H διαφορετικότητα στην εργασία Όλοι έχουν δικαιώματα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τι είναι διάκριση; Τι είναι η δυσμενής μεταχείριση; Γνωρίζετε το νόμο; Τι λέει ο νόμος Η αναπηρία και ο νόμος Πώς αναγνωρίζετε τις διακρίσεις; Κάνοντας μια διαμαρτυρία Το βάρος της απόδειξης Εσείς τι πιστεύετε; Τι μπορείτε να κάνετε; Που μπορείτε να πάτε;

Τι είναι διάκριση; Διάκριση είναι να μεταχειριζόμαστε κάποιον δυσμενώς λόγω: Της φυλετικής ή εθνοτικής τους προέλευσης Της ηλικίας τους Μιας αναπηρίας Της θρησκείας ή άλλων πιστεύω τους Του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Αν μια αγγελία για εργασία διευκρινίζει Άτομα με ειδικές ανάγκες δε χρειάζεται να κάνουν αίτηση ή Αποκλείονται οι μαύροι, αυτό συνιστά προφανή άμεση διάκριση. Όπως η απαγόρευση να φορά κανείς καπέλο στη δουλειά μπορεί να συνιστά έμμεση διάκριση εναντίον κάποιων θρησκειών. Εκτός αν είναι για λόγους ασφαλείας, για παράδειγμα.

Τι είναι η δυσμενής μεταχείριση; Στην εργασία, η μεταχείριση που ισοδυναμεί με διάκριση μπορεί να περιλαμβάνει: Η άδικη άρνηση να προσληφθεί κάποιος. Η άδικη άρνηση να πάρει κάποιος προαγωγή ή μετάθεση. Παρενόχληση – ο εκφοβισμός του ατόμου, η εχθρικότητα στο πρόσωπό του, η εξευτελιστική ή ταπεινωτική συμπεριφορά εναντίον του μόνο για το λόγο ότι είναι διαφορετικό. Η παρενόχληση δεν είναι απαραίτητα οφθαλμοφανής. Τα συνεχή εξευτελιστικά ανέκδοτα ή τα σχόλια για κάποιον μπορούν να είναι ταπεινωτικά. Θυματοποίηση - η κακομεταχείριση ή η διαφορετική συμπεριφορά έναντι κάποιου που παραπονέθηκε για διάκριση ή υποστηρίζει συνάδελφο που διατύπωσε παράπονο.

Γνωρίζετε το νόμο; Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν εξουσιοδοτήσει ομόφωνα «να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για να πατάξει τις διακρίσεις που βασίζονται σε φύλο ή φυλετική ή εθνοτική προέλευση, θρησκεία ή πίστη, αναπηρία ή σεξουαλικό προσανατολισμό». Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες έχουν γίνει μέρος του εθνικού δικαίου για να προστατεύεται ο κάθε εργαζόμενος στην ΕΕ εναντίον διακρίσεων στον εργασιακό χώρο. Σύμφωνα όμως με πρόσφατη έρευνα, μόνο το ένα τρίτο των ανθρώπων στην Ευρώπη γνωρίζουν ότι προστατεύονται από νόμο της ΕΕ κατά των διακρίσεων. Παρ’ όλα αυτά, στην ίδια έρευνα διαπιστώθηκε ότι το 15% των ερωτηθέντων έχουν υποστεί διάκριση ή παρενόχληση στους τελευταίους 12 μήνες και το 29% έγιναν μάρτυρες διακρίσεων. Δύο οδηγίες της ΕΕ βοήθησαν να πάρει μορφή ο νόμος κατά των διακρίσεων…

Τι λέει ο νόμος Η Οδηγία για τη φυλετική ισότητα επιμένει στην ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής προέλευσης προστατεύει κατά των διακρίσεων σε εργασία, εκπαίδευση, μόρφωση, κοινωνική ασφάλιση, υγειονομική ασφάλιση και πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες προσδιορίζει διακρίσεις, παρενόχληση και θυματοποίηση δίνει στα θύματα το δικαίωμα να διατυπώσουν μια διαμαρτυρία μέσω των δικαστηρίων ή των διοικήσεων, και επιβάλλει ποινές σε όποιους κάνουν διακρίσεις μοιράζεται το βάρος της απόδειξης ανάμεσα στα δύο μέρη σε μια υπόθεση φροντίζει για ένα φορέα σε κάθε χώρα της ΕΕ που θα προάγει την ίση μεταχείριση και θα παράσχει ανεξάρτητη αρωγή σε θύματα φυλετικών διακρίσεων.

