ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Τι είναι οι στάσεις. Στοιχεία και θεωρία των στάσεων. Σχέση στάσεων και συμπεριφοράς. Στάσεις προς τη φυσική δραστηριότητα. Αλλαγή στάσεων προς την άθληση. Ο διά βίου αθλητικός τρόπος ζωής. Η αλλαγή ή ενίσχυση στάσεων των παιδιών προς τη φυσική αγωγή.

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Το μάθημα φ.α. μπορεί να θεωρείται το πιο δημοφιλές στους μαθητές. Υπάρχουν όμως πολλοί μαθητές που δεν είναι ενθουσιώδεις με το μάθημα (κυρίως στις ηλικίες του Λυκείου το πρόβλημα είναι πολύ έντονο).

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Γιατί οι μαθητές τρελαίνονται για το μάθημα φ.α. στο δημοτικό, είναι ενθουσιώδεις στο γυμνάσιο και αρχίζουν να το εγκαταλείπουν στο λύκειο; Γιατί παρατηρείται αυτή η σταδιακή μείωση και ποια η ευθύνη του μαθήματος φ.α., του καθηγητή φ.α., του τρόπου διδασκαλίας και του αναλυτικού προγράμματος. Οι θεωρίες των στάσεων ίσως μας δώσουν απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΤΑΣΕΙΣ Οι στάσεις εκφράζουν βαθμό θετικής ή αρνητικής εκτίμησης των ατόμων για ένα θέμα, τις απόψεις, τις ιδέες ή τις κρίσεις τους για το θέμα αυτό.

ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Όταν ένα παιδί βλέπει θετικά τη συμμετοχή του στα μαθήματα της φ.α. στο σχολείο, λέμε ότι έχει θετικές στάσεις προς το μάθημα φ.α. και ακόμη προσδοκούμε από το παιδί αυτό να συμμετέχει με ενθουσιασμό στο μάθημα, να είναι σπουδαίο σε μια ομάδα ή σύλλογο, να ασχολείται στον ελεύθερο χρόνο του σε οργανωμένες ή μη μορφές άθλησης. Όσο πιο ισχυρές στάσεις έχει το παιδί προς το μάθημα φ.α., τόσο πιο πολλές πιθανότητες υπάρχουν να ακολουθήσει το παιδί αυτό ένα διά βίου αθλητικό τρόπο ζωής.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ Το γνωστικό στοιχείο (που εκφράζει «πιστεύω», ιδέες ή γνώση του ατόμου που έχει για τη φυσική αγωγή). Το συναισθηματικό στοιχείο (που εκφράζει προτιμήσεις, εκτιμήσεις, επιθυμίες ή συναισθήματα του παιδιού προς τη φ.α.). Το στοιχείο της συμπεριφοράς (που περιέχει την πρόθεση να αθληθεί και να προσπαθήσει στο μάθημα της φυσικής αγωγής).

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ «ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΗΣ» ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ) ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ «ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΗΣ» ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ) Τα άτομα συμπεριφέρονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ανάλογα με τις στάσεις τους προς τη συμπεριφορά αυτή, ανάλογα με την κοινωνική πίεση που δέχονται από σημαντικά άλλα πρόσωπα για το θέμα αυτό, και κυρίως ανάλογα με την πρόθεσή τους να εκτελέσουν ή όχι τη συμπεριφορά αυτή.

ΣΧΕΣΗ ΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Οι στάσεις καθορίζουν τις συμπεριφορές των ατόμων. Τα συναισθήματα των παιδιών, οι γνώσεις τους, οι εμπειρίες τους, η επίδραση των άλλων, οι προθέσεις τους και ο έλεγχος που νομίζουν ότι ασκούν σε ένα γεγονός, καθορίζουν τις συμπεριφορές τους. Οι καθηγητές φ.α. διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις στάσεις των παιδιών προς τη φ.α.

ΣΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ανάγκη βελτίωσης της υγείας τους. Διατήρηση του σώματος σε καλή φυσική κατάσταση. Άλλοι λόγοι (ωραίο σώμα, κοινωνικές σχέσεις, συνεύρεση με τους φίλους, αισθητική εμπειρία, αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου κ.α.).

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΑΣΕΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΘΛΗΣΗ Οι καθηγητές φ.α., με τον τρόπο που διδάσκουν το μάθημα, παίζουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση θετικών στάσεων των παιδιών προς τη φυσική αγωγή. Οι γνώσεις που αποκτά κανείς διαμορφώνουν θετικές στάσεις προς την άσκηση. Οι στάσεις αλλάζουν μετά από κατανόηση και γνώση. Οι μαθητές που έχουν άμεση εμπειρία των οφελών της άσκησης, είναι πιο πιθανό να είναι αθλητικά δραστήριοι σε όλη τους τη ζωή. Τα κατάλληλα οργανωμένα προγράμματα μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή συμπεριφοράς.

ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ Λόγοι της μη συμμετοχής των ενηλίκων στα σπορ είναι: Δεν τα κατάφεραν στα σπορ όταν ήταν νέοι. Ο αρνητικός ρόλος των γονέων, όταν είναι κακά παραδείγματα προς μίμηση. Ο αρνητικός ρόλος των διοικήσεων των σχολείων, όταν αδιαφορούν για τα αθλητικά προγράμματα. Ο αρνητικός ρόλος των καθηγητών φ.α., όταν δεν ασχολούνται με τη δημιουργικότητα ή με καινοτομίες (αλλά μόνο με κινητικές δεξιότητες).

ΟΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Διαμορφώνονται κυρίως στο δημοτικό σχολείο (στην κρίσιμη ηλικία πριν από τα 10-12 χρόνια).

Ο ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ Η αγάπη για ένα διά βίου τρόπο ζωής είναι μια στάση, που για να ισχυροποιηθεί πρέπει να ενισχύεται: Το συναισθηματικό στοιχείο (δηλ. να αναδεικνύεται πόσο καλό, χρήσιμο, ευχάριστο και όμορφο είναι να συμμετέχει ο μαθητής ενεργά στο μάθημα της φυσικής αγωγής). Το γνωστικό στοιχείο (δηλ. ο μαθητής πρέπει να μάθει σε βάθος για τα οφέλη της κίνησης γιατί βελτιώνει την υγεία, χαλαρώνει από το άγχος στο σχολείο, ξεκουράζει, γεμίζει τον ελεύθερο χρόνο, αποτρέπει από καρδιοπάθειες…).

Η ΑΛΛΑΓΗ Ή ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΤΑΣΕΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ Του συναισθηματικού τομέα των στάσεων. Του γνωστικού τομέα των στάσεων. Του κοινωνικού τομέα των στάσεων. Του συμπεριφορικού τομέα των στάσεων.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η ενεργοποίηση του συναισθηματικού στοιχείου των στάσεων σχετίζεται με την ευαισθητοποίηση των μαθητών στη φ.α. Η δημιουργία κατάλληλων συναισθηματικών «πιστεύω» συνδέει τη φ.α. με ισχυρά εσωτερικά συναισθήματα (ευχαρίστηση από τη συμμετοχή στη φ.α.).

ΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η γνώση και η κατανόηση των μηχανισμών της άσκησης, δυναμώνει τις στάσεις των παιδιών προς τη φ.α. και παρακινεί τα παιδιά. Οι γνώσεις στοιχείων της φυσικής κατάστασης, των οφελών της άσκησης στην υγεία, επηρεάζουν το γνωστικό στοιχείο των στάσεων.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Οι στάσεις προς τη φ.α. των παιδιών διαμορφώνονται ιδιαίτερα και από την επίδραση των σημαντικών άλλων. Το περιβάλλον των σημαντικών άλλων πρέπει να χρησιμοποιείται κατάλληλα από τους καθηγητές φ.α.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η συμπεριφορά των καθηγητών φυσικής αγωγής, η ενημέρωση για συγκεκριμένες δραστηριότητες, συλλόγους, ή τι πρέπει ακριβώς να κάνουν οι μαθητές, επηρεάζει τις στάσεις τους.

ΑΝΤΙΛΗΠΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Ο βαθμός ελέγχου των ατόμων επηρεάζουν τις στάσεις τους. Μπορεί τα άτομα να έχουν την πρόθεση να συμπεριφερθούν αναλόγως, αλλά να θεωρούν ότι υπάρχουν πράγματα που τους εμποδίζουν. Όταν τα παιδιά θεωρούν ότι έχουν τις δυνατότητες ότι θα τα καταφέρουν στο μάθημα φ.α., ότι έχουν τον έλεγχο των πιθανών εμποδίων, τότε συμμετέχουν με περισσότερο ενθουσιασμό στο μάθημα της φυσικής αγωγής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παπαϊωάννου, Α., Θεοδωράκης, Ι., & Γούδας, Μ. (2003). Για μια καλύτερη φυσική αγωγή. Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Χριστοδουλίδη. Θεοδωράκης, Ι., Γούδας, Μ., & Παπαϊωάννου, Α. (2001). Ψυχολογική υπεροχή στον αθλητισμό. Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.