Από τους Οθωμανούς Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης 2/θ δημοτικό Σχολείο Κορώνου Τρίτη 29 Μαΐου 1453 Χάρης Λεμονιάς 2008

Μια αυτοκρατορία υπό κατάρρευση Η ελληνική μεσαιωνική αυτοκρατορία του Βυζαντίου το 1453 βρίσκονταν σε πλήρη παρακμή. Από αυτοκρατορία που απλωνόταν σε Ευρώπη και Ασία, είχε καταντήσει μια πόλη - κράτος. Η εξουσία του αυτοκράτορα τελείωνε μερικά χιλιόμετρα έξω από τα τείχη της Κων/πόλης. Όμως και η ίδια η Κωνσταντινούπολη, από την μεγαλύτερη και λαμπρότερη πόλη του γνωστού τότε κόσμου, με πολλές εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους, είχε καταντήσει μια απλή πόλη με μόνο 50.000 κατοίκους. Τα κρατικά ταμεία ήταν άδεια. Ο στρατός ήταν αποκλειστικά μισθοφορικός. Κωνσταντινούπολη 1453 Η αυτοκρατορία το 1430

Μια άλλη, ανερχόμενη αυτοκρατορία Οι Οθωμανοί Τούρκοι ήταν μια φυλή νομάδων που ήρθε από τις στέπες της Μογγολίας και εγκαταστάθηκε αρχικά στα σύνορα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, σε μια περιοχή που ονομάζονταν Ανατολία. Πήραν το όνομα «Οθωμανοί» από τον αρχηγό τους που ονομάζονταν Οσμάν ή Οθωμάν. Μέσα σε λίγο σχετικά καιρό από μια περιφερόμενη φυλή μετατράπηκε σε ανερχόμενη στρατιωτική δύναμη και άρχισε να απειλεί την ύπαρξη του Βυζαντίου. Η μια βυζαντινή περιοχή μετά την άλλη έπεφτε στα χέρια των Οθωμανών. Στο τέλος οι μόνες περιοχές που παρέμειναν υπό Βυζαντινό έλεγχο ήταν η Κωνσταντινούπολη με τα περίχωρα, η Πελοπόννησος και η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας (η οποία όμως ήταν ανεξάρτητη από την εξουσία τη Κων/πολης).

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ή Δραγάτσης Οι αντίπαλοι ηγέτες Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ή Δραγάτσης Ο τελευταίος «αυτοκράτωρ Ρωμαίων». Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος όταν στέφτηκε αυτοκράτορας ήξερε ότι το τέλος της αυτοκρατορίας πλησίαζε, όμως προσπάθησε με όλες του τις δυνάμεις να αποτρέψει αυτό που φαινόταν να έρχεται: την Άλωση της Πόλης. Προσπάθησε να κάνει συμμαχίες με τους Ευρωπαίους και κυρίως έλπιζε σε βοήθεια του Πάπα της Ρώμης, γι’ αυτό συμφώνησε στην ένωση Καθολικών και Ορθόδοξων. Επισκεύασε τα φθαρμένα τείχη της Πόλης. Προσέλαβε 2.000 -3.000 Ιταλούς και άλλους Ευρωπαίους μισθοφόρους και στρατολόγησε όσους κατοίκους της Πόλης είχαν όπλα. Συνολικά μάζεψε 7.000 - 8.000 άνδρες. Παρόλην την δύσκολη θέση στην οποία είχε έρθει κατά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, απέρριψε όλες τις προτάσεις του Τούρκου σουλτάνου για παράδοση. Όταν η Κωνσταντινούπολη έπεσε, δεν σκέφτηκε να το σκάσει αλλά προτίμησε να πεθάνει πολεμώντας.

Μωάμεθ Β’ «ο Πορθητής (φατίχ)» Οι αντίπαλοι ηγέτες Μωάμεθ Β’ «ο Πορθητής (φατίχ)» Γιος του Οθωμανού σουλτάνου Μουράτ Β’. Έγινε σουλτάνος το 1451 (σε ηλικία μόλις 19 χρονών) και έβαλε σαν στόχο την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης Μάζεψε έναν τεράστιο στρατό (γύρω στους 160.000 άνδρες) και ένα στόλο συνολικά γύρω στα 145 πλοία. Τον Απρίλιο του 1453 βρέθηκε με τον τεράστιο στρατό του έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Στις 29 Μαΐου του 1453 έκανε το όνειρό του πραγματικότητα και μπήκε θριαμβευτικά στην Πόλη. Οι φιλοδοξίες του δεν σταμάτησαν στην Κωνσταντινούπολη. Οι κατακτήσεις του περιέλαβαν σχεδόν όλα τα Βαλκάνια και έφτασε μέχρι την Ιταλία (Οτράντο) Πέθανε το 1480 και θεωρείται ένας από τους καλύτερους Οθωμανούς Σουλτάνους σε όλη την οθωμανική ιστορία.

