ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ Δρ. Ευριπίδου Πολύκαρπος C.D.A. College Limassol 2014/2015

ΟΣΤΑ Αποτελούνται από σκληρό οστίτη ιστό που περιλαμβάνει οργανικά και ανόργανα συστατικά. Οργανικό μέρος αποτελείται: - Από κύτταρα Ίνες Μεσοκυτταρική ή θεμέλιο ουσία Ανόργανα Συστατικά: Άλατα φωσφορικού και ανθρακικού ασβεστίου Φωσφορικής μαγνησίας Τα οστά προέρχονται από συνδετικό ιστό για αυτό στο έμβρυο ο σκελετός είναι μαλακός. Ο συνδετικός ιστός γίνεται αρχικά χόνδρος και οι περισσότεροι χόνδροι στο τέλος οστεοποιούνται. Τα οστά περνούν από το στάδιο του χόνδρου και λέγονται χονδρογενή. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι υμένες οστεοποιούνται και τα οστά που σχηματίζονται λέγονται υμενογενή.

Ανάλογα με το μέγεθος και το σχήμα: Μακρά (επιμήκη). Βραχέα (μικρά). Πλατιά. Από έξω τα οστά καλύπτονται από ένα λεπτό ύμένα από συνδετικό ιστό το περιόστεο. Χρησιμεύει: - στην θρέψη - ανάπτυξη τους Μακρά οστά: Το μεγαλύτερο μεσαίο τμήμα είναι το σώμα ή διάφυση και τα άκρα λέγονται και επιφύσεις. Διαφυση: -Αποτελείται από συμπαγή οστεινη ουσία. - Εσωτερικά παρουσιάζει μια σωληνοτή κοιλοτητα (αυλός). Επίφυση: Οι επιφύσεις των μακρών οστών, τα μικρά και πλατιά οστά αποτελούνται από συμπαγή ουσία από έξω και σπογγώδη ουσία από μέσα.

Μέσα στον αυλό της διάφυσης και στις κοιλότητες της σπογγώδους ουσίας των μικρών των πλατιών και των επιφύσεων των μακρών οστών υπάρχει ο μυελός ή μεδούλι. Στο έμβρυο ο μυελός λειτουργεί: - σαν οστεοπλαστικό όργανο. - αργότερα αποκτά αιμοποιητικές ικανότητες.

Τοπογραφικά ο σκελετός του ανθρώπου χωρίζεται: α) Σκελετός της κεφαλής Τοπογραφικά ο σκελετός του ανθρώπου χωρίζεται: α) Σκελετός της κεφαλής. β) Του κορμού. γ) Των άκρων.

Σκελετός Κεφαλής Διαιρείται σε εγκεφαλικό και προσωπικό κρανίο με μια γραμμή που αρχίζει από τη ρίζα της μύτης και τελειώνει στους έξω ακουστικούς πόρους. Εγκεφαλικό Κρανίο: αποτελείται από οκτώ πλατιά οστά. Μετωπιαίο. Δυο βρεγματικά. Δυο κροταφικά. Ινιακό. Ηθμοειδές. Σφηνοειδές.

Το κάθε ένα από τα κροταφικά σχηματίζεται από την ένωση τεσσάρων οστών. Χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: Λεπιδοειδές. Λιθοειδές. Μαστοειδές. Τυμπανικό. Το εγκεφαλικό κρανίο υποδιαιρείται σε θόλο και σε βάση με μια γραμμή που αρχίζει από τη ρίζα της μύτης μπροστά περνά από τις υποκροτάφιες γραμμές στα πλάγια και τελειώνει στο έξω ινιακό όγκωμα πίσω.

Η βάση του κρανίου περιλαμβάνει τρείς κοιλότητες η βόθρους: 1 Η βάση του κρανίου περιλαμβάνει τρείς κοιλότητες η βόθρους: 1.Τον πρόσθιο ή μετωπιαίο και σχηματίζεται από μέρος του μετωπιαίου οστού. 2.Τον μέσο ή κροταφικό σχηματίζεται από το σφηνοειδές. 3.Οπίσθιο ή ινιακό σχηματίζεται από το ινιακό και μέρος του λιθοειδούς.

