικός χαρακτήρας επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή αγαθών και το κόστος ζωής.

3 Τα Μικρά Ελληνικά Νησιά Εχουν Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά.
Τα μικρά νησιά σε σύγκριση με την Ηπειρωτική Ελλάδα δεν μπορούν να έχουν: οικονομίες κλίμακας λόγω της περιορισμένης ποικιλίας και ποσότητας πόρων καλή προσβασιμότητα και χαμηλό κόστος μεταφοράς Τα μικρά νησιά δεν είναι ελκυστικά για μόνιμη κατοικία Ευκαιρίες απασχόλησης περιορισμένες Υψηλό κόστος ζωής που επιδεινώνει ο τουρισμός Περιορισμένη προσπελασιμότητα (πολύ χαμηλή σε ορισμένες περιπτώσεις) Χαμηλότερα επίπεδα ζωής σε κρίσιμους τομείς (υγεία, παιδεία, αθλητισμός, πολιτισμός, διοίκηση)

4 Τα Μικρά Ελληνικά Νησιά Εχουν Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά.
Δύο χαρακτηριστικά της οικονομίας της πλειοψηφίας των μικρών νησιών είναι πρώτον η έλλειψη οικονομικών δυνατοτήτων και ανάγκη δημόσιας παρέμβαση (ευπάθεια) και δεύτερον η χαμηλή διαθεσιμότητα φυσικών πόρων - ευθραυστότητα Για ορισμένα μικρά νησιά οι φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι μπορεί να αποτελέσουν σημαντικές δυνατότητας.

5 Ο Νησιωτικός Χαρακτήρας των Μικρών Νησιών
Ο Νησιωτικός χαρακτήρας των μικρών νησιών είναι ένα μόνιμο, φυσικό χαρακτηριστικό που επηρεάζει αρνητικά, άμεσα και έμμεσα, την οικονομική και κοινωνική ύπαρξη των νησιών. Μπορεί να θέσει εμπόδια για την επίτευξη του στόχου της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης. Δημιουργεί άνισες ευκαιρίες μεταξύ των μικρών ελληνικών νησιών και της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό το λόγο η ΕΕ και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσουν διαφορετική πολιτική για τα μικρά νησιά προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα διαφορετικά χαρακτηριστικά, και οι διαφορετικές δαπάνες λόγω του νησιωτικού τους χαρακτήρα.

6 Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν τα Μικρά Ελληνικά Νησιά
Τα μεγάλα προβλήματα που τα μικρά ελληνικά νησιά αντιμετωπίζουν είναι στο επίπεδο το κοινωνικό, το οικονομικό και το περιβαλλοντικό: Από Κοινωνικής πλευράς Οι πληθυσμιακές εξελίξεις αρνητικές Υπάρχει μια αυξανόμενη γήρανση πληθυσμού Υπάρχει υψηλή ανεργία κυρίως στους νέους για τους οποίους συνήθως δεν υπάρχει προοπτική για το μέλλον τους. Αυτό οδηγεί στην εγκατάσταση των νέων (όσων μπορούν) στις μεγάλες πόλεις ή οδηγούνται στη μετανάστευση Η απασχόληση είναι εποχική επειδή υπάρχει ανειδίκευτο προσωπικό που απασχολείται στον τουρισμό κυρίως και το εμπόριο Τα εισοδήματα είναι χαμηλά και οδηγούν σε άνιση κατανομή του πλούτου.

7 Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν τα Μικρά Ελληνικά Νησιά
Από Οικονομικής πλευράς Ο πρωτογενής τομέας είναι ανύπαρκτος, τα πάντα εισάγονται. Οι επενδύσεις είναι μηδαμινές με αποτέλεσμα την χαμηλή προστιθέμενη αξία από κεφάλαιο/εργασία. Η υπεραξία δημιουργείται από τις τουριστικές δραστηριότητες μόνο. Ο μοναδικός τομέας της οικονομίας είναι ο τουρισμός και πολύ λίγο η κτηνοτροφία που όμως οδηγεί σε οικολογική καταστροφή.

