“Σχεδιασμός μαθήματος Φ.Α. - ωριαίο πλάνο διδασκαλίας” Αδαμαντία Φατσέα Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Δωδεκανήσου http://fatsea-manta.gr adamantiafatsea@gmail.com Τηλ. 22413 64848/9 21 Μαρτίου 2014, 1ο ΓΕΛ Καλύμνου

Ο σχεδιασμός του ωριαίου πλάνου μαθήματος είναι σημαντικός; Γιατί;

Ωριαίο πλάνο μαθημάτων - Οφέλη Περιέχει με κάθε λεπτομέρεια «τι» και «πως» θα συμβεί στη διάρκεια του μαθήματος. Δίνεται η δυνατότητα καλύτερης αξιοποίησης του χρόνου και διασφαλίζεται η προοδευτικότητα του μαθήματος. Εστιάζει σε σημαντικά σημεία του μαθήματος και σε κάθε μαθητή ξεχωριστά. Αυξάνει το ενδιαφέρον και την παρακίνηση των μαθητών, εξασφαλίζει τη μέγιστη συμμετοχή τους και διευκολύνει στην καλύτερη οργάνωση και διαχείριση της τάξης. Παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το σχεδιασμό του επόμενου μαθήματος (διαδικασία συνεχούς βελτίωσης του ΠΣ)

Τι πρέπει να λάβουμε υπόψη μας; Το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών Τους σκοπούς, τους στόχους, τις επιδιώξεις του μαθήματος σε σχέση με: Την τάξη Το επίπεδο του τμήματος Τη διδακτική προσέγγιση Τη διαθεματικότητα Τον χώρο Τον εξοπλισμό Την αξιολόγηση

Το νέο ΠΣ της Φυσικής Αγωγής βασίζεται στο Ενιαίο μοντέλο Φυσικής Αγωγής 2. Γνωστικός 1. Κινητικός 4-6. Συναισθηματικός Κοινωνικο- ηθικός Βασικές κινητικές & αθλητικές δεξιότητες, συνδυασμοί, χορός, κιν. δημιουργικότητα Πως, που πρέπει, πως μπορεί να κινείται & πως λειτουργεί το σώμα, αξίες, κανόνες, στρατηγικές Ειλικρίνεια, αυτοέλεγχος, σεβασμός, συνεργασία, επίλυση διαφωνιών κλπ Ανάπτυξη & γνώσεις fitness-υγεία 3. Φυσική Κατάσταση-υγεία

Η επίδραση της Φ.Α. σε τομείς που συμβάλλουν στη φυσική εκπαίδευση και στην ανθρώπινη συμπεριφορά Ψυχοκινητική Διάσταση Γνωστική Αντιληπτική διάσταση Κοινωνική & συναισθηματική διάσταση ΤΟΜΕΙΣ ΣΚΟΠΟΙ 1 2 3 4 5 6 Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων & ικανοποιη-τική εκτέλεση ορισμένων από αυτές Απόκτηση γνώσεων από την αθλητική επιστήμη για τη δια βίου υιοθέτηση άσκησης Ανάπτυξη επιπέδου φυσικής κατάστα-σης για την υγεία Απόκτηση θετικής εμπειρίας & ανάπτυξη αυτοέκφρα- σης & κοινωνικό-τητας Κατανόηση & σεβασμός της διαφορετι-κότητας των ατόμων, συνεργασία με όλους Επίδειξη υπεύθυνης αθλητικής & κοινωνικής συμπεριφο-ράς από τη συμμετοχή σε Φ. Δ & σπορ

Ενδεικτικά ποσοστά έμφασης σε κάθε σκοπό ανά βαθμίδα εκπ/σης* Ενδεικτικά ποσοστά έμφασης σε κάθε σκοπό ανά βαθμίδα εκπ/σης* Νηπιαγωγείο Πρωτοβάθμια Δευτεροβάθμια Τάξεις Α΄, Β΄, Γ΄ Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ Γυμνάσιο Λύκειο Σκοπός 1 77% 70% 62% 30% 20% Σκοπός 2 3% 5% 10% Σκοπός 3 4% 15% 25% Σκοπός 4 Σκοπός 5 8% Σκοπός 6 2% Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική εκτέλεση ορισμένων από αυτές Απόκτηση γνώσεων από την αθλητική επιστήμη & παράλληλη εφαρμογή τους για την αποτελεσματική συμμετοχή σε παρούσες & μελλοντικές συνθήκες Γνώση και ανάπτυξη ενός επιπέδου φυσικής κατάστασης για την υγεία Απόκτηση θετικής εμπειρίας από τη φυσική δραστηριότητα και ανάπτυξη της αυτό-έκφρασης και της κοινωνικότητας Κατανόηση και σεβασμός της διαφορετικότητας των ατόμων και συνεργασία με όλους Επίδειξη υπεύθυνης αθλητικής και κοινωνικής συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της συμμετοχής στη φυσική δραστηριότητα * Ο εκπαιδευτικός μπορεί να προσαρμόσει τα ποσοστά ανάλογα με τις δυνατότητες & απαιτήσεις της τάξης

