Ατμοσφαιρική ρύπανση: Επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών Αντωνίου Ήλια Παιδίατρος

Η ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα ιδιαίτερη επιβάρυνση στα παιδιά.

2/3 των προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες αφορούν παιδιά Συμπεριφορικά Ανθρωπομετρικά Ανατομικά χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας

Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Παίζουν συχνά στην ύπαιθρο Αναπνέουν μεγαλύτερη ποσότητα αέρα αναλογικά με το βάρος τους σε σχέση με τους ενήλικες.

Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Παρουσιάζουν μειωμένη μεταβολική δραστηριότητα και ικανότητα αποβολής τοξικών ουσιών από το ήπαρ και τα νεφρά. Λόγω ανωριμότητας του ανοσοποιητικού συστήματος ο οργανισμός παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση

Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Στην παιδική ηλικία υπάρχει ταχεία ανάπτυξη του οργανισμού. Το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα είναι ιδιαιτέρα ευάλωτο στην τοξικότητα όλων αυτών των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων και άλλων όπως μόλυβδος, υδράργυρος.

Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες: Τα παιδιά δέχονται την βλαπτική επίδραση πολύ νωρίς στη ζωή τους με αποτέλεσμα να υπάρχει μακρό χρονικό διάστημα προκειμένου να εμφανιστούν χρόνια νοσήματα στο μέλλον

Οι κυριότεροι ατμοσφαιρικοί ρύποι (Environmental Protection Agency) το όζον τα αιωρούμενα σωματίδια το διοξείδιο του θείου το διοξείδιο του αζώτου τα βαρέα μέταλλα.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΡΥΠΟΙ: ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΕΡΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Ρύπανση του εσωτερικού αέρα Μονοξείδιο του άνθρακα Καπνός του τσιγάρου Υδρατμοί υδραργύρου

Μονοξείδιο του άνθρακα Θερμάστρες και φούρνοι υγραερίου Στεγνωτήρια ρούχων, θερμάστρες ξύλου και κάρβουνου, τζάκια. Καυσαέρια αυτοκινήτων λόγω ατελούς καύσης (κακής συντήρηση) Μηχανές που καίνε βενζίνη σε κλειστούς κακώς αεριζόμενους χώρους.

Πάνω από 3000 τοξικές χημικές ουσίες Καπνός τσιγάρου Πάνω από 3000 τοξικές χημικές ουσίες

Υδράργυρος Καύση κάρβουνου με υψηλή περιεκτικότητα σε θείο. Θερμόμετρα, πιεσόμετρα, ηλεκτρικές συσκευές, οδοντικά αμαλγάματα Μπαταρίες, ηλεκτρικές λάμπες φθορίου. Εργοστάσια καύσης αποβλήτων ειδικά των νοσοκομειακών Κάποιες βιομηχανικές εργαστηριακές τεχνικές (παραγωγή χλωριούχου καλίου)

Πτητικές οργανικές ουσίες (VOCs) Κύριος εκπρόσωπος: Φορμαλδεΰδη. Πηγές: Συνθετικές ρητίνες από προϊόντα ξύλου Απολυμαντικά, χρώματα, διαλυτικά Παράγεται επίσης κατά την διαδικασία του καπνίσματος Καπνός από 5 τσιγάρα σε δωμάτιο 30 m2 προκαλεί συγκέντρωση 276mg/m3 ( με ανώτερα όρια 0,080 για οικίες)

Ρύπανση εξωτερικού αέρα Όζον Αιωρούμενα σωματίδια Διοξείδιο του θείου Διοξείδιο του αζώτου (Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι σημαντικές ποσότητες όζοντος και αιωρούμενων σωματιδίων μπορούν να βρεθούν και στον εσωτερικό αέρα)

Πρότυπα ποιότητας αέρα Νομοθετικά θεσμοθετημένες ή προτεινόμενες τιμές συγκεντρώσεων ρύπων για καθορισμένες χρονικές περιόδους ΟΡΙΑΚΕΣ (Οι ανώτερες επιτρεπτές συγκεντρώσεις για καθορισμένες χρονικές περιόδους) ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ (Επιθυμητή ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα)

Κριτήρια για την ποιότητα του αέρα(WHO): Συγκεντρώσεις ρύπων και χρόνοι έκθεσης, μέχρι το όριο που δεν παρατηρούνται έμμεσες ή άμεσες επιδράσεις Συγκεντρώσεις ρύπων και χρόνοι έκθεσης, μέχρι το όριο που υπάρχει πιθανότητα ερεθισμού αισθητηρίων οργάνων, βλαβερές επιδράσεις στη βλάστηση, μείωση ορατότητας Συγκεντρώσεις ρύπων και χρόνοι έκθεσης, μέχρι το όριο που υπάρχει πιθανότητα επιδείνωσης ζωτικών λειτουργιών ή εμφάνιση αλλαγών που μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια νόσο Συγκεντρώσεις ρύπων και χρόνοι έκθεσης, μέχρι το όριο που υπάρχει πιθανότητα οξείας ασθένειας ή θανάτου σε ειδικές ομάδες πληθυσμού.

