Ο Εκπαιδευτικός και Παιδευτικός Χαρακτήρας και Ρόλος της ΕκΠαίδευσης στη-με τη Φυσική Επιστήμη / Φυσική - – Τα Πρότυπα, οι Τεχνολογίες, η Μεθοδολογία Γεωργ. Θεοφ. Καλκάνης καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η φυσική επιστήμη (όπως και άλλα γνωσιακά αντικείμενα) έχουν –ή πρέπει να έχουν– διττό χαρακτήρα και ρόλο: εκπαιδευτικό / γνωσιακό / μορφωτικό (με την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων) παιδευτικό / παιδαγωγικό (με τη διαμόρφωση στάσεων και αξιών) για τη δημιουργία ενός "νέου", καλύτερου μαθητή / φοιτητή / μελλοντικού πολίτη (με ευρεία και πολύπλευρη μόρφωση, απροκατάληπτη σκέψη και ορθή κρίση)

Ο εκπαιδευτικός / γνωσιακός / μορφωτικός χαρακτήρας και ρόλος της φυσικής επιστήμης αφορά: - στην πληροφόρηση του μαθητή / φοιτητή / μελλοντικού πολίτη για τις επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις του καιρού του, - στην ανάπτυξη διερευνητικού πνεύματος και φιλομάθειας, - στην καλλιέργεια της δυνατότητας μετασχηματισμού της πληροφορίας σε γνώση και τη διεύρυνση του γνωστικού / γνωσιακού επιπέδου, - στην εξοικείωσή του στις αποδεικτικές δραστηριότητες και την άσκησή του στις πειραματικές διαδικασίες, - στη δυνατότητα διάκρισης των θεωριών από τις υποθέσεις, - στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εφαρμογής της γνώσης και των τεχνολογιών, - στη συσχέτιση των γνώσεων με την καθημερινή ζωή και την απόκτηση μιας ευρύτερης –του γνωσιακού αντικειμένου– και πολύπλευρης μόρφωσης - στη δυνατότητα ερμηνείας της γνώσης των ορισμών με τη γνώση των διαδικασιών –όπως των διαδικασιών του μικροκόσμου– (…)

Ο παιδευτικός / παιδαγωγικός χαρακτήρας και ρόλος της φυσικής επιστήμης αφορά: - στην κοινωνικοποίηση και την εξοικείωσή του μαθητή / φοιτητή / μελλοντικού πολίτη στη (συν)εργασία με άλλους, - στην ανάπτυξη ορθολογικού τρόπου σκέψης, - στη διατύπωση απροκατάληπτων υποθέσεων για κάθε πρόβλημα, - στην απαίτηση και αναζήτηση αποδεικτικών διαδικασιών για κάθε υπόθεση, - στη δημιουργία κριτικής ικανότητας και την απόρριψη παραεπιστημονικών / προκαταληπτικών –δηλαδή ατεκμηρίωτων– απόψεων (…).

Γι’ αυτό πρέπει –παράλληλα – να αναπτύσσονται:  η γνωστική ικανότητα και το γνωσιακό επίπεδο,  οι πρακτικές και τεχνολογικές δεξιότητες,  ο ορθολογικός τρόπος σκέψης και η κριτική ικανότητά του. Αυτό είναι δυνατό να επιτευχθεί: Α. με την ενημέρωση / εκσυγχρονισμό των αναλυτικών προγραμμάτων, Β. με την εφαρμογή του αποδεικτικού πειραματισμού και όλων των εκ-παιδευτικών πρακτικών και τεχνολογιών, Γ. με την αξιοποίηση της επιστημονικής (και) ως εκ-παιδευτικής μεθοδολογίας σε όλες τις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης.

Α. Η ενημέρωση –με μακρά, ήδη, καθυστέρηση– των Αναλυτικών Προγραμμάτων (κυρίως της Λυκειακής Εκπαίδευσης τα οποία είναι ελλειμματικά και αποσπασματικά)  με τα ΜεταΚλασικά (σχετικιστικά και κβαντικά) ΕκΠαιδευτικά Πρότυπα –εκτός των Κλασικών, σε μια ενοποιη- μένη μορφή με βάση τις αντίστοιχες επιστημονικές θεωρίες–,  και με το ενοποιητικό / ερμηνευτικό ΕκΠαιδευτικό Πρότυπο του μικροΚόσμου, - θα εφοδιάσει (και) τον έλληνα σύγχρονο μαθητή / μελλοντικό πολίτη με τη γνώση του καιρού του και θα του αποκαλύψει –με ενοποιητικό τρόπο– τον συνεκτικό χαρακτήρα του φυσικού κόσμου, - θα του επιτρέψει την κατανόηση –και θα τον εφοδιάσει με δεξιότητες πλήρους αξιοποίησης– των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών, οι οποίες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους βασίζονται στις μετακλασικές θεωρίες, - θα αποτρέπει την εκμετάλλευσή του από σύγχρονες μυθοπλασίες, συνομωσιολόγους και προκαταληπτικούς τηλεσυζητητές, ιδιοτελείς τηλεπωλητές ατεκμηρίωτων βιβλίων, αστρολόγους …