Σκοποί Φυσικής Αγωγής Στόχοι Φυσικής Αγωγής Επιδιώξεις Γενικοί άξονες στους οποίους χτίζεται η μάθηση σε όλες τις τάξεις Στόχοι Φυσικής Αγωγής Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα ανά τάξη Επιδιώξεις Αναπτυξιακά κατάλληλες συμπεριφορές επίτευξης στόχων Επιδιώξεις Στόχοι Σκοποί

Γενικοί – για όλες τις τάξεις ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Α’ τάξης ΣΚΟΠΟΙ Γενικοί – για όλες τις τάξεις π.χ. Κινητικός ΣΤΟΧΟΙ Ειδικοί ανά τάξη Βασικές κινητικές δεξιότητες: ισορροπίας, μετακίνησης, χειρισμού, ρυθμού κλπ Οριζόντιο άλμα, αναπήδηση, περπάτημα σε ευθεία, & σε χαμηλή δοκό κλπ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ Ειδικότερες ανά τάξη Πολύ συγκεκριμένες ανά μάθημα Αναπήδηση με σχοινάκι, πλάγια μετακίνηση δεξιά - αριστερά, γρήγορα – αργά …

Διδακτικές προσεγγίσεις 1/2 Δίνεται έμφαση στη διαφοροποιημένη διδασκαλία. καλλιέργεια κινήτρων για ενεργοποίηση της συμμετοχής, καλλιέργεια κλίματος αναγνώρισης και αποδοχής, καλλιέργεια επικοινωνίας και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, αξιοποίηση των προηγούμενων γνώσεων & εμπειριών των μαθητών προοπτική υποστήριξής τους, για επιστημονικού & μορφωτικού χαρακτήρα κατακτήσεις, διαμόρφωση ελκυστικών περιβαλλόντων μάθησης και σύνδεσή τους με τα περιβάλλοντα ζωής, σχεδιασμό και οργάνωση ευκαιριών για πλούσιες εμπειρίες μάθησης που συνδέονται με τη συμμετοχή σε εγγράμματα γεγονότα και εγγράμματες πρακτικές της ευρύτερης κοινότητας, καλλιέργεια της συμμετοχής των μαθητών στη διαχείριση της μάθησης τους.

Διδακτικές προσεγγίσεις 2/2 Παράδειγμα καθοδηγούμενης εφευρετικότητας Μπάσκετ Γ΄ Γυμνασίου: έννοια του χώρου στην άμυνα και την επίθεση Οι ομάδες παίζουν μονό χωρίς ντρίπλα ή άλλη οδηγία. Σταμάτημα, 1η ερώτηση: προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί ένας παίκτης για να πάρει την μπάλα; Γιατί; 2η ερώτηση : στην άμυνα που πρέπει να βρίσκεται ο αμυντικός όταν ο επιθετικός κινείται προς το καλάθι για να πάρει μπάλα; Συνεχίζεται το παιχνίδι με την εφαρμογή των παραπάνω. Σταμάτημα, ανατροφοδότηση 3η ερώτηση: στην επίθεση αν δεν πάρεις τη μπάλα όταν κινηθείς προς το καλάθι, τι πρέπει να κάνεις; Γιατί; 4η ερώτηση: τι πρέπει να κάνει ο αμυντικός όταν κάποιος επιθετικός απομακρύνεται από την μπάλα; Γιατί; Σταμάτημα, ανατροφοδότηση 5η ερώτηση: στην επίθεση που πρέπει να βρίσκεται ένας παίκτης σχετικά με το συμπαίκτη του, ο οποίος έχει την μπάλα; Δασκαλοκεντρικά στιλ ή στιλ αναπαραγωγής γνώσης ή άμεσα Παραγγέλματος, πρακτικό, αμοιβαίο, αυτοελέγχου, μη αποκλεισμού Μαθητοκεντρικά στιλ ή παραγωγής γνώσης ή έμμεσα καθοδηγούμενης εφευρετικότητας (εκμαιεύουμε τις λύσεις, ο μαθητής συγκρίνει, αναλύει, συνθέτει, ανακαλύπτει, δημιουργεί), συγκλίνουσας εφευρετικότητας (υπάρχει μια λύση), αποκλίνουσας παραγωγικότητας (υπάρχουν πολλές λύσεις) Επιπλέον στιλ παιχνίδι ρόλων και προσομοίωση, συνεργατική μάθηση, διδασκαλία παιχνιδιών, διαθεματική προσέγγιση Ο δάσκαλος βρίσκεται στο κέντρο της μάθησης. Αποφασίζει Τι, Πως και Πότε θα εκτελεστεί και θα μαθευτεί η ύλη, οδηγεί κατευθείαν στο στόχο. Εύχρηστα σε άτομα ή σε μεγάλες ομάδες παιδιών & βοηθάνε στον έλεγχο της τάξης. Ο μαθητής στο κέντρο της μάθησης. Συμμετέχει στην ανακάλυψη νέων κινήσεων & σε γνωστικές λειτουργίες. Πέρα από την ανάκληση πληροφοριών, επιλύει προβλήματα, δημιουργεί, συγκρίνει, κατηγοριοποιεί. Δηλαδή Μαθαίνει να Μαθαίνει & επιτυγχάνει σε συγκεκριμένο προσωπικό επίπεδο.