8 Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν τα Μικρά Ελληνικά Νησιά
Η δημιουργία θέσεων εργασίας είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Δυστυχώς ο δημόσιος τομέας με προγράμματα που πληρώνουν χαμηλούς μισθούς αποτελεί τον μοναδικό τομέα παροχής θέσεων εργασίας με παροχή ασφάλειας. Λόγω της έλλειψης παραγωγικής βάσης στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα υπάρχει τεράστια διαρροή κεφαλαίων εκτός νησιών Υπάρχει καταφανής έλλειψη βασικών υποδομών Υπάρχει έλλειψη προσωπικού στους Δήμους που θα συμβάλει στην ανάπτυξη (Τεχνικές υπηρεσίες, οικονομικά, κλπ) Δυσκολία στις μεταφορές

9 Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν τα Μικρά Ελληνικά Νησιά
Από Περιβαλλοντικής πλευράς Υπάρχει έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού Δεν υπάρχει πρόσβαση σε πηγές ενέργειας παρά μόνο εισαγωγές υδρογονανθράκων Η επεξεργασία λυμάτων είναι συνήθως ανύπαρκτη Η διαχείριση Στερεών Αποβλήτων θεωρείται πολυτέλεια και η έλλειψη περιβαλλοντικής κουλτούρας στην κοινωνία για ανακύκλωση και σεβασμό στο περιβάλλον δεν βοηθά στην εφαρμογή πολιτικής για το περιβάλλον

10 Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν τα Μικρά Ελληνικά Νησιά
Υψηλό περιβαλλοντικό κόστος Υπάρχει υποβάθμιση παραλιών και της θάλασσας με ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις Υπάρχει μια συνεχιζόμενη οικολογική καταστροφή από τα αδέσποτα ζώα και τους ασυνείδητους καταστροφείς δασικών περιοχών Σε πολλά νησιά όπου δεν προστατεύονται από νόμους παρατηρείται υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος Υπάρχουν συνεχιζόμενες παρεμβάσεις που οδηγούν στην υποβάθμιση τοπίου από δόμηση και ανεξέλεγκτες οχλούσες δραστηριότητες Υποβάθμιση πολιτιστικής κληρονομιάς Οι κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν από τις κλιματικές αλλαγές

11 Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν τα Μικρά Ελληνικά Νησιά
Οι οικονομικές επιδόσεις των νησιών γενικά υστερούν αυτών της ΕΕ-27, λαμβάνοντας υπόψη τους περισσότερους από τους βασικούς δείκτες ανάπτυξης. Αυτή η χαμηλή απόδοση μπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη πόρων Η ελκυστικότητα των Νησιών επηρεάζεται άμεσα από τον νησιωτικό τους χαρακτήρα: χαμηλή προσβασιμότητα, χαμηλής ποιότητας και υψηλού κόστους Υπηρεσίες, δύσκολη σύνδεση με εξωτερικές οικονομίες Οι στόχοι της στρατηγικής της Λισσαβόνας της ΕΕ σε καμμία περίπτωση δεν έχουν επιτευχθεί στα νησιά (% της απασχόλησης, δαπάνες στην έρευνα και την ανάπτυξη προιόντων και υπηρεσιών, ανάπτυξη μορφωτικού επιπέδου, διείσδυση των τεχνολογιών Πληροφορικής, αποδοτικότητας των φυσικών πόρων κλπ).

12 ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Οι πολιτικές της ΕΕ αντιμετωπίζουν όλες τις περιοχές της ΕΕ με τον ίδιο τρόπο ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητές τους και αυτό είναι διάκριση έναντι εδαφών με ειδικά χαρακτηριστικά, όπως τα νησιά,  Οι πολιτικές της ΕΕ για την ανάπτυξη και βιωσιμότητα των μικρών νησιών είναι ανεπαρκείς Οι πολιτικές της ΕΕ δεν έχουν μέχρι τώρα επιφέρει αποτελέσματα για την ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο των νησιών. Το αντίθετο, με τις οικονομικές πολιτικές (αύξηση ΦΠΑ) και την έλλειψη χρηματοδότησης για εφαρμογή μιας υποτυπώδους νησιωτικής πολιτικής συμβάλλουν αρνητικά στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των νησιών Οι πολιτικές της ΕΕ δεν έχουν στόχους επιμερισμένους στην ανάπτυξη περιοχών της ΕΕ αλλά έχουν στόχους γενικούς για ολόκληρη την ένωση, στόχους που βασίζονται σε τομείς της οικονομίας χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της Ένωσης. Έτσι είναι η αποτυχία προκαθορισμένη Υπάρχει πλήρης έλλειψη γεωγραφικού συντονισμού των πολιτικών της ΕΕ και έλλειψη ολοκληρωμένης θεώρησης των πολιτικών αυτών