Β. Η εφαρμογή Αποδεικτικού (και όχι επιδεικτικού) Πειραματισμού και όλων των σύγχρονων Ψηφιακών Τεχνολογιών: 1. των τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας (κυρίως του διαδικτύου), 2. των τεχνολογιών προσομοίωσης και οπτικοποίησης (κυρίως των στοχαστικών διαδικασιών του μικροκόσμου), 3. των τεχνολογιών πειραματισμού και αυτοματισμού (με διασύνδεση αισθητήρων και απτήρων στον ηλεκτρονικό υπολογιστή), 4. των τεχνολογιών επεξεργασίας / διαμόρφωσης και αναπαράστασης (με κείμενα, γραφήματα, στατικές ή/και κινούμενες εικόνες, ήχους, …) της πληροφορίας και 5. των τεχνολογιών οργάνωσης και παρουσίασης (με εργαλεία δημιουργίας εκ-παιδευτικού λογισμικού) της πληροφορίας (και) ως ΕκΠαιδευτικών Τεχνολογιών, θα βελτιστοποιήσει την εκ-παιδευτική διαδικασία.

Γ. Η εφαρμογή της ιστορικά καταξιωμένης Επιστημονικής Μεθοδολογίας (η οποία έχει την αφετηρία της στην αρχαιοελληνική φυσική φιλοσοφία / πρώιμη επιστήμη) και ως ΕκΠαιδευτικής Μεθοδολογίας, με βήματα: α. παρατήρηση / πληροφόρηση, έναυσμα ενδιαφέροντος, β. προβληματισμός, συζήτηση, διατύπωση υποθέσεων, γ. αποδεικτικές δραστηριότητες, πειραματισμός (για την επιλογή της ορθής υπόθεσης), δ. διατύπωση συμπερασμάτων, εφαρμογές (για τον έλεγχο των συμπερασμάτων) και ε. γενίκευση / συστημική συσχέτιση, ερμηνεία (με το πρότυπο του μικροκόσμου) θα βελτιστοποιήσει την επιτυχία τόσο των Εκπαιδευτικών όσο και των Παιδευτικών Στόχων

Η Επιστημονική / ΕκΠαιδευτική Μέθοδος εφαρμόζεται στο μάθημα των Φυσικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (σε αντίθεση με τη Λυκειακή Εκπαίδευση στην οποία δεν εφαρμόζεται καμία μεθοδολογία). Τα βήματα της μεθόδου αντιστοιχούν πλήρως στους –και εξυπηρετούν ακριβώς τους– εκ-παιδευτικούς στόχους οι οποίοι έχουν τεθεί:

παρατήρηση / / πληροφόρηση, έναυσμα ενδιαφέροντος προβληματισμός, συζήτηση, διατύπωση υποθέσεων αποδεικτικές δραστηριότητες, πειραματισμός διατύπωση συμπερασμάτων, εφαρμογές γενίκευση / / συστημική συσχέτιση, ερμηνεία ανάπτυξη διερευνητικού πνεύματος, αναζήτηση νέας γνώσης / φιλομάθεια αλληλεπίδραση με το μαθησιακό περιβάλλον, κοινωνικοποίηση ανάπτυξη ορθολογικής σκέψης, διατύπωση απροκατάληπτων υποθέσεων ανάπτυξη κριτικής ικανότητας ανακάλυψη (αντί της απομνημόνευσης) και εφαρμογή νέας γνώσης, διάκριση υποθέσεων - θεωρίας (συν)εργασία σε ομάδες, παρατηρήσεις / / μετρήσεις, έλεγχος των υποθέσεων συσχέτιση γνώσεων, απόκτηση ευρείας και πολυγνωσιακής μόρφωσης μεταγνώση, εξηγήσεις / ερμηνείες με τη γνώση των διαδικασιών (κυρίως των διαδικασιών του μικροκόσμου) αντί της απομνημόνευσης της γνώσης των ορισμών εκμετάλλευση προϋπάρχουσας γνώσης αλληλεπίδραση με την καθημερινή ζωή και την κοινωνία Εκ-Παιδευτική ΜέθοδοςΕκ-Παιδευτικοί Στόχοι

αναφορές: Γεωργ. Θεοφ. Καλκάνης, "ΕκΠπαιδευτική ΦΥΣΙΚΗ και ΕκΠαιδευτικές ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ" (διάθεση Βιβλιοπωλείο Σαββάλα), Αθήνα,

ευκαιρία … … κρίση