Ο Μωάμεθ φτάνει με το στρατό του στην Πόλη. Η πολιορκία Δευτέρα του Πάσχα, 2 Απριλίου 1453 η τεράστια Οθωμανική στρατιά έφτασε μπροστά από τα τείχη. Στις 6 Απριλίου ξεκίνησε επίσημα η πολιορκία με βομβαρδισμούς από τα 69 κανόνια των Οθωμανών. Οι εβδομάδες περνούσαν χωρίς αποτέλεσμα για τον Μωάμεθ. Οι υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης, Έλληνες και ξένοι, πρόβαλαν πεισμώδη αντίσταση προκαλώντας τεράστιες απώλειες στα στρατεύματα των Οθωμανών. Κάθε απόπειρα των Οθωμανών κατέληγε σε αποτυχία. Ο Μωάμεθ άρχισε να ανησυχεί για τις μεγάλες απώλειες και τη θέληση των στρατιωτών του να συνεχίσουν την πολιορκία. Σκέφτονταν μήπως θα έπρεπε να λύσει την πολιορκία. Ένας σύμβουλός του ο Ζαγανός πασάς ( που ήταν Έλληνας πρώην χριστιανός και τώρα μουσουλμάνος) τον έπεισε να συνεχίσει την πολιορκία. Ο Μωάμεθ αποφάσισε να τελειώνει όσο το δυνατόν ταχύτερα την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Ο Μωάμεθ φτάνει με το στρατό του στην Πόλη.

Οι Οθωμανοί πέρασαν τα πλοία τους στον Κεράτιο κόλπο από τη στεριά Ο Κλοιός σφίγγει. Ο Μωάμεθ αποφάσισε να μεταφέρει αρκετά πλοία από την στεριά και να τα ρίξει στη θάλασσα ενός κόλπου που λέγονταν Κεράτιος και τον οποίο οι Βυζαντινοί είχαν κλείσει με μια τεράστια αλυσίδα από την άκρη του κόλπου στην άλλη. Έτσι θα μπορούσε να χτυπήσει τα τείχη της Κων/πόλης απ’ όλες τις μεριές. Μια ολόκληρη μέρα μεταφέρονταν πλοία στον Κεράτιο από τη στεριά χωρίς οι Βυζαντινοί να καταλάβουν το παραμικρό. Όταν οι Βυζαντινοί είδαν τα τουρκικά πλοία να πλέουν στον Κεράτιο, κατάλαβαν ότι πλέον δεν υπήρχε η παραμικρή ελπίδα να σωθεί η πόλη. Επίσης ο Μωάμεθ είχε σχεδιάσει τρεις μεγάλες και τελικές επιθέσεις στα τείχη της Πόλης. Κεράτιος Κόλπος Αλυσίδα Κεράτιου Οι Οθωμανοί πέρασαν τα πλοία τους στον Κεράτιο κόλπο από τη στεριά

ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ (Η Πόλη έπεσε) Δεν είχε ακόμα ξημερώσει Τρίτη 29 Μαΐου 1453, όταν οι Τούρκοι ξεκίνησαν την πρώτη από τις τρεις επιθέσεις που είχαν σχεδιάσει. Οι δυο πρώτες επιθέσεις αποκρούστηκαν από τους υπερασπιστές οι οποίοι πολεμούσαν λυσσασμένα, ξέροντας ότι δεν υπάρχει αύριο. Κατά τη διάρκεια της τρίτης επίθεσης δυο άτυχα περιστατικά συνέβησαν που έκριναν το αποτέλσμα: α) Ο αρχηγός των ξένων μισθοφόρων, ο Ιταλός Ιωάννης Ιουστινιάνης (Τζοβάνι Τζουστινιάνι Λόγκο) τραυματίστηκε και εγκατέλειψε τη θέση του. Βλέποντας τον αρχηγό τους να φεύγει οι μισθοφόροι έφυγαν κι αυτοί. Έτσι οι Οθωμανοί μπήκαν στα τείχη για τα καλά. β) Η δεύτερη ατυχία ήταν ότι μια μικρή πόρτα στα τείχη, η Κερκόπορτα, αφέθηκε ανοιχτή είτε επειδή την ξέχασαν ανοιχτή είτε ύστερα από προδοσία. Οι Οθωμανοί το εκμεταλλεύτηκαν και μπήκαν κι από εκεί. Αυτό ήταν το τέλος. Η Πόλη υπέκυψε. Η είδηση μεταφέρθηκε στους κατοίκους σε ελάχιστο χρόνο από στόμα σε στόμα με τη φράση «Εάλω η Πόλις» (Η Πόλη έπεσε) . Οι Οθωμανοί μπήκαν στην πόλη και ξεκίνησαν τις σφαγές του πληθυσμού και τις λεηλασίες οι οποίες διάρκεσαν τρεις μέρες. Αυτή ήταν η τύχη όποιας πόλης δεν παραδίνονταν, σύμφωνα με το Κοράνι. Τα τείχη της Κων/πολης ήταν τα καλύτερα τείχη της Ευρώπης Ο Μωάμεθ μπαίνει στην Κων/πόλη

