CmapTools – Διδακτική ενότητα «Νευρικό Σύστημα» 1 CmapTools – Διδακτική ενότητα «Νευρικό Σύστημα» Εξάρχου Γ., Ιγγλέση Κ., Λεπενιώτη Δ.

Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 2 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών (Βασισμένο στο Γρηγοριάδου, Γουλή, Γόγουλου,2005) Η θεωρία των εννοιολογικών χαρτών ξεκινάει από τον Novak και στηρίζεται στη θεωρία της ουσιαστικής μάθησης του Ausubel Εννοιολογική χαρτογράφηση για αναπαράσταση γνώσης και για αναπαράσταση αντιλήψεων εκπαιδευόμενου Διδακτική τεχνική με στόχο την ενίσχυση της ουσιαστικής μάθησης, που βρίσκεται ανάμεσα στις προσεγγίσεις της μάθησης ως μεταβίβαση και της μάθησης ως ανακάλυψη. Ουσιαστική μάθηση (meaningful learning): η γνώση αλληλεπιδρά και συσχετίζεται με σχετικές έννοιες και αναπαραστάσεις που προυπάρχουν σε γνωστικές δομές και αποκτούν νόημα. Προϋποθέσεις για ουσιαστική μάθηση (α) ο εκπαιδευόμενος διαθέτει ένα σύνολο γνώσης που έχει για τον ίδιο νόημα και στο οποίο είναι δυνατόν να συσχετιστεί η νέα γνώση, και (β) το περιεχόμενο του μαθήματος να έχει ουσιαστικό νόημα - να είναι δυνατόν να συσχετιστεί με τη γνωστική δομή του εκπαιδευόμενου κατά μη αυθαίρετο και επιφανειακό τρόπο. O Novak πραγματώνει την προσέγγιση του Ausubel με την ένταξη της προηγούμενης γνώσης σε εννοιολογικούς χάρτες, σε δίκτυα εννοιών και σχέσεων όπου μπορεί να ενταχθεί νέα γνώση

Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 2 3 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 2 Συστατικά στοιχεία χάρτη Αποτελείται από την κεντρική έννοια που αναλύεται επιπλέον σε κόμβους και συνδέσμους Kόμβοι αναπαριστούν έννοιες με τη χρήση κύκλων παραλληλογράμμων και ελλείψεων. Σύνδεσμοι αναπαριστούν τις σχέσεις μεταξύ των εννοιών Οι γραμμές που συνδέουν τους κόμβους/έννοιες μπορούν να έχουν ή όχι, κατεύθυνση και περιέχουν μια ετικέτα που προσδιορίζει τη σχέση. Οι σχέσεις μπορεί να δηλώνουν Αιτία, υποσύνολο, διαδικασία, ιδιότητα/χαρακτηριστικό, ομοιότητα/διαφορά, ποσοτική σχέση Η σχέση Έννοια-Σύνδεση-Έννοια αποτελεί τελικά προτάσεις (propositions) πχ (έννοια) Γλώσσα – (σύνδεση) Σχηματίζεται από (έννοια) Λέξεις

Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 3 4 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 3 Εννοιολογική χαρτογράφηση : η διαδικασία κατασκευής του χάρτη Κανόνες που ακολουθεί η σχηματική σύνδεση εννοιών, όπως περιγράφονται από τις θεωρίες μάθησης ιεράρχηση -hierarcical structure (από γενικότερη σε ειδικότερη έννοια) προοδευτική διαφοροποίηση -progressive differentiation (το περιεχόμενο κάθε έννοιας και πώς διαφοροποιείται από κάθε άλλη) ολοκληρωμένες συνδέσεις μεταξύ εννοιών -integrative reconciliation (πώς οι έννοιες συνδέονται μεταξύ τους, σύνθετη σύνδεση) Χαρακτηριστικά χαρτών ιεραρχική δομή (ανάλογα με το γνωστικό πεδίο) ύπαρξη σύθετων συνδέσεων (cross-links) – αναπαράσταση εννοιών από διαφορετικά πεδία του χάρτη ύπαρξη παραδειγμάτων – συγκεκριμενοποιούν την έννοια – καταστάσεις Καλύτερα κατασκευή χάρτη με στόχο την απάντηση σε μια ερώτηση – ερώτηση επικέντρωσης (focus question) Μετά την ιεράρχηση μπορούν να παρουσιαστούν κ οι σχέσεις μεταξύ εννοιών του ίδιου επιπέδου ή σε διαφορετικό πεδίο του χάρτη

Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 4 5 Θεωρία Εννοιολογικών Χαρτών 4 Βήματα κατασκευής χάρτη Αναγνώριση σημαντικότερων εννοιών που θα συμπεριληφθούν – κεντρική έννοια Ομαδοποίηση εννοιών – για κάθε έννοια κλειδί εντοπισμός των εννοιών που την συγκεκριμενοποιούν και εκείνων που την αναλύουν Καθορισμός σχέσεων μεταξύ των εννοιών – προσοχή στην κατεύθυνση και την ετικέτα Χρήση οπτικών σχημάτων - κύκλοι ελλείψεις, ευθείες Αναπαράσταση συγκεκριμένων παραδειγμάτων Έλεγχος εννοιολογικού χάρτη – πρόσθεση/αφαίρεση/διόρθωση/μετάθεση εννοιών με σκοπό τη βελτίωση του χάρτη