Όρια (Αθήνα) Επιφυλακή - Συναγερμός - Έκτακτη Ανάγκη (μg/m3) Όρια (Αθήνα) Επιφυλακή - Συναγερμός - Έκτακτη Ανάγκη (μg/m3) Διοξείδιο θείου 250 400 500 Διοξείδιο αζώτου 200 500 700 Μονοξείδιο άνθρακα 15 25 35 Όζον 180 360 Αι. σωματίδια 250 400 600 Μόλυβδος 2

Όζον Αέριο με ισχυρή οξειδωτική δράση αποτελεί το κύριο συστατικό του φωτοχημικού νέφους Δευτερογενής αέριος ρύπος που σχηματίζεται από χημικές αντιδράσεις οργανικών πτητικών ενώσεων με οξείδια του αζώτου παρουσία του ηλιακού φωτός Κύριες πηγές αυτών των πρωτογενών ρύπων αποτελούν τα καυσαέρια των αυτοκινήτων

Αιωρούμενα σωματίδια. Στερεά σωματίδια και σταγονίδια που βρίσκονται σε διασπορά στον αέρα( μέγεθος 2.10-3 έως 200μ) Κύριες κατηγορίες είναι η σκόνη εδάφους, σταγονίδια θάλασσας, καπνός, τέφρα, ομίχλη, κάπνα Πρωτογενείς ή δευτερογενείς ρύποι Αυτά με μέγεθος μικρότερο από 10μ (PM10) θεωρούνται πιο επικίνδυνα γιατί διαπερνούν ευκολότερα τις αναπνευστικές μεμβράνες και εισέρχονται στο αναπνευστικό. Πηγές αυτών είναι βιομηχανικές εκπομπές, καυσαέρια, αιθάλη, καύση βιομάζας

Μόλυβδος

Μόλυβδος Χρήση από την αρχαιότητα. Χρήση από την αρχαιότητα. Το πιο συχνά και εκτεταμένα χρησιμοποιούμενο μέταλλο Μεγάλη περιβαλλοντική σημασία. Μείωση της χρήσης τις τελευταίες δεκαετίες ( αμόλυβδη βενζίνη, βαφές) Βρίσκεται ακόμη σε παλιά κτίρια, μαγειρικά σκεύη, κεραμικά, λιπαντικά, σωληνώσεις, μπαταρίες, πλαστικά. Η αρχική χρήση και προσθήκη μόλυβδου στην βενζίνη το1921 είχε σαν αποτέλεσμα την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με χιλιάδες τόνους κάθε χρόνο. Εισέρχεται στον οργανισμό μέσω εισπνοής ή κατάποσης. Διαλύεται στο πόσιμο νερό από τις σωληνώσεις και εισέρχεται στον οργανισμό. Παλαιότερη πηγή στο περιβάλλον ήταν η χρήση του σαν εντομοκτόνο.

Θειικά οξείδια Κύριες ανθρωπογενείς πηγές θείου είναι οι καύσεις κάρβουνου πυριτίου, πετρελαίου. Η συγκέντρωση του οξειδίου του θείου μιας περιοχής αποτελεί μέτρο του βαθμού ρύπανσης της.

Νιτρικά οξείδια Προϊόντα διαφόρων καύσεων Βιομηχανικές εκπομπές Καυσαέρια των αυτοκινήτων Τα οξείδια αζώτου και θείου συμβάλλουν σημαντικά στην δημιουργία της όξινης βροχής. Στην εσωτερική ατμόσφαιρα μπορεί να προέλθει από τον καπνό του τσιγάρου, καύση κάρβουνου, μαγείρεμα με υγραέριο.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΥΓΕΙΑ Αναπνευστικό σύστημα Νευρικό σύστημα Ενδοκρινολογικό σύστημα Καρκινογένεση

Κυρίως σχετίζονται με βλάβες στο κατώτερο αναπνευστικό. Αναπνευστικό σύστημα Braun-Fahrlander (1990s) –Γερμανία Dockery-Cunningham (1996s) Raizenne-Neas(1996s) Mc Connell (1999s) ΗΠΑ Segala(1999s) Γαλλία Συσχέτιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με βλάβες στο αναπνευστικό από ήπιες (ερεθιστικός βήχας) έως και τις σοβαρότερες (θάνατος) Κυρίως σχετίζονται με βλάβες στο κατώτερο αναπνευστικό.

