Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Ιστορία - Δ΄ τάξη Κεντρική Επιμόρφωση 19 Νοεμβρίου 2012

Συνδέοντας τη θεωρία με την πράξη Κλειώ Φλουρέντζου 2/5 Αντώνης Τινής 2/5 Λία Στυλιανού 2/5 Ανδριάνα Χαραλάμπους 2/5 Δρ. Χαρά Μακρυγιάννη 2/5 Επιστημονική καθοδήγηση: Δρ. Ευστάθιος Ράπτου Σύνδεσμος Επιθεωρητής: Γιώργος Σ. Γεωργίου Εξωτερικός Συνεργάτης: Λούκας Περικλέους

Περιεχόμενα παρουσίασης Προγραμματισμός Θεωρητικό πλαίσιο – Τι έχει αλλάξει; Βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας Ιστορικός Γραμματισμός Οργάνωση θεματικών – Πώς προχωρούμε; Εφαρμογές από σχολεία

Προγραμματισμός Δημιουργία υλικού για Δ΄ τάξη: Διδακτικές προτάσεις για εκπαιδευτικούς, Φύλλα Εργασίας, Κάρτες Εργασίας, Παρουσιάσεις PowerPoint, Υλικό αναρτημένο στην ιστοσελίδα Εμπλουτισμός χαρτογράφησης για Ε΄ και Στ’ Εμπλουτισμός τράπεζας εφαρμογών

H καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης Βασικός σκοπός H καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2010). Αναλυτικά Προγράμματα Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, Τόμος Α΄. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων, σσ. 159-199. Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

Γιατί να μαθαίνω Ιστορία; Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010 8

Τι έχει αλλάξει;

1. Επιδιώκεται: της Κύπρου της Ελλάδας της ευρωπαϊκής η απόκτηση ενός συνεκτικού και επαρκούς σώματος ιστορικών γνώσεων για τις σημαντικότερες περιόδους: της Κύπρου της Ελλάδας της ευρωπαϊκής της παγκόσμιας ιστορίας Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

2. Επιδιώκεται: το ουσιώδες μέσω σφαιρικών επισκοπήσεων χωρίς λεπτολογίες χωρίς πληθωρική χρήση χρονολογιών και κυρίων ονομάτων. Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

Μαθητής: «Γιατί πρέπει να μάθω απ’ έξω όλους τους προέδρους; Δεν είναι γραμμένες κάπου όλες αυτές οι πληροφορίες;»

3. Επιδιώκεται: η επεξεργασία, η ιστοριογραφική πλαισίωση και η υπέρβαση της ύλης των διδακτικών εγχειριδίων: μέσα από μια πολυεπίπεδη παρουσίαση, με ευρεία χρήση ιστορικών πηγών με παραγωγικότερη αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας. Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

4. Εργασία σε ζευγάρια και ομάδες 5. Εργασία με ποικιλία πηγών Φωτογραφίες από εφαρμογές Δασκάλες: Χριστιάνα Χρίστου Ελπίδα Χαλλουμή-Κάρυου

σχεδιασμός - διαδικασία από τα παιδιά για τα παιδιά 6. Εργασίες δημιουργικές, πρωτότυπες: σχεδιασμός - διαδικασία από τα παιδιά για τα παιδιά Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

Πώς μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους και τις επιδιώξεις του νέου Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας;

3 βασικές προϋποθέσεις

Γνώση των θεωριών ανάπτυξης του παιδιού και γνώση των θεωριών και ερευνητικών ευρημάτων για το πώς αναπτύσσεται ο ιστορικός γραμματισμός Γνώση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, του οικογενειακού περιβάλλοντος των παιδιών και των κοινωνιο-ψυχολογικών δυναμικών της τάξης. Προγραμματισμός, Ενημέρωση, Συντονισμός με συναδέλφους

Ιστορικός Γραμματισμός Γνώση Περιεχομένου Γνώση περιεχομένου του παρελθόντος Έννοιες περιεχομένου Ιστορική σκέψη Έννοιες δευτέρου επιπέδου Ικανότητες Στάσεις