6 CmapTools -Διεπαφή

Screenshots

CmapTools – Δημιουργία χάρτη 1010 CmapTools – Δημιουργία χάρτη 1)Παράθυρο δημιουργίας νέου χάρτη Double-click  edit text- εισαγωγή νέας έννοιας Click & drag arrow  make a link – δημιουργία σύνδεσης με νέα έννοια, ετικέτα για τον προσδιορισμό της σύνδεσης Συνήθεις δυνατότητες ενός λογισμικού (new map, save, print , select, styles) Επεξεργασία γραμματοσειράς, μέγεθος, χρώμα, στοίχιση κλπ Επιπλέον δυνατότητα εξαγωγής του χάρτη σε : - JPEG - XML - HTML

CmapTools – Δημιουργία χάρτη 2 1111 CmapTools – Δημιουργία χάρτη 2 2) Παράθυρο Views Αποθηκευμένοι χάρτες -myCMaps Δυνατότητα εμπλουτισμού & τροποποίησης add resources – εισαγωγή μέσων(εικόνες, βίντεο) add url – εισαγωγή συνδέσεων Εισαγωγή άλλων χαρτών

Χαρακτηριστικά CmapTools 1212 Χαρακτηριστικά CmapTools Εύκολο για χρήστες όλων των ηλικιών. Δυνατότητα ταυτόχρονης ή ασύγχρονης συνεργασίας από απόσταση. Δημοσίευση και πρόσβαση από το διαδίκτυο. Σύνδεση πόρων (φωτογραφιών, εικόνων, βίντεο, χαρτών πινάκων, κειμένων).

1313 Παράδειγμα - Εποχές

Διδακτική Αξιοποίηση 1 Από τον διδάσκοντα : 1414 Διδακτική Αξιοποίηση 1 Από τον διδάσκοντα : Μπορεί να αξιοποιηθεί από το διδάσκοντα (Novak, 1998): για τη διδασκαλία ως μια εναλλακτική διδακτική προσέγγιση, ή/και για τη διερεύνηση των αντιλήψεων του εκπαιδευόμενου σχετικά με το υπό εξέταση θέμα, (Gouli et al., 2003a; Gouli et al., 2003b) ή/και για την αξιολόγηση του εκπαιδευόμενου (Mintzes et al., 2000) ιδιαίτερα στη φάση της διαμορφωτικής αξιολόγησης αποδίδοντας σχηματικά το επίπεδο κατανόησης των εννοιών. Η ένταξη στη διδασκαλία μπορεί να είναι ως οργανόγραμμα του μαθήματος, ως εισαγωγικός χάρτης μιας ενότητας, ως οργανωτής προώθησης

Διδακτική Αξιοποίηση 2 CmapTools ως αξιολόγηση Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως Διαγνωστική αξιολόγηση (πρότερων αντιλήψεων και γνώσεων μαθητών) Διαμορφωτική αξιολόγηση Τελική αξιολόγηση (Γουλή, Γόγουλου & Γρηγοριάδου) Η αξιολόγηση μπορεί να γίνει σχετικά με την ορθότητα και την πληρότητα των χαρτών, σχετικά με τις παραλείψεις και τη δυνατότητα ελέγχου των μαθητών για τη γνώση τους.

Διδακτική Αξιοποίηση 3 Από τον μαθητή : 1616 Διδακτική Αξιοποίηση 3 Από τον μαθητή : Μπορεί να αξιοποιηθεί από τον εκπαιδευόμενο: ως μαθησιακό και γνωστικό εργαλείο ή/και για ανταλλαγή και επικοινωνία ιδεών μεταξύ των εκπαιδευομένων Μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το χάρτη για Κατασκευή Επέκταση Αξιολόγηση ή διόρθωση Συμπλήρωση ή συνδυασμό

Δομή Χάρτη Κατά τη διδακτική αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη στην εκπαιδευτική πρακτική, ο χάρτης μπορεί να είναι δομημένος και σχεδιασμένος από το διδάσκοντα, (εισάγουμε τους εκπαιδευόμενους σε νέες έννοιες) ημιδομημένος από το διδάσκοντα, (με σχεδιασμένα τα ιεραρχικά επίπεδα, με ορισμένες έννοιες στις σωστές θέσεις αλλά και με κενές θέσεις προκειμένου να συμπληρώσουν οι εκπαιδευόμενοι έννοιες και συνδέσμους) ή/και να σχεδιάζεται από τον ίδιο τον εκπαιδευόμενο με στόχο την ενεργοποίηση και την ένταξή του σε μια ανακαλυπτική διαδικασία μάθησης (discovery learning). Κατά το σχεδιασμό από τον εκπαιδευόμενο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην συνεργατική μάθηση.

Πλεονεκτήματα χρήσης Οργάνωση της σκέψης 1818 Πλεονεκτήματα χρήσης Οργάνωση της σκέψης Καλύτερη αφομοίωση νέας γνώσης Ευκολία Κατανόηση εννοιών και σχέσεων μεταξύ τους Οπτική αναπαράσταση γνώσης Ευνοεί τη συνεργασία Ενεργητική μάθηση Ανάπτυξη κριτικής σκέψης Έλεγχος και ρύθμισης της μάθησης (αυτορρύθμιση)

Παράδειγμα –Διδασκαλία ενότητας «νευρικό σύστημα» 1919 Παράδειγμα –Διδασκαλία ενότητας «νευρικό σύστημα»

Χάρτης για το νευρώνα

Ευχαριστουμε