Τι λέει ο νόμος Η Οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση επιμένει στην ίση μεταχείριση στην απασχόληση και εκπαίδευση ανεξαρτήτως θρησκείας ή πίστης, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ηλικίας προσδιορίζει τις διακρίσεις, τα δικαιώματα των ενδίκων μέσων και το μοίρασμα του βάρους της απόδειξης κατά τον ίδιο τρόπο με την Οδηγία για τη φυλετική ισότητα απαιτούν να λάβουν οι εργοδότες λογικά μέτρα για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες ενός ατόμου με αναπηρία που έχει τα προσόντα να εργαστεί επιτρέπει περιορισμένες εξαιρέσεις στην αρχή της ίσης μεταχείρισης, για παράδειγμα σε θρησκευτικές οργανώσεις ή σε ειδικά προγράμματα προώθησης προσλήψεων για μεγαλύτερους ή νεώτερους εργαζόμενους.

Η αναπηρία και ο νόμος Τα άτομα που έχουν μια αναπηρία δεν είναι απαραίτητα λιγότερο ικανά να εργαστούν. Μπορεί να κατέχουν άλλες δεξιότητες και ικανότητες πολύ χρήσιμες. Όλοι έχουμε τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες μας. Πολλές φορές όμως χρειάζονται κάποια προσαρμογή στους χώρους εργασίας τους. Για αυτό το λόγο η διευκόλυνση των αναγκών τους είναι υποχρεωτική σύμφωνα με την Οδηγία για την ισότητα στην απασχόληση. Οι εργοδότες ανά την ΕΕ υποχρεούνται να λάβουν οποιαδήποτε μέτρα στα πλαίσια της «λογικής» για να διευκολύνουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες να εργάζονται, να προοδεύουν στις καριέρες τους και να συμμετέχουν σε εκπαίδευση, εφόσον αυτό δεν απαιτεί υπέρογκες οικονομικές και άλλες δαπάνες.

Πώς αναγνωρίζετε τις διακρίσεις; Ξεκάθαρη διάκριση: Σε συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες δίνονται ορισμένα καθήκοντα αλλά όχι σε άλλες. Τα άτομα με αναπηρίες απορρίπτονται αυτομάτως χωρίς να έχει γίνει προσπάθεια προσαρμογών για τις ανάγκες τους. Οποιοσδήποτε είναι «διαφορετικός» (για παράδειγμα, εξαιτίας της θρησκείας ή του σεξουαλικού τους προσδιορισμού) στερείται των δικαιωμάτων του ή ακόμα και μιας θέσης εργασίας. Και ορισμένοι κανόνες ή τρόποι που γίνονται τα πράγματα εξυπηρετούν στο να εξαιρούνται συγκεκριμένες ομάδες ατόμων. Συγκεκριμένες ομάδες γίνονται στερεότυπα. Δημιουργείται η προσδοκία πως η απόδοσή τους θα είναι ανεπαρκής. Αυτή η ατμόσφαιρα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις εργασιακές τους ικανότητες.

Πώς αναγνωρίζετε τις διακρίσεις; Συγκεκαλυμμένη διάκριση: Η εξάπλωση ψευδών διαδόσεων που εξυπηρετούν στην μείωση της αξιοπιστίας ενός άλλου εργαζόμενου. Τα υποτιμητικά ή προσβλητικά σχόλια σχετικά με συναδέλφους.  Σεξουαλικά υπονοούμενα για ένα/μια συνάδελφο κατά την παρουσία του/της.  Τα αστεία για συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων – για παράδειγμα, θρησκευτικές ομάδες, ομοφυλόφιλους και λεσβίες, ή άλλες εθνοτικές ομάδες. Εμπλοκή σε σωματική βία – χαστούκισμα, χτύπημα κτλ – ή απειλητική βία. Το να γίνεται δύσκολη η ζωή για κάποιον που διαμαρτύρεται για τον τρόπο μεταχείρισής του ή που υποστηρίζει το θύμα.

Κάνοντας μια διαμαρτυρία Κάθε χώρα της ΕΕ αποφασίζει εάν οι διαμαρτυρίες εξετάζονται από: το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης τα πολιτικά δικαστήρια διαχειριστικές λύσεις όπως οι διαιτησίες συμβιβασμοί, μέσω των οποίων οι υποθέσεις άδικης μεταχείρισης μπορούν να συζητηθούν και να επιλυθούν με κοινή συναίνεση. Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίζουν πως τα άτομα που κάνουν διαμαρτυρίες έχουν το δικαίωμα υποστήριξης και αντιπροσώπευσης από τις επαγγελματικές τους ενώσεις ή από εξειδικευμένους συλλόγους ή οργανισμούς.