Προσωπικό κρανίο: Τα οστά σχηματίζουν τον σκελετό του προσώπου (σπλαχνικό κρανίο). Περιλαμβάνει την κοιλότητα του στόματος,της μύτης, που αποτελούν την αρχή του γαστρεντερικού και αναπνευστικού σωλήνα. Αποτελείται από 14 οστά (ή 15, το υοειδές) 2 ρινικά. 2 δακρυικά. 2 ζυγωματικά. 2 της άνω γνάθου. 2 υπερωια. 2 κάτω ρυνικές κόγχες ή ύνις. ή κάτω γνάθος και το υοειδές.

Τα οστά του προσωπικού κρανίου μπροστά σχηματίζουν: -τις κοιλότητες των ματιών η οφθαλμικές κόγχες. -την κοιλότητα της μύτης η κύτος της ρινος. -την κοιλότητα του στόματος. Παραρρίνιοι κόλποι:κοιλότητες με αέρα σε ορισμένα από τα οστά του κρανίου τα οποία ονομάζονται και αεροφόρα και είναι: -οι μετωπιαίοι που ανοίγουν στο μέσο ρινικό πόρο. -ο σφηνοειδής που ανοίγει πάνω από την άνω ρινική κόγχη στο σφηνοηθμοειδές κόλπωμα. -οι ηθμοειδοίς κόλποι η κυψέλες που επικοινωνούν με τον άνω και μέσο ρινικό πόρο. -το γναθιαίο η ιγμόρειο άντρο της άνω γνάθου που επικοινωνεί με τον μέσο ρινικό πόρο.

Στα πλάγια ο σκελετός του προσώπου παρουσιάζει τα δυο ζυγωματικά τόξα που σχηματίζονται από τα ζυγωματικά οστά και την άνω γνάθω και που έχουν τα ζυγωματοπροσωπικά τρήματα.

ΜΥΕΣ ΚΕΦΑΛΗΣ 1.μυς του θολου του κρανιου 2.μυς του προσωπου 3.μασητηριους μυς. ΜΙΜΙΚΟΙ ΜΥΣ:οι μυς του θολου του κρανιου και του προσωπου προσφυονται στο δερμα και η συσπαση τους προκαλει τις κινησεις του δερματος που δινουν διαφορες εκφρασεις του προσωπου.

ΜΥΕΣ ΤΟΥ ΘΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΝΙΟΥ ΜΕΤΩΠΙΑΙΟΣ:εκφυεται από το δερμα των φρυδιων και καταφυεται στην επικρανιο απονευρωση.Οταν συσπαται σηκωνει τα φρυδια και ζαρωνει το δερμα. ΙΝΙΑΚΟΣ:εκφυεται από την ανω αυχενικη γραμμη του ινιακου οστου και καταφυεται στην απικρανιο απονευρωση. Όταν συσπαται τραβα το δερμα του τριχωτου της κεφαλης προς τα πισω. ΠΥΡΑΜΟΕΙΔΗΣ:βρισκεται μεταξυ του δεξιου και αριστερου μετωπιαιου.Τραβα το δερμα του μετωπου προς τα κατω και προς την μυτη.

ΜΥΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ Μυς των αυτιων. Μυς της μυτης. Μυς των ματιων . Μυς του στοματος. Στους μυς των ματιων περιλαμβανονται ο σφιγκτηρας των βλεφαρων και ο επισκυνιος.Ο σφιγκτηρας των βλεφαρων κλεινει τα βλεφαρα και αποχετευει τα δακρυα.

ΜΥΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ Τρεις καταφυονται στο πανω χειλος. -ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΣ ΤΟΥ ΑΝΩ ΧΕΙΛΟΥΣ-εκφραση περιφρονησης. -ΜΕΙΖΩΝ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟΣ-εκφραση γελιου. -ΚΥΝΙΚΟΣ-εκφραση θυμου. Αλλοι καταφυονται στο κατω χειλος. -ΤΡΙΓΩΝΟΣ ΚΑΤΩ ΧΕΙΛΟΥΣ-εκφραση λυπης. -ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΣ ΚΑΤΩ ΧΕΙΛΟΥΣ-εκφραση ειρωνειας. -ΓΕΝΕΙΑΚΟΣ-εκφραση αμφιβολιας η αποριας.

Αλλοι καταφυονται στην γωνια του στοματος από τα πλαγια. -ΓΕΛΑΣΤΗΡΙΟΣ-χαμογελο η σαρδωνιο γελιο. -ΒΥΚΑΝΗΤΗΣ-φυσημα η σαλπισμα. Οι ινες από αυτους τους μυς σχηματιζουν το σφιγκτηρα του στοματος που χρησιμευει για το σφιξιμο και κλεισιμο των χειλιων. Ολοι δεχονται νευρικους κλαδους από το προσωπικο.