Ο θάνατος του αυτοκράτορα Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, όταν διαπίστωσε ότι όλα είχαν χαθεί και η Πόλη έπεσε, αποφάσισε να πεθάνει πολεμώντας. Πήγε μαζί με τη συνοδεία του στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού καβάλα στο άλογο του, από το οποίο πετσόκοβε τους Οθωμανούς που έβρισκε στο διάβα του. Όταν το άλογο του σκοτώθηκε πολεμούσε πεζός, ώσπου στο τέλος περικυκλώθηκε από τους Οθωμανούς και σκοτώθηκε. Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: «Μα δεν υπάρχει χέρι χριστιανού να μου πάρει τη ζωή;».

Η σημασία της πτώσης της Κωνσταντινούπολης Η πτώση της Κωνσταντινούπολης και το τέλος της ελληνικής αυτοκρατορίας είχε σημαντικότατες συνέπειες τόσο για την Ευρώπη όσο και για τους Έλληνες. Για τους Έλληνες σήμανε την έναρξη της σκλαβιάς που θα διαρκούσε 400 χρόνια και που κατά τη διάρκειά της οι Έλληνες θα κρατηθούν μακριά από τις εξελίξεις στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα με αποτέλεσμα την επιστημονική και τεχνολογική καθυστέρηση (την οποία εν μέρει βιώνουμε ως τις μέρες μας). Για την Ευρώπη είχε τόσο θετικές όσο και αρνητικές συνέπειες. Οι θετικές συνέπειες είναι ότι οι λόγιοι και οι καλλιτέχνες που υπήρχαν στο Βυζάντιο μετά την Άλωση πήγαν στη Δύση και κυρίως στην Ιταλία. Επειδή ο πολιτισμός των Βυζαντινών ήταν πολύ πιο προηγμένος από τον τότε ευρωπαϊκό, οι Ευρωπαίοι άρχισαν να μαθαίνουν από τους Βυζαντινούς. Με αυτό τον τρόπο οι Βυζαντινοί βοήθησαν καθοριστικά στο να αναπτυχθεί αυτό που αργότερα ονομάστηκε ‘Ευρωπαϊκή Αναγέννηση’. Οι αρνητικές συνέπειες είναι ότι μετά την πτώση του Βυζαντίου η Ευρώπη βρέθηκε απευθείας αντιμέτωπη με τους Οθωμανούς. Όσο υπήρχε το Βυζάντιο απέκρουε σχεδόν όλες τις προσπάθειες των ανατολικών λαών να εισβάλλουν στην Ευρώπη εξασφαλίζοντας έτσι στους υπανάπτυκτους τότε Ευρωπαίους ένα ασφαλές περιβάλλον για να μπορέσουν να αναπτυχθούν. Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τους Οθωμανούς. Όπως φάνηκε ήταν απροετοίμαστοι για να κάνουν κάτι τέτοιο, καθώς οι Οθωμανοί θα φτάσουν μέχρι τη Βιέννη (στην κεντρική Ευρώπη - σήμερα πρωτεύουσα της Αυστρίας) και μάλιστα θα την πολιορκήσουν δυο φορές, χωρίς όμως επιτυχία.

Βιβλιογραφία Ορέστης Ν. Μανούσος – Γιώργος Σ. Ψαρουλάκης, «Εάλω η Πόλις», μονογραφίες, Παγκόσμα πολεμική ιστορία. 1453 – Η Άλωση της Πόλης, ιστορικό οπτικοακουστικό λεύκωμα, National Geografic. τέλος