Ιστορικός Γραμματισμός Γνώση Περιεχομένου Γνώση περιεχομένου του παρελθόντος Έννοιες περιεχομένου Ιστορική σκέψη Έννοιες δευτέρου επιπέδου Ικανότητες Στάσεις

Έννοιες δευτέρου επιπέδου - Επιστημολογικές έννοιες Ιστορικός χρόνος Αναφορές Τεκμήρια Ιστορική ενσυναίσθηση Ιστορική σημαντικότητα Αλλαγή και συνέχεια Αιτία και αποτέλεσμα 21

Από τη θεωρία στην πράξη Δ΄ τάξη

Διδακτικό μοντέλο Ερώτημα – Προβληματισμός: Περιέργεια-Πρόκληση- Προσανατολισμός Διερεύνηση Χρόνος για ποιοτική εργασία Συζήτηση τρόπων εργασίας & σκέψης Παρέμβαση εκπαιδευτικού με διάφορους τρόπους εκεί όπου χρειάζεται. Αναστοχασμός : Τι έχω μάθει; Τι άλλο μπορώ να μάθω και πώς; Πώς μπορούν να με βοηθήσουν αυτά που έμαθα στην καθημερινή μου ζωή; 23

Ποιος / ποια είμαι; Ποιος / ποια ήμουν; Ποιος / ποια θα είμαι; Διδακτική Πρόταση 1 Ποιος / ποια είμαι; Ποιος / ποια ήμουν; Ποιος / ποια θα είμαι;

Το όνομά μου είναι: Σημαίνει … Το πήρα από … Η ιστορία του ονόματός μας Να σας συστηθώ: Το όνομά μου είναι: Σημαίνει … Το πήρα από …

Παρόν Ποιος είμαι; Ποια είμαι; Παρελθόν Ποιος ήμουν; Ποια ήμουν; Μέλλον Ποιος θα είμαι; Ποια θα είμαι; στην τάξη; στην οικογένειά μου; στο σχολείο μου; στην παρέα μου; στην ομάδα μου; στη γειτονιά μου; στον τόπο που κατοικώ; στον τόπο που κατοικώ; στον κόσμο που ζω;

Τι θα αλλάξει και τι θα μείνει το ίδιο σε εμένα μέχρι τον Ιούνιο; Τι θα αλλάξει και τι θα μείνει το ίδιο σε εμένα μέχρι τον Ιούνιο; Σημειώνω από 3 μέχρι 5 πράγματα που θα αλλάξουν σε μένα:      Σημειώνω από 3 μέχρι 5 πράγματα που θα μείνουν τα ίδια σε μένα:

Ένα θαμμένο μυστικό, κρυμμένο στην άμμο Διδακτική Πρόταση 2 Ένα θαμμένο μυστικό, κρυμμένο στην άμμο Στην τάφρο του σχολείου μας υπάρχει, θαμμένο μέσα στην άμμο, ένα μυστικό.

Στην τάφρο του σχολείου μας υπάρχει, θαμμένο μέσα στην άμμο, ένα μυστικό. Πρόβλημα: Πώς ανακαλύπτουμε το μυστικό αυτό; Συζητούμε για δύο λεπτά με το παιδί που κάθεται δίπλα μας και ανακοινώνουμε τις σκέψεις μας στα υπόλοιπα παιδιά.

Στην τάφρο του σχολείου μας υπάρχει, θαμμένο μέσα στην άμμο, ένα μυστικό. Πώς ανακαλύπτουμε το μυστικό αυτό; ; ; ; Ιδεοθύελλα ; ;

Αρχαιολόγοι; Συζητούμε για πέντε λεπτά με το παιδί που κάθεται δίπλα μας και ανακοινώνουμε τις σκέψεις μας στα υπόλοιπα παιδιά. Τι πιστεύετε ότι κάνουν οι αρχαιολόγοι; Έχετε γνωρίσει κάποιο/α αρχαιολόγο; ; Αρχαιολόγος; Αρχαιολόγοι; Έχετε εργαστεί όπως οι αρχαιολόγοι; Έχετε δει ανασκαφή; Αρχαιολόγοι;