Το βάρος της απόδειξης Το μοίρασμα του βάρους της απόδειξης πρακτικά σημαίνει ότι Το άτομο που κάνει τη διαμαρτυρία πρέπει πρώτα να επιδείξει πως τα γεγονότα είναι συνεπή με διάκριση, ώστε να υπάρχει μια υπόθεση προς απάντηση. Για παράδειγμα, μια υπόθεση μπορεί να αφορά εταιρία όπου όλοι οι εργαζόμενοι από μια συγκεκριμένη εθνοτική ομάδα λαμβάνει μισθό χαμηλότερο από αυτόν που λαμβάνουν άλλες ομάδες. Το άτομο που κατηγορήθηκε για διακρίσεις πρέπει τότε να επιδείξει πως δεν ενήργησαν άδικα και πως υπήρχε νόμιμος λόγος για αυτό που έκαναν. Για παράδειγμα, η εταιρία θα μπορούσε να απαντήσει πως οι εργαζόμενοι από αυτή τη συγκεκριμένη εθνοτική ομάδα εργάζονται σε θέσεις χαμηλότερων δεξιοτήτων ή μειωμένου ωραρίου και επομένως λαμβάνουν λιγότερα από τους συναδέλφους τους.

Το βάρος της απόδειξης Σε αυτή τη φάση λοιπόν, πρέπει το κατηγορούμενο άτομο να αποδείξει πως η συμπεριφορά τους δεν έκανε διακρίσεις. Αυτό είναι επειδή κάποιος που έγινε θύμα διακρίσεων συνήθως δεν μπορεί να δώσει καταληκτικές αποδείξεις.

Εσείς τι πιστεύετε; Αποτελεί αυτό διάκριση; Μια μεταφραστική εταιρία επιμένει πως όλοι όσοι κάνουν αίτηση εργασίας ως μεταφραστές πρέπει να έχουν άδεια οδήγησης, επειδή υπάρχει περιστασιακή ανάγκη να παραδώσουν ή να παραλάβουν δουλειά από τους πελάτες. Αποτελεί αυτό διάκριση; Απάντηση: Ναι, γιατί αυτή η απαίτηση θα μπορούσε να εξαιρέσει κάποια άτομα με ειδικές ανάγκες στο να κάνουν αίτηση. Επειδή η οδήγηση δεν είναι βασική απαίτηση για να γίνει το έργο, η εταιρία κάνει έμμεση διάκριση εναντίον ατόμων με ειδικές ανάγκες - εκτός αν μπορεί να επιδείξει πως υπάρχει ένας αντικειμενικός και αιτιολογημένος λόγος για την εξαίρεση.

Εσείς τι πιστεύετε; Αποτελεί αυτό διάκριση; Ένας άνδρας στα 60 του εργάζεται σε μια εταιρία πωλήσεων με μια ομάδα όπου οι συνάδελφοί του είναι στα 20 και στα 30 τους. Η ομάδα, συμπεριλαμβανομένου του υπεύθυνου, συχνά πηγαίνει σε κοινωνικές εκδηλώσεις αλλά δεν προσκαλούν τον μεγαλύτερο άνδρα. Ανακαλύπτει πως συζητάνε θέματα δουλειάς κατά τη διάρκεια αυτών των εξόδων και αισθάνεται απομονωμένος. Αποτελεί αυτό διάκριση; Απάντηση: Ναι, ο άνδρας άδικα εξαιρείται από συζητήσεις σχετικά με τη δουλειά εξαιτίας της ηλικίας του. Ο υπεύθυνος θα πρέπει να βρει άλλες ευκαιρίες για να συζητήσει θέματα εργασίας με όλη την ομάδα, κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας.

Εσείς τι πιστεύετε; Αποτελεί αυτό διάκριση; Μια γυναίκα κάνει αίτηση εργασίας σε μια εταιρία τροφοδοσίας. Την απορρίπτουν, με την αιτιολογία πως η εταιρία προσλαμβάνει άτομα που έχουν τυπικά προσόντα σε τροφοδοσίες. Στη συνέχεια, ανακαλύπτει πως σε μια φίλη που δεν είχε τα προσόντα αλλά είχε διαφορετικό χρώμα δέρματος, και που πήγε στη συνέντευξη μετά από αυτήν, πρόσφεραν τη δουλειά. Αποτελεί αυτό διάκριση; Απάντηση: Πιθανόν ναι. Η διάκριση εξαιτίας της φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής είναι παράνομη σε όλη την EE, συμπεριλαμβανομένης και της απασχόλησης. Οι συνθήκες υποδεικνύουν πως υπάρχει υπόθεση η οποία πρέπει να απαντηθεί. Είναι στην ευχέρεια του εργοδότη να αποδείξει πως είναι διαφορετικά.