ΜΑΣΗΤΗΡΙΟΙ ΜΥΣ 1.ΚΡΟΤΑΦΙΤΗΣ 2.ΜΑΣΗΤΗΡΑΣ 3.ΕΣΩ ΠΤΕΡΥΓΟΕΙΔΗΣ 4.ΕΞΩ ΠΤΕΡΥΓΟΕΙΔΗΣ Οι μασητηριοι μυς δεχονται νευρωση από τον τριτο κλαδο του τριδυμου και κινουν την γναθο κατά την μασηση. Ο κροταφιτης,ο μασητηριος και ο εσω πτερυγοειδης συμβαλλουν στο κλεισιμο του στοματος. Οι εξω πτερυγοειδης κινουν την κατω γναθο προς τα πλαγια και προς τα εμπρος.

ΜΥΕΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ 1.ΠΡΟΣΘΙΟΠΛΑΓΙΟΙ. 2.ΠΡΟΣΘΙΟΙ. 3.ΠΛΑΓΙΟΙ. 4.ΟΠΙΣΘΙΟΙ. ΠΡΟΣΘΙΟΠΛΑΓΙΟΙ: Στερνοκλειδομαστοειδης,Μυωδες πλατυσμα.

Στερνοκλειδομαστοειδης-εκφυεται από το στερνο και τη μεσα ακρη της κλειδας και καταφυεται στη μαστοειδη αποφυση του κρανιου. Όταν συσπαται φαινεται κατω από το δερμα και χωριζει τον τραχηλο σε δυο τριγωνα το μπρος και το πισω. Νευρωση δεχεται από το παραπληρωματικο και από το αυχενικο πλεγμα. Μονιμη συσπαση του μυος προκαλει ραιβοκρανο.

Μυωδες πλατυσμα-λεπτος και πλατυς υποδοριος μυς Μυωδες πλατυσμα-λεπτος και πλατυς υποδοριος μυς.Οταν συσπαται ζαρωνει το δερμα του τραχηλου,τραβα την γναθο προς τα κατω και χαμηλωνει το κατω χειλος(εκφραση τρομου).

ΠΡΟΣΘΙΟΙ ΜΥΕΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ Α.πανω από το υοειδες. Β.κατω από το υοειδες οστο. Οι πανω από το υοειδες είναι τεσσερις: 1.ΔΙΓΑΣΤΩΡ-εχει 2 γαστερες 2.ΒΕΛΟΝΟΥΟΕΙΔΗΣ 3.ΓΝΑΘΩΥΔΕΙΣ 4.ΓΕΝΕΙΟΥΟΕΙΔΗΣ. Ολοι αυτοι οι μυς τραβουν το υοειδες και τον λαρυγγα προς τα πανω όπως όταν καταπινουμε, η τραβουν την κατω γναθο προς τα κατω και ανοιγουν το στομα.

ΟΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΥΟΕΙΔΕΣ ΜΥΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΣΤΕΡΝΟΥΟΕΙΔΗΣ ΣΤΕΡΝΟΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΩΜΟΥΟΕΙΔΗΣ Ολοι αυτοι οι μυς όταν συσπωνται τραβουν το υοειδες οστο και τον λαρυγγα προς τα κατω. Ο ωμουοειδης με τον ενδιαμεσο τενοντα του τραβα και διευρυνει το τοιχωμα της εσω σφαγιτιδας φλεβας και βοηθα στη ροη του αιματος προς την καρδια.

ΠΛΑΓΙΟΙ ΤΡΑΧΗΛΙΚΟΙ ΜΥΕΣ 1.ΠΡΟΣΘΙΟΣ ΣΚΑΛΗΝΟΣ. 2.ΜΕΣΟΣ ΣΚΑΛΗΝΟΣ. 3.ΟΠΙΣΘΙΟΣ ΣΚΑΛΗΝΟΣ. Η συσπαση τους προκαλει ανυψωση των δυο πρωτων πλευρων που συμβαινει στη βαθια εισπνοη όταν το κεφαλι και ο αυχενας είναι ακινητοι. Η συσπαση των σκαληνων της μιας πλευρας προκαλει καμψη της αυχενικης μοιρας της σπονδυλικης στηλης προς την ιδια πλευρα.