Πηγή φωτογραφίας: www.britishmuseum.org

Πηγή φωτογραφίας: www.nautarch.org Ενάλια ανασκαφή

Τι είδους αρχαιολόγος μπορώ να γίνω; Τι είδους αρχαιολόγος μπορώ να γίνω; Παρατηρώ τις φωτογραφίες που παρουσιάζουν διάφορα είδη αρχαιολόγων. Με τι ακριβώς ασχολείται ο κάθε αρχαιολόγος;

Τι μαθαίνουμε από τη δουλειά τους; Πηγή: www2.umaine.edu Ζώα + αρχαιολόγοι = ; Τι άραγε να μελετούν; Τι μαθαίνουμε από τη δουλειά τους;

Καταδύσεις + αρχαιολογία = ; Τι άραγε να μελετούν; Πηγή: cyprusnewsreport.com Καταδύσεις + αρχαιολογία = ; Τι άραγε να μελετούν; Τι μαθαίνουμε από τη δουλειά τους;

Ιστορία + αρχαιολογία = ; Τι άραγε να μελετούν; Πηγή: cy2012.eu Ιστορία + αρχαιολογία = ; Τι άραγε να μελετούν; Τι μαθαίνουμε από τη δουλειά τους; Αν σου αρέσει να διαβάζεις οικογενειακά αρχεία, ημερολόγια, γράμματα και χάρτες, η ιστορική αρχαιολογία είναι για σένα!

Περιβάλλον + Αρχαιολόγοι = ; Πηγή: http://users.sch.gr/pchaloul/proistoria/Proistoria.htm Περιβάλλον + Αρχαιολόγοι = ; Τι άραγε να μελετούν; Τι μαθαίνουμε από τη δουλειά τους;

Γεωλογία + αρχαιολογία = ; Τι άραγε να μελετούν; Πηγή: http://www.nps.gov/archeology/public/kids/index.htm# Γεωλογία + αρχαιολογία = ; Τι άραγε να μελετούν; Τι μαθαίνουμε από τη δουλειά τους;

Τι είναι η αρχαιολογική ανασκαφή;

Τι είναι η αρχαιολογική ανασκαφή; Πηγή: cyprus-mail.com

Πηγή: funday.gr Η δουλειά του αρχαιολόγου μοιάζει με το φτιάξιμο ενός παζλ, για το οποίο όμως δεν έχει την τελική εικόνα!

Ζητούνται Ειδικοί πλήρους απασχόλησης για να αναζητήσουν χαμένα τεχνουργήματα. Πρέπει να είναι πρόθυμοι και πρόθυμες: να παίζουν με το χώμα να διαβάζουν να συζητούν με τους άλλους να δουλεύουν ομαδικά!

από την Εισαγωγική Ενότητα Δ΄ τάξη Εφαρμογές από την Εισαγωγική Ενότητα Δ΄ τάξη

Τα παιδιά γίνονται αρχαιολόγοι! Εφαρμογές Τα παιδιά γίνονται αρχαιολόγοι!

Διδακτική Πρόταση 3 Το θαμμένο στην άμμο μυστικό, αποκαλύπτεται. Τι μας λένε τα ευρήματα;

Επανάληψη Γ΄ τάξης Τι θυμούμαι;

Επισκοπήσεις Δ΄ τάξης

Γιατί Επισκοπήσεις; Ανάπτυξη συνοπτικών ιστορικών πλαισίων τα οποία διαθέτουν συνοχή και στα οποία η γνώση του παρελθόντος οργανώνεται και αποκτά σημασία. Μελέτη μεγάλων χρονικών περιόδων δίνοντας έμφαση στην κατανόηση αλλαγών και συνεχειών μεγάλης κλίμακας. Ανάπτυξη επιστημολογικών εννοιών (π.χ. αλλαγή και συνέχεια, τεκμήρια).

Επισκοπήσεις 4 ογδοντάλεπτα μαθήματα

Εποχές Σήμερα (Παρόν- Τώρα) Ελληνιστική εποχή Γεωμετρική εποχή Αρχαϊκή εποχή Κλασική Εποχή Άλλες εποχές

1η Επισκόπηση

Πώς μετακινούμαστε; Γιατί μετακινούμαστε; Πώς μετακινούμαστε; Γιατί μετακινούμαστε; Σήμερα (Παρόν- Τώρα) Ελληνιστική εποχή Γεωμετρική εποχή Αρχαϊκή εποχή Κλασική Εποχή Άλλες εποχές

Γεωμετρική Εποχή

Γεωμετρική Εποχή Γιατί μετακινούνταν οι άνθρωποι; Εδώ θα χτίσουμε την πόλη μας!