Αναπνευστικό σύστημα Βρογχίτιδα, έκζεμα, συριγμό, χρόνιος βήχας, βήχας μετά από κόπωση και μειωμένη αναπνευστική λειτουργία (οξείδια αζώτου ) Βρογχίτιδα και χρόνιος βήχας σε ασθματικά παιδιά (αιωρούμενα σωματίδια μεγέθους< 10μ (PM10) όξινης σύστασης) Αύξηση της βαρύτητας του άσθματος (οξείδια του θείου)

Αναπνευστικό σύστημα Παθητικό κάπνισμα Νοσηρότητα Παθητικό κάπνισμα Νοσηρότητα Πνευμονία (38% μεγαλύτερη πιθανότητα,διπλάσιος κίνδυνος όταν καπνίζουν και οι δυο γονείς) Αιφνίδιος θάνατος Ωτίτιδα Άσθμα

Νευρικό σύστημα Μόλυβδος Μικρή απώλεια IQ, προβλήματα ακοής και ανάπτυξης Μέτρια απώλεια IQ, υπερκινητικότητα, δυσκολία εκμάθησης, αργά αντανακλαστικά, προβλήματα ομιλίας Μειωμένη ανάπτυξη μυών και οστών, έλλειψη προσανατολισμού, μειωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια, κόπωση Πόνοι του στομάχου, αναιμία, καταστροφή ερυθρών αιμοσφαιρίων, εγκεφαλική βλάβη Εγκεφαλικό οίδημα, κώμα, θάνατος 10 μg/dL 20 μg/dL 40 μg/dL 50 μg/dL 100 μg/dL

Νευρικό σύστημα Μόλυβδος Lanphear et al (NHANES III) Αύξηση των επιπέδων στο αίμα κατά 1mg/dl σχετίζεται με πτώση της επίδοσης στα μαθηματικά-0,7 βαθμούς στην ανάγνωση-1β στην βραχεία μνήμη-0,5β Συχνά υποδιαγιγνώσκεται λόγω της έλλειψης ειδικής συμπτωματολογίας

Νευρικό σύστημα Υδράργυρος

Νευρικό σύστημα Υδράργυρος Τρεις μορφές στοιχειακός, ανόργανος, οργανικός. Ο στοιχειακός υδράργυρος μπορεί μέσω υδρατμών να εισπνευσθεί και μέσω των αναπνευστικών μεμβρανών να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος και να εναποτεθεί στα ερυθρά αιμοσφαίρια και στο ΚΝΣ Άλατα υδραργύρου υπάρχουν σε μυκητοκτόνα φάρμακα, που χρησιμοποιούνται σαν παρασιτοκτόνα-έχουν καταγραφεί θάνατοι σε διάφορες χώρες (ΗΠΑ, Ιράκ) μετά από κατανάλωση ψωμιού που είχε υποστεί επεξεργασία με τέτοια προϊόντα Ο μεθυλυδράργυρος εναποτίθεται σε λιπαρούς ιστούς και να προκαλεί σοβαρή τοξικότητα στο κεντρικό και περιφερικό σύστημα. Έχει τερατογόνο δράση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης επηρεάζοντας την ανάπτυξη του εμβρυικού εγκεφάλου.

Νευρικό σύστημα Υδράργυρος Ασθένεια Minimata (Ιαπωνία 1956)

Ενδοκρινολογικό σύστημα Αρνητικές συσχετίσεις με τα επίπεδα μόλυβδου στο αίμα και με την σεξουαλική ανάπτυξη Καθυστέρηση στην εμμηναρχή(1235 κορίτσια 10-16χρ) Ανάπτυξη μαστών και τρίχωσης εφηβαίου (1706 κορίτσια 8-16χρ), (ανάλογη με τα επίπεδα στο αίμα)

επαφή με υδρογονάνθρακές με ΟΛΛ. Καρκινογένεση Ο καρκίνος στην παιδική ηλικία είναι σχετικά σπάνιος, έτσι ώστε να απαιτούνται μακρόχρονες μελέτες προκειμένου να αποδειχθεί η σχέση με την έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες Επαγγελματική ενασχόληση των γονέων με διάφορα χημικά έχει σχετιστεί με όγκους εγκεφάλου επαφή με υδρογονάνθρακές με ΟΛΛ. η έκθεση της μητέρας το διάστημα από την σύλληψη ως την γέννηση σε πλαστικά και χρώματα με ΟΛΛ. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας, που έχει σχετιστεί με διάφορους παιδικούς καρκίνους είναι το κάπνισμα των γονέων.

Συμπερασματικά: Τα παιδιά συγκρινόμενα με τους ενήλικες είναι σαφώς πολύ πιο ευαίσθητα στους ατμοσφαιρικούς ρύπους Κύριοι ρύποι του εσωτερικού αέρα: το μονοξείδιο του άνθρακα, ο καπνός, οι υδρατμοί υδραργύρου του εξωτερικού περιβάλλοντος: το όζον, αιωρούμενα σωματίδια, μόλυβδος, θειικά και νιτρικά οξείδια Η τοξικότητα τους έχει συσχετιστεί με αναστρέψιμες και μη βλάβες στην υγεία όπως στο αναπνευστικό ,νευρικό σύστημα, καρκινογένεση.

Εντούτοις η τοξικότητα μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που ήδη γνωρίζουμε.