13 Πυλώνες της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Προστασία του Περιβάλλοντος
Ο στόχος των παρεμβάσεων σε τοπικό, Περιφερειακό, Εθνικό και Ευρωπαϊκό Επίπεδο πρέπει να οδηγούν στην στην Ολοκληρωμένη Αξιοβίωτη Ανάπτυξη των νησιών Πυλώνες της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Οικονομία Κοινωνική Δικαιοσύνη Προστασία του Περιβάλλοντος ΑΕΠ Οικονομική Ανάπτυξη Ανάπτυξη παραγωγικών τομέων συνυφασμένων με την τοπική κουλτούρα Ανάπτυξη Εξειδικευμένου Τουρισμού Ανάπτυξη Πρωτογενούς τομέα Πληθυσμιακή Διατήρηση Ενεργός Πληθυσμός Ανεργία Κατανομή Εισοδήματος Πολιτισμικά Αγαθά Έδαφος Θάλασσα Πόσιμο Νερό Βιοποικιλότητα Τοπίο Ατμόσφαιρα Δομημένο Περιβάλλον

14 Blue Growth (Η Γαλάζια νάπτυξη)
Europe 2020 Ανταγωνιστικότητα των θαλάσσιων δραστηριοτήτων Εφαρμογή Βιομηχανικής Πολιτικής στην Εποχή της Παγκοσμιοποίησης Blue Growth (Η Γαλάζια νάπτυξη) Ανάπτυξη Απαιτούμενων Δεξιοτήτων Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας Ανάπτυξη Καινοτόμων Τομέων Η Καινοτομία στην ΕΕ Αποτελε-σματική Χρησιμοποίηση Πόρων στην Ευρώπη Αειφόρος Ανάπτυξη της Θαλάσσιας Οικονομίας Blue Growth

15 Εφαρμογή δεικτών και Πλεονεκτήματα από την χρήση τους
Για να μπορούν να ελεγχθούν τα αποτελέσματα εφαρμογής των πολιτικών είναι ανάγκη η δημιουργία δεικτών παρακολούθησης. Τα πλεονεκτήματα τους είναι: Καλύτερη λήψη αποφάσεων, χαμηλότεροι κίνδυνοι και κόστος, προσδιορισμός ορίων και ευκαιριών Προσδιορισμός αναδυόμενων κινδύνων – πρόληψη Προσδιορισμός των επιπτώσεων - διορθωτική δράση Μετρήσεις απόδοσης της εφαρμογής των αναπτυξιακών σχεδίων και των δράσεων διαχείρισης Μεγαλύτερη δημόσια λογοδοσία, καλύτερη επικοινωνία Συνεχής παρακολούθηση - συνεχής βελτίωση

16 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Υπάρχουν πολλοί τομείς που μπορούμε να εφαρμόσουμε δείκτες μέτρησης. Αναφέρω ορισμένους ενδεικτικά: Κοινωνικο-πολιτιστικά (θέματα που σχετίζονται με την κοινωνική ευημερία, τα πολιτιστικά αγαθά, τη συμμετοχή της κοινότητας, την ικανοποίηση τουριστών) Οικονομικό (παροχές, διατήρηση του τουριστικού προϊόντος, εποχικότητα, διαρροές)

17 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Περιβάλλον (προστασία πολύτιμων φυσικών πόρων, διαχείριση περιβαλλοντικών πόρων: νερό, ενέργεια, απόβλητα)Όγκος αποβλήτων που παράγεται από τον προορισμό (τόνοι) (ανά μήνα) Όγκος ανακυκλωμένων αποβλήτων (m3) / Συνολικός όγκος αποβλήτων (m3) (προσδιορίστε από διαφορετικούς τύπους) Ποσότητα αποβλήτων που απορρίπτονται σε κοινόχρηστους χώρους (αριθμός απορριμμάτων) Σχεδιασμός και διαχείριση του τουρισμού (σχεδιασμός και έλεγχος προορισμού, σχεδιασμός προϊόντων και υπηρεσιών, έλεγχος έντασης χρήσης, μεταφορά, μάρκετινγκ) Ανταπόκριση σε παγκόσμια θέματα (π.χ. κλιματική αλλαγή, επιδημίες)

18 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εντοπισμός Ευρωπαικών νησιών με συγκεκριμένες καλές πρακτικές σε όλα τα επίπεδα για αντιμετώπιση προβλημάτων και χρήση αυτών των πολιτικών για τα νησιά μας Πολιτικές εξοικονόμησης πόρων (κυρίως ενέργειας, νερού) και διαχείρισης αποβλήτων (πράσινα νησιά), αντί νέων υποδομών Προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με «αυστηρά» χωροταξικά σχέδια (Απαγόρευση της εκτός οικισμού δόμησης που υποβαθμίζει το τοπίο)

19 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ειδική αναπτυξιακή στρατηγική: στόχοι και πόροι. Χωρική διαφοροποίηση πολιτικών. Εφαρμογή κτηνοτροφικής και γεωργικής πολιτικής για τα μικρά νησιά που δεν θα οδηγούν σε οικολογική καταστροφή Φορολογική πολιτική που θα ευνοεί τα μικρά νησιά και θα ωθεί στην οικονομική ανάπτυξη και την πληθυσμιακή σταθερότητα και ανάπτυξη Εφαρμογή πολιτικής στις μεταφορές που θα τείνει προς το μεταφορικό ισοδύναμο