Γεωμετρική Εποχή Πώς μετακινούνταν οι άνθρωποι; Πού μετακινούνταν;

Ας φορτώσουμε το χαλκό στο πλοίο. Γεωμετρική Εποχή Πού έφτιαχναν την κατοικία τους οι άνθρωποι; Πώς την έφτιαχναν; Χρειαζόμαστε κι άλλο πηλό και πέτρες για να τελειώσουμε το σπίτι μας! Είμαστε πιο ασφαλείς πάνω σε λόφο! Ας φορτώσουμε το χαλκό στο πλοίο. Πάμε στο δάσος για κυνήγι και για να μαζέψουμε καρπούς για το φαγητό μας! Φέρνουμε εύκολα νερό από το ποτάμι! Εδώ στην πεδιάδα, θα φυτέψουμε δημητριακά. Πάμε στο επόμενο λιμάνι να πουλήσουμε τα προϊόντα μας!

Δείγμα Επισκόπησης

Πώς οργανώνονται οι άνθρωποι; Σήμερα (Παρόν- Τώρα) Ελληνιστική εποχή Γεωμετρική εποχή Αρχαϊκή εποχή Κλασική Εποχή Άλλες εποχές

Γεωμετρική Εποχή

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Πόσο μεγάλες ήταν οι ομάδες των ανθρώπων; Στην αυτοκρατορία ζουν εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια άνθρωποι Αιγυπτος Στον οικισμό μου, που είναι λίγο έξω από την πόλη, ζουν εκατοντάδες άνθρωποι. Στην πόλη – βασίλειο που κυβερνώ, ζουν χιλιάδες άνθρωποι.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποιοι ήταν οι αρχηγοί των ομάδων; Βασιλιάς Βασιλιάδες Κάποιοι άνθρωποι έχουν περισσότερα πράγματα από άλλους.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποια ήταν η σχέση των ομάδων μεταξύ τους; Καλό μέρος για να χτίσουμε τη νέα μας πόλη. Ας ελπίσουμε ότι οι κάτοικοι εδώ δεν θα είναι εχθρικοί απέναντί μας! Η συμμαχία μας με το γειτονικό βασίλειο βοήθησε στην κατάκτηση αυτής της πόλης!

Αρχαϊκή Eποχή

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ Πόσο μεγάλες ήταν οι ομάδες των ανθρώπων; Στην αυτοκρατορία ζουν εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια άνθρωποι! Στην πόλη – βασίλειο μας ζουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες άνθρωποι! Στην πόλη-κράτος μας, ζουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες άνθρωποι.

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποιοι ήταν οι αρχηγοί των ομάδων; Ομάδες ανθρώπων σε πόλη-κράτος Βασιλιάς αυτοκρατορίας Βασιλιάς πόλης – βασιλείου: Πρέπει να στείλω τους φόρους μου στον Βασιλιά της αυτοκρατορίας.

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποια ήταν η σχέση των ομάδων μεταξύ τους; Οι εχθροί πλησιάζουν! Τοξότες ετοιμαστείτε! εμπόριο Η συμμαχία με τον βασιλιά της γειτονικής χώρας θα μας βοηθήσει να κάνουμε δική μας την πόλη αυτή.

Κλασική Εποχή

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Πόσο μεγάλες ήταν οι ομάδες των ανθρώπων; Πόλη – κράτος: Εκατοντάδες ή χιλιάδες κάτοικοι Αυτοκρατορία: εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια κάτοικοι Πόλη – Βασίλειο Εκατοντάδες ή χιλιάδες κάτοικοι

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποιοι ήταν οι αρχηγοί των ομάδων; Βασιλιάς Ομάδες ανθρώπων  Σε κάποια μέρη του κόσμου ο αρχηγός εκλέγεται. Στην εκλογή όμως δεν συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι της χώρας. Βασιλιάς αυτοκρατορίας