Παράδειγμα συνδυασμού διαφορετικών στιλ διδασκαλίας Διδάσκετε τη βασική δεξιότητα κύλισμα μπάλας, ακολουθώντας την εξής διαδικασία: «βρείτε τρόπους να τοποθετήσετε τα πόδια σας όταν κάνετε κύλισμα μπάλας» «βρείτε μία θέση μεταφοράς βάρους από το πίσω στο μπροστινό πόδι δείχνετε τη σωστή εκτέλεση του κυλίσματος της μπάλας και αφήνετε τους μαθητές να εξασκηθούν ατομικά παρέχοντας ανατροφοδότηση οι μαθητές με καλή απόδοση γίνονται ζευγάρι με μαθητές χαμηλότερης απόδοσης και εξασκούνται για να βελτιωθούν οι μαθητές που εξακολουθούν να έχουν δυσκολία παρατηρούν την εκτέλεση του ΚΦΑ και εξασκούνται υπό την επίβλεψή του (αποκλίνουσα παραγωγικότητα) (συγκλίνουσα εφευρετικότητα) (πρακτικό) (αμοιβαίο) (παραγγέλματος)

ΩΡΙΑΙΟ ΠΛΑΝΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ - ………… τάξη ΩΡΙΑΙΟ ΠΛΑΝΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ - ………… τάξη Γ΄Γυμνασίου Σκοπός …..: Στόχος ……: 1.1 Βασική επιδίωξη 1: 1.2 Επιμέρους επιδιώξεις: 1) 2) 3) 1.3 Εξοπλισμός: 1.4 Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές: Περιεχόμενα - Περιγραφή Χρόνος 4. Οργάνωση – Παραλλαγές & Ιδέες για ανάπτυξη του αντικειμένου 5. Σημεία Έμφασης 2.1. Εισαγωγή 2.2 Κύριο Μέρος 2.3 Ανακεφαλαίωση 3. Συμβουλή για ΚΦΑ 6. Αξιολόγηση: Καταγράφουμε έναν από τους 6 σκοπούς της Φ.Α (πχ κινητικός) Είναι μέρος του σκοπού και ειδικοί για κάθε τάξη (πχ εκτέλεση ενός παραδοσιακού χορού, Γ΄ τάξη, πεντοζάλη) Αναφέρουμε επιδιώξεις από άλλους σκοπούς-στόχους , τι άλλο θέλουμε να αναπτύξουμε; (πχ γενικά ιστορικά & πολιτιστικά στοιχεία που συνδέονται με το χορό, να μάθει να εκφράζεται δημιουργικά, να μάθει να συνεργάζεται ) Περιγράφουμε τι περιμένουμε από τους μαθητές ανάλογα με τη βασική & τις επιμέρους επιδιώξεις (πχ θα μπορούν να εκτελούν… να γνωρίζουν… θα συμπεριφέρονται…) Αναφέρουμε τον εξοπλισμό που θα χρειαστούμε (πχ κασετόφωνο, cd player, cd ή dvd) Είναι συγκεκριμένα στοιχεία του στόχου (πχ να ανταποκρίνεται κινητικά στο ρυθμό του χορού) Γίνεται η συγκέντρωση των μαθητών, σύνδεση με το προηγούμενο μάθημα. Αναφέρεται ο στόχος του μαθήματος, εκφράζονται σύντομα απορίες, βιώματα, απόψεις, προβληματισμοί… Γίνεται αναφορά στην ονομασία του χορού και σε άλλα ιστορικά-πολιτιστικά στοιχεία που συνδέεται (ρυθμός, ενδυμασία, μουσικά όργανα, τραγούδια…). Μπορούμε να δείξουμε στο χάρτη το μέρος που χορεύεται ο χορός. Μπορεί να γίνει και μια ειδική δραστηριότητα με τις επιδιώξεις του μαθήματος. Καταγράφουμε: 1. τη θέση των παιδιών στο χώρο (ελεύθερη αραίωση –πυραμίδα- εμείς στην κορυφή με το ίδιο μέτωπο, σε ευθείες, σε ημικύκλιο. 2. το στιλ διδασκαλίας (προοδευτικά μερική) ή τις διδακτικές προσεγγίσεις (παραγγέλματος, αμοιβαίο, εξατομικευμένο). 