20 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εφαρμογή πολιτικής που να συμβάλλει στην εξασφάλιση άρτιας κάλυψης ιατρικού δυναμικού και εκπαιδευτικού δυναμικού Σύγχρονα δίκτυα τηλεπικοινωνιών και κοινωνίας των πληροφοριών Επάρκεια ανθρώπινου δυναμικού (διοικητικοί και Μηχανικοί) για τον σχεδιασμό και υλοποίηση δημόσιων έργων Εφαρμογή πολιτικών που θα βασίζεται στην αλληλεγγύη με στόχο την μηδενική ανεργία και την βοήθεια σε ευπαθείς συμπολίτες μας.

21 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Αλλαγή στρατηγικής: Ποιότητα εναντίον ποσότητας
Αξιοποίηση των συγκριτικού πλεονεκτήματος των νησιών Μετατροπή των χαρακτηριστικών των μικρών νησιών από μειονεκτήματα σε πλεονεκτήματα Ανάδειξη φυσικού, πολιτιστικού και δομημένου περιβάλλοντος (Νίσυρος: Οικισμοί, Ηφαίστειο, Παλιόκαστρο, Μοναστήρια, Μονοπάτια)

22 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Διαφοροποίηση του Τουριστικού Προϊόντος-Προώθηση εξειδικευμένου τουρισμού Εφαρμογή ορθής διαχείρισης των τουριστικών πόρων και γενικότερα των παραγωγικών πόρων Εφαρμογή ορθής διαχείρισης του τουριστικού προϊόντος Προστασία του περιβάλλοντος και της αρχιτεκτονικής των νησιών μέσω αυστηρής νομοθεσίας και ελέγχων Διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας των νησιών Ποιότητα περιβάλλοντος

23 Μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος Ελαχιστοποίηση, με επεξεργασία των αποβλήτων Εξοικονόμηση ενέργειας Μείωση ενδεχόμενων επικίνδυνων εκπομπών Ενθάρρυνση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μετατροπή των μικρών νησιών σε ενεργειακή αυτονομία με ΑΠΕ Ορθολογική χρήση των πηγών πόσιμου νερού Προστασία της πανίδας

24 Μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος Συντήρηση και προστασία του ποιότητας του νερού Αποτελεσματική και δίκαιη χρήση των διαθέσιμων πόρων Έλεγχος των υγρών αποβλήτων Προστασία των υδροβιότοπων Προστασία της χλωρίδας υδροφόρου ορίζοντα Αντιμετώπιση της σύνθετης ζήτησης για γη

25 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Τα περισσότερα από τα μικρά νησιά δεν έχουν φυσικούς πόρους νερού. Αυτό το πρόβλημα αντιμετωπιζόταν μέχρι πρόσφατα με τη μεταφορά του νερού. Αυτή ήταν μια πολύ ακριβή μέθοδος. Κατά τα τελευταία χρόνια έχει χρησιμοποιηθεί αφαλάτωσης. Αυτή είναι μια μέθοδος εξαιρετικά ενεργοβόρα για την παραγωγή του νερού. Τα περισσότερα από τα μικρά ελληνικά νησιά σήμερα κάνουν χρήση της αφαλάτωσης για τις ανάγκες τους σε νερό. Ωστόσο, το νερό που παράγεται με τη χρήση της αφαλάτωσης έχει μια πολύ υψηλή συγκέντρωση σε ολικά διαλυμένα στερεά (TDS) με αποτέλεσμα να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πόση.

26 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Αυτό οδηγεί στην κατανάλωση του εμφιαλωμένου νερού που εισάγεται κυρίως από την ελληνική ηπειρωτική χώρα. Η παραγωγή και η μεταφορά του εμφιαλωμένου νερού έχει πολύ μεγάλη επίπτωση στο περιβάλλον. Αυτό δημιουργεί επίσης ένα τεράστιο πρόβλημα με την παραγωγή στερεών αποβλήτων από τις πλαστικές φιάλες που χρησιμοποιούνται.

27 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η πολιτική της Ελληνικής κυβέρνησης, της ΕΕ, και των τοπικών αρχών να διασυνδέσει την παραγωγή φρέσκου νερού με τους παρακάτω παράγοντες: Η πρόσβαση σε πηγές ενέργειας –Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Επεξεργασία λυμάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Το περιβαλλοντικό κόστος Εξοικονόμηση Νερού και Επαναχρησιμοποίηση

28 Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Χριστοφής I. Κορωναίος