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποια ήταν η σχέση των ομάδων μεταξύ τους; Συγκρούσεις Εμπόριο Συμμαχίες

Ελληνιστική Εποχή

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Πόσο μεγάλες ήταν οι ομάδες των ανθρώπων; Αυτοκρατορίες: εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια κάτοικοι Ελληνιστικά Βασίλεια: Εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια κάτοικοι Πόλεις – κράτη: Μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες άνθρωποι

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποιο ήταν οι αρχηγοί των ομάδων; Βασιλιάς αυτοκρατορίαςς Βασιλιάς Βασιλείου Ομάδες ανθρώπων

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Ποια ήταν η σχέση των ομάδων μεταξύ τους; Μάθαμε να φτιάχνουμε αυτά τα αγάλματα από τεχνίτες της γειτονικής χώρας. Με το σύνθημά μου επίθεση Καλώς σε βρήκα, φιλόξενε έμπορα! Καλωσόρισες στο νησί μας! Καλώς όρισες στο νησί μας!

Μελέτες Εμβάθυνσης (εις βάθος μελέτες)

Γεωμετρική Εποχή Μέσα Νοεμβρίου 2012 – Τέλη Δεκεμβρίου 2013

Αρχαϊκή Εποχή Αρχές Ιανουαρίου 2013 – Τέλη Φεβρουαρίου 2013

Μέσα Μαρτίου 2013 – Τέλη Απριλίου 2013 Κλασική Εποχή Μέσα Μαρτίου 2013 – Τέλη Απριλίου 2013

Αρχές Μαΐου 2013 – Μέσα Ιουνίου 2013 Ελληνιστική Εποχή Αρχές Μαΐου 2013 – Μέσα Ιουνίου 2013

Παραδείγματα διδακτικών προτάσεων και φύλλων εργασίας

Γεωμετρική Εποχή

Διδακτική πρόταση 1: Γιατί μετακινούνταν οι άνθρωποι της Γεωμετρικής Εποχής; Πώς μετακινούνταν;   Ερωτήματα-κλειδιά Γιατί μετακινούνταν οι άνθρωποι της Γεωμετρικής Εποχής; Πώς μετακινούνταν;

Διδακτική πρόταση 2: Πώς επέλεγαν οι άνθρωποι της Γεωμετρικής Εποχής τα μέρη όπου έφτιαχναν τις πόλεις και τους οικισμούς τους; Πώς έκτιζαν τις οικίες τους;   Ερωτήματα-κλειδιά Πώς επέλεγαν οι άνθρωποι της Γεωμετρικής Εποχής τα μέρη όπου έφτιαχναν τις πόλεις και τους οικισμούς τους; Πώς έκτιζαν τις κατοικίες τους;

Πώς επέλεγαν τα μέρη όπου έφτιαχναν τις πόλεις και τους οικισμούς τους οι ομάδες ανθρώπων της Γεωμετρικής Εποχής;

Αναστοχασμός παιδιού

Αναστοχασμός εκπαιδευτικού μετά τη διδασκαλία

Αξιολόγηση ενοτήτων Προτάσεις προς τους εκπαιδευτικούς και όχι προκαθορισμένα δοκίμια αξιολόγησης, στις οποίες αξιολογούνται: η γνώση περιεχομένου η κατανόηση εννοιών οι δεξιότητες.

Πηγές

Πώς προχωρούμε;

Δημιουργία κουτιών Ιστορίας Επιμόρφωση, δίκτυα συνεργασίας Δημιουργία κουτιών Ιστορίας Επιμόρφωση, δίκτυα συνεργασίας Τράπεζα υλικού Πώς προχωρούμε;

Σας ευχαριστούμε! Χαρά Μακρυγιάννη Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:makriyianni.ch@cyearn.pi.ac.cy Αντριάνα Χαραλάμπους Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: charalampous.an@cyearn.pi.ac.cy Αντώνης Τινής Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: tinis.a@cyearn.pi.ac.cy Κλειώ Φλουρέντζου Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: flourentzou.k@cyearn.pi.ac.cy Λία Στυλιανού Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: stylianou.c@cyearn.pi.ac.cy Τηλέφωνο: 22402346