3. τις παραλλαγές, όπως η χρήση βίντεο Καταγράφουμε την πιθανή διάρκεια κάθε δραστηριότητας. Συνήθως 5΄- 7΄η εισαγωγή, 30΄- 35΄το κυρίως μέρος και 6΄- 7΄η ανακεφαλαίωση με την αξιολόγηση. Καταγράφουμε τις ερωτήσεις που θα τους κάνουμε με τη σειρά που θα τις κάνουμε, τις λέξεις «κλειδιά» για την καλύτερη εκτέλεση (σύντομες λέξεις όπως: πάμε, τώρα…). Τι να προσέξουν στην εκτέλεση πχ στην αναπήδηση το ελεύθερο πόδι δεν λυγίζει προς τα πίσω, ή τη λαβή των χεριών, το ύφος... Να θυμόμαστε την ιδιότητα της ευελιξίας. Εκμάθηση με ελεύθερη αραίωση στο χώρο. Ξεκινάμε με την εκτέλεση των βημάτων της «χασαπιάς ή του γρήγορου χασάπικου» και στη συνέχεια με τα σταυρωτά βήματα δεξιά – αριστερά (τριαράκια). Χρησιμοποιούμε τη μερική μέθοδο διδασκαλίας. Αφού συνδέσουμε ρυθμικά όλα τα βήματα γίνονται ζευγάρια και διορθώνει ο ένας τον άλλον. Στη συνέχεια χορεύουν 4άδες και στο τέλος όλοι μαζί (αγόρια, κορίτσια εν αλλάξ), με τη συνοδεία μουσικής. Με βάση την προσωπική πρόοδο, βλέπουμε αν πετύχαμε το στόχο του μαθήματος, (μπόρεσαν τα παιδιά να μυηθούν στο ρυθμό του χορού, έμαθαν το απλό μέρος του και χόρεψαν έστω και μία φορά με ελάχιστα λάθη;). Να μη φοβίζει αλλά να θεωρείται κομμάτι της διδ/λίας. Χρησιμοποιούμε την παραδοσιακή, την αυθεντική, την εναλλακτική. (αυτοαξιολόγηση) Χορεύουνε με τη συνοδεία μουσικής ελεύθερα. Μπορούμε να δείξουμε βίντεο του χορού από χορευτικό σύλλογο. Τους επιβραβεύουμε, δεχόμαστε απορίες. Διευθετούμε τον χώρο. Επιστράτευση τεχνασμάτων για συμμετοχή των αγοριών. Εξατομικευμένη διδασκαλία μαθητών που δυσκολεύονται. Εξωσχολικές δραστηριότητες: προτροπή για έρευνα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (λαός χωρίς ιστορία και σεβασμό στην παράδοση δεν έχει μέλλον) και προτροπή για συμμετοχή σε ανάλογες εκδηλώσεις, συλλόγους…

Ερωτήματα που βοηθούν στο σχεδιασμό του ωριαίου μαθήματος: Σχετίζονται ο σκοπός, ο στόχος και η κύρια επιδίωξη του μαθήματος; Συνδυάζονται διαφορετικές επιδιώξεις σε κάθε μάθημα; Σχετίζονται η κύρια επιδίωξη, οι επιμέρους επιδιώξεις και οι προσδοκίες του ΚΦΑ για τα επιτεύγματα των μαθητών στο τέλος του μαθήματος; Οι μαθησιακές εμπειρίες σχετίζονται με τις επιδιώξεις και το περιεχόμενο του μαθήματος; Είναι το περιεχόμενο αναπτυξιακά κατάλληλο για όλα τα παιδιά; Σχετίζονται οι διδακτικές προσεγγίσεις με τις ανάγκες των μαθητών; Υπάρχει διαδοχικότητα με προηγούμενα και επόμενα μαθήματα; Είναι το περιβάλλον μάθησης σωματικά και συναισθηματικά ασφαλές; Συνδέεται το περιεχόμενο του μαθήματος με άλλα γνωστικά αντικείμενα ή/και την καθημερινή ζωή; Αξιολογείται η επίτευξη των μαθητών κατά τη διάρκεια και στο τέλος του μαθήματος, σε σχέση με την κύρια, τις επιμέρους επιδιώξεις και ειδικότερα με τις προσδοκίες του ΚΦΑ από τους μαθητές στο τέλος του μαθήματος;

Σας ευχαριστώ!