ΟΠΙΣΘΙΟΙ ΤΡΑΧΗΛΙΚΟΙ Η ΠΡΟΣΠΟΝΔΥΛΙΚΟΙ ΜΥΣ 1.ΕΠΙΜΗΚΗΣ ΚΕΦΑΛΙΚΟΣ. 2.ΠΡΟΣΘΙΟΣ ΟΡΘΟΣ ΚΕΦΑΛΙΚΟΣ. 3.ΕΠΙΜΗΚΗΣ ΤΡΑΧΗΛΙΚΟΣ. Οι κεφαλικοι κανουν καμψη και στροφη του κεφαλιου και ο τραχηλικος καμψη και στροφη του αυχενα.

Τα δοντια χωριζουν την στοματικη κοιλοτητα σε 2 χωρους: -μπροστα το προστομιο. -πισω το ιδιως κοιλο του στοματος.

Το στομα είναι η αρχη του πεπτικου σωληνα και σχηματιζει μια κοιλοτητα που αρχιζει μπροστα με τη στοματικη σχισμη των χειλεων και τελειωνει πισω στον ισθμο του φαρυγγα. Μεσα στη στοματικη κοιλοτητα βρισκονται: -τα δοντια. -η γλωσσα.

ΤΟΙΧΩΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΟΜΙΟΥ Μπροστα τα χειλη. Στα πλαγια οι παρειες. Πισω τα ουλα και τα δοντια. Τα χειλη χωριζονται από την στοματικη σχισμη σε ανω και κατω χειλος και αποτελουνται από εξω προς τα μεσα από: -δερμα -μυς -βλεννογονο

Τα ορια τους είναι: -πανω η βαση της μυτης -πλαγια οι ρινοχειλικες αυλακες -κατω η γενειοχειλικη αυλακα Το ελευθερο ακρο του κάθε χειλους γυρω από την στοματικη σχισμη εχει χρωμα κοκκινωπο και λεγεται προχειλιδιο.

Οι παρειες αποτελουνται: -εξω από δερμα -στο μεσο από μυς και -μεσα από βλεννογονο Το οριο τους είναι: -πανω το υποκογχιο χειλος -κατω η κατω γναθος -μπρος οι ρινοχειλικες αυλακες -πισω ο μασητηρας μυς Το μερος της παρειας που προεξεχει περισσοτερο πανω από το ζυγωματικο οστο λεγεται μηλο της παρειας. Τα ουλα αποτελουνται από τον βλεννογονο που καλυπτει τις φατνιακες αποφυσεις της ανω και της κατω γναθου.

ΔΟΝΤΙΑ Χωριζονται σε: -τομεις -κυνοδοντες -προγομφιους -γομφιους Ο ανθρωπος εχει 2 οδοντοφυιες:την νεογιλη που αρχιζει τον 6ο μηνα μετα τη γεννηση και συμπληρωνεται στο 2ο ετος της ηλικιας, Και τη μονιμη οδοντοφυια που αρχιζει στο 6ο ετος και συμπληρωνεται στο 21 ετος.

Νεογιλη οδοντοφυια;αποτελειται από 20 δοντια,10 στην ανω και 10 στην κατω γναθο. Σε κάθε γναθο υπαρχουν : - 4 τομεις. - 2 κυνοδοντες. - 4 προγομφιοι. - 6 γομφιοι. Ο τελευταιος λεγεται σωφρονιστηρας η φρονιμιτης.

ΤΟ ΚΑΘΕ ΔΟΝΤΙ ΕΧΕΙ -τη ριζα -τη μυλη -τον αυχενα -την κοιλοτητα Εκτος από τον πολφο το υπολοιπο μερος των δοντιων είναι σκληρο και αποτελειται από 3 διαφορετικες ουσιες:την οδοντινη,την οστεινη,την αδαμαντινη.

ΓΛΩΣΣΑ Ειναι ένα μυικο οργανο με μεμβρανη. Κρατειται στην θεση της με προσφυσεις στη γναθο και το υοειδες οστο. Μικρες προεξοχες γνωστες ως θηλες καλυπτουν το ανω μερος της αυξανοντας την επιφανεια της δημιουργωντας μια ανωμαλη υφη. Στις πλευρες και στη βαση της γλωσσας, καθως και στον ουρανισκο και στο πισω μερος του λαιμου υπαρχουν ειδικες περιοχες γνωστες ως γευστικοι καλυκες.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Εκτελει 3 πεπτικες λειτουργιες: Γευση:η γλωσσα καλυπτεται από χιλιαδες γευστικους καλυκες οι οποιοι είναι ευαισθητοι στο αλμυρο, το γλυκο, ξινο και πικρο και στις χημικες ουσιες της τροφης και το ποτο. Μασημα:βοηθα στο μασημα μετακινωντας την τροφη μεσα στο στομα, σπρωχνοντας την αναμεσα στα δοντια και καλυπτοντας την με σαλιο, το οποιο περιεχει ενζυμα που θετουν σε λειτουργια την πεπτικη διαδικασια.Η τροφη μετατρεπεται σε μια μερκως χωνευμενη μαζα γνωστη ως βωλος. Καταποση:οταν η τροφη είναι ετοιμη να ταξιδεψει στο στομαχι η γλωσσα τη σπρωχνει στο βαθος του στοματος.