Εσείς τι πιστεύετε; Αποτελεί αυτό διάκριση; Μια νεαρή γυναίκα εργάζεται για μια εταιρία ΙΤ. Αναλαμβάνει όλο και περισσότερες ευθύνες αλλά ο διευθυντής της αρνείται την προαγωγή της, επειδή λέει πως είναι πολύ νέα και δεν θα έχει τον σεβασμό από τα άλλα μέλη της ομάδας. Αποτελεί αυτό διάκριση; Απάντηση: Ναι, επειδή δήλωσε ξεκάθαρα πως η ηλικία της είναι ο λόγος που της αρνείται την προαγωγή. Η διάκριση στην εργασία για λόγους ηλικίας είναι παράνομη σε όλη την EE. Εάν η γυναίκα είναι ικανή να αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες, θα πρέπει να προαχθεί ανεξάρτητα από την ηλικία της.

Εσείς τι πιστεύετε; Αποτελεί αυτό διάκριση; Ένας άντρας εργάζεται σε μπαρ. Οι συνάδελφοί του θεωρούν πως είναι ομοφυλόφιλος και συνεχώς κάνουν σχόλια και αστεία για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις. Αποτελεί αυτό διάκριση; Απάντηση: Ναι. Τα αστεία και τα υποτιμητικά σχόλια στο χώρο εργασίας σχετικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου είναι άδικα και συνιστούν παρενόχληση. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα στην οποία ο άνδρας δύσκολα θα μπορεί να εργαστεί αποτελεσματικά, και θα μπορούσε ακόμα και να τον ωθήσει σε παραίτηση από την εργασία του. Η διάκριση εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού ενός ατόμου είναι παράνομη σε όλη την ΕΕ, βάση της Οδηγίας για την ισότητα στην απασχόληση.

Τι μπορείτε να κάνετε; Σκεφτείτε τη δική σας συμπεριφορά και αντιμετώπιση: Συμμετέχετε σε συμπεριφορές διάκρισης, ακόμα και αν τις αποδοκιμάζετε; Βοηθάτε στη δημιουργία κλίματος σεβασμού με τις προσπάθειές σας; Λέτε σε άλλα άτομα στην εργασία σας γιατί αποδοκιμάζετε τις διακρίσεις ή την παρενόχληση; Είστε διατεθειμένος/η να μάθετε άλλες κουλτούρες και αντιλήψεις;

Τι μπορείτε να κάνετε; Υποστηρίξτε τα θύματα και βοηθήστε τα να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα: Βοηθήστε τα να βρουν νομική ή άλλη συμβούλευση. Βοηθήστε τα να αντιμετωπίσουν τους δράστες. Βοηθήστε τα να μιλήσουν για το θέμα με τον εργοδότη. Δώστε τους συναισθηματική υποστήριξη – η διάκριση δημιουργεί άγχος στο θύμα.

Τι μπορείτε να κάνετε; Ζητήστε εκπαίδευση για να αναπτύξετε τις γνώσεις σας σχετικά με: Πώς να αναγνωρίζετε τις διακρίσεις. Τι λέει ο νόμος. Ποια είναι αποδεκτή και μη αποδεκτή συμπεριφορά. Πως να αντιμετωπίσετε παραδείγματα διακρίσεων και παρενόχλησης. Βοηθήστε τη διοίκηση του εργασιακού σας χώρου να: Καθιερώστε πολιτικές και πρακτικές εναντίον των διακρίσεων. Δώστε το παράδειγμα ενός καλού ηγέτη. Αντιμετωπίστε τη διάκριση όταν εμφανιστεί. Καθιερώστε μια διάφανη διαδικασία διαμαρτυρίας.

Που μπορείτε να πάτε; Για βοήθεια και συμβούλευση επικοινωνήστε με τον εθνικό σας φορέα για την ισότητα: Ελλάδα Συνήγορος του πολίτη www.synigoros.gr Tηλ.: 210 7289600 Κύπρος Γραφείο επιτρόπου διοικήσεως www.ombudsman.gov.cy Τηλ.: 22405500

«Για την Ποικιλομορφία. Κατά των Διακρίσεων». Που μπορείτε να πάτε; «Για την Ποικιλομορφία. Κατά των Διακρίσεων». Καμπάνια ενημέρωσης της ΕΕ www.stop-discrimination.info/

Αυτή η παρουσίαση δημιουργήθηκε ως τμήμα της εκστρατείας ενημέρωσης της ΕΕ «Για την Ποικιλομορφία. Κατά των Διακρίσεων». Οργανωμένη από τη Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ίσων Ευκαιριών, η εκστρατεία σκοπεύει στην αφύπνιση κατά των διακρίσεων και στους νόμους της ΕΕ που υπάρχουν για την καταπολέμησή τους, και για την προώθηση από τα οφέλη της διαφορετικότητας. © Ευρωπαϊκή Επιτροπή/JPH Woodland; Getty Images; corbis; van beek images; iStockphoto