ΓΛΩΣΣΑ Χρησιμευει: -στη μασηση -καταποση -ομιλια -αφη -γευση Εχει 3 μερη: -Τη βαση η ριζα -το σωμα -την κορυφη

Ο βλεννογονος στην πανω επιφανεια της γλωσσας εχει πολλες προεξοχες τις θηλες που αναλογα με το σχημα ονομαζονται: -τριχοειδης -μυκητοειδης -φυλλοειδης -περιχαρακωμενες Το 1/5 των μυκητοειδων και των περιχαρακωμενων θηλων περιεχουν ειδικα κυτταρα για τη γευση.

Οι περιχαρακωμενες θηλες είναι μπροστα και παραλληλα με την τελικη σχισμη σχηματιζοντας ένα άλλο Λ, το γευστικο λαμδα. Πισω από την τελικη αυλακα στο πανω μερος της γλωσσας υπαρχει λεμφικος ιστος που αποτελει την γλωσσικη αμυγδαλη. Στην κατω επιφανεια της γλωσσας στη μεση υπαρχει μια πτυχη του βλεννογονου ο χαλινος και στα πλαγια δυο άλλες πτυχες οι οδοντωτες. Κατω από την γλωσσα στο εδαφος του στοματος υπαρχουν δυο άλλες εγκαρσιες πτυχες, οι υπογλωσσιες που σχηματιζονται από τους υπογλωσσιους αδενες.

ΜΥΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Αυτοχθονες Ετεροχθονες -ο ανω επιμηκης γλωσσικος -ο κατω επιμηκης γλωσσικος -ο εγκαρσιος γλωσσικος -ο καθετος γλωσσικος Ετεροχθονες -ο βελενογλωσσικος -ο γενειογλωσσικος -ο υογλωσσικος -ο γλωσσουπερωιος -ο φαρυγγογλωσσικος -ο αμυγδαλογλωσσικος

ΝΕΥΡΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ -το υπογλωσσιο (κινητικο). -το ανω λαρυγγικο (αισθητικο). -το γλωσσικο (αισθητικο και γευστικο). -το γλωσσοφαρυγγικο (αισθητικο και γευστικο).

ΥΠΕΡΩΑ (ΟΥΡΑΝΙΣΚΟΣ) Αποτελει το πανω τοιχωμα του στοματος και χωριζεται σε: -σκληρη -μαλακη υπερωα Η σκληρη υπερωα αποτελειται από την υπερωιο αποφυση της ανω γναθου και τα υπερωια οστα που καλυπτονται από βλεννογονο και χωριζουν την κοιλοτητα του στοματος από την κοιλοτητα της μυτης.

Η μαλακη υπερωα είναι η συνεχεια προς τα πισω της σκληρης υπερωας Η μαλακη υπερωα είναι η συνεχεια προς τα πισω της σκληρης υπερωας.Αποτελειται εξω από βλεννογονο και μεσα από μυς: -το σταφυλιτη μυ. -τον ανελκτηρα της υπερωας. -τον διατεινοντα την υπερωα. -τον γλωσσουπερωιο. -τον φαρυγγουπερωιο που κινουν την μαλακη υπερωα στην ομιλια και την καταποση.

Το πισω χειλος της μαλακης υπερωας στο μεσο εχει μια προσεκβολη που λεγεται σταφυλη και στα πλαγια σχηματιζει δυο πτυχες: -την γλωσσουπερωιο. -την φαρυγγουπερωιο που αποτελουνται εξω από βλεννογονο και μεσα από τους ομωνυμους μυς.

Μεταξυ των 2 πτυχων που λεγονται και παρυσθμιες καμαρες σχηματιζεται μια κοιλοτητα ο αμυγδαλικος κολπος μεσα στην οποια βρισκεται ο λεμφικος ιστος που αποτελει την παρισθμιο αμυγδαλη.